O konieczności dbania o kindersztubę" dzieci

Transkrypt

1 O konieczności dbania o kindersztubę" dzieci W przedszkolach wiele uwagi poświęca się dbałości o kształtowanie umiejętności samoobsługowych i porządkowych. Te sytuacje sprzyjają stymulacji rozwoju umysłowego a także są ściśle związane z tym, co nazywamy dobrym wychowaniem. W czasach zarysowującego się kryzysu wychowania rodzinnego zachwycamy się dziećmi, które wchodząc z uśmiechem do sali, witają się z panią i kolegami, po spożytym posiłku mówią dziękuję, wstając od stołu dosuwają krzesło. Ile podziwu w nas dorosłych budzi dziecko, które podnosi leżący na podłodze papierek po cukierku. Wśród starszych przedszkolaków i małych uczniów wiele jest dzieci, które chętnie pomagają innym, dbają o to, aby rzeczy były na swoim miejscu, szanują pracę dorosłych i posiadają nawyk dbania o to aby nie sprawiać kłopotów innym. Obserwując dzieci przychodzące do przedszkola odnosi się wrażenie, że są one mniej samodzielne niż kiedyś. Zapracowani, zmęczeni i zagonieni rodzice zbyt często wyręczają swoje dzieci w prostych czynnościach jak : ubieranie się, mycie, itp. Na pytanie dlaczego to robią odpowiadają : Bo się spieszę..., Tak będzie szybciej..., On jest taki malutki..., Jeszcze się w życiu napracuje.... Najwięcej kłopotów z wykonywaniem czynności samoobsługowych mają dzieci na początku swojego pobytu w przedszkolu ale i wśród starszych przedszkolaków oraz małych uczniów spotykamy takie, które stoją w szatni bezradnie i domagają się pomocy ze strony dorosłego. Dzieci idące do szkoły muszą być samodzielne i zaradne życiowo a zadaniem wychowawczym domu i przedszkola jest takie ukształtowanie czynności samoobsługowych aby przekształciły się w nawyki. Radzę krytycznie potraktować to, że starsze przedszkolaki mają kłopoty z czynnościami samoobsługowymi i zachęcać dzieci do samodzielnego wykonywania czynności w sytuacjach życiowych i okazywać radość, gdy się z nimi uporają. Starsze przedszkolaki reprezentują już taki poziom rozwoju samokontroli, że można i trzeba kształtować poczucie odpowiedzialności za to, co robią. Dzieci mają respektować zasady dobrego zachowania się w domu, przedszkolu, szkole, na ulicy itd. Trzeba rodzicom wyjaśnić, że bez ich pomocy nie uzyska się dobrych wyników wychowawczych. Starszy przedszkolak i mały uczeń powinien czerpać radość z faktu, że udało mu się doprowadzić do końca podjęte zadanie.jest to wyższy stopień samokontroli, trudny do osiągnięcia. Dlatego dorosły powinien :

2 - być przy dziecku i podtrzymywać je w dążeniu do osiągnięcia celu poprzez zachęcanie, przypominanie, podpowiadanie, co należy kolejno robić; - okazywać radość, gdy dziecko osiągnie cel, gdyż w ten sposób dziecko uczy się odczuwać przyjemność z doprowadzenia czynności do końca; - być cierpliwy i systematyczny, bo dziecko musi wiele razy wykonać czynność żeby ją opanować a potem ćwiczyć, aby przybrała postać nawyku. Dobre nawyki trzeba wdrukować w dziecięcy umysł. Najpierw należy ukształtować daną czynność, a potem doprowadzić do odruchowego zachowania. Jeżeli to się uda, dużo łatwiej będzie się żyć dziecku z dorosłymi i uniknie się wielu sytuacji konfliktowych i niepotrzebnych. Dorośli będą postrzegać dziecko jako sympatyczne, dobrze ułożone, mądre i częściej będą je nagradzać niż karać. W kształtowaniu skłonności do doprowadzania rozpoczętych przez dzieci czynności do końca, przeszkadza niedobry zwyczaj przerywania dziecięcej zabawy. Dorośli najczęściej tak robią gdy chcą aby dziecko np. zjadło posiłek czy poszło spać. Często spotykają się z protestem,a nawet buntem i sytuacja staje się nieprzyjemna, trudna. Dziecko chce doprowadzić rozpoczętą zabawę do końca przecież tego uczył go dorosły w różnych sytuacjach a teraz oczekuje czegoś zupełnie innego. Dlatego dobrze się stanie, gdy dorosły: - zapowie zakończenie zabawy: Za chwileczkę będzie obiad... Masz jeszcze tylko pięć minut do dokończenia zabawy...; - pozostawi dziecku dwie, trzy minuty na dokończenie wykonywanych czynności; - dopiero po upływie tego czasu poprosi dziecko o wykonanie następnej czynności. Takie postępowanie wynika z poszanowania czynności wykonywanych przez dziecko i pozwala unikać wielu napięć. Na kształtowanie czynności samoobsługowych trzeba spojrzeć szerzej : ucząc jednego nie można niszczyć czegoś innego. W trakcie opanowania czynności samoobsługowych dziecko uczy się tak organizować swoją aktywność, aby osiągnąć cel. Dowiaduje się również, że pewnych sytuacji nie da się uniknąć, lepiej je wykonać. Jeżeli dziecko wie, że

3 nie ma sensu buntować się przed wykonywaniem czynności samoobsługowych, rozumie także, że nie warto ociągać się z wykonywaniem poleceń nauczyciela w trakcie zajęć dydaktycznych. Sposób wykonywania czynności samoobsługowych i porządkowych przenosi się na czynności intelektualne. Dzieci, które czynności samoobsługowe wykonują niechętnie: grymaszą, ociągają się, demonstrują bezradność, dopominają się daleko idącej pomocy, na przykład przy ubieraniu się, chociaż przy odrobinie wysiłku mogą samodzielnie wykonać daną czynność wymagają wsparcia i szczególnej opieki wychowawczej. Jeżeli nie uda się zmienić ich zachowań w czasie czynności samoobsługowych na lepsze, to pojawią się następne kłopoty - typu intelektualnego. Dzieci te źle będą funkcjonowały przy rozwiązywaniu zadań wymagających wysiłku. Przed podjęciem każdego trudniejszego zadania będą ociągać się i marudzić tak długo, że zapomną, co miały wykonać. Gdy dorosły przypomni im o tym, znów będą zwlekać z podjęciem zadania. Wytworzy się sytuacja trudna, nieprzyjemna. Dorosły nie może ustąpić więc dziecko wyczuje to i zacznie płakać. Wtedy wykonanie zadania zejdzie na dalszy plan. Jeżeli już uda się skłonić te dzieci do podjęcia zadania, niechętnie wykonują czynności: pokazują bezradność, domagają się pomocy i robią wszystko, aby przerwać wykonanie zadania. W szkole te dzieci funkcjonują tak: wykonują chaotyczne ruchy, bezsensownie przekładają przedmioty a nawet zastygają w bezruchu i patrzą bezmyślnie przed siebie albo zajmują się sobą.lepiej jest uczyć dzieci mądrego zachowania w konkretnych sytuacjach życiowych, np. przy realizacji czynności samoobsługowych, niż podczas zajęć dydaktycznych. W trakcie zajęć dydaktycznych trzeba się skupić na czynnościach intelektualnych a ciągłe pomaganie, napominanie, żeby zajmowały się tym, co trzeba, przeszkadza tym dzieciom, które starają się samodzielnie i sprawnie wykonać zadanie. Po ustaleniu dzieci źle funkcjonujących należy zachęcić rodziców do współpracy i wyjaśnić jak ważne są czynności samoobsługowe i jak rzutują na pracę intelektualną dziecka i przekonać do wykonywania w domu czynności samoobsługowych i porządkowych chętnie i bez ociągania się. Najważniejsze zachowania nawykowe, które warto kształtować u starszych przedszkolaków i małych uczniów

4 Nawyk pomagania innym. Wiek przedszkolny jest najlepszym okresem dla kształtowania potrzeby niesienia pomocy innym. W tym czasie dziecko chce być usłużne i chętne do pomocy. Dorośli powinni okazywać radość w obecności dziecka ( np. głośno wszystkim opowiadać o tym, co dobrego zrobiło i jakie to jest ważne i potrzebne). Dzięki temu dziecko zaczyna rozumieć, że pomaganie innym jest oczekiwaną powinnością i można być dumnym, jeżeli tak się postąpi Nawyk dbałości o porządek. Dziecko dostrzega to, że bałagan to niewygoda i kłopot. Niedopuszczalne jest wyręczanie dzieci w pracach porządkowych nawet wówczas, gdy dorosłemu się spieszy. Gdy dziecko garnie się do pomagania i chce towarzyszyć dorosłemu przy sprzątaniu, trzeba z tego skorzystać, chociaż może ono przeszkadzać. Czynności porządkowe mają logikę którą dziecko ma dostrzec i zrozumieć. Dlatego należy : - pomóc dziecku dostrzec bałagan i wynikające z tego kłopoty; - pokazać, co i jak trzeba zrobić a potem podpowiadać kolejne czynności; - okazać radość, gdy uda się coś sensownie wykonać ( nie karcić, wstrzymać się od ciągłego poprawiania). Nawyk szanowania czyjegoś wysiłku i dbanie o to, aby nie sprawiać kłopotówinnym. Dziecko musi wiedzieć, że trzeba: - wytrzeć buty, bo się nabrudzi i trzeba będzie ponownie myć podłogę; - po posiłku naczynia odnosi się ( odstawia) na wskazane miejsce aby nie zwiększać trudu tych, którzy przygotowali posiłek; - zamykać drzwi za sobą bo otwarte drzwi mogą przeszkadzać innym ; - spuszczać wodę po skorzystaniu z toalety, żeby innym było przyjemnie z niej korzystać ; - nie wolno rozrzucać przedmiotów, bo robi się bałagan. Starsze przedszkolaki i mali uczniowie nie mają kłopotów ze zrozumieniem sensu takich umów społecznych. Co innego rozumienie, a co innego nawyk. Dlatego kształtowania opisanych powinności dorośli muszą wykorzystywać każdą sytuacje do wymuszania należytych zachowań a potem być konsekwentnym w ich egzekwowaniu.

5 Nawyk właściwego zachowania się przy stole i kształtowania dobrych manier przy jedzeniu. Dotyczy to wszystkich czynności wykonywanych w trakcie spożywania posiłków, a więc : - nakrywania do stołu i sprzątania po każdym posiłku; -siadania przy stole ( siedzenie prosto bez upominania, bez podpierania głowy, pokładania się", bez zadzierania nóg, przeciągania się i ziewania); - spożywania posiłku ( bez krzyku, nawoływania innych, za to można cicho rozmawiać z innymi siedzącymi przy stole). Ważne też są formy grzecznościowe: Dziękuję... Było smaczne... Proszę... Przepraszam - nie chciałem... itd. ;Dziecko musi rozumieć po co usiadło przy stole i czego się od niego oczekuje. Dobrych manier przy stole można skutecznie nauczyć, gdy dorośli : - sami przestrzegają ceremoniału jedzenia : stół nakryty i wszyscy przy nim zasiadają; - zachowują się tak przy stole, aby być dla dziecka wzorem do naśladowania: estetycznie jedzą, nie grymaszą, potrafią podziękować za pryrządzenie posiłku i posprzątać po nim; - pytają dziecko, ile czego nałożyć na talerz, a potem z życzliwością podpowiadają jak trzymać widelec, gdzie położyć pestkę z kompotu; - chwalą z dobre zachowanie przy stole i w nagrodę pozwalają dziecku zjeść dodatkową porcję deseru. Wspólne spożywanie posiłków nie może być dla dziecka udręką Trzeba pamiętać o tym, że dziecko wszystkiego na raz nie jest w stanie opanować dlatego należy zachować cierpliwość, co nie przeszkadza w byciu konsekwentnym w wymaganiach. Czasami łagodna kara np. wyproszenie od stołu okazuje się skuteczna. Nawyk właściwego zachowania się w toalecie. Są to trudne problemy. Załatwianie potrzeb fizjologicznych wiąże się z przynależnością do płci: inaczej załatwiają się chłopcy a inaczej dziewczynki. Nie można tego mylić, bo dziecko- zwłaszcza starszy przedszkolak i mały uczeń - musi zachować się zgodnie z płcią bo inaczej narazi się na nieprzyjemne uwagi rówieśników.

6 Nawyk samodzielnego rozbierania i ubierania się, a także dbania o swoje ubrania. Od tego zależy samodzielność dziecka i dlatego należy rodzicom skłonnym do wyręczania dziecka delikatnie zwrócić uwagę: Kasia potrafi sama się ubrać. Nie trzeba jej wyręczać... Marcin potrafi sam powiesić kurtkę na wieszaku... Nawyk bezkonfliktowego układania się do snu i radosnego budzenia się. Zasypianie będzie dla dziecka łatwiejsze, gdy dorośli zadbają o poczucie bezpieczeństwa. Najlepiej, jeśli czynności są wykonywane w tej samej kolejności a układanie do snu musi być sytuacją wyciszającą i miłą dla dziecka. Budzenie się musi być radosne: dziecko ma się uśmiechnąć, wstać i powitać dorosłych. Niedopuszczalne jest zezwalanie na kapryszenie, obnoszenie się z minami, pokazywanie złego humoru itd. Radosnego budzenia nie nauczymy poprzez słowa ( nakazem, krzykiem ) lecz pokazując własnym przykładem. Wówczas dziecko zaraża się uśmiechem dorosłego i dzień zaczyna się miły dzień. To jak dziecko budzi się, zależy od zachowania dorosłych. Jeżeli wstając narzekają, marudzą dziecko uzna to za normalne. Gdy od rana się awanturują, pokrzykują, spieszą się,to cały dzień wypełniony jest niepokojem i zdenerwowaniem bez przyczyny. O współpracy z rodzicami w zakresie kształtowania czynności samoobsługowych: Kształtowanie dobrych nawyków wymaga współpracy z rodzicami. Obserwowany kryzys życia rodzinnego jest także spowodowany tym, że rodzice często nie wiedzą, co to jest kindersztuba i nie zdają sobie sprawy z tego, jakie zachowania trzeba ukształtować u swojego dziecka. Warto pamiętać jak ważne jest : - okazywanie zadowolenia z każdego przejawu samodzielności dziecka. Dorosły nie może przejawiać niezadowolenia z samodzielnie wykonywanych przez dziecko czynności samoobsługowych. Nie może strofować, pouczać, instruować. Nadmierne korygowanie dziecięcych czynności spowoduje, że dziecko kojarzyć będzie czynność, której ma się nauczyć, z niezadowoleniem dorosłego i przykrymi doznaniami.

7 - bycie cierpliwym. Zawsze trzeba pochwalić dziecko za wysiłek i tak długo podpowiadać czynności, zachęcać do ich wykonania, podtrzymywać w dążeniu do celu - aż się uda dziecku wykonać dana czynność. Dorosły nie może zapomnieć o okazaniu radości z dziecięcego sukcesu i zachęcaniu do samodzielnego powtarzania. - bycie systematycznym i konsekwentnym. Bez tego nie da się przekształcić czynności samoobsługowych w nawyki. Dopiero po latach przymuszania" dzieci do wykonywania codziennych czynności ( np. mycie zębów ) tworzy się nawyk. Nie należy oczekiwać, że dziecko odczuje dyskomfort z powodu nieumycia rąk, nóg czy twarzy. Nie ma rady - dorosły musi ciągle pilnować, przypominać i chwalić, gdy dziecko samo zechce zadbać o siebie. źródło: E. Zielińska "O konieczności dbania o klinderesztubę dzieci" "O niegrzecznych dzieciach"

8 Dobre wychowanie dzieci jest głównym celem nauczycieli i rodziców. Zdarza się jednak, że proces wychowawczy kształtujący właściwe postawy przynosi odwrotne skutki. Problem jest niezwykle złożony, gdyż działania wychowawcze podejmowane przez różnych wychowawców ( nauczycieli, rodziców, dziadków) mogą : - być sprzeczne: mama uczy dziecko pewnych zachowań, a tata je lekceważy i nakłania do innych zachowań; - dopełniać i uzupełniać się: nauczyciel uczy dziecko czynności, o które nie troszczą się rodzice i odwrotnie; - wzmacniać się: rodzice i nauczyciele kształtują podobne zachowania a dziecko szybko orientuje się w oczekiwaniach dorosłych i stara się je spełniać. Z problemem wychowawczym mamy do czynienia wówczas, gdy dorośli kierują się sprzecznymi poglądami i uczą dziecko różnych zachowań w bardzo podobnych sytuacjach. Stwarza to okazję do wybierania tej sytuacji, która się bardziej dziecku opłaca: czy słuchać mamy, czy taty. Najczęściej tak wychowywane dziecko lekceważy dorosłego np. wychowawcę (nauczyciela). Istotą wychowania jest podatność na uczenie się a więc liczba powtórzeń potrzebnych dziecku do opanowania pewnej czynności ( zachowania się ). Są dzieci, którym wystarczą trzy, cztery powtórzenia i już wiedzą jak należy zachować się w danej sytuacji. Mamy też takie, którym dorośli muszą organizować po kilkanaście sytuacji aby opanowały to samo, co dzieci o znakomitej podatności na uczenie się. Problem w tym, że w każdej grupie jest sporo dzieci o mniejszej podatności na uczenie organizowane przez dorosłych. Jeżeli wychowawcze intencje dorosłych są zbieżne dzieci te mają szanse zgromadzić tyle doświadczeń, ile potrzebują aby się czegoś nauczyć. Jeżeli w przedszkolu, szkole i w środowisku domowym dorośli realizują inne zakresy wychowania, efekty są mizerne lub ich nie ma wcale. Dlatego bardzo ważne jest ustalenie celów i sposobów wychowania dzieci w przedszkolu ( szkole ) i w domu rodzinnym. Jeżeli z różnych przyczyn nie można przekonać rodziców do podjęcia określonych działań wychowawczych, należy koniecznie kształtować zachowania, do których rodzice nie przywiązują wagi. Musi to być jednak intensywny proces uczenia, prowadzony systematycznie przez dłuższy czas.

9 O nagrodach i karach Wychowując dzieci, trzeba stosować kary i nagrody. Gdy dziecko zachowa się w określony sposób lub wykona jakąś czynność, dorosły mimiką, gestem, słowem : - okaże zadowolenie - jest to nagroda. Dziecko będzie skłonne powtarzać nagrodzone zachowania bo skojarzyło je z miłymi emocjami; - wyrazi niezadowolenie - jest to kara a więc informacja o konieczności zmiany zachowania. Dziecko w takiej sytuacji będzie unikało tego, co łączy się z nieprzyjemnymi doznaniami. W procesie wychowywania nie sposób unikać kar. Są one jednym z najważniejszych sposobów informowania dziecka o tym, że ma zmienić swoje zachowanie. Rozważając problem stosowania kar i nagród w dłuższym okresie czasu okazuje się, czasem, że kara nie zawsze łączy się z przykrością, a nagroda z przyjemnością. Na przykład doznanie przykrości może być spowodowane tym, że nagroda nie była taka jakiej się dziecko spodziewało. Bywa też tak,że dziecko traktuje dotkliwą karę jako coś korzystnego coś, co się opłaca i prowokuje dorosłego do ukarania. Oto przykład : Dziecko z rodzicami idzie na przyjęcie. Wszyscy dorośli obdarzają dziecko uwagą i mówią : Jaka ty jesteś ładna dziewczynka?... Kto ci kupił taką śliczną sukieneczkę?... Chodzisz do przedszkola więc umiesz dużo piosenek, zaśpiewaj...itd. Po chwili dorośli przestają interesować się dzieckiem ale ono dalej chce być ważne, w centrum zainteresowania i chce na siebie zwrócić uwagę. Zaczyna biegać, głośno mówić a nawet krzyczeć i wszystkim przeszkadzać. Rodzice tracą cierpliwość i karzą dziecko za złe zachowanie. Dorosłym tylko wydaje się, że ukarali dziecko a ono takim zachowaniem osiągnęło zamierzony cel - nareszcie zwrócili na mnie uwagę i jestem w centrum zainteresowania. Inny przykład : Nauczyciel chwali ucznia za aktywność na lekcji ale on doskonale wie, że za chwilę rówieśnicy będą mu dokuczali bo się wyróżnił. Tak więc nagroda staje się dla niego karą. W poradnikach dla rodziców i nauczycieli znajdujemy porady jak unikać kary w wychowaniu. Pedagodzy podkreślają, że w trakcie udzielania kary dorosły staje się agresywny nawet wtedy, gdy tego nie chce. Agresja ma to do siebie, że udziela się na zasadzie naśladowania. Dlatego dzieci wiernie naśladują zachowania swoich rodziców. Bite dziecko bije misia, potem bije kolegów a następnie w sposób agresywny traktuje swoich bliskich, szczególnie, gdy są słabsi od niego. Niektórzy psychologowie i pedagodzy apelują aby dzieci tylko nagradzać i lansują bezstresowe wychowanie. Dzieci nadmiernie chronione (porażki nie da się uniknąć) niewspółmiernie reagują na pojawiające się trudności i zagrożenia.

10 Często mają poczucie krzywdy, gdyż są przekonane, że dorośli muszą spełniać każde ich życzenie. Ponieważ jest to niemożliwe nasilają się konflikty i pojawiają kłopoty wychowawcze. Nie sposób kształtować dziecięcych zachowań bez stosowania kar i nagród. Efekty wychowawcze zależą od bilansu wzmocnień: im więcej nagród i mniej kar, tym lepiej. W procesie wychowania bardzo ważne jest też umiejętne stosowanie nagród. Gdy dorosły chce aby dziecko opanowało jakąś czynność musi okazywać radość i zadowolenie. Dzieci lepiej i szybciej uczą się różnych zachowań ( czynności), gdy są one otulone przyjemnymi, ciepłymi emocjami. Jeżeli dorosły chce skłonić dziecko do zmiany zachowania na lepsze ma wyrazić swoje niezadowolenie, nazwać złe zachowanie i pokazać jak dziecko ma je zmienić. Niezadowolenie ma dotyczyć tego, co dziecko zrobiło a nie samego dziecka. Dzieci chcą wykonać to, o co proszą dorośli najlepiej jak potrafią.to, że czasami im nie wychodzi to tylko dlatego, że nie potrafią jeszcze przewidywać, co się zdarzyć może, a także z powodu braku rozeznania, co wolno a czego nie wolno. Co wolno dzieciom a czego nie wolno Ustalając relacje pomiędzy sobą a inną osobą dzieci stosują testowanie. W ten sposób chcą dowiedzieć się: jak daleko sięga władza dorosłego, jakie będą konsekwencje, gdy nie wykonają polecenia, kiedy trzeba się podporządkować a kiedy nie. Takie testowanie to próba sił. Dziecko nie ma innego sposobu ustalania granicy swych możliwości i dowiedzenia się, jakimi prawami rządzi się otaczająca go rzeczywistość. Wystawiając na próbę cierpliwość dorosłego, uczy się rozumieć, w jaki sposób ma respektować potrzeby innych ludzi i wymuszać realizowanie własnych. Dorosły musi przestrzegać granic wyznaczonych dziecku, egzekwować postawione wymagania i konfrontować z konsekwencjami jego złego zachowania. Dzięki temu dziecko nauczy się ponoszenia odpowiedzialności za swoje zachowanie i zasad współżycia oraz współdziałania społecznego. Gdy rodzic będzie akceptował potrzeby dziecka, wierzył w jego możliwości ( zdolności ), obdarzał zaufaniem i towarzyszył w rozwiązywaniu dziecięcych problemów wówczas dziecko nauczy się rozpoznawania własnych uczuć i potrzeb, budowania poczucia własnej wartości, ufania sobie i dorosłym a także korzystania z ich pomocy. Na zakończenie kilka rad dla rodziców, których stosowanie gwarantuje właściwe relacje miedzy dorosłym i dzieckiem. Dorosły powinien : - reagować adekwatnie do przewinienia dziecka i pokazywanie, co zrobiło źle ;

11 - mówić o swoich uczuciach i oczekiwaniach w sposób życzliwy i stanowczy; - pozwolić dziecku na ponoszenie konsekwencji złego zachowania i pomóc mu w wyciąganiu wniosków i naprawieniu szkody. Dorosły może powstrzymać nieodpowiednie zachowanie dziecka działając stanowczo ale z szacunkiem dla dziecka. Tylko postępując w ten sposób uczy dziecko odpowiedzialności za jego zachowanie, zapewnia mu poczucie bezpieczeństwa a równocześnie staje się autorytetem gwarantującym poczucie bezpieczeństwa. źródło:e. Zielińska "O niegrzecznych dzieciach" Odżywianie dzieci w wieku przedszkolnym Właściwy sposób odżywiania jest jednym z podstawowych czynników warunkujących prawidłowy rozwój fizyczny, umysłowy i społeczny dzieci. Przez właściwe odżywianie należy rozumieć przede wszystkim dostarczenie dziecku energii i składników odżywczych w ilości pokrywającej jego zapotrzebowanie. Nie mniej istotny jest też urozmaicony i umiejętny dobór produktów w diecie dziecka, odpowiednia ilość posiłków w ciągu dnia i regularność ich spożywania, wielkość oferowanych dziecku porcji jedzenia, a także estetyka podanych posiłków.

12 W diecie dzieci w wieku przedszkolnym bardzo ważna jest różnorodność produktów uwzględnianych w jadłospisie. Poszczególne grupy produktów charakteryzują się różnicowaną zawartością składników odżywczych dlatego należy pamiętać o uwzględnieniu w diecie dziecka różnych produktów z wszystkich grup urozmaicenie jest bowiem jednym w podstawowych czynników zapewniających odpowiednie spożycie wszystkich składników pokarmowych. Myśląc o zdrowiu dzieci powinniśmy mieć na uwadze sposób ich żywienia. To od nas dorosłych zależy, czy dieta naszych pociech będzie bogata w produkty zawierające niezbędne do ich rozwoju wartości odżywcze. Troska o odpowiednie żywienie przedszkolaka przejawia się w różnych postawach rodziców. Niektórzy nie układają dla dzieci specjalnej diety i podają im dania, które przygotowali dla całej rodziny. Inni przyrządzają dla swoich pociech bezbarwne pożywne papki, których sami pewnie nie zjedliby ze względu na brak smaku i estetycznego wyglądu. Dziecko które chodzi do przedszkola część posiłków spożywa w domu a część poza nim. Przed wyjściem do przedszkola powinno zjeść I śniadanie w domu. W przedszkolu zaś II śniadanie, obiad i podwieczorek. Po przyjściu do domu dostaje kolacje. Dużą zaletą spożywania przez dzieci posiłków w przedszkolu jest to że z rówieśnikami je chętniej, lepiej mu smakuje i bardziej aprobuje posiłki których jeszcze nie jadło lub nawet nie lubiło. Oto kilka zasad, którymi należy kierować się układając jadłospis dziecka w wieku przedszkolnym: 1) ZASADA 5 POSIŁÓW każdy przedszkolak powinien zjadać pięć posiłków dziennie. Trzy z nich są główne czyli śniadanie, obiad i kolacja. Dwa to dodatkowe, jednak równie ważne są nimi drugie śniadanie i podwieczorek. 2) POSIŁKI PRZEDSZKOLAKA ważne aby były smaczne, apetyczne, kolorowe i wyglądały ciekawie takie połączenie na pewno zachęci dziecko, aby skosztować smakołyku.

13 3) WARZYWA I OWOCE W KAŻDYM POSIŁKU to kolejna istotna zasada. W każdym z posiłków powinny znajdować się warzywa i owoce, gdyż są one podstawowym źródłem witamin. W warzywach i owocach znajduje się także duża ilość błonnika pokarmowego, składników mineralnych oraz związków przeciwutleniających. Pamiętajmy, że żadne witaminy w tabletkach nie zastąpią naszym przedszkolakom naturalnie dostarczonych składników odżywczych. 4) PRODUKTY MLECZNE TO PODSTAWA KAŻDEGO DNIA w przedszkolach produkty mleczne nazywane są przyjacielem kości. W tym stwierdzeniu znajduje się dużo prawdy! Pamiętajmy, że mleko i inne przetwory mlecze są głównym źródłem wapnia, dlatego w codziennej diecie przedszkolaka tego typu produkty także powinny się znajdować. Produkty mleczne są również źródłem witaminy B2, pełnowartościowego białka czy bakterii priobiotycznych. 5) RYBA DWA RAZY W TYGODNIU zawierają one nienasycone kwasy omega- 3, a te wspierają rozwój układu nerwowego, dlatego są tak ważne w diecie najmłodszych. Spożywanie ryb dwa razy w tygodniu wzmacnia także odporność dzieci. Zdarza się, że mimo starań dorosłych dziecko nie zjada określonych porcji jedzenia. Mówimy wtedy, że dziecko jest niejadkiem. Niejadek to zwykle dziecko, które nie je tak, jak rodzice i wychowawcy oczekują, a więc takie, które niechętnie próbuje nowe potrawy oraz które niechętnie je różne znane mu potrawy. Prowadzono badania i obserwacjenawyków żywieniowych dzieci, przez lekarzy, dietetyków i psychologów. Wskazują one na następujące fakty i prawidłowości: Dzieci są w stanie same prawidłowo regulować ilość spożywanego jedzenia. Kiedy nie są nadmiernie sterowane, instynktownie będą jadły to, co dla nich najlepsze i w sposób dla nich najlepszy, a więc korzystając z wewnętrznych sygnałów, takich jak poczucie głodu, apetytu i sytości.

14 Większość dzieci negatywnie reaguje na nowe jedzenie, ale z czasem akceptuje je. Maluchy zwykle potrzebują ok razowego kontaktu z nową potrawą zanim ją zjedzą. Liczba produktów, które dzieci lubią nie zmienia się zbytnio w okresie od 2-3 r.ż. do 8 r.ż. 2-4-latki chętniej akceptują nowe potrawy i szeroką gamę potraw niż 4-8- latki. Uważa się, zatem, że nie powinno się ograniczać dzieciom dostępu do różnych potraw z uwagi na to, że są za małe. Większość dzieci nie spożywa pełnowartościowych poszczególnych posiłków każdego dnia, ale ich dieta równoważy się zwykle w okresie jednego tygodnia. Nie ma określonych potraw i produktów, które są ważne dla zdrowia, a tylko grupy pokarmowe. Warzywa i owoce są w zasadzie na tym poziomie piramidy żywieniowej, więc nie należy panikować, jeśli dziecko nie je szpinaku i brokuł, jeśli je jabłka i pomidory. Najlepszym sposobem na nauczenie dzieci jedzenia różnorodnych potraw jest spożywanie ich w domu przez wszystkich członków rodziny, którzy jednocześnie pozytywnie wyrażają się o jedzeniu. Gdy dzieci rozwijają się prawidłowo i mają wg rodziców i innych osób je obserwujących co najmniej przeciętny poziom energii, prawdopodobnie nie ma się czym martwić nawet jeśli nie jedzą wg nas idealnie. Zmuszanie i nadmierne skupianie się wokół diety zdrowego dziecka przynosi więcej szkody niż pożytku. Zaobserwowano też, że rodzice pozwalają na picie zbyt dużych ilości soków, myśląc że są zdrowe i dostarczają witamin. Tymczasem nie zwracają uwagi na to co podaje producent na etykiecie. Często to co podajemy dziecku nie jest sokiem lecz napojem (rozcieńczonym i dosładzanym sokiem). Soki 100% też są niestety dosładzane. Znacznie lepiej podawać owoce lub do picia butelkowaną wodę niegazowaną o średnim stopniu mineralizacji. Ponieważ należy od najmłodszych lat

15 przyzwyczajać do picia naturalnej wody bez gazu. Dziecko z takim nawykiem żywieniowym mniej chętnie sięgnie po słodkie napoje gazowane,których bąbelki powstałe z dwutlenku węgla podrażniają żołądek. Wskazówki psychologów i dietetyków pomagające rodzicom i dzieciom przetrwać pory posiłków to: 1. Postaraj się, by wszystkie posiłki były spożywane w miłej atmosferze, a w szczególności unikaj rozmów o słabym jedzeniu dziecka; 2. Pamiętaj, żeby w oferowanych dziecku w czasie jednego posiłku potrawach zawsze znalazła się przynajmniej jedna, którą dziecko lubi oraz nie proponuj więcej niż jednej nowej potrawy w danym dniu. 3. Podawaj dziecku małe porcje: niejadek będzie miał wtedy szansę poprosić o dokładkę, a nadmiernie jedzące dziecko sprawdzić, czy mniejsza porcja mu wystarczy. 4. Spożywaj z dzieckiem posiłki przy stole. 5. Postaraj się nie przygotowywać specjalnych posiłków dla dziecka. Jeśli nie chce - może nie jeść tego, co reszta rodziny, ale nie przygotowuj mu innego posiłku. Nic się nie stanie jeśli dziecko raz czy dwa nie zje, natomiast przygotowywanie mu alternatywnych dań jest na dłuższą metę niekorzystne dla dziecka i dla rodziców. 6. Nie używaj jedzenia jako nagrody ani kary; 7. Niech deser będzie daniem po daniu głównym, a nie powodem do kłótni, gdy jest to jedyna część posiłku, którą dziecko jest zainteresowane. 8. Jeśli dziecko nie znosi określonej potrawy, bo np wywołuje w nim odruch wymiotny nie podawaj mu jej;

16 9. Jeśli chodzi o potrawy, których dziecko nie zna, a twierdzi, że nie lubi, jednak nie budzą w nim negatywnych reakcji fizycznych można i warto zachęcać go do próbowania, ale nie wolno zmuszać. 11. Nie wpadaj w panikę, gdy dziecko nie je produktów ze wszystkich grup pokarmowych w czasie jednego posiłku; Jak zachęcić dziecko do jedzenia warzyw i owoców? Wielu rodziców martwi się, że ich dzieci nie chcą jeść warzyw, zwłaszcza zielonych, które są istotne w sposobie odżywiania młodego organizmu. Im wcześniej zaczniesz dziecku podawać świeże warzywa a nie ze słoiczka, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że dziecko szybciej się do nich przyzwyczai. Posiłek z możesz uatrakcyjnić przyrządzając go z kolorowych warzyw oraz układając zn ich na talerzu obrazki: groszek może posłużyć jako oczy i piegi buzi na talerzu, marchewka jako nos i usta, różyczki brokuła jako włosy. Możesz ukryć warzywa w gulaszu, zapiekance lub sosie do makaronu. Spróbuj nawrócić na warzywa starszego członka rodziny (starsze rodzeństwo albo partnera), wtedy jest szansa, że twój maluch zacznie go kopiować. Wypróbuj przepisy z faszerowanymi warzywami papryki, cukinie, bakłażany to doskonałe jadalne naczynia, które można napełnić smakowitym farszem. Warzywa pokrojone na cienkie paski marchewki, papryka, ogórki podane z miseczką pysznego dipu są zdrową przekąską. Warzywa bulwiaste takie jak: ziemniaki, rzepa, seler, pasternak, marchew utarte na purée wzbogacą smak zupy. Zielone warzywa jak brokuły i brukselka ugotuj na parze (ale tak aby pozostały jędrne) i pokrój na małe kawałeczki lub plasterki dla małego dziecka będzie to mniejszym wyzwaniem niż zjedzenie całej główki brokułu. Do purée ziemniaczanego możesz dodać inne zmiksowane warzywa pietruszkę, seler, kalafior. Kolejną opcją są zapieczone lub grillowane warzywa cukinia, papryka.

17 Postaraj się różnicować sposoby przygotowania warzyw, nie podawaj kilka dni pod rząd gotowanych warzyw, dzieci są wybredne i jeśli raz zdarzy ci się je rozgotować nie będą chciały próbować gotowanych warzyw kolejnego dnia. Jak zachęcić dziecko do jedzenia owoców? Owoce to witaminy, których twoje dziecko potrzebuje na każdym etapie rozwoju. Jeśli twoja pociecha nie należy do miłośników owoców, podajemy kilka praktycznych wskazówek, aby to zmienić. Zamień słodki deser na deser owocowy. Zamiast ciastek przygotuj talerz pokrojonych na małe kawałki, kolorowych owoców. Owoce, które leżą smętnie w koszu na owoce nikogo jakoś nie zachęcają do zjedzenia. Owoce dokładnie umyj i obierz, zwłaszcza jeśli podajesz je małym dzieciom. Skórka owocu może być kwaśna i twarda, co powoduje problemy żołądkowe, ponieważ jest trudniejsza do strawienia. Jeśli masz taką możliwość zabierz dzieci na wieś do rodziny, znajomych lub do własnego ogrodu, żeby w sezonie same mogły zrywać świeże owoce. Własnoręcznie zbierane smakują lepiej. Miękkie owoce: maliny, jeżyny, brzoskwinie, morele, nektarynki doskonale nadają się do zrobienia z nich sosów, którymi możesz polać inne owoce lub jogurt. Ze świeżych owoców pokrojonych na małe kawałeczki możesz zrobić kolorowe owocowe szaszłyki do jedzenia na surowo. Nadziane na patyczki owoce będą zdrową alternatywą dla lodów. Soki ze świeżych owoców rozcieńcz wodą, owocowe kwasy są dość agresywne dla szkliwa zębów. Pokrój owoce na małe kawałki i wymieszaj z ulubionym jogurtem dziecka lub podaj jako dodatek do lodów. Na podstawie: ww.swiat-zdrowia.pl/artykul/tadek-niejadek

18 DROGI RODZICU PRZEDSZKOLAKA LUB UCZNIA! SPRAW, ABY FERIE ZIMOWE TWOJEGO DZIECKA BYŁY BEZPIECZNE! Dzieci spędzające ferie w miejscu zamieszkania, pozostawione bez właściwej opieki dorosłych, narażone są na wiele niebezpieczeństw. Najczęściej są to zagrożenia związane z niewłaściwą zabawą, w nieodpowiednim miejscu, z nawiązywania kontaktów z osobami nieznajomymi, z nieprzestrzegania przepisów ruchu drogowego. Drodzy Rodzice zróbcie wszystko, żeby Wasze dzieci były bezpieczne! Uczcie je rozwagi wyrabiając w nich odruch nieufności wobec osób nieznajomych. Przypominajcie zasady bezpiecznego zachowania w różnych miejscach: w domu, na podwórku, na drodze itp. zapiszcie na kartce numery telefonów, poproście sąsiada, aby w nagłych sytuacjach Twoje dziecko mogło zwrócić się do niego o pomoc. Organizując kuligi pamiętajmy o zapewnieniu bezpieczeństwa osobom ciągniętych na sankach. Ustalcie zasady, które dziecko powinno bezwzględnie przestrzegać: Zabrońcie dziecku przyjmowania jakichkolwiek prezentów i słodyczy od obcych, oddalania się z miejsca zabaw lub wsiadania do pojazdów kierowanych przez nieznajomych;

19 Nauczcie dziecko, aby podczas Waszej nieobecności w domu nikomu nie otwierało drzwi bez porozumienia się z Wami, ustalcie zasadę, że przed wpuszczeniem kolegi do domu najpierw Wy musicie wyrazić zgodę na jego wizytę; Umówcie się, że dziecko będzie informowało Was o każdym wyjściu na podwórko i planowanym miejscu zabawy a także określcie zasięg terenu po którym dziecko może się samodzielnie poruszać; Przypomnijcie dzieciom, że nie wszystkie miejsca nadają do zabawy: zabrońcie zjeżdżania na sankach, nartach ze wzniesień położnych w pobliżu akwenów wodnych lub dróg, gdyż istnieje niebezpieczeństwo wpadnięcia podnadjeżdżające pojazdy, wchodzenia i ślizgania się po lodzie naturalnych akwenów wodnych, ślizgania się na ulicach; Podkreślajcie, jak ważne jest bezpieczne zachowanie w trakcie zabaw na śniegu: zabrońcie rzucania zbitym śniegiem w inne osoby lub zwierzęta, ponieważ można wyrządzić komuś krzywdę. Niedopuszczalne jest również rzucanie śnieżkami w przejeżdżające pojazdy,następstwem może być wypadek; Jeżeli Twoje dziecko wyjeżdża na zorganizowany wypoczynek: Upewnij się, że placówka ma zgodę na funkcjonowanie wystawioną przez Kuratorium Oświaty, wtedy będziesz miał pewność, że dziecko będzie miało właściwą opiekę dydaktyczną i medyczną oraz że będzie wypoczywało w miejscu dla niego bezpiecznym. Szczerze porozmawiaj z dzieckiem o trudnych sytuacjach w jakich może się znaleźć. Powiedz mu jak może sobie z nimi poradzić i do kogo powinien się zwrócić o pomoc. Utrzymuj stały kontakt telefoniczny z dzieckiem. Jak zadbać o odporność dziecka?

20 Jesień i zima to czas, kiedy zarówno dzieci, jak i dorośli są bardziej narażeni na wirusy i przeziębienia. Dzieci jednak nie mają jeszcze dobrze ukształtowanego układu odpornościowego, dlatego zazwyczaj chorują częściej. Kilka przebytych chorób w roku nie jest zatem powodem do szczególnego niepokoju, warto jednak pomyśleć o tym, jak uodpornić nasze dziecko. Jest kilka sposobów, które pomogą wzmocnić odporność naszego dziecka. Poniżej kilka z nich: Nie ograniczaj kontaktów dziecka w okresie zimowym z rówieśnikami. Także styczność z bakteriami i wirusami hartuje naszego przedszkolaka, a gdy jest dobrze ubrany i odżywiony, nie grozi mu choroba. Nie przegrzewaj dziecka. Rodzice często zbyt ciepło ubierają malucha, idąc z nim na spacer, dziecko bawiąc się i biegając poci się, a to już prosta droga do przeziębienia. Warto więc ubrać dziecko na tzw. "cebulkę" - w czasie zabawy łatwo będzie zdjąć jedną z "warstw" odzieży malucha. Pilnuj, by dziecko dobrze się wysypiało. 9 godzin mocnego, spokojnego snu to podstawa do zachowania zdrowia przez twoje dziecko. Organizm niedospany i zmęczony jest szczególnie narażony na atak wirusów i bakterii. Pamiętaj, by także w zimie dieta twojego dziecka była urozmaicona i bogata w witaminy. Możesz świeże warzywa i owoce zastępować mrożonymi lub przetworami, które zrobisz w lecie. Witaminy i wartości odżywcze dziecko powinno otrzymywać z pożywienia, nie z suplementów diety. Spaceruj z dzieckiem i zabieraj je na wycieczki. Nic tak nie hartuje przedszkolaka, jak czas spędzony na świeżym powietrzu. Staraj się wybierać miejsca ciche, oddalone od ulicy i zanieczyszczeń. Ruch i zdrowa dieta to podstawa odporności twojego malucha, pamiętaj więc zamykanie go w domu w czasie zimy nic nie da. Wyspany i zdrowo odżywiony przedszkolak poradzi sobie z zimnem i wirusami. Źródło: Akademia Zdrowego Przedszkolaka

21 Jak uczyć dzieci korzystać z komputera? Większości dzieci nie trzeba specjalnie zachęcać do tego, by zainteresowały się komputerem. Komputer bowiem sam przyciąga ich wzrok, wabi kolorowym monitorem, przyciskami na klawiaturze i tym, że pod wpływem naciskania na myszkę i wodzenia nią po ekranie tak wiele i tak szybko się zmienia. Komputer, a zwłaszcza Internet mogą wnieść wiele cennych doświadczeń, wiadomości i przeżyć w świat dziecka pod warunkiem, że nauczymy je rozsądnie z nich korzystać. Wspólna zabawa Kontakty z komputerem i Internetem będą korzystne dla rozwoju intelektualnego i emocjonalnego dziecka, jeśli komputer będzie źródłem wspólnej zabawy z drugą osobą. Dziecko może wykonywać różne zadania edukacyjne na przemian z dorosłymi. Wspólna zabawa przed ekranem sprawi, że kontakt z komputerem i Internetem nie będzie oznaczał odcięcia się dziecka od świata realnego. Pościgajcie się na zmianę w grze szybkościowej, sprawdźcie komu uda się zebrać więcej owoców w grze zręcznościowej, poćwiczcie nawzajem pamięć w grach typu memory, wspólnie pokolorujcie obrazek itp. Komputer dla wszystkich Dużym błędem jest kupowanie osobnego komputera dla kilkulatka i wstawianie go do jego pokoju. Wspólny komputer pomaga dziecku nauczyć się ograniczonego używania go i dzielenia się nim z innymi. Kilkuletnie dziecko nie powinno spędzać przed komputerem więcej niż 20 minut dziennie. Dobrze jest zaraz po wyłączeniu komputera zaangażować dziecko we wspólnie wykonywaną pracę. Wspólny komputer daje rodzicom możliwość kontrolowania poczynań malucha przed ekranem. Komputer w pokoju dziecka sam mu się narzuca jako najprostsze i najbardziej atrakcyjne zajęcie. Tak nie wolno

22 Samo tłumaczenie dziecku, że komputer jest szkodliwy, że musi już przestać bo tak nie wolno nic nie pomoże. Dziecko uczy się określonych zachowań nie przez to czego słucha, ale przez to co widzi. Jeśli dorośli w jego rodzinie dopadają do komputera w każdej wolnej chwili, w dziecku wytwarza się przekonanie o tym, że jest to jedyna rozrywka i przyjemność jaką można sobie sprawić. Dziecko nie będzie rozumiało dlaczego tata gra trzy godziny a ono może tylko 15 minut. Dostarczanie wrażeń Dziecko nie stanie się internetowym nałogowcem jeśli w porę przekona się, że świat realny też może dać sporo frajdy i radości. Jeśli kolorujesz z dzieckiem obrazki na komputerze, pokaż mu jak fajnie jest to robić kredką w książeczce do kolorowania. Jeśli gracie w grę na ekranie, zagrajcie także w prawdziwą grę planszową. Jeśli razem układacie puzzle online ułóżcie też obrazek z prawdziwych puzzli, naklejcie go na karton i powieście w pokoju dziecka. Bezpieczna zabawa Przed uruchomieniem strony WWW należy upewnić się, czy dana strona na pewno jest bezpieczna, czy nie pojawią się na naszym ekranie treści, których nie chcemy prezentować dziecku. W przypadku dzieci starszych warto rozmawiać z nimi o kontaktach, które nawiązują przez Internet. Dzieci powinny wiedzieć, że nie wszyscy są tacy jak o sobie piszą. Nie da się całkowicie zapobiec wszystkiemu, ale można zminimalizować zagrożenia jakie niesie z sobą nieostrożne korzystanie z sieci. Powiedz dziecku co to jest ograniczone zaufanie i zaproponuj, by stosowało je podczas nawiązywania kontaktów przez Internet. Wytłumacz dziecku jak trzeba się chronić, nie podawać swoich danych, adresu, telefonu itp. Najważniejsze Najważniejsze jest to, by dziecko obserwując swoich rodziców pojęło, że komputer i Internet to jeden z wielu dostępnych sposobów na zdobywanie wiadomości, na nudę, na poprawę nastroju, na deszczowy dzień, na frajdę, zabawę i spędzony miło czas. Jeden z wielu, a nie jedyny. Kiedy komputer i Internet mogą zaszkodzić? Komputer i Internet dostarczane dziecku w odpowiednich proporcjach i w odpowiedni sposób są cennym źródłem wiadomości, sposobem na zabawę,

23 atrakcyjną formą edukacji i rozrywki. Jednak w niektórych wypadkach, obydwa te tak pożyteczne i cenne zjawiska mogą stać się szkodliwe dla rozwoju dziecka. Zanim dopuścimy kilkulatka do komputera musimy zdawać sobie sprawę z tego, że kontakt z nim to dla dziecka ogromna ilość silnych wrażeń następujących bardzo szybko i niemal jednocześnie. Atrakcyjność kontaktu z komputerem a zwłaszcza z Internetem polega głównie na tym, że bardzo szybko i bardzo dużo się tam dzieje. Przy dłuższym i niekontrolowanym kontakcie z rzeczywistością wirtualną, dziecko zaczyna się przyzwyczajać do ilości wrażeń jaką ona niesie i do szybkości z jaką następują one po sobie. Bezkrytyczny i niedojrzały umysł dziecka zaczyna przypisywać cechy wirtualnego świata, otaczającemu go realnemu światu. Tymczasem realny świat jest inny: nie dostarcza aż tylu wrażeń, nic nie dzieje się w nim tak szybko, nic nie zmienia się tak jak dziecko tego chce i za jednym kliknięciem. Realna rzeczywistość rozczarowuje dziecko, ono woli tę drugą bo po prostu jest fajniejsza. Wirtualny świat wygra z tym realnym w umyśle dziecka jeśli w porę nie zapobiegniemy temu zjawisku. A możemy mu zapobiec stosując wyżej wymienione zasady. Źródło: