(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: (97) O udzieleniu patentu europejskiego ogłoszono: Europejski Biuletyn Patentowy 14/12 EP B1 (13) (1) T3 Int.Cl. B42D /00 (14.01) B42D /00 (06.01) B41M 3/14 (06.01) B44F 1/ (06.01) C09D /29 (06.01) C09D /36 (06.01) C09K 19/02 (06.01) C09K 19/60 (06.01) C09D /26 (06.01) (4) Tytuł wynalazku: Element zabezpieczający z poszerzonym efektem przesunięcia barw i z dodatkową funkcją termochromową () Pierwszeństwo: DE (43) Zgłoszenie ogłoszono: w Europejskim Biuletynie Patentowym nr 12/49 (4) O złożeniu tłumaczenia patentu ogłoszono: Wiadomości Urzędu Patentowego 14/07 (73) Uprawniony z patentu: Giesecke & Devrient GmbH, München, DE (72) Twórca(y) wynalazku: PL/EP T3 ALEXANDER BORNSCHLEGL, München, DE CHRISTOPH MENGEL, Holzkirchen, DE GÜNTER ENDRES, München, DE (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Jan Dobrzański LDS ŁAZEWSKI DEPO i WSPÓLNICY SP. K. ul. Okopowa 8/ Warszawa Uwaga: W ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji informacji o udzieleniu patentu europejskiego, każda osoba może wnieść do Europejskiego Urzędu Patentowego sprzeciw dotyczący udzielonego patentu europejskiego. Sprzeciw wnosi się w formie uzasadnionego na piśmie oświadczenia. Uważa się go za wniesiony dopiero z chwilą wniesienia opłaty za sprzeciw (Art. 99 (1) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich).

2 1 Z EP B1 Element zabezpieczający z poszerzonym efektem przesunięcia barw i z dodatkową funkcją termochromową 3 Opis [0001] Wynalazek dotyczy elementu zabezpieczającego służącego do zwiększenia ochrony przed fałszowaniem dokumentów zabezpieczonych, takich jak banknoty, papiery wartościowe, paszporty, karty kredytowe, karty debetowe albo podobne, przy czym element zabezpieczający składa się z mieszaniny pigmentów powodujących efekt przesunięcia barwnego oraz mikrokapsułkowanych termochromowych pigmentów ciekłokrystalicznych. [0002] Dla ochrony przed fałszowaniem, zwłaszcza za pomocą kopiarek kolorowych, albo innych sposobów reprodukcji, nośniki danych, na przykład takie jak banknoty albo karty, są zaopatrzone w optycznie zmienne elementy zabezpieczające. Ochrona przed fałszowaniem polega na tym, że łatwo i wyraźnie rozpoznawalny wizualnie efekt optycznie zmienny nie może zostać odtworzony, albo może zostać odtworzony tylko w stopniu niedostatecznym za pomocą wspomnianych powyżej urządzeń reprodukcyjnych. [0003] Optycznie zmiennymi elementami zabezpieczającymi są, na przykład, elementy cienkowarstwowe, które składają się z warstwy odbijającej, warstwy dielektrycznej i warstwy półprzepuszczalnej. Jeżeli element zabezpieczający jest obserwowany od strony warstwy półprzezroczystej, to obserwator postrzega określoną barwę, który zmienia się wraz ze zmianą kąta patrzenia. [0004] Przyczyną przesunięcia barw jest efekt interferencji między promieniami światła, które są odbijane od powierzchni zewnętrznej warstwy półprzepuszczalnej, oraz promieniami światła, które przechodzą przez zewnętrzną warstwę półprzepuszczalną i środkową warstwę dielektryczną i zostają z powrotem odbite przez wewnętrzna warstwę odbijającą w kierunku warstwy półprzepuszczalnej. Na warstwie półprzepuszczalnej promienie światła są wówczas albo przekazywane na zewnątrz, albo są ponownie odbijane tak, że w tym przypadku promienie światła są kilkakrotnie odbijane tam i z powrotem pomiędzy warstwą odbijającą i warstwą półprzezroczystą. Zatem promienie światła, które przeszły przez cienką warstwę folii, przebywają większą odległość niż promienie światła odbite z powierzchni cienkiej warstwy folii tak, że są one przesunięte w fazie w stosunku do nich, jeżeli interferują z nimi. [000] Jeżeli padające na warstwę cienkiej folii promienie światła trafiają na nią pod różnym kątem, to droga przebyta w cienkiej warstwie folii posiada różną długość. Ta różnica wynika ze zmienionej przez kąt padania różnicy dróg promieni wielokrotnie odbitych wewnątrz cienkiej warstwy folii. Z tego powodu położenie fazowe interferujących promieni światła jest różne

3 2 w zależności od kąta padania tak, że w zależności od kąta padania obserwator rejestruje różne barwy, albo odcienie barw. [0006] Takie elementy cienkowarstwowe można stosować w postaci folii, jak to opisano na przykład w WO 0/81. Z WO 0/81 jest znany element zabezpieczający z cienką 3 warstwą folii, przy czym poszczególne warstwy są usytuowane na całej powierzchni elementu zabezpieczającego. W kolejne warstwy w wyniku działania promieniowania lasera zostają wprowadzone oznaczenia w postaci wzorów, liter, cyfr, albo obrazów. W tym celu, sekwencja warstw zawiera warstwę znakującą zawierającą mieszaninę farb, która jest zaopatrzona w komponent mieszaniny pochłaniający promieniowanie laserowe, oraz komponent mieszaniny przezroczysty dla promieniowania laserowego. Oznaczenia są rozpoznawane wzrokowo i/lub mechanicznie dzięki spowodowanej przez promieniowanie laserowe nieodwracalnej zmianie własności optycznych mieszaniny farb. [0007] Również są znane tworzące pigmenty elementy cienkowarstwowe, które dodaje się do farby drukarskiej. W EP B1 opisano elementy cienkowarstwowe o symetrycznej budowie zapewniającej, że pigment z każdej strony będzie wyglądał tak samo. Każdy element cienkowarstwowy jest wykonany z pięciowarstwowej cienkiej folii składającej się z wewnętrznej metalowej warstwy odbijającej, z umieszczonych u dołu i u góry warstw dielektrycznych o współczynniku załamania światła 1,6 albo mniej oraz z odpowiednich zewnętrznych warstw półmatowych, względnie półprzepuszczalnych. Pięciowarstwowa cienka warstwa folii powoduje na zwróconej w kierunku obserwatora stronie przesunięcie barw, czyli zmianę pomiędzy dwiema różnymi barwami, albo odcieniami, podczas stosowania pierwszego i drugiego kąta patrzenia. Na przykład farba optycznie zmienna, widziana pod określonym kątem patrzenia, ma barwę purpurową, a pod innym kątem patrzenia jest zielona. Jeżeli obserwator przechyla nośnik danych, na którym znajduje się farba optycznie zmienna, to odbiera on zmianę barwy z purpurowej na zieloną i odwrotnie. [0008] Wadą tych pigmentów interferencyjnych jest jednak to, że w pewnych sytuacjach oświetlenia nie może być dostrzegany żaden efekt optyczny. Ma to miejsce zwłaszcza wówczas, gdy źródło światła i obserwator znajdują się po tej samej stronie względem normalnej do powierzchni druku na przykład w punktach sprzedaży. Tutaj światło zwykle przychodzi z sufitu, natomiast banknoty są umieszczane w szufladzie kasy ukośnie w dół. Zabezpieczenia wydają się wówczas jako ciemne tak, że celem uwierzytelnienia banknotu musi on zostać podniesiony do poziomu oczu i trzymany pod kątem względem źródła światła. Stanowi to znaczny dodatkowy wysiłek i jest utrudnieniem dla klienta. [0009] Dla uzyskania silnego efektu przesunięcia barw jest ponadto potrzebne odpowiednio ukierunkowane światło. W szczególności pośrednie światło rozproszone, które jest

4 3 powszechnie stosowane do równomiernego oświetlenia towarów, powoduje znacznie zmniejszony efekt zmiany barwy, ponieważ światło dociera do pigmentów jednocześnie pod różnymi kątami. [00] Z EP jest znana termochromowa powłoka efektowa, przy czym powłoka jako 3 komponent zawiera wodny środek wiążący zawierający pigment powodujący efekt przesunięcia barwnego oraz kapsułkowany termochromowy pigment ciekłokrystaliczny. Opisanymi pigmentami powodującymi efekt przesunięcia barwnego są pigmenty glinowe i pigmenty z miki, przy czym pigmenty glinowe są korzystnie wykonane z płytkowych cząstek glinu, a pigmenty z miki są korzystnie pokryte tlenkami metali. Jak to jest znane, pigmenty z miki pokryte krzemionką i tlenkiem tytanu, czyli nieorganicznymi warstwami interferencyjnymi stosuje się od połowy lat 1980 tych i wywołuje się tak zwany efekt perłowości. Przykładem jest tak zwany pigment Iriodin z firmy Merck. Jednak wspomniane pigmenty powodujące efekt przesunięcia barwnego są swobodnie dostępne na rynku, a tym samym zapewniają tylko niewielką ochronę, albo nie zapewniają żadnej ochrony przed fałszowaniem. [0011] W dokumencie DE A ujawniono element zabezpieczający dla zwiększenia ochrony przed fałszowaniem dokumentów zabezpieczonych, takich jak banknoty, papiery wartościowe, paszporty, karty kredytowe, karty debetowe, albo podobne, przy czym element zabezpieczający jest wykonany z mieszaniny pigmentów powodujących efekt przesunięcia barwnego i kapsułkowanych termochromowych pigmentów ciekłokrystalicznych, przy czym pigmentami powodującymi efekt przesunięcia barwnego są anizotropowe pigmenty interferencyjne (patrz ustępy [0008] i [00] do [0022]). [0012] W związku z powyższym wynalazek ma na celu takie ulepszenie tego rodzaju elementu zabezpieczającego, aby zostały zlikwidowane niedogodności znane ze stanu techniki, oraz aby została poprawiona ochrona przed fałszowaniem i aby został uzyskany dalszy wzrost widoczności sfałszowania. [0013] To zadanie zostało rozwiązane zgodnie z cechami wymienionymi w zastrzeżeniach niezależnych. Dalsze rozwiązania wynalazku są przedmiotem zastrzeżeń zależnych. [0014] Zgodnie z wynalazkiem pigmentami powodującymi efekt przesunięcia barwnego są anizotropowe pigmenty interferencyjne. Zgodnie z wynalazkiem element zabezpieczający składa się z mieszaniny izotropowych, mikrokapsułkowanych barwników termochromowych z anizotropowymi pigmentami interferencyjnymi. [00] Pigmenty anizotropowe w rozumieniu niniejszego wynalazku są pigmentami, które nie odbijają światła, albo tylko w niewielkim stopniu odbijają padające światło w kierunku obserwatora, gdy źródło światła i obserwator znajdują się po tej samej stronie normalnej do powierzchni (przy rozważaniu dwuwymiarowym).

5 4 [0016] Pigmentami izotropowymi w rozumieniu niniejszego wynalazku są pigmenty, które padające światło odbijają prawie we wszystkich kierunkach przestrzennych, między innymi również w kierunku obserwatora. Źródło światła może przyjmować względem obserwatora dowolne położenie. Oznacza to, że położenie źródła światła względem obserwatora nie 3 odgrywa żadnej roli. Jednakże pigmenty izotropowe mogą, na przykład, zawierać w ich wnętrzu struktury anizotropowe. W tym przypadku, w rozumieniu niniejszego wynalazku określenie izotropowe oznacza, że zasadniczo izotropowe pigmenty są obecne w warstwie nadruku. Z tego wynika również, że źródło światła w stosunku do obserwatora może przyjmować dowolne położenie, bez utraty oddziaływania na barwy. [0017] Opisane niekorzystne zachowanie elementów zabezpieczających ze stanu techniki wynika z płytkowej struktury użytych pigmentów. Padające światło nie może być widoczne albo może być widoczne jako odbite dla obserwatora, gdy źródło światła i obserwator znajdują się po tej samej stronie normalnej do powierzchni (przy rozważaniu dwuwymiarowym). Dzięki zgodnej z wynalazkiem kombinacji anizotropowych pigmentów powodujących efekt przesunięcia barwnego z izotropowymi pigmentami odbijającymi, efekt przesunięcia barw może zostać uzyskany szczególnie dobrze również w niekorzystnych warunkach oświetlenia. Z tego wynika zwiększenie bezpieczeństwa przed fałszowaniem i możliwość tworzenia nowych efektów przesunięcia barw. Ponadto, ta cecha może zostać zindywidualizowana w wielu etapach dzięki promieniowaniu laserowemu. [0018] Zgodnie z wynalazkiem izotropowy pigment termochromowy jest utworzony przez mikrokapsułkowaną termochromową substancję ciekłokrystaliczną. Mikrokapsułkowana termochromowa substancja ciekłokrystaliczna charakteryzuje się tym, że posiada zależną od temperatury charakterystykę odbicia barwy: Powyżej określonej temperatury progowej, kapsułki odbijają światło widzialne w określonym kierunku polaryzacji kołowej. Wraz ze wzrostem temperatury przesuwa się to odbicie w kierunku od zakresu długofalowego do krótkofalowego. Powyżej temperatury progowej substancja ciekłokrystaliczna wykazuje zmianę efektu przesunięcia barw. [0019] Tego rodzaju mikrokapsułkowane termochromowe substancje ciekłokrystaliczne są znane na przykład z DE A1, którego treść w związku z tym zostaje w całości włączona do niniejszego zgłoszenia. [00] Mikrokapsułkowane pigmenty termochromowe są korzystnie półprzezroczyste, a szczególnie korzystnie są przezroczyste. W rozumieniu niniejszego wynalazku przepuszczalność dla światła oznacza, że przedmiot, na przykład podłoże, albo folia z tworzywa sztucznego, przepuszczają pewną ilość światła padającego. Gdy światło pada na jedną stronę przedmiotu, to pewna część światła może przechodzić na drugą stronę przedmiotu i opuszcza go. Im

6 większy jest procent światła przechodzącego w stosunku do światła padającego, tym bardziej prześwitujący jest przedmiot. Jeżeli ten procent wynosi co najmniej 90%, czyli światło przechodzi przez przedmiot praktycznie nie osłabione, tak jak przez okno, to przedmiot jest określany dalej jako przezroczysty. Przedmiot, przez który może przechodzić między 90% i % 3 padającego światła, jest określany jako półprzezroczysty. Natomiast przedmiot, przez który może przechodzić mniej niż %, korzystnie poniżej %, a najkorzystniej około 0 % padającego światła, czyli gdy procent przechodzącego światła w stosunku do padającego światła jest mały albo jest równy zeru, określa się jako przedmiot nieprzejrzysty, albo jako przedmiot nieprzepuszczalny dla światła. [0021] Zgodne z wynalazkiem anizotropowe pigmenty interferencyjne, względnie tworzące pigmenty elementy cienkowarstwowe, są korzystnie trójwarstwowe i składają się z warstwy odbijającej, warstwy dielektrycznej i warstwy półprzepuszczalnej. Jeżeli na element zabezpieczający patrzy się od strony warstwy półprzepuszczalnej, to obserwator postrzega określoną barwę, która zmienia się wraz ze zmianą kąta patrzenia. Jako materiały dla tych warstw są wykorzystywane zwłaszcza: dla warstwy odbijającej wszystkie substancje odbijające światło, a zwłaszcza metale, takie jak glin albo miedź, dla warstw dielektrycznych SiO2 (dwutlenek krzemu), ZrO2 (dwutlenek cyrkonu), albo TiO2 (dwutlenek tytanu), albo inne materiały przezroczyste, dla warstw półprzepuszczalnych chrom i/lub nikiel. [0022] Zgodne z wynalazkiem anizotropowe pigmenty interferencyjne są wykonane korzystnie jako pięciowarstwowe. Składają się ze warstwy środkowej odbijającej, dwóch warstw dielektrycznych otaczających z każdej strony środkową warstwę odbijającą, oraz dwóch zewnętrznych warstw półprzepuszczalnych. Pięciowarstwowy pigment składa się w ten sposób z dolnej półprzepuszczalnej warstwy chromu i/lub niklu, następnie z dielektrycznej warstwy dwutlenku krzemu, albo fluorku magnezu, ze środkowej odbijającej warstwy glinu, na której, po przeciwnej stronie, znajduje się znowu dielektryczna warstwa dwutlenku krzemu, albo fluorku magnezu, a wreszcie z górnej, półprzezroczystej warstwy z chromu i/lub niklu. Światło padające na górną, albo na dolną stronę pigmentu przez warstwę półprzepuszczalną jest częściowo odbijane i częściowo przepuszczane. Ta ostatnia część przechodzi przez warstwę dielektryczną, która posiada inny współczynnik załamania światła niż warstwa półprzepuszczalna i jest odbijana z powrotem przez warstwę odbijającą, a po przejściu przez warstwę dielektryczną zostaje ponownie podzielona na część przepuszczaną i na część odbitą. [0023] Szczególną zaletą pięciowarstwowych anizotropowych pigmentów interferencyjnych w stosunku do trójwarstwowych jest to, że pięciowarstwowe anizotropowe pigmenty

7 6 interferencyjne wykazują efekt przesunięcia barw obserwowany zarówno od góry, jak i od dołu. Natomiast w trójwarstwowych anizotropowych pigmentach interferencyjnych patrząc od dołu, czyli od strony odbijającej, nie występuje żaden efekt przesunięcia barw. [0024] Anizotropowe pigmenty interferencyjne według wynalazku, względnie tworzące pigmenty elementy cienkowarstwowe, są korzystnie siedmiowarstwowe i składają się z warstwy środkowej, dwóch warstw odbijających otaczających z każdej strony środkową warstwę, dwóch warstw dielektrycznych otaczających odpowiednie warstwy odbijające z każdej strony odwróconej od warstwy środkowej, oraz dwóch zewnętrznych warstw półprzepuszczalnych. Warstwa środkowa szczególnie korzystnie jest magnetyczna, czyli jej materiał posiada własności magnetyczne, przy czym magnetyzm można wykryć zwłaszcza za pomocą odpowiednich czujników. Takimi materiałami o własnościach magnetycznych są korzystnie materiały ferromagnetyczne, a w tym przypadku korzystnie materiały magnetyczne miękkie, albo magnetyczne twarde i materiały ferromagnetyczne, a tutaj korzystnie ferryty. Jako materiał dla warstw odbijających, warstw dielektrycznych i warstw półprzepuszczalnych, stosowane są zwłaszcza te same materiały, jak dla wyżej wymienionych trójwarstwowych, albo pięciowarstwowych anizotropowych pigmentów interferencyjnych, względnie tworzących pigmenty elementów cienkowarstwowych. [00] Jednakże wynalazek nie jest ograniczony do pigmentów trójwarstwowych, pięciowarstwowych, albo siedmiowarstwowych, ale może zostać zastosowany do wszystkich pigmentów jednowarstwowych, względnie wielowarstwowych, które wytwarzają efekt optycznie zmienny. W szczególności w stanie techniki są znane warstwy optycznie zmienne, które rozpoczynając od warstwy odbijającej w kierunku obserwatora posiadają więcej niż dwie warstwy. Ponadto, wynalazek ma również zastosowanie do pigmentów, które są wytworzone z tych warstw zmiennych optycznie, a tym samym posiadają więcej niż pięć warstw. [0026] Wynalazek w tym przypadku obejmuje zarówno sam element zabezpieczający, jak również dokument zabezpieczony, na którym jest umieszczony element zabezpieczający. Dokumentem zabezpieczonym jest tutaj, na przykład, banknot, papier wartościowy, karta kredytowa, albo karta identyfikacyjna, paszport, świadectwo i temu podobne, etykieta, opakowanie, albo element ochrony produktu. Korzystnie, element zabezpieczający według wynalazku jest nadrukowany bezpośrednio na dokumencie zabezpieczonym. [0027] Alternatywnie, element zabezpieczający jest nadrukowany na podłoże, które z kolei jest nałożone na zabezpieczony dokument. Nakładanie na zabezpieczony dokument jest korzystnie wykonywane za pomocą znanych sposobów nanoszenia, takich jak termotransfer, zgrzewanie, przyklejanie, albo tłoczenie.

8 7 [0028] Preferowanymi sposobami drukowania są na przykład sitodruk, fleksodruk i wklęsłodruk. [0029] Szczególnie korzystne podłoże zawiera papier z włókien bawełnianych, taki, jaki jest stosowany, na przykład, dla banknotów. Dzięki dwustronnemu powlekaniu, względnie 3 laminowaniu odpowiednią folią z tworzywa sztucznego, tworzy się dokument zabezpieczony, taki jak opisany w DE A9, którego treść jest pod tym względem włączona w pełni do niniejszego wynalazku. [00] Korzystnie, podłoże może być również wykonane z papieru otrzymanego z innych włókien naturalnych, korzystnie również może być wykonane z włókien syntetycznych, to znaczy z mieszaniny włókien naturalnych i syntetycznych, albo także korzystnie składa się co najmniej z jednej warstwy z tworzywa sztucznego, która jest wykonana na przykład z polimeru. Również korzystnie, podłoże jest wykonane z kombinacji przynajmniej dwóch ułożonych na sobie i różniących się od siebie podłoży, z tak zwanego materiału hybrydowego, stanowiącego na przykład kombinację folia z tworzywa sztucznego papier folia z tworzywa sztucznego, co oznacza, że podłoże papierowe na każdej ze stron jest pokryte folią z tworzywa sztucznego, albo kombinację typu papier folia z tworzywa sztucznego papier, czyli podłoże z folii z tworzywa sztucznego na każdej stronie jest pokryte podłożem z papieru. [0031] Informacje na temat ciężaru zastosowanego podłoża są podane na przykład w DE A9, którego rozwiązania są pod tym względem przejęte w całości w niniejszym opisie. W dokumencie DE A9 stwierdzono w szczególności, że warstwa papieru zazwyczaj posiada ciężar 0 g/m 2 do 0 g/m 2, korzystnie 80 g/m 2 do 90 g/m 2. Oczywiście w zależności od zastosowania można stosować odpowiedni ciężar. [0032] Korzystnie, dokument zabezpieczony, albo podłoże w obszarze, w którym jest nadrukowany element zabezpieczający, co najmniej w jednym segmencie posiada ciemną barwę. Szczególnie korzystnie jest to ciemny niebieski, fiolet, brąz i ciemna czerwień. Zapewnia to, że izotropowy pigment termochromowy można szczególnie dobrze wykrywać optycznie. Inną zaletą ciemnej barwy tła jest to, że druga płaszczyzna kontrolna (kontrola odbitego spolaryzowanego kołowo światła, patrz niżej) przedstawia tym większy kontrast, im mniej niespolaryzowanego światła jest rozpraszane z powrotem z podłoża. [0033] Jeżeli element zabezpieczający znajduje się w temperaturze poniżej temperatury progowej, to wykazuje on czysty efekt przesunięcia barw pigmentu interferencyjnego, na przykład, z zielonego na purpurowy, nałożony na barwę tła. Stosując różne kolory, względnie rastry podłoża, można osiągnąć efekty specjalne. Tak więc, w barwie podłoża może zostać zastosowany odcień, który jest komplementarny względem określonej barwy profilu temperaturowego warstwy nadruku według wynalazku, co przyczynia się do zwiększenia

9 8 kontrastu i poprawy rozpoznawalności. Jeżeli element zabezpieczający znajduje się w temperaturze powyżej temperatury progowej, to pojawia się zmieniony efekt przesunięcia barw, który również pojawia się w sytuacji rozpraszania powrotnego. [0034] Korzystnie, pigmenty interferencyjne są kryjące. Dla celów niniejszego wynalazku 3 określenie "kryjące" oznacza, że pigment ma przepuszczalność światła mniejszą niż %, korzystnie mniejszą niż taką, że w tych miejscach, w których znajdują się pigmenty kryjące, farba podkładowa nie przesłania efektu przesunięcia barw pigmentu. [003] Zgodnie z korzystnym rozwiązaniem przewidziano, że termochromowa substancja ciekłokrystaliczna odbija światło spolaryzowane prawoskrętnie albo lewoskrętnie. Uzyskuje się to dzięki temu, że substancja ciekłokrystaliczna znajduje się w chiralnej fazie nematycznej. Ze względu na tę własność może zostać zrealizowana druga płaszczyzna kontrolna. Ta druga płaszczyzna kontrolna może zostać realizowana za pomocą trzymanego przed elementem zabezpieczającym polaryzatora kołowego. Jeżeli jest on przepuszczalny tylko dla światła spolaryzowanego prawoskrętnie, to pojawia się element zabezpieczający według wynalazku, który został utworzony przez termochromową substancję ciekłokrystaliczną, odbijającą wyłącznie światło spolaryzowane prawoskrętnie, widziane przez polaryzator kołowy jako zaciemnienie. [0036] Zgodnie z innym korzystnym wariantem wykonania przewidziano, że pigmenty izotropowe są wykonane z innych pigmentów sferycznych. Korzystnie na przykład ze sferycznych pigmentów ciekłokrystalicznych wykazujących efekt termochromowy. Mogą one być na przykład wytwarzane dzięki temu, że cholesterolowa substancja ciekłokrystaliczna z grupami funkcyjnymi zdolnymi do sieciowania zostaje mikrokapsułkowana, a następnie usieciowana w określonej temperaturze tak, że uzyskuje się pożądaną barwę. [0037] Zgodnie z innym korzystnym wariantem wykonania przewidziano, że kilka typów anizotropowych pigmentów kryjących łączy się z kilkoma typami izotropowych pigmentów odbijających. Również jest możliwe dodatkowe zastosowanie przezroczystych pigmentów anizotropowych. [0038] Ponieważ element zabezpieczający zostaje utworzony w temperaturze poniżej temperatury progowej tylko z pigmentów anizotropowych, to kombinacja z termochromową substancją ciekłokrystaliczną nadaje się bardzo dobrze jako dodatkowe zabezpieczenie dla istniejącego zabezpieczenia. Takimi kombinacjami są, na przykład, kombinacje z komercyjnymi pigmentami o połysku perłowym na bazie miki, albo szkła syntetycznego. [0039] Stosunek ilościowy anizotropowych pigmentów interferencyjnych do izotropowych pigmentów ciekłokrystalicznych wynosi korzystnie 1: do :1, a korzystniej 1: do 2:1. Dzięki dopasowaniu stosunku ilościowego może być zmieniany efekt optyczny. Jeżeli na przykład

10 9 stosuje się anizotropowy pigment interferencyjny, który posiada bardzo silny efekt optycznej zmienności i/lub wysoki połysk optyczny i/lub bardzo silne krycie, to udział tego pigmentu w mieszaninie może być mniejszy niż w przypadku, gdy stosuje się pigment o mało wyraźnym efekcie zmienności optycznej i/lub z małym połyskiem i/lub ze słabszą zdolnością krycia. [0040] Na podstawie poniższych przykładów wykonania oraz uzupełniających rysunków zostaną objaśnione zalety wynalazku. Przykłady wykonania przedstawiają korzystne postaci wykonania, do których jednak wynalazek nie powinien być w żaden sposób ograniczony. Co więcej, widoki na rysunkach, dla lepszego ich zrozumienia, są bardzo schematyczne i nie odzwierciedlają warunków rzeczywistych. W szczególności proporcje podane na rysunkach nie odpowiadają proporcjom rzeczywistym, a służą jedynie do poprawy przejrzystości rysunku. Ponadto, w poniższych przykładach realizacji, dla lepszej zrozumiałości, poszczególne wykonania zostały ograniczone tylko do informacji istotnych. Podczas praktycznego wdrożenia mogą zostać użyte bardziej kompleksowe wzory, albo obrazy. [0041] Bardziej szczegółowo, przedstawiają schematycznie: Fig. 1 element zabezpieczający ze stanu techniki przy różnych kątach oświetlenia, Fig. 2 dalsze rozwiązania elementu zabezpieczającego według wynalazku, Fig. 3 mikrografię drukowanej warstwy według wynalazku, Fig. 4 wielostopniowe formowanie laserowe elementu zabezpieczającego według wynalazku, Fig. formowanie tłoczeniem po wytłaczaniu wklęsłym. [0042] Fig. 1 przedstawia wygląd konwencjonalnego elementu zabezpieczającego 2 ze stanu techniki, w zależności od różnych warunków oświetlenia na przykład widok informacji 4 w postaci cyfry "0". [0043] Wspomniany element zabezpieczający 2 jest wykonany wyłącznie z anizotropowych pigmentów interferencyjnych, które są połączone z wodnym systemem środka wiążącego i są nałożone na podłoże papierowe. Element zabezpieczający 2 znajduje się w temperaturze poniżej temperatury progowej. Ukazuje się tylko czysty efekt przesunięcia barw pigmentu interferencyjnego, na przykład z zielonego do purpurowego, nałożony na barwę tła. [0044] Fig. 1a przedstawia element zabezpieczający według wynalazku w widoku z góry, fig. 1b w widoku ukośnym, w świetle z naprzeciwka, a fig. 1c, w widoku ukośnym, oświetlony z tyłu. [004] Zgodnie z fig. 1a światło pada ze źródła 1 światła pod kątem na element zabezpieczający 2 z anizotropowymi pigmentami interferencyjnymi. Obserwator 3, który patrzy prostopadle na element zabezpieczający 2, widzi cyfrę 0 o barwie zielonej. [0046] Jeżeli zgodnie z fig. 1b obserwator patrzy ukośnie na element zabezpieczający 2, to pojawia się cyfra 0 o barwie purpurowej.

11 [0047] Jeżeli zgodnie z fig. 1c światło pada ukośnie od tyłu, czyli źródło 1 światła znajduje się za obserwatorem, który patrzy ukośnie na element zabezpieczający 2, to cyfra 0 pojawia się jako czarna, względnie w barwie podkładowej w sytuacji oświetleniowej według fig. 1c, padające światło nie jest zawracane w kierunku obserwatora, względnie jest zawracane w niewielkim 3 tylko stopniu, gdyż źródła światła i obserwator znajdują się po tej samej stronie normalnej do powierzchni (przy rozważaniu dwuwymiarowym). [0048] Fig. 2 przedstawia dalsze rozwiązania elementu zabezpieczającego według wynalazku. Tutaj element zabezpieczający znajduje się w temperaturze powyżej temperatury progowej tak, że pojawia się zmieniony efekt przesunięcia barw, który ponadto pojawia się również w warunkach oświetlenia z tyłu. [0049] Fig. 2a przedstawia element zabezpieczający według wynalazku w widoku z góry, fig. 2b w widoku ukośnym w świetle z naprzeciwka, a fig. 2c z patrzeniem ukośnym, z oświetleniem z tyłu. Został zastosowany anizotropowy pigment efektowy, który powoduje zmianę barwy z zielonej (w świetle od góry) do purpurowej (w świetle z naprzeciwka), w mieszaninie z mikrokapsułkowaną termochromową substancją ciekłokrystaliczną. W widoku z góry tak wykonany element zabezpieczający pojawia się w odcieniu zielonym (fig. 2a), po przejściu do sytuacji ze światłem z naprzeciwka przesunięcie barw następuje w kierunku intensywnej barwy niebiesko fioletowej (fig. 2b). W przedstawionej na fig. 2c sytuacji z oświetleniem z naprzeciwka, jest postrzegana barwa wyraźnie zielono niebieska. [000] Fig. 3 przedstawia mikrofotografię warstwy druku według wynalazku, składającej się z płytkowych anizotropowych pigmentów interferencyjnych 6, oraz z izotropowo uformowanych pigmentów 7 o kształcie okrągłych termochromowych pigmentów ciekłokrystalicznych. [001] Fig. 4 przedstawia schemat wielostopniowego formowania laserowego elementu zabezpieczającego według wynalazku, który, między innymi, jest wykonany z pigmentów cienkowarstwowe według DE Zasadniczo na bazie niezmodyfikowanego elementu zabezpieczającego (fig. 4a), składającego się z ciemnego podkładu 8 i z mieszaniny izotropowych termochromowych pigmentów ciekłokrystalicznych 7, oraz anizotropowych pigmentów interferencyjnych 6, można wytworzyć trzy różne poziomy dzięki odpowiedniemu doborowi parametrów lasera, jak to jest, na przykład, znane z DE : Fig. 4b: barwa srebrna, efekt termochromowy nienaruszony, niska gęstość, anizotropowe pigmenty efektowe 6 nie wykazują już przesunięcia barw, ale pojawiają się jako srebrnoszare, izotropowe pigmenty ciekłokrystaliczne 7 są funkcjonalne i również podkład 8 nie został zmieniony, Fig. 4c: barwa podkładu 8 jest widoczna, efekt termochromowy jest nienaruszony: średnia gęstość, pigmenty anizotropowe 6 zostały całkowicie usunięte, a tym samym nie

12 11 przyczyniają się do efektu barwy elementu zabezpieczającego; efekt ten zostaje wytworzony tylko dzięki termochromowym ciekłym kryształom 7, w połączeniu z barwą podłoża 8, Fig. 4d: barwa podłoża 8 jest widoczna, efekt termochromowy jest zniszczony, duża gęstość, również termochromowe pigmenty 7 zostały zniszczone i jako zniszczone są przedstawione zawarte w mikrokapsułkach, element nie wykazuje teraz żadnej zależności od temperatury i żadnego przesunięcia barw, natomiast tylko barwę podkładu 8. [002] W tym przypadku siłę efektu srebra wprowadza się w kilku etapach, jak to jest na przykład znane z DE [003] Warstwa druku według wynalazku może być formowana przez wytłaczanie, na przykład przez wytłaczanie wklęsłe w stalorytniczej maszynie drukarskiej. Fig. przedstawia takie wytłoczenie, przeprowadzone w stalorytniczej maszynie do druku wklęsłego, z wytłoczonymi obszarami 11 w postaci wzorów rombowym obok niewytłoczonych obszarów 12. Brzegi struktur wytłoczonych obszarów 11 zostały uwidocznione. W obszarach poddanych maksymalnemu naciskowi termochromowe pigmenty ciekłokrystaliczne zostały zniszczone, a czysty efekt pigmentu interferencyjnego pozostał zachowany, podczas gdy otaczające obszary anizotropowych pigmentów interferencyjnych i izotropowe pigmenty ciekłokrystaliczne są rozmieszczone statystycznie. Wykaz oznaczeń [004] 1 Źródło światła 2 Element zabezpieczający 3 Obserwator 4 Informacja 6 Pigmenty uformowane anizotropowo 7 Pigmenty uformowane izotropowo 8 Ciemny podkład 9 Pigment ze zniszczonym efektem interferencji Zniszczona mikrokapsułka 11 Obszar wytłoczony 12 Obszar niewytłoczony Giesecke & Devrient GmbH; Niemcy Pełnomocnik:

13 12 Z EP B1 Zastrzeżenia patentowe 1. Element zabezpieczający dla zwiększenia ochrony przed fałszowaniem dokumentów zabezpieczonych, takich jak banknoty, papiery wartościowe, paszporty, karty kredytowe, karty debetowe, albo podobne, przy czym element zabezpieczający jest wykonany z mieszaniny pigmentów powodujących efekt przesunięcia barwnego i kapsułkowanych termochromowych pigmentów ciekłokrystalicznych, znamienny tym, że pigmentami powodującymi efekt przesunięcia barwnego są anizotropowe pigmenty interferencyjne, które nie odbijają światła padającego, albo odbijają je tylko nieznacznie w kierunku obserwatora, gdy źródło światła i obserwator znajdują się po tej samej stronie normalnej do powierzchni (przy rozważaniu dwuwymiarowym). 2. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że anizotropowe pigmenty interferencyjne są trójwarstwowe i są wykonane z warstwy odbijającej, warstwy dielektrycznej i warstwy półprzepuszczalnej. 3. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że anizotropowe pigmenty interferencyjne są pięciowarstwowe i są wykonane ze środkowej warstwy odbijającej, dwóch warstw dielektrycznych otaczających z każdej strony środkową warstwę odbijającą oraz dwóch zewnętrznych warstw półprzepuszczalnych. 4. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że anizotropowe pigmenty interferencyjne są siedmiowarstwowe i są wykonane ze środkowej, opcjonalnie magnetycznej warstwy, dwóch warstw odbijających otaczających z każdej strony warstwę środkową, dwóch warstw dielektrycznych odpowiednio otaczających każdą z warstw odbijających od strony odwróconej od warstwy środkowej, oraz dwóch zewnętrznych warstw półprzepuszczalnych.. Element zabezpieczający według co najmniej jednego z poprzednich zastrzeżeń, znamienny tym, że element zabezpieczający jest nadrukowany na dokumencie zabezpieczonym. 6. Element zabezpieczający według zastrzeżenia, znamienny tym, że dokument zabezpieczony w obszarze, w którym jest nadrukowany element zabezpieczający, co najmniej częściowo posiada ciemną barwę. 7. Element zabezpieczający według co najmniej jednego z zastrzeżeń od 1 do 4, znamienny tym, że element zabezpieczający jest nadrukowany na podłożu. 8. Element zabezpieczający według zastrzeżenia 7, znamienny tym, że na dokument zabezpieczony jest nałożone podłoże.

14 13 9. Element zabezpieczający według jednego z zastrzeżeń 7 albo 8, znamienny tym, że podłoże w obszarze, w którym jest nadrukowany element zabezpieczający, co najmniej częściowo posiada ciemną barwę.. Element zabezpieczający według co najmniej jednego z poprzednich zastrzeżeń, znamienny tym, że mikrokapsułkowane pigmenty termochromowe korzystnie są półprzezroczyste, a szczególnie korzystnie są przezroczyste. Giesecke & Devrient GmbH; Niemcy Pełnomocnik:

15 14 Fig. 1 (stan techniki)

16

17 16