Przyroda seria Na tropach przyrody

Transkrypt

1 Karty pracy 5 dla uczniów klasy Przyroda seria Na tropach przyrody wrzesień 2017

2 Karta pracy R1 Przyroda NTP 1. Poniżej przedstawiono kilka zasad, które należy stosować w przypadku zatrucia rośliną. Wyjaśnij, jak każda z nich może pomóc choremu. Wywołaj wymioty. Jak najszybciej powiadom lekarza. Dokładnie zapamiętaj objawy, które wystąpiły po zatruciu. Zabezpiecz resztki rośliny i przekaż lekarzowi. 2. Ptaki są doskonale przystosowane do środowiska, w którym żyją. Widać to między innymi w budowie ich nóg, które służą do poruszania się i zdobywania pokarmu. Każdy z poniższych opisów dopasuj do odpowiedniego rysunku kończyny ptaka. Wpisz obok ilustracji właściwe cyfry. 1. Zamieszkuje tereny otwarte, często z grupami drzew. Nadrzeczne łąki, moczary oraz tereny bagienne zapewniają mu dostatek pokarmu. Dostojnie krocząc, poluje na drobne gryzonie, duże owady oraz dżdżownice. Uzupełnieniem jego diety są żaby, węże i jaszczurki, a także ryby. 2. Zamieszkuje skraje lasów mieszanych, w sąsiedztwie pól i pastwisk oraz zadrzewienia śródpolne. Dzień spędza, rozgrzebując ziemię i przyziemną roślinność w poszukiwaniu pożywienia nasion, pędów, jagód, a także owadów i ich larw. Nocuje na drzewach. 3. Zamieszkuje rozległe lasy, najczęściej w pobliżu dużych rzek lub starorzeczy. Chętnie zasiedla też pojezierza oraz okolice obfitujące w stawy. Poluje, patrolując rzeki i stawy oraz obserwując otoczenie z ziemi lub wyższego punktu. Na ofiary, na przykład ptaki wodne i ryby, spada z wyciągniętymi szponami. 4. Zamieszkuje jeziora, stawy i starorzecza. Świetnie porusza się w wodzie, natomiast na lądzie dość niezdarnie. Żywi się głównie roślinami wodnymi, które łatwo wyławia dzięki długiej szyi. Urozmaiceniem jego diety są ślimaki oraz owady wodne i ich larwy. Karta pracy R1 (klasa 5, wrzesień 2017) 1

3 3. Wiele zwierząt można hodować w mieszkaniu. Jednak ich wybór należy dostosować do warunków oraz czasu, który możemy poświęcić na opiekę nad nimi. Przeczytaj, jaki tryb życia prowadzą Zosia i Paweł, a następnie zdecyduj, czy zwierzę, o którym marzą, jest dla nich odpowiednie. Paweł chodzi do trzeciej klasy. Codziennie zaczyna lekcje o 8.00, a kończy ok Jego rodzice również bardzo długo pracują, dlatego chłopiec po lekcjach zostaje w świetlicy szkolnej. Mama odbiera Pawła ze świetlicy ok Dojazd do domu zajmuje im około godziny. Trzy razy w tygodniu o chłopiec ma zajęcia teatralne w pobliskim Domu Kultury. Paweł marzy o psie. Zosia z rodzicami i dwójką rodzeństwa mieszka w małym dwupokojowym mieszkaniu na 10 piętrze. Mama Zosi zajmuje się siostrami dziewczynki, które urodziły się kilka tygodni temu. Tato Zosi często pracuje w nocy, dlatego czasem w ciągu dnia śpi. Zosia marzy o małym akwarium z rybkami. 4. Wykonaj polecenia. a) Oblicz i zapisz długość dni: 18 lipca i 21 stycznia. 18 lipca Długość dnia: 21 stycznia Długość dnia: wschód Słońca 4.40 wschód Słońca 7.33 zachód Słońca zachód Słońca Karta pracy R1 (klasa 5, wrzesień 2017) 2

4 b) Przeanalizuj mapy pogody i zapisz, jaki jest związek między długością dnia a temperaturą powietrza w różnych porach roku. 5. Przeanalizuj tabelę dotyczącą gospodarowania odpadami w Polsce i wykonaj polecenie. Rok Zebrane odpady miejskie (w tys. ton) recyklingu przeznaczone do: kompostowania spalania składowania na wysypiskach Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Wpisz w okienka odpowiednio TAK lub NIE. W 2013 r. ilość odpadów przeznaczonych do ponownego wykorzystania zwiększyła się ok. czterokrotnie w porównaniu z rokiem W latach ilość produkowanych w Polsce odpadów zwiększyła się. Kompostowanie jest drugim co do wielkości przyjaznym dla środowiska sposobem pozbywania się odpadów. Skutkiem segregacji jest zmniejszenie się ilości odpadów składowanych na wysypiskach. Karta pracy R1 (klasa 5, wrzesień 2017) 3

5 Karta pracy N1 Przyroda NTP 1. Przeczytaj informacje w ramkach i odpowiedz na pytania. Bieluń dziędzierzawa roślina spotykana w przydrożnych rowach i w bliskim sąsiedztwie domów. Najwięcej trucizny znajduje się w jej liściach i nasionach. Ich spożycie działa niekorzystnie na układ nerwowy, a zjedzenie 10 nasion może doprowadzić do śmierci. Barszcz Sosnowskiego roślina często porastająca pobocza dróg, pola uprawne, pastwiska i łąki. Substancje zawarte w jej soku oraz włoskach, którymi jest pokryta, mogą wywołać groźne poparzenia. Dochodzi do nich, gdy powierzchnia skóry, mająca kontakt z rośliną, jest wystawiona na promieniowanie słoneczne. Ich leczenie zajmuje niekiedy nawet kilka lat. Wawrzynek wilczełyko rośnie w cienistych lasach. Trujące są wszystkie części tej rośliny. Ich spożycie wywołuje ciężkie zatrucia pokarmowe, bóle głowy, trudności w połykaniu. Trucizna zawarta w roślinie może doprowadzić do zatrzymania krążenia krwi w organizmie, a tym samym do śmierci. Dopasuj nazwy roślin do poniższych opisów. Uwaga! Przy niektórych opisach może znaleźć się więcej niż jedna nazwa rośliny. Rośnie w przydrożnych rowach. Wywołuje rozległe oparzenia skóry. Wywołuje zatrucia pokarmowe. Jej liście zawierają truciznę. Ma kwiaty zebrane w charakterystyczne kwiatostany o parasolowatym kształcie. Karta pracy N1 (klasa 5, wrzesień 2017) 1

6 2. Kształt ptasich dziobów zależy od tego, w jaki sposób ptaki zdobywają pożywienie. Przeczytaj tekst, przyjrzyj się ilustracji i odpowiedz na pytanie. Dudek zamieszkuje widne lasy, pastwiska i łąki. Jego pożywieniem są owady, m.in. pasikoniki, chrabąszcze, turkucie i ich larwy. Zdobywanie pokarmu ułatwia mu długi, wąski dziób, którym wyciąga swoje ofiary spod ziemi lub z odchodów bydła. Do którego narzędzia można porównać dziób dudka? Uzasadnij swój wybór. PĘSETA OBCĘGI 3. Przeczytaj tekst i wykonaj polecenie. Opieka nad własnym zwierzęciem może sprawiać wiele radości. Popularnymi zwierzętami w naszych domach są: psy, koty, chomiki, świnki morskie, papugi, kanarki oraz zwierzęta wodne ryby, ślimaki i żółwie. Jednak nie wszystkie zwierzęta można hodować w domu. Zabronione jest trzymanie zwierząt chronionych lub niebezpiecznych. Nie należy także przynosić do domu żadnych dzikich zwierząt. Otocz pętlą zwierzęta, których nie należy hodować w domu. Uzasadnij swój wybór. Karta pracy N1 (klasa 5, wrzesień 2017) 2

7 4. Obejrzyj schemat, na którym przedstawiono wędrówkę Słońca na niebie w pierwszych dniach różnych pór roku, a następnie wykreśl w zdaniach niepotrzebne wyrazy, tak aby zdania zawierały prawdziwe informacje. lato wiosna i jesień zima a) Im niżej Słońce znajduje się nad widnokręgiem, tym silniej/słabiej ogrzewa powierzchnię Ziemi, a temperatura powietrza jest wyższa/niższa. b) Im dłużej Słońce wędruje nad widnokręgiem, tym dzień jest dłuższy/krótszy, a noc dłuższa/krótsza. c) Temperatura powietrza w różnych porach roku zależy/nie zależy od tego, na jakiej wysokości nad widnokręgiem znajduje się Słońce, oraz od długości dnia. Im dzień jest dłuższy, tym temperatura powietrza jest wyższa/niższa. 5. Obejrzyj ilustracje, na których pokazano średni czas rozkładu niektórych, odpadów i wykonaj polecenie. Szkło rozkłada się ok lat. Przedmioty z metalu rozkładają się ok. 100 lat. Papier rozkłada się ok. 6 miesięcy. Resztki organizmów rozkładają się ok. 5 miesięcy. Plastik rozkłada się ok lat. Ponumeruj odpady zgodnie z szybkością ich rozkładu, rozpoczynając od przedmiotu, który rozkłada się najszybciej. ogryzek szklana butelka puszka po napoju papier śniadaniowy plastikowa butelka Karta pracy N1 (klasa 5, wrzesień 2017) 3

8 Karta pracy R2 Przyroda NTP 1. Bakterie to najmniejsze organizmy na Ziemi. Można je spotkać we wszystkich środowiskach: w glebie, wodzie i w powietrzu. Mają prostą budowę i w odpowiednich warunkach bardzo szybko się rozmnażają. Czy niska temperatura utrudnia bakteriom rozmnażanie się? Przygotuj: mleko, dwa plastikowe kubeczki, arkusz folii aluminiowej. Zapewnij sobie dostęp do lodówki. Przebieg doświadczenia: 1. Do każdego kubeczka wlej po 4 łyżki mleka. Kubeczki nakryj folią aluminiową. Jeden wstaw do lodówki, drugi umieść w ciepłym miejscu. 2. Po trzech dniach porównaj wygląd i zapach mleka w obu kubeczkach. Uzupełnij tabelę. Miejsce Temperatura Obserwacje Lodówka ok. 4 C Pokój ok. 21 C Na podstawie wyników doświadczenia wyjaśnij, dlaczego mleko należy przechowywać w niskich temperaturach. 2. Opady atmosferyczne to jeden z czynników, które wpływają na wilgotność ściółki leśnej. Im suchsza ściółka, tym większe jest ryzyko pożaru w lesie. Na wykresie przedstawiono, przez ile dni w poszczególnych miesiącach roku obowiązywał wysoki stopień zagrożenia pożarowego w lesie. Przeanalizuj wykres i otocz pętlą nazwę miesiąca, w którym średnia suma opadów była największa kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień Karta pracy R2 (klasa 5, wrzesień 2017) 1

9 3. W Polsce jest coraz więcej ścieżek rowerowych i dlatego w wielu miejscach możemy spotkać znaki nakazu, opisujące, jak powinni zachowywać się piesi i rowerzyści. Przeczytaj opisy trzech wybranych znaków, a następnie oceń i wyjaśnij, czy ludzie na rysunkach poruszają się prawidłowo. Droga dla pieszych i rowerów. Jeśli symbole pieszych i rowerzystów są oddzielone pionową kreską, to ich ruch odbywa się po wskazanych na znaku stronach drogi. Droga dla rowerów. Znak nakazuje rowerzyście, aby jechał tą drogą. Droga dla pieszych i rowerów. Jeśli symbole pieszych i rowerzystów są oddzielone poziomą kreską, to ich ruch odbywa się na całej powierzchni drogi. Karta pracy R2 (klasa 5, wrzesień 2017) 2

10 4. Wyobraź sobie, że w twojej klasie jest uczeń, który nie dba o higienę osobistą. Napisz do niego grzeczny list, w którym go przekonasz, że dbanie o higienę osobistą jest ważne i dla niego, i dla innych osób w jego otoczeniu. 5. Przeczytaj tekst i wykonaj polecenie. Kleszcze żyją w wysokiej trawie oraz na drzewach i krzewach. Często spadają na ludzi i zwierzęta, wędrują po skórze, poszukując miejsc, w których jest ona delikatna i cienka. Następnie wkłuwają się w skórę dzięki specjalnie do tego przystosowanym aparatom gębowym. Ukłucie jest bezbolesne, ponieważ podczas wkłuwania się w skórę kleszcz wydziela substancję znieczulającą. W czasie pobierania pokarmu kleszcze mogą wprowadzić do organizmu żywiciela wirusy zapalenia mózgu oraz bakterie wywołujące boreliozę. Zapisz w punktach, w jaki sposób można uchronić się przed ukąszeniem kleszcza podczas wycieczki do lasu. Karta pracy R2 (klasa 5, wrzesień 2017) 3

11 Karta pracy N2 Przyroda NTP 1. Wiele produktów przechowuje się w niskich temperaturach, dzięki czemu dłużej zachowują one świeżość. W lodówce panuje niska, ale dodatnia temperatura. W większości lodówek jest to ok. 5 C. W zamrażarce panuje ujemna temperatura, ok. 10 C i niższa, dlatego możemy w niej trzymać żywność nawet przez kilka miesięcy. Na etykiecie każdego produktu spożywczego, oprócz wielu innych informacji, można znaleźć również zalecenie, w jakiej temperaturze najlepiej ten produkt przechowywać. Zapisz pod każdym z produktów, gdzie w lodówce czy zamrażarce powinien być on przechowywany. 2. Przeczytaj tekst i wykonaj polecenie. Pamiętaj! Jeśli przy ulicy nie ma chodnika, poruszaj się lewą stroną ulicy. Dzięki temu będziesz widział jadące z przeciwka samochody. Zaznacz znakiem X stronę drogi, po której powinien iść Bartek, wracając do domu ze szkoły. SZKOŁA DOM Karta pracy N2 (klasa 5, wrzesień 2017) 1

12 3. Przeanalizuj schemat, na którym przedstawiono warunki panujące w lesie, a następnie porównaj warunki w wymienionych warstwach lasu, wpisując w okienka znak < lub >. korony drzew podszyt runo ściółka gleba Im niżej, tym większa wilgotność Im niżej, tym słabszy wiatr Im niżej, tym mniej światła Wilgotność Wiatr Światło korony drzew gleba ściółka podszyt korony drzew runo 4. Przeczytaj tekst i wykonaj polecenie. Niektóre grzyby wywołują choroby skóry nazywane grzybicami. Grzybica może zaatakować miejsca, w których skóra jest zwykle wilgotna, na przykład między palcami stóp. Chore miejsca są zaczerwienione, swędzą i łuszczą się. W przypadku grzybicy konieczna jest wizyta u lekarza specjalisty. Otocz pętlą wizytówkę lekarza, do którego należy udać się w przypadku grzybicy. lek. med. Tomasz Wesoły pediatra specjalista chorób dziecięcych lek. med. Wojciech Żyła kardiolog specjalista chorób układu krążenia lek. med. Zofia Nerwińska neurolog specjalista chorób układu nerwowego lek. med. Dorota Skóra dermatolog specjalista chorób skóry Karta pracy N2 (klasa 5, wrzesień 2017) 2

13 5. Przeczytaj tekst i wykonaj polecenia. Kleszcze to niewielkie zwierzęta, które żyją w lasach, parkach i na łąkach. Żywią się krwią zwierząt i człowieka. Im jest ich więcej na danym obszarze, tym większe ryzyko ukąszenia przez kleszcza. W czasie pobierania pokarmu mogą one zarazić swoją ofiarę różnymi groźnymi chorobami, między innymi boreliozą. a) Na mapie przedstawiono występowanie kleszczy w Polsce. Zamaluj obszary, na których ryzyko zachorowania na boreliozę jest największe. duża liczba kleszczy średnia liczba kleszczy mała liczba kleszczy b) Zaznacz na mapie miejsce swojego zamieszkania i zapisz, jakie jest ryzyko zachorowania na boreliozę małe, średnie czy duże w twojej okolicy. Karta pracy N2 (klasa 5, wrzesień 2017) 3

14 Karta pracy R3 Przyroda NTP 1. Przeczytaj tekst i wykonaj polecenie. Na co dzień do określania temperatury używamy termometrów ze skalą Celsjusza. Jej podstawową jednostką jest stopień Celsjusza ( C). Jednak naukowcy do określania temperatury różnych substancji używają skali Kelvina, której jednostką jest kelwin (K). Korzystając z poniższej skali, można zamienić stopnie Celsjusza na kelwiny C K Zapisz, w jakim stanie skupienia występuje woda w temperaturze 260 K 280 K 2. Wykonaj polecenia. a) Oblicz średnią dobową temperaturę powietrza w wybranym dniu. Przygotuj: termometr zaokienny. Przebieg obserwacji: Zmierz temperaturę powietrza o godzinie: 7.00, 14.00, Zapisz wyniki w tabeli i oblicz średnią dobową temperaturę powietrza. Data: Godzina pomiaru Temperatura powietrza Średnia temperatura powietrza jest sumą wartości temperatury ze wszystkich pomiarów podzieloną przez liczbę pomiarów. Średnia temperatura powietrza w dniu wynosiła. Karta pracy R3 (klasa 5, wrzesień 2017) 1

15 b) Sprawdź, czy wartość ciśnienia atmosferycznego zmienia się. Przygotuj: barometr. Przebieg obserwacji: Zmierz ciśnienie atmosferyczne o godzinie: 7.00, 14.00, przez dwa kolejne dni. Wpisz wyniki w tabeli i zapisz wniosek. Godzina pomiaru Ciśnienie atmosferyczne w dniu Ciśnienie atmosferyczne w dniu Odpowiedź: 3. Na terenie Polski prowadzono badania zanieczyszczenia powietrza z wykorzystaniem skali porostowej. W tym celu wyznaczono cztery miejsca o powierzchni 5 kilometrów kwadratowych i spisano występujące tam gatunki porostów. Na podstawie tabeli oceń, z której strefy pochodzą zamieszczone listy gatunków. Zapisz numer odpowiedniej strefy w okienku przy każdym zestawie porostów. Strefa Opis Gatunki charakterystyczne I szczególnie silnie zanieczyszczone powietrze brak porostów II bardzo silnie zanieczyszczone powietrze misecznica proszkowata, liszajec III silnie zanieczyszczone powietrze krążniczka ostrygowa, złotorost ścienny IV średnio zanieczyszczone powietrze pustułka pęcherzykowata, tarczownica bruzdkowana V mało zanieczyszczone powietrze mąkla tarniowa, mąklik otrębiasty VI nieznacznie zanieczyszczone powietrze brodaczka kępkowa, obrostnica rzęsowata VII czyste powietrze granicznik płucnik, odnożyca jesionowa mąklik otrębiasty, granicznik płucnik, tarczownica bruzdkowana, pustułka pęcherzykowata mąklik otrębiasty, pustułka pęcherzykowata, tarczownica bruzdkowana, złotorost ścienny mąkla tarniowa, mąklik otrębiasty, misecznica proszkowata, obrostnica rzęsowata krążniczka ostrygowa, misecznica proszkowata, złotorost ścienny, liszajec Karta pracy R3 (klasa 5, wrzesień 2017) 2

16 4. Wykonaj doświadczenie Czy rodzaj substancji wpływa na szybkość jej parowania? Przygotuj: wodę, olej, dwa jednakowe spodki, łyżeczkę. Przebieg doświadczenia: 1. Do jednego spodka wlej 5 łyżeczek wody, a do drugiego 5 łyżeczek oleju. 3. Oba spodki postaw w temperaturze pokojowej. 4. Na drugi dzień sprawdź, co stało się z cieczami na spodkach. 5. Zapisz obserwacje i wniosek. 5. Podaj nazwę etapu rozwoju fasoli, który został przedstawiony na zdjęciu. Następnie uzasadnij podane stwierdzenie. Etap rozwoju: Stwierdzenie: Na przedstawionym etapie rozwoju fasola nie wytwarza składników pokarmowych, lecz czerpie je z nasienia. Uzasadnienie: Karta pracy R3 (klasa 5, wrzesień 2017) 3

17 Karta pracy N3 Przyroda NTP 1. Tomek prowadził dziennik pogody, w którym zapisywał temperaturę powietrza i rodzaj opadów. Przeanalizuj zapiski chłopca, a następnie wykreśl w zdaniu niepotrzebne wyrazy, tak aby zdanie zawierało poprawne informacje. Dzień tygodnia Temperatura powietrza Rodzaj opadów poniedziałek 2 C śnieg wtorek 0 C śnieg środa 2 C śnieg z deszczem czwartek 6 C deszcz Im wyższa jest temperatura powietrza, tym większe/mniejsze jest prawdopodobieństwo, że spadnie deszcz, a nie śnieg. 2. Zapoznaj się z budową termometru zaokiennego i wykonaj polecenie. Temperatura 0 C jest zaznaczona pogrubioną linią. Kiedy ciecz w rurce sięga powyżej tej linii, temperatura jest dodatnia, kiedy znajduje się poniżej temperatura jest ujemna. Temperaturę odczytuje się w stopniach ze skali na obudowie termometru. W Polsce stosuje się skalę Celsjusza. Zbiorniczek, w którym znajduje się ciecz. Pod wpływem zmian temperatury ciecz kurczy się i opada lub rozszerza i unosi się w rurce. Jedna kreska na skali termometru to jeden stopień Celsjusza ( C). Kiedy ciecz w zbiorniku podniesie się na wysokość dwóch kresek powyżej 0, oznacza to, że temperatura wynosi 2 C. Odczytaj i zapisz temperaturę, którą wskazują termometry. C 30 C 30 C 30 C Karta pracy N3 (klasa 5, wrzesień 2017) 1

18 3. Na podstawie tabeli uzupełnij opowiadanie właściwymi nazwami przyrządów i jednostek. Składnik pogody Przyrząd do mierzenia Jednostka wiatr kilometr na godzinę [km/h] lub metr na sekundę [m/s] wiatromierz ciśnienie hektopaskal [hpa] barometr temperatura powietrza stopień Celsjusza [ C] termometr Ale gorąco. Jest chyba ze 30! Szkoda, że nie wieje. Może byłoby trochę chłodniej powiedziała Kasia, spoglądając na. Okropnie boli mnie głowa powiedziała mama. Chyba ciśnienie jest bardzo wysokie. Sprawdzę! krzyknęła Kasia i pobiegła do przedpokoju, gdzie wisiał. Mama miała rację. Ciśnienie wynosiło Karta pracy N3 (klasa 5, wrzesień 2017) 2

19 4. W tabeli przedstawiono gatunki porostów charakterystyczne dla poszczególnych stref związanych z zanieczyszczeniem powietrza. Przeanalizuj tabelę i odpowiedz na pytania, zakreślając właściwe odpowiedzi. Strefa Opis Gatunki charakterystyczne I szczególnie silnie zanieczyszczone powietrze brak porostów II bardzo silnie zanieczyszczone powietrze misecznica proszkowata, liszajec III silnie zanieczyszczone powietrze krążniczka ostrygowa, złotorost ścienny IV średnio zanieczyszczone powietrze pustułka pęcherzykowata, tarczownica bruzdkowana V mało zanieczyszczone powietrze mąkla tarniowa, mąklik otrębiasty VI nieznacznie zanieczyszczone powietrze brodaczka kępkowa, obrostnica rzęsowata VII czyste powietrze granicznik płucnik, odnożyca jesionowa a) O czym świadczy obecność takich porostów, jak granicznik płucnik i odnożyca jesionowa? Powietrze jest bardzo czyste. Powietrze jest bardzo zanieczyszczone. b) O czym świadczy brak porostów? Powietrze jest bardzo zanieczyszczone. Powietrze jest mało zanieczyszczone. c) Który gatunek porostów rośnie w bardziej zanieczyszczonym środowisku? obrostnica rzęsowata liszajec Karta pracy N3 (klasa 5, wrzesień 2017) 3

20 5. Która koszula wyschnie szybciej? Zaznacz okienko przy wybranym rysunku i uzasadnij swoją decyzję. A B temperatura powietrza: 20 C, lekki wiatr temperatura powietrza: 10 C, lekki wiatr 6. Na rysunku przedstawiono kolejne etapy rozwoju fasoli. Podpisz je, wpisując w okienka właściwe litery. A. Pojawienie się łodygi. B. Rozwój korzeni. C. Pękanie łupiny nasiennej. D. Rozwój łodygi i liści. E. Pochłanianie wody i pęcznienie nasiona. Karta pracy N3 (klasa 5, wrzesień 2017) 4