UMIĘDZYNARODOWIENIE FIRM Z KRAJÓW ROZWIJAJĄCYCH SIĘ ROLA SIECI SPOŁECZNYCH
|
|
- Bogdan Pawłowski
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 UMIĘDZYNARODOWIENIE FIRM Z KRAJÓW ROZWIJAJĄCYCH SIĘ ROLA SIECI SPOŁECZNYCH Wprowadzenie Jednym z najważniejszych trendów w globalnym biznesie jest obecnie umiędzynarodowienie firm krajów rozwijających się. Bohaterami tzw. trzeciej fali globalizacji są firmy takie jak chińskie Lenovo i Haier, indyjskie Tata i Infosys, meksykański Cemex, czy brazylijski AmBev. Tradycyjne teorie internacjonalizacji, wypracowane w oparciu o badania dużych spółek amerykańskich nie dają odpowiedzi na pytanie o źródła sukcesu firm z krajów rozwijających się na rynkach zagranicznych. W niniejszym artykule dokonano systematyzacji badań nad procesem umiędzynarodowienia firm z krajów rozwijających się. Czynnikiem, który uważany jest za szczególnie istotny w tym procesie jest kapitał relacyjny. W pracy zaproponowano typologię relacji wykorzystywanych przez firmy z krajów rozwijających się oraz omówiono znaczenie tych relacji w procesie umiędzynarodowienia. Ekspansja zagraniczna firm z krajów rozwijających się Kraje rozwijające się postrzegane są tradycyjnie jako cel inwestorów zagranicznych, poszukujących niskich kosztów pracy, zasobów naturalnych, a także coraz częściej dużych rynków zbytu. Kraje takie jak Chiny, Indie, czy Brazylia zajmują pierwsze miejsca w rankingach najbardziej atrakcyjnych kierunków inwestowania. W ostatnich latach w globalnej gospodarce widoczny jest nowy trend, polegający na umiędzynarodowieniu firm z krajów rozwijających się. Choć kraje rozwijające się są wciąż importerami netto kapitału (Rys. 1), ich bezpośrednie inwestycje za granicą rosną, utrzymując podobną dynamikę co bezpośrednie inwestycje zagraniczne prowadzone przez kraje wysokorozwinięte (Rys. 2). W 2006 roku firma Boston Consulting Group opublikowała raport na temat umiędzynarodowienia firm z rynków wschodzących 1. Na liście 100 przedsiębiorstw określonych jako najbardziej globalne i mające najlepsze perspektywy dalszej ekspansji znalazły się firmy takie jak meksykańskie América Móvil i Cemex, indyjskie Ranbaxy Pharmaceuticals i Wipro, chińskie Haier i Lenovo. Firmy te wchodzą na rynki zagraniczne nie tylko poprzez eksport, na którą to formę umiędzynarodowienia wskazywałaby przewaga oparta na niskich kosztach pracy w krajach macierzystych, lecz także poprzez działania kapitałowe. Co ciekawe, 57% akwizycji podjętych w 1 Aguiar, M.; Bhattacharya, A.; Bradtke, T.; Cotte, P.; Dertnig, S.; Meyer, M.; Michael, D.C.; Sirkin, H., The new global challengers, Boston Consulting Group,
2 latach przez firmy z listy BCG realizowana była w krajach wysokorozwiniętych FDI w krajach rozwijających się FDI z krajów rozwijających się Rysunek 1 FDI w krajach rozwijających się i z krajów rozwijających się Opracowanie własne na podstawie: UNCTAD, World Investment Report FDI z krajów wysokorozwiniętych FDI z krajów rozwijających się Rysunek 2 FDI z krajów wysokorozwiniętych i krajów rozwijających się Opracowanie własne na podstawie: UNCTAD, World Investment Report 2008 Klasyczne teorie internacjonalizacji w kontekście krajów rozwijających się Najbardziej kompleksową i wciąż najczęściej stosowaną podstawą teoretyczną badań nad umiędzynarodowieniem 2 jest paradygmat eklektyczny (eclectic paradigm), nazywany także modelem OLI. Zgodnie z modelem OLI, firmy posiadające pewną przewagę konkurencyjną, zwaną 2 Stoian, C.; Filippaios, F., Dunning's eclectic paradigm: a holistic, yet context specific framework for analyzing the determinants of outward FDI. Evidence from Greek investments, International Business Review, nr 17/2008, s
3 przewagą własności (ownership advantage), transferują ją na dany rynek (location advantage) za pomocą bezpośrednich inwestycji zagranicznych (internalisation advantages). Przewaga własności, definiowana jako wyłączne posiadanie lub dostęp do szczególnego aktywa generującego przychód 3, opierać się może na zasobach takich jak aktywa trwałe, czynniki produkcji (zasoby naturalne, zasoby ludzkie, kapitał) oraz zasoby niematerialne (wiedza, marka, umiejętności organizacyjne). Paradygmat eklektyczny powstał w latach 70-tych, kiedy działania firm międzynarodowych, wywodzących się przede wszystkim z krajów Triady, dotyczyły głównie produkcji i handlu, a kluczowe zagadnienie strategii umiędzynarodowienia stanowił dylemat make-or-buy 4. Podstawę dla paradygmatu eklektycznego stanowiły badania firm z krajów wysokorozwiniętych, które dzięki wyposażeniu w zasoby, a często także dzięki przewadze wynikającej z wczesnego umiędzynarodowienia (firstmover advantage), stały się liderami tzw. pierwszej fazy globalizacji. O ile jednak model OLI tłumaczyć może umiędzynarodowienie liderów branż, takich jak IBM czy Hewlett Packard, nie wyjaśnia on, z czego wynikała zdolność do konkurowania na rynkach zagranicznych firm takich jak Samsung czy Acer 5. W kontekście klasycznych teorii umiędzynarodowienia, ekspansja firm wywodzących się z krajów wschodzących, uważanych za niedostatecznie wyposażone w zasoby finansowe i technologiczne 6, na rynki krajów bardziej rozwiniętych, wydaje się paradoksem. Powstałe w ostatnich latach interpretacje teorii eklektycznej sugerują, że umiędzynarodowienie podejmowane może być nie tylko dla wykorzystania zasobów (asset-exploiting), ale także w celu pozyskania zasobów (assetseeking) 7. Argument ten, wysuwany wcześniej przez badaczy opisujących japońskie inwestycje w Stanach Zjednoczonych 8 znalazł potwierdzenie w badaniach nad umiędzynarodowieniem firm z krajów rozwijających się 9. Część badaczy traktuje umiędzynarodowienie firm z krajów rozwijających się jako zjawisko wymagające własnej ramy teoretycznej, alternatywnej w 3 Dunning, J., The eclectic paradigm of international production: a restatement and possible extensions, Journal of International Business Studies, nr 19(1)/1988, s Mudambi, R., International business and the eclectic paradigm: Developing the OLI Framework - book review, Journal of International Business Studies, nr 35/2004, s Mathews, J., Dragon multinationals: new players in 21st century globalization, Asia Pacific Journal of Management, nr 23/2006, s Yamakawa, Y., Peng, M., & Deeds, D., What drives new ventures to internationalize from emerging economies to developed economies, Entrepreneurship Theory and Practice, nr 32(1)/2008, s Dunning, J., The eclectic paradigm as an envelope for economic and business theories of MNE activity, International Business Review, nr 9/ Kogut, B., & Chang, J., Technological capabilities and Japanese foreign direct investments in the United States, The Review of Economics and Statistics, nr 73 (3)/ Child, J., & Rodrigues, S., The internationalization of Chinese firms: a case of theoretical extension?, Management and Organization Review, nr 1/
4 stosunku do modelu OLI, rozwiniętego w oparciu o badania firm wywodzącymi się z krajów Triady. John A. Mathews, na podstawie analizy internacjonalizacji firm chińskich, zaproponował model LLL (linkagelevarage-learning) 10, opisujący proces umiędzynarodowienia niedostatecznie wyposażonych w zasoby firm z krajów rozwijających się. Zgodnie z modelem LLL, źródłem przewagi konkurencyjnej firm międzynarodowych wywodzących się z rynków wschodzących jest globalna orientacja (global orientation), rozumiana jako koncentracja na rynkach zagranicznych w celu pozyskania zasobów. Firmy z krajów rozwijających się ograniczają ryzyko związane z procesem umiędzynarodowienia tworząc alianse czy wspólne przedsięwzięcia z partnerami zagranicznymi. Dzięki uczestnictwie w sieci relacji biznesowych, firmy pozyskują zasoby, do których nie miałyby dostępu na rynku krajowym. Wchodząc w relacje z firmami wyposażonymi w technologię czy wiedzę, firmy z krajów rozwijających się pozyskują więcej zasobów, niż ich partnerzy 11. Ta zdolność do lewarowania zasobów jest drugim elementem modelu LLL. Ostatnim elementem tego modelu jest proces uczenia się, jaki zachodzi dzięki powtarzaniu sekwencji budowania relacji i skutecznego wykorzystania zasobów. Teorie opisujące umiędzynarodowienie firm wywodzących się z gospodarek uważanych przez lata za peryferyjne traktować można jako odwrotność modelu OLI. Zgodnie z tym ostatnim, firmy wchodzą na rynki zagraniczne aby wykorzystać posiadane zasoby 12. Firmy z rynków wschodzących umiędzynarodawiają się natomiast aby pozyskać zasoby. Internacjonalizacja jest więc dla nich sposobem na pokonanie niedoborów zasobowych, a także kompensowanie braku przewagi pierwszeństwa w procesie umiędzynarodowienia działalności. Badacze sugerują, że proaktywność firm z gospodarek wschodzących, przejawiająca się w działaniach takich jak fuzje i akwizycje podejmowane w krajach wyżej rozwiniętych, pozwala im przyspieszyć proces budowania zasobów takich jak zaawansowana technologia, kompetencje menedżerskie czy rozpoznawalna marka 13. Badania nad umiędzynarodowieniem firm słabo wyposażonych w zasoby stanowią wyzwanie dla klasycznych teorii inwestycji zagranicznych. Te ostatnie postrzegając umiędzynarodowienie w sposób jako eksploatację posiadanej przewagi zasobowej na nowych rynkach, analizowały przede 10 Mathews, dz. cyt. 11 Steensma, H., Barden, J., Dhanaraj, C., Lyles, M., & Tihanyi, L., The evolution and internalization of international joint ventures in transitioning economy, Journal of International Business Studies, 39 (3)/2008, s Meyer, K., & Peng, M., Probing theoretically into central and eastern Europe: transactions, resources and institutions, Journal of International Business Studies, nr 36(6)/2005, s Luo, Y., & Tung, R., International expansion of emerging market enterprises: a springboard perspective, Journal of International Business Studies, 2007, s
5 wszystkim zdolność firmy do internacjonalizacji. Literatura na temat firm z krajów rozwijających się, wykazując, że bodźcem do ekspansji zagranicznej może być poszukiwanie zasobów (asset-seeking), kładzie nacisk na znaczenie czynników dynamicznych, związanych nie tylko ze zdolnością, lecz także z motywacją do wejścia na dany rynek geograficzny. Ciekawym zagadnieniem, analizowanym w kontekście umiędzynarodowienia firm z krajów nie należących do Triady, jest pytanie o to, co sprawia, że firmy decydują się na inwestycje w krajach mniej rozwiniętych, a jakie czynniki motywują je do ekspansji na bardziej konkurencyjne rynki krajów wyżej rozwiniętych. Badania przeprowadzone na spółkach tajwańskich, a więc w szczególnych warunkach gospodarki nowo uprzemysłowionej (newindustrialized economy), potwierdziło, że motywem umiędzynarodowienia do krajów wyżej rozwiniętych jest poszukiwanie zasobów strategicznych 14, podczas gdy umiędzynarodowienie do krajów niżej rozwiniętych wybierane było przez firmy szukające dostępu do niższych kosztów pracy. Badanie to wykazało także, że skłonność do poszukiwania zasobów w krajach wyżej rozwiniętych zależy od zdolności do absorbowania zasobów strategicznych, określoną przez dwie zmienne - wyposażenie w zasoby technologiczne oraz doświadczenie we współpracy z firmami z krajów wyżej rozwiniętych, zdobywanym poprzez licencjonowanie lub kontrakty na podwykonawstwo. Podejście procesowe i sieciowe w badaniach nad umiędzynarodowieniem Podejście procesowe (internationalization process model), wywodzące się z teorii wzrostu firmy 15 oraz teorii behawioralnej 16, mówi, że umiędzynarodowienie jest procesem inkrementalnym 17, w ramach którego firmy, z założenia dysponujące nierównym dostępem do informacji, nabywają doświadczenie w działalności zagranicznej. Model Uppsala postrzega więc umiędzynarodowienie jako proces rosnącego zaangażowania w operacje międzynarodowe 18. Kluczową zmienną w modelu Uppsala jest dystans psychiczny 19, definiowany jako zbiór czynników zakłócających przepływ informacji między firmą i rynkiem oraz utrudniających firmie zrozumienie specyfiki rynku 14 Makino, S., Lau, C., & Yeh, R., Asset-exploitation versus asset-seeking: implications for loction choice of foreign direct investment from newly industrialized economies, Journal of International Business Studies, nr 33(3)/2002, s Penrose, E., The theory of the growth of the firm, Oxford University Press, Cyert, R., & March, J., A behavioral theory of the firm, Prentice-Hall, Johanson, J., & Vahlne, J.-E., The internationalization process of the firm - a model of knowledge development and increasing foreign market commitments, Journal of International Business Studies, nr 8/1977, s Welch, L., & Luostarinen, R., Internationalization: evolution of a concept, Journal of General Management, nr 14/ Beckerman, W., Distance and patterns of intra-european trade, The Review of Economics and Statistics,
6 zagranicznego 20. W miarę jak firma nabiera doświadczenia w działalności zagranicznej, jej zdolność do lokowania działalności w krajach odległych kulturowo, czyli w krajach o dużym dystansie psychicznym, wzrasta. Ponadto, wraz z nabywaniem doświadczenia, wzrasta zaangażowanie firmy na każdym z rynków, przesuwając się od eksportu ku kapitałowym formom umiędzynarodowienia 21. Zgodnie z modelem Uppsala, barierę nieznajomości rynku 22 pokonać można w procesie uczenia się poprzez działanie 23. Wiedza o rynku, pozwalająca ograniczyć dystans psychiczny, ma więc charakter doświadczalny. Konieczność samodzielnego uczenia się rynku sprawia, że umiędzynarodowienie jest, zgodnie z modelem Uppsala, procesem długotrwałym i inkrementalnym. Zgodnie z podejściem sieciowym, będącym rozwinięciem modelu Uppsala, pomostem między rynkiem krajowym a zagranicznym może być sieć relacji biznesowych. Sieć relacji postrzegana jest jako szczególny rodzaj zasobu niematerialnego, który łącząc firmę z otoczeniem, pozwala skrócić dystans psychiczny i przyspieszyć proces umiędzynarodowienia 24. Hipoteza o wpływie więzi społecznych na umiędzynarodowienie została zweryfikowana empirycznie 25. Badanie szybko umiędzynarodowionych firm z branży high-tech wykazało, że relacje z kluczowymi klientami zlokalizowanymi za granicą (odpowiadające, zdaniem autorów badania, strukturalnemu kapitałowi społecznemu), przyczyniając się do nabywania wiedzy o danym rynku, wpływają pozytywnie na poziom umiędzynarodowienia 26. Badania wykazały, że naśladownictwo, możliwe dzięki uczestnictwu w sieci relacji biznesowych, sprzyjało ekspansji zagranicznej koreańskich koncernów 27. Pozornie bliskie modelowi Uppsala, podejście sieciowe oferuje odmienną wizję procesu umiędzynarodowienia. Barierą w procesie internacjonalizacji nie jest dystans psychiczny, ale konieczność budowania relacji biznesowych. Kluczowym elementem modelu Uppsala są różnice kulturowe, dzielące przestrzeń konkurencyjną na wiele rynków geograficznych, między którymi występuje dystans psychiczny. Umiędzynarodowienie, polegające na pokonywaniu tego dystansu, jest 20 Johanson, Vahlne, dz. cyt. 21 Johanson, J., & Wiedersheim-Paul, F., The internationalization of the firm: four Swedish cases, Journal of Management Studies, nr 12/ Johanson, Vahlne, dz. cyt. 23 Forgsgren, M., The concept of learning in the Uppsala internationalization process model: a critical review, International Business Review, nr 22/2002, s Johanson, J., & Vahlne, J., Management of Foreign Market Entry, Scandinavian International Business Review, nr 1(3)/ Hsu, C., & Zhao, H., Social ties and foreign market entry: an empirical enquiry., Management International Review, nr 47/ Presutti, M., Knowledge acquisition and the foreign development of high-tech start-ups: a social capital approach, International Business Review, nr 16/2007, s Guillen, M., Structural inertia, imitation and foreign expansion: South Korea firms and business groups in China, Academy of Management Journal, 45(3)/2002, s
7 procesem z założenia różnym od ekspansji krajowej. Podejście sieciowe koncentruje się na analizie otoczenia bliższego, z którym firma zintegrowana jest poprzez sieć relacji biznesowych. Rozwój firmy, zarówno na rynku krajowym jak i zagranicznym, postępuje w ramach tej sieci. Można więc uznać, że w podejściu sieciowym granice państw oraz dystans kulturowy przestają być istotnym elementem analizy procesu ekspansji 28. Sieci społeczne a umiędzynarodowienie firm z krajów wschodzących Zgodnie z modelem OLI, warunkiem skutecznego konkurowania na rynkach zagranicznych jest posiadanie szczególnych zasobów, zwanych przewagami własności (ownership advantages). Według modelu Uppsala, umiędzynarodowienie postępuje stopniowo, wraz z nabywaniem wiedzy o rynkach zagranicznych. Żaden z tych modeli nie wydaje się adekwatny do analizy umiędzynarodowienia firm z krajów rozwijających się. Po pierwsze, firmy z krajów takich jak Chiny, Indie czy Brazylia, są generalnie słabo wyposażone w zasoby marketingowe, czy technologiczne, uważane za główne źródła przewag własności. Po drugie, stosunkowo szybkie umiędzynarodowienie tych firm, nie jest zgodne z inkrementalną wizją zdobywania wiedzy o rynkach zagranicznych, oferowaną przez model Uppsala. Badania sugerują, że czynnikiem zdolnym do kompensowania braku zasobów technologicznych czy marketingowych, a także braku doświadczenia w działaniu na rynkach zagranicznych może być uczestnictwo w sieciach społecznych (social networks). Zasoby (obecne i potencjalne) dostępne dzięki uczestnictwu w sieci określane są mianem kapitału społecznego 29. Sieci społeczne mogą mieć charakter formalnych więzów biznesowych, takich jak alianse strategiczne, czy relacje między dostawcą i odbiorcą, a także nieformalnych, osobistych relacji, opartych na zaufaniu. 1) Podwykonawstwo Firmy z krajów rozwijających się mogą także budować swoje strategie międzynarodowe w oparciu o korzyści ze współpracy z działającymi w ich krajach macierzystych firmami zagranicznymi. Współpraca między firmami z krajów rozwijających się a firmami z krajów zachodnich dotyczyć może podwykonawstwa. Wyróżnić można dwa rodzaje podwykonawstwa: Original Equipment Manufacturing (OEM) polega na outsourcingu całego procesu produkcyjnego, mającym na celu obniżkę kosztów pracy i uwolnienie kapitału. Firma podzlecająca produkcję na zewnątrz, określana jako OEM (original equipment manufacturer), koncentruje się 28 Johanson, J., & Vahlne, J., Business relationship learning and commitment in the internationalization process, Journal of International Entrepreneurship, nr 1/2003, s Nahapiet, J.; Ghoshal, S., Social capital, intellectual capital, and the organizational advantage, Academy of Management Review, 23(2)/1998, s
8 wówczas na działaniach wzbogacających wartość produktu pracach badawczo-rozwojowych, tworzeniu nowych produktów, marketingu 30. Original Design Manufacturing (ODM) w kontraktach tego typu podwykonawca nie tylko wytwarza, ale również projektuje produkty, które następnie komercjalizowane są przez zleceniobiorcę właściciela marki. Wraz z nabywaniem doświadczenia w podwykonawstwie, firmy z krajów rozwijających się zyskują zasoby pozwalające im na stworzenie własnej marki. Original Brand Manufacturing (OBM) polega na tym, że firma projektuje, produkuje, a następnie sprzedaje produkty pod własną marką. Na tym etapie wsparcie firmy zachodniej zleceniodawcy nie jest już potrzebne. Dzięki kontraktom na podwykonawstwo firmy z krajów rozwijających się zyskują reputację i korzyści skali. Dzięki uczestnictwie w aliansach i wspólnych przedsięwzięciach lokalne firmy uzyskują natomiast dostęp do ukrytej, praktycznej wiedzy. Zasoby pozyskane dzięki współpracy z partnerami zagranicznymi mogą być następnie wykorzystywane w kolejnych etapach procesu umiędzynarodowienia. Tego rodzaju strategię zastosowała meksykańska sieć supermarketów Grupo Gigante, która dzięki wspólnym przedsięwzięciom z siecią Carrefour pozyskała kompetencje menedżerskie pozwalając jej skutecznie konkurować z Wal-Martem, początkowo na rynku meksykańskim, a następnie także w Stanach Zjednoczonych. Badacze sugerują, że wzrostowi konkurencyjności międzynarodowej firm z krajów rozwijających się sprzyja nie tylko współpraca, lecz także rywalizacja z firmami zagranicznymi wchodzącymi na ich rynki macierzyste 31. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Chinach, Indiach, Chile, czy Brazylii sprzyjały zatem umiędzynarodowieniu firm wywodzących się z tych rynków. Badania sugerują, że firmy działające w warunkach nasilonej konkurencji na rynkach macierzystych umiędzynarodawiają się nie tylko po to, by mieć dostęp do nowych rynków zbytu, lecz także w poszukiwaniu zasobów, pozwalających im zwiększyć konkurencyjność na rynku krajowym 32 (Yiu, Lau, & Bruton, 2007). Relacje firm z krajów rozwijających się i ich zachodnich partnerów oparte są zazwyczaj na współkonkurowaniu (coopetition), czyli jednoczesnej współpracy i rywalizacji. Indyjska firma farmaceutyczna Ranbaxy prowadzi prace badawczo-rozwojowe wspólnie z GlaxoSmithKline, z firmą Merck współpracuje w zakresie prób klinicznych, a z Terumo w zakresie produkcji i sprzedaży sprzętu do dializowania. Jednocześnie Ranbaxy konkuruje z 30 Arrunada, B., & Vazquez, X., When your contract manufacturer becomes your competitor, Harvard Business Review, nr September/2006, s Luo, Y., & Tung, R., International expansion of emerging market enterprises: a springboard perspective, Journal of International Business Studies, 2007, s Yiu, Lau, & Bruton, dz. cyt. 8
9 GlaxoSmithKline w Europie, z Terumo w Japonii, a z Merckiem w Stanach Zjednoczonych 33. Meksykański producent pralek i lodówek Mabe, dzięki serii umówi joint-venture z General Electric, pozyskał technologie, które następnie pozwoliły mu skutecznie konkurować z GE na amerykańskim rynku. Aby chronić się przed konkurencją ze strony firm z krajów rozwijających się, zachodni partnerzy udzielają często licencji na produkcję przeznaczoną na rynek krajowy. Na takich zasadach turecki Arcelik korzystał z licencji GE i Bosch-Siemens. Jednocześnie, na zasadach OEM, firma produkowała sprzęt marki Whirpool, z przeznaczeniem na rynek europejski. Firma zobowiązała się do niesprzedawania na rynku europejskim podobnych produktów. Aby zintensyfikować swoje działania za granicą, Arcelik prowadził w latach 90-tych własne prace badawczo-rozwojowe, które doprowadziły do powstania bardziej efektywnych kosztowo rozwiązań technologicznych. Obecnie należąca do tureckiego producenta marka Beko obecna jest na wielu rynkach europejskich, w tym w Polsce, gdzie zajmuje 5% rynku białych dóbr 34. 2) Alianse strategiczne z firmami z krajów wysokorozwiniętych Firmy z krajów rozwijających się borykają się z niedoborami zasobowymi, utrudniającymi konkurowanie na rynkach zagranicznych. Przyczyną tych problemów może być: Niedobór środków finansowych, związany z wczesną fazą rozwoju rynków kapitałowych, Luka technologicznej w stosunku do krajów wysokorozwiniętych, Brak wiedzy menedżerskiej, Niska reputacji lokalnych firm na rynkach zagranicznych, Alianse strategiczne, będące często stosowaną strategią wejścia na rynki zagraniczne, pozwalają ich uczestnikom dzielić się ryzykiem i zasobami 35. Dla firm z krajów rozwijających się alianse strategiczne mogą być sposobem na kompensowanie niedoborów zasobowych. Badania potwierdzają, że firmy z krajów rozwijających się kierują się w wyborze partnerów w aliansach strategicznych innymi kryteriami niż firmy z krajów wysokorozwiniętych 36. Do zasobów szczególnie cenionych przez firmy z krajów rozwijających się należą zasoby finansowe oraz 33 Luo, Tung, dz. cyt. 34 Bonaglia, F., Goldstein, A., & Mathews, J., Accelerated internationalization by emerging market's multinationals:the case of white goods sector, Journal of World Business, nr 42/ Hitt, M.A.; Dacin, M.T.; Levitas, E.; Arreglem J.L.; Borza, A., Partner selection in emerging and developed market context, Academy of Management Journal, nr 43 (3)/2000, s Ibid. 9
10 technologiczne. Ponadto, firmy te poszukują partnerów o wysokiej reputacji, co może wynikać z chęci podnoszenia własnej wiarygodności. 3) Relacje w kraju pochodzenia Istotną rolę w procesie umiędzynarodowienia odgrywają także relacje budowane w kraju pochodzenia. W przypadku firm z rynków wschodzących, szczególne znaczenie w procesie umiędzynarodowienia mają relacje z krajowymi instytucjami takimi jak rząd, banki, uniwersytety czy izby handlowe 37. Badania wykazują, że w umiędzynarodowieniu firm chińskich istotną rolę odgrywało wsparcie administracji państwowej 38. W krajach rozwijających się, w których formalne wsparcie instytucjonalne jest często niewystarczające, istotną rolę odgrywają także relacje nieformalne. Typową dla kultury chińskiej formą takich relacji jest guanxi, definiowane jako nieformalne więzi między dwoma stronami, zakładających wzajemną lojalność i świadczenie sobie przysług 39. Guanxi funkcjonują w różnych sferach życia i mogą mieć charakter rodzinny, przyjacielski, polityczny, biznesowy. Podstawą guanxi może być: Wspólna identyfikacja społeczna, wynikająca z tego samego miejsca urodzenia, wspólnej szkoły, czy miejsca pracy. Wspólny znajomy, z którym obie strony są w relacji guanxi Wyrażenie intencji lub obietnicy przyszłej współpracy, przez osoby nie związane tradycyjnymi relacjami. Ten rodzaj guanxi staje się coraz bardziej popularny, w miarę wzrostu mobilności chińskiego społeczeństwa. Badania wykazują, że uczestnictwo w guanxi ma pozytywny wpływ na wyniki chińskich małych i średnich przedsiębiorstw podejmujących ekspansję zagraniczną 40. Dzięki relacjom z innymi podmiotami działającymi w kraju pochodzenia firmy zyskują dostęp do informacji i korzystają z cudzych doświadczeń zdobytych na rynkach zagranicznych. 37 Yiu, D., Lau, C., & Bruton, G., International Venturing by emerging economy firms: the effects of rirm capabilities, home country networks, and corporate entrepreneurship, Journal of International Business Studies, nr 38(4)/2007, s Cai, K., Outward foreign direct investment: a novel dimension of China's integration into the regional and global economy, China Quarterly, nr 160/1999, s Chen, X.-P., & Chen, C., On the intricacies of the chinese guanxi development, Asia Pacific Journal of Management, nr 21(3)/2004, s Zhou, L., Wu, W., & Luo, X., Internationalization and the performance of born-global SMEs: the mediating role of social networks, Journal of International Business Studies, 2007, s
11 Poniższa tabela podsumowuje typy relacji zawieranych przez firmy z krajów rozwijających się. Tabela 1 Typy relacji zawieranych przez firmy z krajów rozwijających się Rodzaj relacji Podwykonawstwo na zasadach OEM lub ODM Alianse z partnerami zagranicznymi Uczestnictwo w sieciach relacji w kraju (np. guanxi) Partner w relacji Korzyści dla procesu umiędzynarodo wienia Zagraniczny zleceniodawca Pozyskanie technologii budowanie przewag własności (ownership advantages) Źródło: opracowanie własne Podsumowanie Zagraniczny partner Firmy krajowe, administracja rządowa Pozyskanie zasobów Pozyskanie finansowych i technologicznych oraz reputacji informacji rynkach zagranicznych, wsparcie administracji krajowej Umiędzynarodowienie firm z krajów rozwijających się stanowi fenomen trudny do wytłumaczenia za pomocą tradycyjnych teorii internacjonalizacji. Firmy z krajów takich jak Chiny, Indie czy Brazylia, niedostatecznie wyposażone w zasoby finansowe i technologiczne, nie posiadające długoletniego doświadczenia w działaniu za granicą, skutecznie konkurują na rynkach światowych. Paradoks umiędzynarodowienia firm z krajów rozwijających się może tłumaczyć uczestnictwo w sieciach społecznych. Dzięki podwykonawstwu, aliansom strategicznym oraz relacjom budowanym na rynkach lokalnych, firmy z krajów rozwijających się pozyskują zasoby wykorzystywane następnie w procesie umiędzynarodowienia. Podejście sieciowe wydaje się zatem szczególnie adekwatną ramą teoretyczną do dalszych badań nad strategiami umiędzynarodowienia firm z krajów rozwijających się. Literatura 1. Aguiar, M.; Bhattacharya, A.; Bradtke, T.; Cotte, P.; Dertnig, S.; Meyer, M.; Michael, D.C.; Sirkin, H., The new global challengers, Boston Consulting Group, Arrunada, B., & Vazquez, X., When your contract manufacturer becomes your competitor, Harvard Business Review, nr September/2006, s Beckerman, W., Distance and patterns of intra-european trade, The Review of Economics and Statistics, o 11
12 4. Bonaglia, F., Goldstein, A., & Mathews, J., Accelerated internationalization by emerging market's multinationals:the case of white goods sector, Journal of World Business, nr 42/ Cai, K., Outward foreign direct investment: a novel dimension of China's integration into the regional and global economy, China Quarterly, nr 160/1999, s Chen, X.-P., & Chen, C., On the intricacies of the chinese guanxi development, Asia Pacific Journal of Management, nr 21(3)/2004, s Child, J., & Rodrigues, S., The internationalization of Chinese firms: a case of theoretical extension?, Management and Organization Review, nr 1/ Cyert, R., & March, J., A behavioral theory of the firm, Prentice-Hall, Dunning, J., The eclectic paradigm as an envelope for economic and business theories of MNE activity, International Business Review, nr 9/ Dunning, J., The eclectic paradigm of international production: a restatement and possible extensions, Journal of International Business Studies, nr 19(1)/1988, s Forgsgren, M., The concept of learning in the Uppsala internationalization process model: a critical review, International Business Review, nr 22/2002, s Guillen, M., Structural inertia, imitation and foreign expansion: South Korea firms and business groups in China, Academy of Management Journal, 45(3)/2002, s Hitt, M.A.; Dacin, M.T.; Levitas, E.; Arreglem J.L.; Borza, A., Partner selection in emerging and developed market context, Academy of Management Journal, nr 43 (3)/2000, s Hsu, C., & Zhao, H., Social ties and foreign market entry: an empirical enquiry., Management International Review, nr 47/ Johanson, J., & Vahlne, J., Business relationship learning and commitment in the internationalization process, Journal of International Entrepreneurship, nr 1/2003, s Johanson, J., & Vahlne, J., Management of Foreign Market Entry, Scandinavian International Business Review, nr 1(3)/ Johanson, J., & Vahlne, J.-E., The internationalization process of the firm - a model of knowledge development and increasing foreign market commitments, Journal of International Business Studies, nr 8/1977, s Johanson, J., & Wiedersheim-Paul, F., The internationalization of the firm: four Swedish cases, Journal of Management Studies, nr 12/
13 19. Kogut, B., & Chang, J., Technological capabilities and Japanese foreign direct investments in the United States, The Review of Economics and Statistics, nr 73 (3)/ Luo, Y., & Tung, R., International expansion of emerging market enterprises: a springboard perspective, Journal of International Business Studies, 2007, s Luo, Y., & Tung, R., International expansion of emerging market enterprises: a springboard perspective, Journal of International Business Studies, 2007, s Makino, S., Lau, C., & Yeh, R., Asset-exploitation versus assetseeking: implications for loction choice of foreign direct investment from newly industrialized economies, Journal of International Business Studies, nr 33(3)/2002, s Mathews, J., Dragon multinationals: new players in 21st century globalization, Asia Pacific Journal of Management, nr 23/2006, s Meyer, K., & Peng, M., Probing theoretically into central and eastern Europe: transactions, resources and institutions, Journal of International Business Studies, nr 36(6)/2005, s Mudambi, R., International business and the eclectic paradigm: Developing the OLI Framework - book review, Journal of International Business Studies, nr 35/2004, s Nahapiet, J.; Ghoshal, S., Social capital, intellectual capital, and the organizational advantage, Academy of Management Review, 23(2)/1998, s Penrose, E., The theory of the growth of the firm, Oxford University Press, Presutti, M., Knowledge acquisition and the foreign development of high-tech start-ups: a social capital approach, International Business Review, nr 16/2007, s Steensma, H., Barden, J., Dhanaraj, C., Lyles, M., & Tihanyi, L., The evolution and internalization of international joint ventures in transitioning economy, Journal of International Business Studies, 39 (3)/2008, s Stoian, C.; Filippaios, F., Dunning's eclectic paradigm: a holistic, yet context specific framework for analyzing the determinants of outward FDI. Evidence from Greek investments, International Business Review, nr 17/2008, s Welch, L., & Luostarinen, R., Internationalization: evolution of a concept, Journal of General Management, nr 14/ Yamakawa, Y., Peng, M., & Deeds, D., What drives new ventures to internationalize from emerging economies to developed economies, Entrepreneurship Theory and Practice, nr 32(1)/2008, s Yiu, D., Lau, C., & Bruton, G., International Venturing by emerging economy firms: the effects of rirm capabilities, home country 13
14 networks, and corporate entrepreneurship, Journal of International Business Studies, nr 38(4)/2007, s Zhou, L., Wu, W., & Luo, X., Internationalization and the performance of born-global SMEs: the mediating role of social networks, Journal of International Business Studies, 2007, s
Przedsiębiorczość międzynarodowa. Wykład
Przedsiębiorczość międzynarodowa Wykład Zakres wykładu Typy dystansów w procesie internacjonalizacji Podstawowe teorie internacjonalizacji Model uppsalski UM Modele innowacyjne - IM Paradygmat eklektyczny
Warunki poprawy pozycji innowacyjnej kraju Globalizacja działalności badawczej i rozwojowej: próba oceny miejsca Polski
Warunki poprawy pozycji innowacyjnej kraju Globalizacja działalności badawczej i rozwojowej: próba oceny miejsca Polski Wojciech Burzyński Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur Warszawa, 8 kwietnia
ZARZĄDZANIE W BIZNESIE MIĘDZYNARODOWYM
ZARZĄDZANIE W BIZNESIE MIĘDZYNARODOWYM - WYKŁAD 1 DR KATARZYNA BAŁANDYNOWICZ-PANFIL CEL PRZEDMIOTU Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z podstawami zarządzania przedsiębiorstwem na rynku międzynarodowym.
MYŚL GLOBALNIE, DZIAŁAJ GLOBALNIE. dr Katarzyna Blanke- Ławniczak
MYŚL GLOBALNIE, DZIAŁAJ GLOBALNIE dr Katarzyna Blanke- Ławniczak URUCHOM W SOBIE: 1. Global-mind-set, czyli globalną mentalność chęć i umiejętność eksploracji świata, poszukiwanie nowych trendów i możliwości.
Materiał do użytku wewnętrznego dla studentów PWSZ w Głogowie. Globalny kontekst zarządzania. Otoczenie kulturowe i wielokulturowe
Materiał do użytku wewnętrznego dla studentów PWSZ w Głogowie Globalny kontekst zarządzania Otoczenie kulturowe i wielokulturowe Źródło: opracowano na podstawie R.W.Gryffin, Podstawy zarządzania organizacjami.
Wschodzące polskie korporacje międzynarodowe (KMN). Doświadczenia polskie na tle innych krajów
Wschodzące polskie korporacje międzynarodowe (KMN). Doświadczenia polskie na tle innych krajów UMIĘDZYNARODOWIENIE POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW Tworzenie wartości polskich przedsiębiorstw przez inwestycje
Wykład 9 Globalizacja jako wyznacznik działań strategicznych
Dr inż. Aleksander Gwiazda Zarządzanie strategiczne Wykład 9 Globalizacja jako wyznacznik działań strategicznych Plan wykładu Idea globalizacji Taktyka globalizacji Podejścia globalizacji Nowe wartości
Determinanty efektywności zagranicznych inwestycji bezpośrednich w procesie umiędzynarodowienia polskich przedsiębiorstw
Dipl.-Kfm. Piotr Trąpczyński, M.Sc. Determinanty efektywności zagranicznych inwestycji bezpośrednich w procesie umiędzynarodowienia polskich przedsiębiorstw Determinants of foreign direct investment performance
1. Wprowadzenie do marketingu międzynarodowego
Bariery rozwoju obecności polskiej gospodarki na rynkach światowych 1. Wprowadzenie do marketingu międzynarodowego Wizerunek Polski Sztandarowe produkty Tradycje handlowe Mentalność właścicieli i kadry
Czynniki rynkowego sukcesu technologii
dr Marta Gancarczyk Czynniki rynkowego sukcesu technologii Ustanawianie standardów technologicznych (osiąganie technologicznej dominacji) www.wsb-nlu.edu.pl ISTOTA TECHNOLOGII 2 Technologia to zasób przedsiębiorstwa
Konkurencyjność Polski w procesie pogłębiania integracji europejskiej i budowy gospodarki opartej na wiedzy
w Konkurencyjność Polski w procesie pogłębiania integracji europejskiej i budowy gospodarki opartej na wiedzy redakcja naukowa Tomasz Michalski Krzysztof Piech SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE WARSZAWA
Zarządzanie. Firma na globalnym rynku
Europejski Kongres Gospodarczy Zarządzanie. Firma na globalnym rynku 14 maja 2013 Przemysław Stangierski Internacjonalizacja polskich firm jest teraz bardziej istotna niż kiedykolwiek wcześniej Internacjonalizacja
Akademia Młodego Ekonomisty
Akademia Młodego Ekonomisty Ekspansja firm na rynki zagraniczne Strategie umiędzynarodowienia przedsiębiorstw Magdalena Grochal-Brejdak Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 22 października 2012 1 2 1 Czym
Perspektywy rozwoju polskiego eksportu do krajów pozaunijnych. Autor: redakcja naukowa Stanisław Wydymus, Bożena Pera
Perspektywy rozwoju polskiego eksportu do krajów pozaunijnych Autor: redakcja naukowa Stanisław Wydymus, Bożena Pera W ostatnich latach ukazało się wiele opracowań poświęconych ocenie wymiany handlowej
ROLA ZARZĄDZANIA STRATEGICZNEGO W ROZWOJU ORGANIZACJI
Spis treści Przedmowa... 11 Część pierwsza ROLA ZARZĄDZANIA STRATEGICZNEGO W ROZWOJU ORGANIZACJI.... 13 Rozdział 1. Tendencje rozwojowe zarządzania strategicznego (Andrzej Kaleta)... 15 1.1. Wprowadzenie.....................................................
PROGRAM WYKŁADU BIZNES MIĘDZYNARODOWY
Prof. zw. dr hab. Jan Rymarczyk PROGRAM WYKŁADU BIZNES MIĘDZYNARODOWY WYKŁAD I GLOBALIZACJA GOSPODARKI ŚWIATOWEJ 1. Pojęcie biznesu międzynarodowego 2. Pojęcie globalizacji i jej cechy 3. Stymulatory globalizacji
Czynniki sukcesu przy transakcjach fuzji i przejęć. Rynki Kapitałowe
Czynniki sukcesu przy transakcjach fuzji i przejęć Rynki Kapitałowe Warszawa, 24 września 2008 1 A. Bankowość Inwestycyjna BZWBK Obszar Rynków Kapitałowych B. Wybrane aspekty badania C. Wnioski i rekomendacje
Jak powinno uczyć się przedsiębiorstwo rolne w czasach New Normal? Andrzej Jacaszek wydawca Harvard Business Review Polska
Jak powinno uczyć się przedsiębiorstwo rolne w czasach New Normal? Andrzej Jacaszek wydawca Harvard Business Review Polska Czyli jak osiągnąć sukces w polskim agrobiznesie? 2 Strategiczna zdolność do zmiany
Metody określania celów rynkowych i ustalania pozycji konkurencyjnej firmy na danym rynku
Metody określania celów rynkowych i ustalania pozycji konkurencyjnej firmy na danym rynku Metody określania celów rynkowych i ustalania pozycji konkurencyjnej Title of the presentation firmy na danym Date
Inteligentne organizacje zarządzanie wiedzą i kompetencjami pracowników
2010 Inteligentne organizacje zarządzanie wiedzą i kompetencjami pracowników Paulina Zadura-Lichota Zespół Przedsiębiorczości Warszawa, styczeń 2010 r. Pojęcie inteligentnej organizacji Organizacja inteligentna
Prezentacja Grupy Impel 25 września 2003
Prezentacja Grupy Impel 25 września 2003 Grupa Impel - podstawowe informacje Największa w Polsce grupa firm świadczących usługi wspierające funkcjonowanie przedsiębiorstw i instytucji. Lider na polskim
Społeczna odpowiedzialnośd biznesu w projektach ekoinnowacyjnych. Maciej Bieokiewicz
2011 Społeczna odpowiedzialnośd biznesu w projektach ekoinnowacyjnych Maciej Bieokiewicz Koncepcja Społecznej Odpowiedzialności Biznesu Społeczna Odpowiedzialnośd Biznesu (z ang. Corporate Social Responsibility,
Prezentacja korporacyjna
Prezentacja korporacyjna Kim jesteśmy? W skład DFCM, z Jarosławem Dąbrowskim na czele, wchodzą eksperci specjalizujący się w usługach doradczych bankowości inwestycyjnej Kładziemy specjalny nacisk na analizę
Ekonomia II stopień ogólnoakademicki stacjonarne wszystkie Katedra Ekonomii i Zarządzania Prof. dr hab. Jurij Stadnicki.
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Z-EKO2-534 Nazwa modułu Internacjonalizacja przedsiębiorstw Nazwa modułu w języku angielskim Enterprise internationalization Obowiązuje od roku akademickiego
Prezentacja zakresu usług. Kompleksowe doradztwo w transferze technologii i komercjalizacji wyników prac badawczych. Warszawa, październik 2014
Prezentacja zakresu usług Kompleksowe doradztwo w transferze technologii i komercjalizacji wyników prac badawczych Warszawa, październik 2014 MDDP Nauka i Innowacje zakres działania Kluczowe usługi obejmują:
PROGRAMY SEMINARIÓW. TEMAT A Innowacje w biznesie przegląd dobrych praktyk. Godziny spotkania: 10:00 13:00
PROGRAMY SEMINARIÓW TEMAT A Innowacje w biznesie przegląd dobrych praktyk 1. Pojęcia podstawowe z obszaru innowacyjnej przedsiębiorczości 2. Proces poszukiwania innowacyjności 3. Proces wprowadzania innowacji
MANAGER INNOWACJI MODUŁY WARSZTATOWE
MANAGER INNOWACJI MODUŁY WARSZTATOWE WARSZTAT I-A PRAWNO-TEORETYCZNE PODSTAWY PROJEKTÓW INNOWACYJNYCH Czym jest innowacja? Możliwe źródła Wewnętrzne i zewnętrzne źródła informacji o innowacji w przedsiębiorstwie.
FoodNet prezentacja projektu LOGISTYCZNA SIEĆ BIZNESOWA POLSKI CENTRALNEJ
FoodNet prezentacja projektu Informacje ogólne Tytuł projektu: FOOD IN ECO NETWORK INTERNATIONALIZATION AND GLOBAL COMPETITIVENESS OF EUROPEAN SMES IN FOOD AND ECO LOGISTICS SECTOR Program: Czas trwania:
Agnieszka Żbikowska. Eksport. jako forma internacjonal izacj i polskich przedsiębiorstw UWARUNKOWANIA I STRATEGIE ~ POLSK,IE TOWARZYSTWO EKONOMICZNE
Agnieszka Żbikowska Eksport jako forma internacjonal izacj i polskich przedsiębiorstw UWARUNKOWANIA I STRATEGIE ~ POLSK,IE TOWARZYSTWO EKONOMICZNE W KRAKOW 2012 Recenzenci Pro! dr hab. Anna Czubała Pro!
Recepta na globalny sukces wg Grupy Selena 16 listopada 2011 Agata Gładysz, Dyrektor Business Unitu Foams
Recepta na globalny sukces wg Grupy Selena 16 listopada 2011 Agata Gładysz, Dyrektor Business Unitu Foams Grupa Selena Rok założenia: 1992 Siedziba: Polska, Europa Spółka giełdowa: notowana na Warszawskiej
Zarządzanie międzynarodowe
Klincewicz, K. (red.) (2016). Zarządzanie, organizacje i organizowanie przegląd perspektyw teoretycznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, http://timo.wz.uw.edu.pl/zoo
Agata Sudolska UWARUNKOWANIA BUDOWANIA RELACJI PROINNOWACYJNYCH PRZEZ PRZEDSIĘBIORSTWA W POLSCE
R O Z P R A W A H A B I L I T A C Y J N A Agata Sudolska UWARUNKOWANIA BUDOWANIA RELACJI PROINNOWACYJNYCH PRZEZ PRZEDSIĘBIORSTWA W POLSCE Toruń 2011 SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI Wstęp...................................................
marka firmy marka regionu marka kraju Paweł Tyszkiewicz Stowarzyszenie Komunikacji Marketingowej SAR
marka firmy marka regionu marka kraju Paweł Tyszkiewicz Stowarzyszenie Komunikacji Marketingowej SAR GENEZA: Brak wyrazistego wizerunku Polski za granicą brak marki; Brak polskich marek w TOP 500 brandów
ZAGRANICZNE INWESTYCJE BEZPOŚREDNIE KRAJÓW ROZWIJAJĄCYCH SIĘ A KONKURENCYJNOŚĆ KRAJOWYCH PRZEDSIĘBIORSTW
STUDIA I PRACE WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH I ZARZĄDZANIA NR 25 Ewa Bilewicz Uniwersytet Szczeciński ZAGRANICZNE INWESTYCJE BEZPOŚREDNIE KRAJÓW ROZWIJAJĄCYCH SIĘ A KONKURENCYJNOŚĆ KRAJOWYCH PRZEDSIĘBIORSTW
Wpływ umiędzynarodowienia na rozwój przedsiębiorstw na przykładzie spółek notowanych na GPW
Wpływ umiędzynarodowienia na rozwój przedsiębiorstw na przykładzie spółek notowanych na GPW UMIĘDZYNARODOWIENIE POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW Tworzenie wartości polskich przedsiębiorstw przez inwestycje zagraniczne
Czynniki kapitałowej ekspansji międzynarodowej polskich przedsiębiorstw *
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO nr 804 Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 67 (2014) s. 603 612 Czynniki kapitałowej ekspansji międzynarodowej polskich przedsiębiorstw * Dorota Ciesielska
WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH
Studia I stopnia stacjonarne i niestacjonarne Kierunek Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze Specjalność PROGRAM OF BACHELOR STUDIES Graduate profile Graduate has a general theoretical knowledge in the field
Dynamiczna zdolność przedsiębiorstwa do tworzenia wartości wspólnej jako nowego podejścia do społecznej odpowiedzialności biznesu
Dynamiczna zdolność przedsiębiorstwa do tworzenia wartości wspólnej jako nowego podejścia do społecznej odpowiedzialności biznesu Rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem naukowym prof. dr hab. Tomasz
Sieć społeczna przedsiębiorcy w teorii i praktyce zarządzania małą firmą
1 2 Politechnika Częstochowska Piotr Tomski Sieć społeczna przedsiębiorcy w teorii i praktyce zarządzania małą firmą Monografia Częstochowa 2016 3 Recenzenci: Prof. dr hab. inż. Stanisław Nowosielski Prof.
Innowacje w biznesie Wykład 2. Strategiczny kontekst innowacji
Innowacje w biznesie Wykład 2. Strategiczny kontekst innowacji Plan wykładu 1. Poziomy strategii a innowacje 2. Innowacja jako tworzenie nowej wartości 3. Strategie: błękitnego i czerwonego oceanu a innowacje
BEST OF EAST FOR EASTER PARTNERSHIP
5 th International Forum SPECIAL FORUM & EXHIBITION BEST OF EAST FOR EASTER PARTNERSHIP Challenges and Opportunities for Collaboration European Union Poland Eastern Europe Countries November 28-30, 2011
Rozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych Zarządzanie wiedzą w Polsce i na świecie w świetle ostatnich lat
Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Autor: Marcin Kłak Wstęp Rozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych 1.1. Rola i znaczenie wiedzy 1.1.1. Pojęcia i definicje
INTERNACJONALIZACJA PRZEDSIĘBIORSTW POPRZEZ SIECI. WYNIKI BADAŃ ANKIETOWYCH
Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 319 2017 Politechnika Gdańska Wydział Zarządzania i Ekonomii Katedra Nauk Ekonomicznych Nelly.Daszkiewicz@zie.pg.gda.pl
Korporacje transnarodowe i proces ich internacjonalizacji w oparciu o paradygmat eklektyczny Johna H. Dunninga.
Mgr. Rafał Jarosz Korporacje transnarodowe i proces ich internacjonalizacji w oparciu o paradygmat eklektyczny Johna H. Dunninga. Summary of contents Globalization and liberalization of the global economy
Programowanie perspektywy finansowej w Wielkopolsce. Oś Priorytetowa I- Innowacyjna i konkurencyjna gospodarka
1 Programowanie perspektywy finansowej 2014-2020 w Wielkopolsce Oś Priorytetowa I- Innowacyjna i konkurencyjna gospodarka 2 Alokacja środków na WRPO 2014+ WRPO 2014+ 2 450,2 mln euro (EFRR 1 760,9 mln
WSTĘP 11 GLOBALIZACJA GOSPODARKI ŚWIATOWEJ I NOWY REGIONALIZM 19
SPIS TREŚCI WSTĘP 11 ROZDZIAŁ I GLOBALIZACJA GOSPODARKI ŚWIATOWEJ I NOWY REGIONALIZM 19 1. Współczesna gospodarka światowa i jej struktura... 19 1.1. Podmioty gospodarki światowej... 21 1.2. Funkcjonowanie
Społeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne. Maciej Bieńkiewicz
2012 Społeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne Maciej Bieńkiewicz Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - istota koncepcji - Nowa definicja CSR: CSR - Odpowiedzialność przedsiębiorstw
Akademia Młodego Ekonomisty
Akademia Młodego Ekonomisty Zwycięskie strategie przedsiębiorstw Prof. Justyna Światowiec-Szczepańska Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 9 kwietnia 2015 r. Podstawowe czynności w formułowaniu strategii
Szukanie wspólnej wartości (korzyści) w klastrze
Szukanie wspólnej wartości (korzyści) w klastrze Struktura klastrowa M. Porter - klastry to geograficzne koncentracje wzajemnie powiązanych przedsiębiorstw, wyspecjalizowanych dostawców (w tym dostawców
POLSKI PRZEMYSŁ TEKSTYLNY I ODZIEśOWY ANALIZA SWOT
POLSKI PRZEMYSŁ TEKSTYLNY I ODZIEśOWY ANALIZA SWOT Anna Raulin, Polska Izba OdzieŜowo-Tekstylna Warsztaty pt. Konkurencyjność polskiego sektora tekstylnego i skórzanego wobec importu towarów z Chin i innych
ZARZĄDZANIE MARKĄ. Doradztwo i outsourcing
ZARZĄDZANIE MARKĄ Doradztwo i outsourcing Pomagamy zwiększać wartość marek i maksymalizować zysk. Prowadzimy projekty w zakresie szeroko rozumianego doskonalenia organizacji i wzmacniania wartości marki:
Zarządzanie strategiczne
Zarządzanie strategiczne Zajęcia w ramach specjalności "zarządzanie strategiczne" prowadzić będą specjaliści z wieloletnim doświadczeniem w pracy zarówno dydaktycznej, jak i naukowej. Doświadczenia te
Eugeniusz Koś micki Zrównoważony rozwój w warunkach globalizacji gospodarki. Podstawowe problemy teoretyczne i polityczne
Eugeniusz Koś micki Zrównoważony rozwój w warunkach globalizacji gospodarki Podstawowe problemy teoretyczne i polityczne Białystok Poznań 2009 3 copyright by: Fundacja Ekonomistów Środowiska i Zasobów
Wsparcie innowacyjnych pomysłów na starcie. Warsztaty StartUp-IT, Poznań, 22 września 2007 roku
Wsparcie innowacyjnych pomysłów na starcie Warsztaty StartUp-IT, Poznań, 22 września 2007 roku Agenda_ Kim jesteśmy Nasza filozofia beyond capital_ Specyfika projektów na wczesnych etapach rozwoju Jak
Jak zdobywać rynki zagraniczne
Jak zdobywać rynki zagraniczne Nagroda Emerging Market Champions 2014 *Cytowanie bez ograniczeń za podaniem źródła: Jak zdobywać rynki zagraniczne. Badanie Fundacji Kronenberga przy Citi Handlowy zrealizowane
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ)
Wykład 7 Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) Plan wykładu 1. Rodzaje BIZ 2. Teorie BIZ 3. Sprzyjający klimat 1 1. Rodzaje BIZ 1/6 Definicja BIZ sformułowana przez IMF (Balance of Payments Manual)
OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU SKARBIEC FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO OTWARTEGO Z DNIA 26 LISTOPADA 2013 R.
OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU SKARBIEC FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO OTWARTEGO Z DNIA 26 LISTOPADA 2013 R. Niniejszym, SKARBIEC Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A., na podstawie art. 24 ust. 5 i ust. 8 ustawy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Pokonać konkurentów rynkowe strategie przedsiębiorstw
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Pokonać konkurentów rynkowe strategie przedsiębiorstw Warsztaty: Niskie koszty a wysoka jakość Magda Ławicka Małgorzata Smolska Uniwersytet Szczeciński 14 kwiecień 2016
Hongkong: Miejsce na Twój biznes
Hongkong: Miejsce na Twój biznes Marcin Mitko data: wrzesień 2014 Corporate Banking Manager, HSBC Bank Polska S.A. HK: Miejsce na Twój biznes Dynamiczne centrum gospodarcze Regionalny i globalny ośrodek
OBSŁUGA EKSPORTU POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW
OBSŁUGA EKSPORTU POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW SEKRETEM BIZNESU JEST WIEDZIEĆ TO, CZEGO NIE WIEDZĄ INNI Arystoteles Onassis SZANOWNI PAŃSTWO, Lubelskie Centrum Consultingu sp. z o. o. powstało w 2009 roku w
Koncepcja cyfrowej transformacji sieci organizacji publicznych
Koncepcja cyfrowej transformacji sieci organizacji publicznych Kierownik Zakładu Systemów Informacyjnych SGH Agenda prezentacji 1 2 3 4 5 Cyfrowa transformacja jako szczególny rodzaj zmiany organizacyjnej
Transfer wiedzy z uczelni wyższych do przemysłu podstawą rozwiniętej gospodarki rynkowej doświadczenia zachodnich krajów
Transfer wiedzy z uczelni wyższych do przemysłu podstawą rozwiniętej gospodarki rynkowej doświadczenia zachodnich krajów Dr Marek Szarucki Katedra Analiz Strategicznych Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
Nazwa metody pochodzi od nazwy firmy, w której została opracowana Boston Consulting Group. Koncepcja opiera się na dwóch założeniach:
Macierz BCG BCG Nazwa metody pochodzi od nazwy firmy, w której została opracowana Boston Consulting Group. Koncepcja opiera się na dwóch założeniach: Konkurowanie w branżach o szybkim tempie wzrostu wymaga
w mld USD MOFCOM UNCTAD SAFE Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych MOFCOM, UNCTAD i SAFE.
A. BEZPOŚREDNI 1. Poprzez działalność produkcyjną lub usługową import technologii ze spółki macierzystej i wykorzystywanie jej w procesie produkcyjnym prowadzenie działalności w branżach wysokiej techniki
PB II Dyfuzja innowacji w sieciach przedsiębiorstw, procesy, struktury, formalizacja, uwarunkowania poprawiające zdolność do wprowadzania innowacji
PB II Dyfuzja innowacji w sieciach przedsiębiorstw, procesy, struktury, formalizacja, uwarunkowania poprawiające zdolność do wprowadzania innowacji Arkadiusz Borowiec Instytut Inżynierii Zarządzania Politechnika
WYNIKI ZA PIERWSZE PÓŁROCZE 2010 NOWY MODEL DZIAŁANIA GRUPY HOTELOWEJ ORBIS
WYNIKI ZA PIERWSZE PÓŁROCZE 2010 NOWY MODEL DZIAŁANIA GRUPY HOTELOWEJ ORBIS Grupa Hotelowa Orbis wyniki operacyjne za pierwsze półrocze 2010 I półrocze 2010 I półrocze 2009 zmiana Frekwencja 46,40% 44,50%
Marcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie
Marcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomii i Prawa im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach Kielce czerwiec 2010 1 Spis treści Wstęp 7 Rozdział
Analiza sytuacji marketingowej
Analiza sytuacji marketingowej dr Bartłomiej Kurzyk OFERTA KONKURENCJI POTRZEBY KLIENTÓW ZDOLNOŚCI FIRMY 1 1. Podsumowanie wprowadzające 2. Analiza sytuacji marketingowej 3. Analiza szans i zagrożeń 4.
Kierunki REKRUTACJA 2018/2019 WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH EKONOMIA ZARZĄDZANIE ZARZĄDZANIE I INŻYNIERIA PRODUKCJI. Nowa oferta specjalności!!!
WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH REKRUTACJA 2018/2019 Kierunki EKONOMIA ZARZĄDZANIE ZARZĄDZANIE I INŻYNIERIA PRODUKCJI Nowa oferta specjalności!!! Logistyka NOWOŚĆ!!! Możliwość wyjazdu do Portugalii i uzyskania
MSG ĆWICZENIA 3. Międzynarodowe przepływy kapitału
MSG ĆWICZENIA 3 Międzynarodowe przepływy kapitału przemieszczanie za granicę wartości w formie środków finansowych lub dóbr materialnych, gdy kraj przyjmujący kapitał jest obciążony na rzecz kraju-eksportera
WARSZTATY. Warsztaty przygotowania biznes planu
WARSZTATY Warsztaty przygotowania biznes planu Celem warsztatów jest rozwój wiedzy i umiejętności potrzebnych do: I. Przygotowania biznes planu w trakcie warsztatów II. Rozwoju działalności firmy w kolejnych
Zarządzanie firmą Celem specjalności jest
Zarządzanie firmą Celem specjalności jest przygotowanie jej absolwentów do pracy na kierowniczych stanowiskach średniego i wyższego szczebla we wszystkich rodzajach przedsiębiorstw. Słuchacz specjalności
KONKURENCYJNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTW
JERZY BIELINSKI (red.) KONKURENCYJNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTW w świetle Strategii Lizbońskiej CEDEWU.PL WYDAWNICTWA FACHOWE Spis treści Wstęp 7 Część 1 Mechanizmy wzrostu wartości i konkurencyjności przedsiębiorstw
Wykorzystanie technologii informacyjnych do zarządzania łańcuchami i sieciami dostaw w warunkach globalizacji rynku żywności
Zarządzanie łańcuchami dostaw żywności w Polsce. Kierunki zmian. Wacław Szymanowski Książka jest pierwszą na naszym rynku monografią poświęconą funkcjonowaniu łańcuchów dostaw na rynku żywności w Polsce.
Społecznie odpowiedzialne zarządzanie w organizacjach publicznych. Teza cele konstrukcja realizacja
Dr Grzegorz Baran, Instytut Spraw Publicznych UJ Społecznie odpowiedzialne zarządzanie w organizacjach publicznych Teza cele konstrukcja realizacja Teza Zakorzenienie modelu działania organizacji publicznej
Systemy zarządzania wiedzą w strategiach firm. Prof. dr hab. Irena Hejduk Szkoła Głowna Handlowa w Warszawie
Systemy zarządzania wiedzą w strategiach firm Prof. dr hab. Irena Hejduk Szkoła Głowna Handlowa w Warszawie Wprowadzenie istota zarządzania wiedzą Wiedza i informacja, ich jakość i aktualność stają się
POMIAR STOPNIA INTERNACJONALIZACJI PRZEDSIĘBIORSTW WSPÓŁCZESNE PODEJŚCIA TEORETYCZNE I ZAŁOŻENIA METODOLOGICZNE
Maja Szymura-Tyc Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach POMIAR STOPNIA INTERNACJONALIZACJI PRZEDSIĘBIORSTW WSPÓŁCZESNE PODEJŚCIA TEORETYCZNE I ZAŁOŻENIA METODOLOGICZNE Wstęp Pomiar stopnia internacjonalizacji
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy W jaki sposób firmy tworzą strategie? Prof. nadzw. dr hab. Justyna Światowiec-Szczepańska Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 19 listopada 2015 r. Dr Tomaszie Projektami
23 sierpnia 2013 Teatr Capitol Warszawa Organizatorzy Stowarzyszenie Profesjonalnych Mówców w Polsce & speakerslair
23 sierpnia 2013 Teatr Capitol Warszawa Organizatorzy Stowarzyszenie Profesjonalnych Mówców w Polsce & speakerslair 23-08-2013 O nas Organizatorem u jest Stowarzyszenie Profesjonalnych Mówców wraz z firmą
2.3.5. Umiejętności związane z wiedzą 2.4. Podsumowanie analizy literaturowej
Spis treści 1. Przesłanki dla podjęcia badań 1.1. Wprowadzenie 1.2. Cel badawczy i plan pracy 1.3. Obszar badawczy 1.4. Znaczenie badań dla teorii 1.5. Znaczenie badań dla praktyków 2. Przegląd literatury
Wybór specjalności na kierunku Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze
Studia I stopnia Rok akademicki 2017/2018 Wybór specjalności na kierunku Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze Katedry organizujące dydaktykę na kierunku Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze (Wydział NE)
Znaczenie klastrow dla innowacyjności gospodarki w Polsce
Znaczenie klastrow dla innowacyjności gospodarki w Polsce Arkadiusz Michał Kowalski 4. OFICYNA WYDAWNICZA SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE OFONAWTDAWN^ WARSZAWA 2013 SPIS TREŚCI wstęp : 9 1. Przedmiot,
Zwiększanie dynamiki rozwoju przedsiębiorczości i innowacji w regionie w oparciu o kapitał prywatny
Zwiększanie dynamiki rozwoju przedsiębiorczości i innowacji w regionie w oparciu o kapitał prywatny - z doświadczeń regionalnej sieci aniołów biznesu przy Lubelskiej Fundacji Rozwoju Lubelska Sieć Aniołów
Wprowadzenie do komercjalizacji technologii i innowacyjnych rozwiązań
Unię uropejską w ramach uropejskiego Funduszu połecznego Wprowadzenie do komercjalizacji technologii i innowacyjnych rozwiązań Maciej Psarski Uniwersytet Łódzki Centrum Transferu Technologii Komercjalizacja
Postawy przedsiębiorstw z Małopolski. Dr Małgorzata Bonikowska
Postawy przedsiębiorstw z Małopolski Dr Małgorzata Bonikowska 1. Ekspansja trendem Polskie (i małopolskie) firmy coraz śmielej wychodzą za granicę i rozwijają się coraz dalej. Do tej pory firmy skupiały
Jak zaprojektować firmę aby mogła się skalować i odnosić trwałe sukcesy? Warszawa, 13 listopada 2018 r.
Jak zaprojektować firmę aby mogła się skalować i odnosić trwałe sukcesy? Warszawa, 13 listopada 2018 r. Budowanie Organizacji Odnoszących Trwałe Sukcesy - Tezy 1. Zbudowanie organizacji odnoszącej trwałe
biznesu (CSR) a konkurencyjność - dobre praktyki europejskich MŚP M -
Instytut Badań nad Przedsiębiorczo biorczością i Rozwojem Ekonomicznym Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR) a konkurencyjność - dobre praktyki europejskich MŚP M - Maciej Bieńkiewicz, 26 luty 2008,
Innowacje. Ewolucja czy rewolucja w przedsiębiorstwie? Łukasz Pyzioł Orkla Care Polska S.A.
1 Innowacje. Ewolucja czy rewolucja w przedsiębiorstwie? Łukasz Pyzioł Orkla Care Polska S.A. Evolution of things Czym jest innowacja? 1. Wprowadzenie do produkcji nowych wyrobów lub udoskonalenie dotychczas
Bariery i stymulanty rozwoju rynku Venture Capital w Polsce
Bariery i stymulanty rozwoju rynku Szymon Bula Wiceprezes Zarządu Association of Business Angels Networks 25 maja 2012 Fazy rozwoju biznesu Zysk Pomysł Seed Start-up Rozwój Dojrzałość Zysk Czas Strata
Profesjonalizm, przewidywalność, jakość
Profesjonalizm, przewidywalność, jakość Założenia programu wspierania inwestycji w Małopolsce Marek Sowa Członek Zarządu Województwa Małopolskiego 29 października 2010 Pozycja wyjściowa i potencjałregionalny
PLANY STUDIÓW II 0 NIESTACJONARNYCH 4 SEMESTRY 720 godz punktów ECTS I ROK STUDIÓW ( od roku akademickiego 2012/2013) studia 2 letnie
I ROK STUDIÓW ( od roku akademickiego 2012/2013) Handel i marketing Semestr zimowy (1) Semestr letni (2) 1. Koncepcje zarządzania A 5 9 18 E Doktryny ekonomiczne i ich rozwój A 3 18 - ZK 3. Zarządzanie
Jak zdobywać rynki zagraniczne
Jak zdobywać rynki zagraniczne Nagroda Emerging Market Champions 2014 *Cytowanie bez ograniczeń za podaniem źródła: Jak zdobywać rynki zagraniczne. Badanie Fundacji Kronenberga przy Citi Handlowy zrealizowane
Region i jego rozwój w warunkach globalizacji
Region i jego rozwój w warunkach globalizacji Jacek Chądzyński Aleksandra Nowakowska Zbigniew Przygodzki faktycznie żyjemy w dziwacznym kręgu, którego środek jest wszędzie, a obwód nigdzie (albo może na
KIM JESTEŚMY? ASM GROUP S.A., ul. Świętokrzyska 18, 00-052 Warszawa, tel.: (+48) 22 892 94 61, fax: (+48) 22 892 94 62, www.asmgroup.
KIM JESTEŚMY? ASM GROUP S.A. wraz ze spółkami zależnymi tworzy grupę kapitałową specjalizującą się w kompleksowych usługach wsparcia sprzedaży i outsourcingu w Polsce i za granicą. DLACZEGO WARTO INWESTOWAĆ
Dopasowanie IT/biznes
Dopasowanie IT/biznes Dlaczego trzeba mówić o dopasowaniu IT-biznes HARVARD BUSINESS REVIEW, 2008-11-01 Dlaczego trzeba mówić o dopasowaniu IT-biznes http://ceo.cxo.pl/artykuly/51237_2/zarzadzanie.it.a.wzrost.wartosci.html
Firmy rodzinne chcą zwiększać zyski i zatrudniać nowych pracowników [RAPORT]
Firmy rodzinne chcą zwiększać zyski i zatrudniać nowych pracowników [RAPORT] data aktualizacji: 2019.01.09 Wzrost zysków i przyciąganie nowych pracowników SĄ priorytetami polskich firm rodzinnych. To wyniki
IZBA RZEMIEŚLNICZA ORAZ MAŁEJ I ŚREDNIEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W KATOWICACH. Społeczna Odpowiedzialność Biznesu
IZBA RZEMIEŚLNICZA ORAZ MAŁEJ I ŚREDNIEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W KATOWICACH Społeczna Odpowiedzialność Biznesu Społeczna Odpowiedzialność Biznesu SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ BIZNESU TO koncepcja, wedle której
Kierunek: EKONOMIA Profil: OGÓLNOAKADEMICKI Plan studiów stacjonarnych drugiego stopnia Obowiązujący od r. rok I Godzin zajęć, w tym:
Kierunek: EKONOMIA Profil: OGÓLNOAKADEMICKI Plan studiów stacjonarnych drugiego stopnia Obowiązujący od 01.10.2015 r. rok I I Przedmioty podstawowe (A) 1 Makroekonomia E 1 30 30 6 30 6 2 Wnioskowanie statystyczne
Pozyskanie technologii
Pozyskanie technologii Przeszukiwanie otoczenia w poszukiwaniu sygnałów o potencjalnych zagrożeniach i szansach Analiza strategiczna, wybór I planowanie Nabycie technologii Dokonanie przeglądu i uczenie
Strategia Lizbońska droga do sukcesu zjednoczonej Europy, UKIE, Warszawa 2002, s. 11. 5
O autorze Tomasz Bartosz Kalinowski ukończył studia w 2003 r. na Uniwersytecie Łódzkim. W tym samym roku został zatrudniony jako asystent w Katedrze Zarządzania Jakością tej uczelni oraz rozpoczął studia