ProGRP, VEGF i CRP w ocenie rokowania chorych na drobnokomórkowego raka płuca
|
|
- Michalina Jóźwiak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics 2012 Volume 48 Number Praca oryginalna Original Article ProGRP, VEGF i CRP w ocenie rokowania chorych na drobnokomórkowego raka płuca ProGRP, VEGF and CRP in assessment of small cell lung cancer patients prognosis Ewa Wójcik, Zofia Stasik, Urszula Rychlik, Jadwiga Tarapacz, Jan Kanty Kulpa Zakład Analityki i Biochemii Klinicznej, Centrum Onkologii Instytut im. M. SkłodowskiejCurie, Oddział w Krakowie Streszczenie Ocena rokowania chorych na nowotwory złośliwe stanowi współcześnie przedmiot wielu badań. Oprócz takich czynników jak zaawansowanie procesu chorobowego, stan sprawności organizmu, obecność odległych przerzutów analizuje się użyteczność w tym zakresie wielu innych wskaźników, w tym również badań biochemicznych. Celem podjętej pracy było określenie wartości prognostycznej wyników badań ProGRP, VEGF i CRP u chorych na drobnokomórkowego raka płuca w konfrontacji z podstawowymi cechami klinicznymi. Badania przeprowadzono w grupie 122 chorych na drobnokomórkowego raka płuca przed rozpoczęciem leczenia. Stwierdzono istotne zależności pomiędzy czasem przeżycia chorych a zaawansowaniem procesu chorobowego, stanem sprawności organizmu, płcią a także stężeniem ProGRP, VEGF i CRP. Ryzyko zgonu było istotnie wyższe u chorych z podwyższonym równocześnie poziomem tych trzech wskaźników. Komplementarne oznaczenia ProGRP, VEGF i CRP wydają się być szczególnie przydatne w grupie chorych ze zlokalizowaną postacią drobnokomórkowego raka płuca. Summary The assessment of prognosis of cancer patients is the subject of many research today. Apart from factors such as the advancement of the disease, the performance status, the presence of distant metastases, the utility of number of others indicators, including biochemical tests are analyzed in this regard. The objective of the study was to evaluate the prognostic value of ProGRP, VEGF and CRP studies in patients with small cell lung cancer in the relation to basic clinical characteristics. The study were performed in the group of 122 patients with small cell lung cancer prior to initiation of treatment. There was found a significant correlation between survival time and extension of the disease, performance status, gender and levels of ProGRP, VEGF and CRP. The risk of death was significantly higher in patients with elevated levels of these three indicators. Simultaneously determination of ProGRP, VEGF and CRP appear to be particularly useful in the group with localized disease of small cell lung cancer. Słowa kluczowe: drobonokomórkowy rak płuca, rokowanie, ProGRP, VEGF, CRP Key words: small cell lung cancer, prognosis, ProGRP, VEGF, CRP Wstęp Typ histologiczny, stopień zaawansowania procesu chorobowego, jak i stan sprawności organizmu zaliczane są do podstawowych informacji przydatnych w ocenie rokowania chorych na nowotwory złośliwe. Jednak zwraca się uwagę na ograniczoną użyteczność tych klasycznych wskaźników prognostycznych. Z tego względu analizowanych jest wiele innych czynników, w tym również z dziedziny diagnostyki biochemicznej, które mogłyby być pomocne w bardziej precyzyjnej charakterystyce chorych w tym zakresie. W raku płuca zweryfikowano ponad 150 różnych wskaźników o potencjalnej przydatności w ocenie rokowania chorych [1]. Część z tych czynników pozostaje w wyraźnej zależności od wielkości nowotworu, jego inwazyjnego charakteru, zdolności do tworzenia odległych przerzutów, natomiast szereg parametrów biochemicznych jest związanych z reakcją organizmu chorych na rozwijający się nowotwór. W drobnokomórkowym raku płuca do pierwszej grupy zaliczany jest oprócz swoistej enolazy neuronowej (NSE) także prekursor peptydu uwalniającego gastrynę (ProGRP), którego wyniki oznaczeń cechują się relatywnie wysoką czułością i swoistością diagnostyczną w odniesieniu do tego nowotworu [2, 3, 4]. Zwraca się też uwagę na przydatność badań stężenia naczyniowośródbłonkowego czynnika wzrostu (VEGF), 3
2 ProGRP, VEGF i CRP w ocenie rokowania chorych na drobnokomórkowego raka płuca któremu przypisywana jest istotna rola w regulacji procesów angiogenezy, odpowiedzialnych tak za wzrost guza jak i tworzenie przerzutów [5, 6 ]. Z reakcją organizmu na rozwijający się nowotwór wiązane są natomiast tendencje do wzrostu poziomu szeregu dodatnich reaktantów ostrej fazy, a m.in. białka Creaktywnego (CRP) [7]. Stanowi zapalnemu o umiarkowanym nasileniu z jakim często spotykamy się w chorobach nowotworowych przypisywana jest istotna rola w stymulacji procesów proliferacji, rozwojowi fenotypu inwazyjnego, zahamowaniu procesów apoptozy, tworzeniu odległych przerzutów, rozwijającej się oporności na radioi chemioterapię [8]. Celem podjętych badań była analiza zależności pomiędzy poziomem ProGRP, VEGF i CRP oraz ocena ich wartości prognostycznej u chorych na drobnokomórkowego raka płuca. Wyniki W badanej grupie chorych na drobnokomórkowego raka płuca przed leczeniem podwyższone stężenie ProGRP stwierdzano u 69,7%, VEGF u 41%, a CRP u 71,3% chorych. Nie obserwowano zależności pomiędzy wyjściowym poziomem ProGRP a VEGF jak i ProGRP a CRP. Stwierdzano natomiast dodatnią korelacje pomiędzy CRP a VEGF (ryc.1). Materiał i metody Badania stężenia ProGRP, VEGF i CRP wykonano przed leczeniem w grupie 122 chorych na drobnokomórkowego raka płuca; kobiety i mężczyzn w wieku od 39 do 72 r.ż (mediana 58 lat). U 74 z nich stwierdzono ograniczoną do jednej połowy klatki piersiowej postać nowotworu (ZPDRP), a u pozostałych 48 uogólnioną postać nowotworu (UPDRP). U 36% chorych obserwowano przekraczający 5% ubytek masy ciała, jednak ze 122 chorych (64,8%) znajdowało się w dobrym stanie sprawności wg ECOG 0,1. Krew do badań pobierano w warunkach standardowych, od chorych na czczo, w godzinach rano, przy użyciu próżniowego systemu BectonDickinson, do probówek bez koagulanta. Uzyskane, po odwirowaniu krwi przy 3000 obr. min. przez 10 min. w temp. 4 o C, próbki surowic po rozdozowaniu przechowywano zamrożone w temp 20 o C do momentu wykonania badań. Stężenie ProGRP oznaczano metodą chemiluminescencyjną (CMIA) korzystając z zestawów odczynnikowych i analizatora immunochemicznego Architect i1000 firmy Abbott Laboratories. Oznaczenia VEGF wykonywano metodą ELISA przy użyciu zestawów odczynnikowych firmy Bender Med System oraz analizatora minibos, a w oznaczeniach poziomu CRP zastosowano technikę immunonefelometryczną korzystając z zestawów odczynnikowych i nefelometru BN II firmy Siemens. Przy interpretacji wyników stosowano wartości odcinające ustalone w oparciu o wyniki własnych badań wykonanych w grupie referencyjnej osób zdrowych (mężczyzn i kobiet) w podobnym do chorych przedziale wieku: ProGRP 50 pg/ ml, VEGF 405 pg/ml, CRP 5,0 mg/l. W opracowaniu statystycznym wyników korzystano z pakietu statystycznego STATISTICA 9,0 (SatSoft). Dla oceny prawdopodobieństwa przeżycia całkowitego stosowano metodę KaplanMeier. Analizę jednoczynnikową krzywych przeżycia przeprowadzano testem logrank zaś analizę wieloczynnikową przeżyć w oparciu o model proporcjonalnego hazardu wg Cox. Rycina 1. Zależność pomiędzy wyjściowym stężeniem CRP a poziomem VEGF U chorych ze zlokalizowaną postacią nowotworu (SCLCLD) odsetek chorych ze stężeniem ProGRP wyższym od 50 pg/ ml wynosił 62,2%, a wyższym od 150 pg/ml 48,6%, natomiast w grupie chorych z uogólnioną postacią nowotworu odsetki te wynosiły odpowiednio: 81,3% i 70,8%. Kategoryzację wartości prognostycznej analizowanych wskaźników klinicznych i biochemicznych oparto na porównaniu zdolności różnicowania na ich podstawie chorych pod względem czasu przeżycia całkowitego. Jako wartości dyskryminacyjne przyjęto takie, dla których prawdopodobieństwo testowe (test logrank) osiągało najniższy poziom. Dla ProGRP wartość ta wynosiła 230 pg/ml, dla VEGF 425 pg/ ml a dla CRP 10 mg/l. Korzystając z wyznaczonych wartości dyskryminacyjnych dokonano oszacowania prawdopodobieństwa przeżyć w oparciu o metodę Kaplana Meier a. U chorych na drobnokomórkwego raka płuca, oprócz gorszego stanu sprawności i płci męskiej, zaawansowanie procesu nowotworowego było czynnikiem wykazującym wyraźnie niekorzystny wpływ na przeżycie chorych. Analiza jednoczynnikowa potwierdziła występowanie istotnych różnic w przeżyciach całkowitych w zależności od wyjściowego poziomu CRP (mediany: 18 vs 9 miesięcy), ProGRP (mediany 14 vs. 11 miesięcy) i VEGF (mediany: 14 vs. 10 miesięcy). W analizie wieloczynnikowej wykazano natomiast, że niezależnym od zaawansowania procesu nowotworowego, niekorzystnym czynnikiem rokowniczym w badanej grupie chorych oprócz rozległości procesu chorobowego było również stężenie CRP. O ile względne ryzyko zgonu (RR) chorych z uogólnioną postacią nowotworu było 3,9 krotnie wyższe aniżeli z ograniczoną do jednej połowy klatki piersiowej po 380
3 stacią nowotworu, to ryzyko zgonu chorych z wyjściowym poziomem CRP przekraczającym 10 mg/l było 1,7 krotnie wyższe aniżeli u chorych z stężeniem tego białka niższym od przyjętej wartości dyskryminacyjnej (tabela I). Przeanalizowano ponadto użyteczność komplementarnych oznaczeń CRP, ProGRP i VEGF w ocenie rokowania chorych (tabela II). W tym celu porównano krzywe przeżycia w 4 podgrupach wyodrębnionych ze względu na wyniki badań wskaźników biochemicznych: grupa A poziomy Pro GRP, VEGF i CRP niższe od wartości dyskryminacyjnych (N=18/122), grupa B poziom jednego wskaźnika przekraczający wartość dyskryminacyjną (N=50/122), grupa C poziomy dwóch wskaźników wyższe od wartości dyskryminacyjnych (N= 38/122) i grupa D poziomy wszystkich wskaźników wyższe od wartości dyskryminacyjnych (N=16/122). Wyniki analizy wieloczynnikowej potwierdziły, że oprócz uogólnionej postaci nowotworu, do niekorzystnych czynników prognostycznych należy zaliczyć podwyższone równocześnie stężenie wszystkich trzech wskaźników biochemicznych, względne ryzyko zgonu wówczas wzrasta prawie 2krotnie. Osobno oceniano wpływ na rokowanie chorych wyłącznie komplementarnych oznaczeń badanych wskaźników biochemicznych. W porównaniu do chorych z niższymi od wartości dyskryminacyjnych poziomami badanych wskaźników tj. do grupy A, względnie ryzyko zgonu chorych w grupie B Tabela I. Wyniki analizy jedno i wieloczynnikowej w calej badanej grupie chorych na drobnokomórkowego raka płuca Analiza jednoczynnikowa Analiza wieloczynnikowa Parametr variant N Mediana przeżycia p RR CI 95% p stadium ZP DRP 74 19,5 0, zaawansowania UP DRP 38 9,0 3,89 2,39 6,03 0,0000 PS (ECOG) 0,1 > 2 9,5 0,031 wiek < 63 > N.S płeć K M 10,0 0,022 CRP [mg/l] < 10 > ,0 9,0 0, ,68 1,12 2,52 0,0130 ProGRP [pg/ml] < 230 > ,0 0,0376 VEGF [pg/ml] < 425 > ,0 0,0138 Tabela II. Wyniki jedno i wieloczynnikowej w całej badanej grupie chorych na drobnokomórkowego raka płuca uwzględniającej komplementarne oznaczenia badanych wskaźników biochemicznych Analiza jednoczynnikowa Analiza wieloczynnikowa Parametr variant N Mediana przeżycia p RR CI 95% p stadium ZP DRP 74 19,5 0, zaawansowania UP DRP 38 9,0 4,08 2,57 6,46 0,0000 PS (ECOG) 0,1 > 2 9,5 0,031 wiek < 63 > N.S płeć K M 10,0 0,022 komplementarne oznaczenia ProGRP, VEGF CRP, GRUPA A GRUPA B GRUPA C GRUPA D ,0 17,5 0,000 11,0 9,0 1 1,92 1,08 3,42 0,
4 ProGRP, VEGF i CRP w ocenie rokowania chorych na drobnokomórkowego raka płuca było blisko 2krotnie wyższe, w grupie C ponad 3krotnie wyższe, a w grupie D aż 6krotnie wyższe (tabela III). Tabela III. Wyniki analizy wieloczynnikowej przeprowadzonej w całej badanej grupie chorych uwzględniającej wyłącznie komplementarne oznaczenia CRP, ProGRP i VEGF Ryzyko względne GRUPA A 1 95% przedział ufności GRUPA B 1,93 0,97 3,85 0,0630 GRUPA C 3,38 1,65 6,92 0,0009 GRUPA D 5,99 2,63 13,60 0,00002 Podobne analizy przeprowadzono w dwóch podgrupach wyselekcjonowanych ze względu na zaawansowanie procesu chorobowego. U chorych ze zlokalizowaną postacią nowotworu (ZPDRP) w porównaniu do chorych z uogólnioną postacią nowotworu (UPDRP), istotnie więcej jest chorych z układem wyników A ( 23% vs. 2,1%; p = 0,005), nieznacznie więcej chorych z układem wyników B ( 47,3 vs. 31,3%; p = 078), istotnie mniej chorych z układem wyników C (24,3% p vs. 41,7%; p = 0,0) oraz D ( 5,4% vs. 33,3%; p = 0,0017). Ryzyko względne zgonu chorych ze zlokalizowaną postacią nowotworu było prawie 2krotnie wyższe (RR=1,98; zakres 1,08 3,62; p=0,027) przy podwyższonych poziomach równocześnie dwóch wskaźników oraz blisko 3 krotnie wyższe (RR=2, zakres:0,98 7,98; p = 0,055) przy jednocześnie wysokich stężeniach CRP, ProGRP jak i VEGF. U chorych z uogólnioną postacią nowotworu nie stwierdza się istotnych różnic w przebiegu krzywych przeżycia w zależności od układu wyników badanych wskaźników (tylko u jednego chorego wyniki wszystkich wskaźników były niższe od wartości dyskryminacyjnych). Mediany przeżycia chorych są zbliżone i mieszczą się w przedziale od 4 do 9,5 miesięcy. Nie można wyróżnić podgrupy, dla której ryzyko zgonu byłoby większe od pozostałych. Rycina 4. Krzywe przeżycia dla komplementarnych oznaczeń CRP, ProGRP i VEGF u chorych na drobnokomórkowego raka płuca z uogólnioną postacią nowotworu Rycina 2. Krzywe przeżycia dla komplementarnych oznaczeń CRP, ProGRP i VEGF w całej badanej grupie chorych na drobnokomórkowego raka płuca Rycina 3. Krzywe przeżycia dla komplementarnych oznaczeń CRP, ProGRP i VEGF u chorych na drobnokomórkowego raka płuca ze zlokalizowaną postacią nowotworu Dyskusja Drobnokomórkowy rak płuca stanowiący ok.1520% nowych rozpoznań raka płuca cechuje się dużą agresywnością, szybkim tempem proliferacji oraz wczesnym przerzutowaniem stąd 2letnie przeżycie chorych z ograniczoną do jednej połowy klatki piersiowej postacią nowotworu (ZPDRP) po zastosowaniu chemioterapii skojarzonej z napromienianiem klatki piersiowej i ośrodkowego układu nerwowego szacuje się na 2040%, podczas gdy postaci rozległej po zastosowaniu leczenia paliatywnego na ok.1013% [9]. U chorych na ten nowotwór do istotnych czynników prognostycznych zalicza się stadium zaawansowania nowotworu, stan sprawności chorych, wiek, płeć, oraz współistnienie zespołu paraneoplastycznego. Od wielu lat podejmowane były próby oceny wartości prognostycznej różnych wskaźników hematologicznych jak i biochemicznych u chorych na raka płuca. American Thoracic Society, European Respiratory Society oraz Societe de Pneumologiem de Langue Francaise wśród badań pomocnych w kwalifikacji chorych do badań klinicznych wymieniają oznaczanie elektrolitów, wapnia, albuminy, bilirubiny, fosfatazy alkalicznej, transaminaz, dehydrogenazy mleczanowej, mocznika i kreatyniny oraz liczby krwi 382
5 nek białych [10, 11]. Większość autorów potwierdza istotne znaczenie prognostyczne albuminy, liczby krwinek białych i LDH [12, 13, 14, 15]. Wieloośrodkowe badania kliniczne prowadzone w Stanach Zjednoczonych w latach uwzględniające oprócz stadium zaawansowania, PS, wieku, płci i BMI, znaczenie wskaźników hematologicznych oraz bilirubiny i kreatyniny dla przeżycia chorych, wykazały, że w grupie ze zlokalizowaną postacią drobnokomórkowego raka płuca lepszym rokowaniem cechują się chorzy młodsi oraz płci żeńskiej, natomiast w grupie z uogólnioną postacią chorzy w dobrym stanie ogólnym, młodsi, płci żeńskiej, z prawidłowym poziomem kreatyniny i z jednym ogniskiem przerzutowym [16]. O ile do końca lat 90tych wyżej wymienione gremia ekspertów nie zalecały u chorych na raka płuca oznaczeń krążących markerów nowotworowych ze względu na niską czułość i swoistość diagnostyczną ich wyników, to National Academy of Clinical Biochemistry i European Group on Tumor Markers zwracają uwagę na przydatność wyników ich badań w ocenie zaawansowania procesu chorobowego, monitorowaniu leczenia, kontroli po leczeniu celem wczesnego wykrycia reaktywizacji procesu nowotworowego oraz znaczenie prognostyczne, zwłaszcza u chorych na raka niedrobnokomórkowego [10, 17, 18]. U chorych na drobnokomórkowego raka płuca w szeregu badań zwracano uwagę na wartość NSE w ocenie rokowania chorych, natomiast ze względu na silne, dodatnie korelacje pomiędzy NSE a LDH trudno było wykazać, że ten marker może być niezależnym, niekorzystnym czynnikiem prognostycznym [19, 20, 21]. W ostatniej dekadzie przedmiotem licznych publikacji jest użyteczność w tym zakresie nowego markera tj. prekursora peptydu uwalniającego gastrynę ProGRP. Wysoki, wynoszący ok. 70% odsetek chorych ze stężeniem ProGRP przekraczającym 50 pg/ml stwierdza się już u chorych ze zlokalizowaną postacią nowotworu [3]. W celu podniesienia swoistości diagnostycznej oznaczeń tego markera, szczególnie w aspekcie różnicowania raka drobno od niedrobnokomórkowego Molina i wsp. proponują korzystanie z wartości odcinającej wynoszącej 150 pg/ml [22]. W badanej przez nas grupie chorych ze zlokalizowaną postacią nowotworu odsetek chorych ze stężeniem przekraczającym 150 pg/ml wynosił 48,6%, a grupie chorych z uogólnioną postacią nowotworu 70,8%. Prezentowane odsetki podwyższonych wyników są zbliżone do podawanych przez Molina i wsp. [22] Opinie odnośnie wartości prognostycznej wyników oznaczeń ProGRP są niejednoznaczne. Tylko Shibayama i wsp. wykazał gorsze rokowanie u chorych z poziomem ProGRP przed leczeniem wyższym od 49 pg/ml, jednak inni autorzy nie podzielają tej opinii [23, 24 25]. Może to być rezultatem przyjmowania przez wielu badaczy przy analizie przeżyć zamiast wartości dyskryminacyjnych wyznaczonych na podstawie testu logrank, wartości odcinających lub mediany stężenia markera w badanej grupie [3, 26, 27]. W prezentowanych badaniach wykazano istotne różnice w medianach przeżycia chorych z niższym i wyższym od 230 pg/ml poziomem ProGRP. Wpływ na przeżycie wyjściowego poziomu ProGRP udokumentowaliśmy poprzednio w pracy oceniającej użyteczność oznaczeń markerów nowotworowych u chorych ze zlokalizowaną postacią nowotworu poddanych skojarzonej radio i chemioterapii [4]. Podkreślana jest w szeregu pracach rola neoangiogenezy w rozwoju nowotworów oraz ich zdolności do tworzenia przerzutów. Powstająca sieć drobnych naczyń krwionośnych nie tylko zapewnia podaż substratów energetycznych i strukturalnych dla rosnącego guza, ale ze względu na strukturę odmienną od prawidłowych naczyń krwionośnych, zwiększoną przepuszczalność, czy zmiany sił adhezyjnych, sprzyja rozsiewowi komórek nowotworowych do odległych narządów [5, 28]. W odpowiedzi na bodziec hipoksji dochodzi do wzmożonej syntezy i wydzielania przez komórki nowotworowe jak i komórki mikrośrodowiska m.in. naczyniowośrodbłonkowego czynnika wzrostu VEGF [29]. Wykazano zależność ekspresji tego czynnika od gęstości mikronaczyń, wielkości guza oraz potwierdzono niekorzystny wpływ wzmożonej ekspresji nie tylko na rokowanie chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca ale również na raka drobnokomórkowego [28, 30, 31]. Potwierdzono niższy wyjściowy poziom VEGF u chorych z całkowitą lub częściową remisją po leczeniu w porównaniu do tych z brakiem reakcji na leczenie [32]. Sugeruje się, że wysoki poziom VEGF przed leczeniem związany jest z gorszym rokowaniem chorych [6, 32]. Wyniki prezentowane w obecnej pracy są zgodne z opisywanymi przez większość badaczy. Obserwowane zależności pomiędzy stężeniem CRP i VEGF można uznać za jeszcze jeden argument przemawiający za udziałem czynników zapalnych w stymulacji procesów hipoksji a w odpowiedzi na nie nasilenia angiogenezy [33]. Stężeniu białka Creaktywnego, uznawanego za jeden z podstawowych wykładników biochemicznych stanu zapalnego, przypisywana jest obok ProGRP autokrynnego czynnika wzrostu, VEGF czynnika stymulującego proces neoangiogenezy istotna rola w ocenie rokowania chorych na drobnokomórkowego raka płuca. Stan zapalny związany jest nie tylko ze zwiększonym ryzykiem zachorowaniem na nowotwory o różnej lokalizacji narządowej, w tym u chorych na raka płuca, ale również sprzyja przebudowie matrycy pozakomórkowej, modyfikacjom mikrośrodowiska guza, progresji choroby [29]. W opinii Heikkila i wsp. u chorych na nowotwory możliwych jest kilka mechanizmów prowadzących do wzrostu CRP. Wymienia się wśród nich m.in. rozwój stanu zapalnego w otaczającej tkance w odpowiedzi na rosnący guz, immunologiczną odpowiedź organizmu gospodarza na antygeny nowotworów, czy wytwarzanie przez komórki nowotworowe prozapalnych cytokin, które mogą indukować produkcję CRP w hepatocytach. Wielu badaczy potwierdza wartość predykcyjną oraz prognostyczną oznaczeń CRP u chorych na niedrobnokomorkowego raka płuca, zarówno zakwalifikowanych do leczenia operacyjnego jak i też w zaawansowanych stadiach choroby [35, 36, 37]. Prac dotyczących wpływu stanu zapalnego na rokowanie chorych 383
6 ProGRP, VEGF i CRP w ocenie rokowania chorych na drobnokomórkowego raka płuca na drobnokomórkowego raka płuca jest znacznie mniej, jednak cechuje je stosunkowa znaczna zgodność opinii [6, 38]. Wyniki prezentowanych badań są zbliżone do Hong a i wsp. i sugerują, że CRP może być niezależnym od zaawansowania czynnikiem prognostycznym w drobnokomórkowym raku płuca. Jak zaobserwowano czas przeżycia chorych jest istotnie krótszy, gdy oprócz CRP podwyższone są również wyjściowe stężenia ProGRP oraz VEGF. Wyraźnie większe różnice w medianach czasu przeżycia całkowitego dotyczą grupy chorych ze zlokalizowaną aniżeli uogólnioną postacią nowotworu. Ryzyko zgonu jest ok. 6krotnie wyższe u chorych z podwyższonymi poziomami wszystkich trzech badanych wskaźników w porównaniu do chorych na drobnokomórkowego raka płuca z ich stężeniami niższymi od wyznaczonych wartości dyskryminacyjnych. Podsumowując, u chorych na drobnokomórkowego raka płuca oprócz zaawansowania procesu nowotworowego, CRP jest niezależnym i niekorzystnym czynnikiem rokowniczym. Komplementarne oznaczenia CRP, ProGRP i VEGF pozwalają na wyselekcjonowanie chorych o szczególnie złym rokowaniu, istotnie krótszym czasie przeżycia całkowitego. Te obserwacje mogą być przydatne w ocenie rokowania chorych ze zlokalizowaną postacią nowotworu, natomiast są znacznie mniej przydatne w odniesieniu do chorych z uogólnioną postacią choroby, którzy z założenia cechują się bardzo złym rokowaniem. Piśmiennictwo 1. Brundage MD, Davies D, Mackillop WJ. Prognostic factors in nonsmall cell lung cancer. Chest 2002; 122: Molina R, Fillela X, Auge JM: ProGRP: a new biomarker for small cell lung cancer. Clin Biochem 2004; 37: Nissman B, Biran H, Ramu N, et al. The diagnostic and prognostic value of ProGRP in lung cancer. Anticancer Res 2009, 29: Wójcik E, Kulpa JK, SasKorczyńska B, et al. ProGRP and NSE in therapy monitoring in patients with small cell lung cancer. Anticancer Res 2008: 28: Folkman J: Role of angiogenesis in tumor growth and metastasis. Sem Oncol 2002; 29 Suppl 16: Hasegawa Y, Takanshi S, Okudera K et al. Vascular endothelial growth factor level as a prognostic determinant of small cell lung cancer in Japanese patients. Internal Med 2005; 44(1): Oremek GM, SauerEppel H, Bruzdziak TH: Value of tumour and inflammatory markers in lung cancer. Anticancer Res 2007; 27: Balkwill F, Charles KA, Mantovani A. Smoldering and polarized inflammation in the initiation and promotion of malignant disease. Cancer Cell 2005; 7: Rzyman W. Rak płuca. Forum medycyny Rodzinnej, 2008, 6 (2): American Thoracic Society, European Respiratory Society. Pretreatment Evaluation of nonsmall cell lung cancer. Am J Respir Crit Care Med 1997; 156: Watine J. Are laboratory investigations recommended in current medical practice guidelines supported by available evidence? Clin Chem lab Med 2002; 40: Allan SG, Stewart ME, Love S, et al. Prognosis at presentation of small cell carcinoma of the lung. Eur J Cancer 1990; 26: Bremnes RM, Sundstrom S, Aasebo U, et al. The value of the prognostic factors in small cell lung cancer: results from a randomized multicenter study with minimum 5years followup. Lung Cancer 2003; 39: Sagman U, Maki E, Evans WK et al. Small cell lung carcinoma of the lung: derivation of a prognostic staging system. J Clin Oncol 1991; 9: Vip D, Harper PG: Predictive and prognostic factors in small cell lung cancer: current status. Lung Cancer 2000; 28: Foster NR, Mandrekar SJ, Schild SE, et al.: Prognostic factors differ by tumor stage for small cell lung cancer: a pooled analysis of North Central Cancer Treatment Group (NCCTG) Trials. Cancer 2009; 115: Stieber P, Aronsson AC, Bialk P, et al. Tumor markers In lung cancer: EGTM recommendations. Anticancer Res 1999; 19: Stieber P, Hatz R, Holdenrieder S, et al. National Academy of Clinical Biochemistry for the use of tumor markers in lung cancer. NACB: practice guidelines and recommendations for use of tumor markers in the clinic, lung cancer /section 3P/ Jorgensen LGM, Osterlind K, Genolla J, et al. Serum neuronspecific enolase (SNSE) and the prognosis in smallcell lung cancer (SCLC): a combined multivariable analysis on data from nine centers. Br J Cancer 1996; 74: Osterlind K. LDH and NSE or LDH and NSE as pretreatment prognostic factors in small cell lung cancer? A commentary. Lung Cancer 2000; 30: Quoix E, Purohit A, FallerBeau M, Moreau L, Oster JP, Pauli G. Comparative prognostic value of lactate dehydrogenase and neuronspecific enolase in smallcell lung cancer patients treated with platinumbased chemotherapy. Lung Cancer 2000; 30: Molina R, Auge JM, Bosch X, et al. Usefulness of serum tumor markers, including Progastrinreleasing peptide, in patients with lung cancer: correlation with histology. Tumor Biol 2009; 30: Shibayama T, Ueoka H, Nishii K, et al. Complementary roles of progastrinreleasing peptide (ProGRP) and neuron specific enolase (NSE) in diagnosis and prognosis of small cell lung cancer (SCLC). Lung Cancer 2001; 32: Niho S, Nishiwaki Y, Goto K, et al. Significance of serum progastrinreleasing peptide as a predictor of relapse of small cell lung cancer: comparative evaluation with neuron specific enolase and carcinoembryonic antigen. Lung Cancer 2000; 27: Ando S, Suzuki M, Yamamoto N, et al. The prognostic value of both neuronspecific enolase (NSE) and CYFRA 211 in small cell lung cancer. Anticancer Res, 2004, 24: Satoh H, Kagohashi K, Kurishima K, et al. Comparison of Neuron Specific Enolase and Progastrinreleasing peptide in the prognostic evaluation of small cell lung cancer patients. Clin Oncol 2006; 18: Nordlund MS, Stieber P, Brustugun OT et al. Characteristics and clinical validity of two immunoassays for ProGRP. Tumor Biol 2012; 33: Han H, Silverman JF, Santucci TS, et al.: Vascular endothelial growth factor expression in stage I nonsmall cell lung cancer correlates with neoangiogenesis and poor prognosis. Ann Surg Oncol 2001; 8: Lorusso G, Ruegg C: The tumor microenvironment and its contribution to tumor evolution toward metastasis. Histochem Cell Biol 2008; 130: Lucchi M, Mussi A, Fontanini G, et al. Small cell carcinoma (SCLC): the angiogenic phenomenon. Eur J Cardiothoracic Surg 2002; 21: Mall JW, Schwenk W, Philipp AW et al. Serum vascular endothelial growth factor levels correlate better with tumor stage in small 384
7 cell lung cancer than albumin, neuron specific enolase or lactate dehydrogenase. Respirology 2002; 7: Salven P, Ruotsalainen T, Mattson K, et al. High pretreatment serum levels of vascular endothelial growth factor (VEGF) is associated with poor outcome in small cell lung cancer. Int J Cancer 1998; : Kimura YN, Watari K, Fotovati A et al. Inflammatory stimuli from macrophages and cancer cells synergistically promote tumor growth and angiogenesis. Cancer Sci 2007; 98: Heikkila K, Ebrahim S, Lawlor DA: A systematic review of the association between circulating concentrations of Creactive protein and cancer. J Epidemiol Community Health 2007; 61: Hara M, Matsuzaki Y, Shimuzu T, et al. Preoperative serum C reactive protein level in nonsmall cell lung cancer. Anticancer Res 2007; 27: Koch A, Fohlin H, Sorenson S: Prognostic significance of Creactive protein and smoking in patients with advanced nonsmall cell lung cancer treated with first line palliative chemotherapy. J Thoracic Oncol 2009; 4: Kasymjanova G, MacDonald N, Agulnik JS, et al. The predictive value of pretreatment inflammatory markers in advanced nonsmall cell lung cancer. Curr Oncol 2010; 17: Hong S, Kang YA, Cho BCh, et al. Elevated serum Creactive protein as a prognostic marker in small cell lung cancer. Yonsei Med J 2012; 53: Adres do korespondencji: Prof. dr hab. Jan Kanty Kulpa Zakład Analityki i Biochemii Klinicznej Centrum Onkologii Instytut im. M. SkłodowskiejCurie, Oddział w Krakowie Kraków, ul. Garncarska 11 z5jkulpa@cyfronet.pl Zaakceptowano do publikacji:
S T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Bardziej szczegółowoOcena użyteczności markera MonoTotal w diagnostyce chorych na raka płuca
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics 2009 Volume 45 Number 1 75-80 Praca oryginalna Original Article Ocena użyteczności markera MonoTotal w diagnostyce chorych na raka płuca Ewa
Bardziej szczegółowoIngrid Wenzel. Rozprawa doktorska. Promotor: dr hab. med. Dorota Dworakowska
Ingrid Wenzel KLINICZNE ZNACZENIE EKSPRESJI RECEPTORA ESTROGENOWEGO, PROGESTERONOWEGO I ANDROGENOWEGO U CHORYCH PODDANYCH LECZNICZEMU ZABIEGOWI OPERACYJNEMU Z POWODU NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUC (NDKRP)
Bardziej szczegółowoRAK PŁUCA A CHOROBY WSPÓŁISTNIEJĄCE
Beata Brajer-Luftmann Katedra i Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej UM w Poznaniu TPT 30.11.2013r. Najczęstszy nowotwór na świecie (ok. 1,2 mln zachorowań i ok. 1,1ml zgonów)
Bardziej szczegółowoNOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.
NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. Najczęstsza postać raka trzustki Gruczolakorak przewodowy trzustki to najczęstsza
Bardziej szczegółowoRak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego. Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa
Rak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa RAK TRZUSTKI U 50% chorych w momencie rozpoznania stwierdza się
Bardziej szczegółowoWydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości
Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Pulmonologia 2015, PAP, Warszawa, 26 maja 2015 1 Epidemiologia raka płuca w Polsce Pierwszy nowotwór w Polsce pod względem umieralności. Tendencja
Bardziej szczegółowoOcena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne
Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne Świerblewski M. 1, Kopacz A. 1, Jastrzębski T. 1 1 Katedra i
Bardziej szczegółowoNowy wskaźnik stanu zapalnego w ocenie rokowania chorych na drobnokomórkowego raka płuca
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics Diagn Lab 2014; 50(4): 293-298 Praca oryginalna Original Article Nowy wskaźnik stanu zapalnego w ocenie rokowania chorych na drobnokomórkowego
Bardziej szczegółowodiagnostyka różnicowa złośliwych i niezłośliwych zmian w jajnikach nie tylko CA 125 i HE4, ale również wybrane wykładniki gospodarki lipidowej
diagnostyka różnicowa złośliwych i niezłośliwych zmian w jajnikach nie tylko CA 125 i HE4, ale również wybrane wykładniki gospodarki lipidowej Pracownia Markerów Nowotworowych Zakładu Patologii i Diagnostyki
Bardziej szczegółowoOcena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych
Karolina Klara Radomska Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych Streszczenie Wstęp Ostre białaczki szpikowe (Acute Myeloid Leukemia, AML) to grupa nowotworów mieloidalnych,
Bardziej szczegółowoTyp histopatologiczny
Typ histopatologiczny Wiek Stopieo zróżnicowania nowotworu Typ I (hormonozależny) Adenocarcinoma Adenoacanthoma Naciekanie przestrzeni naczyniowych Wielkośd guza Typ II (hormononiezależny) Serous papillary
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoMateriał i metody. Wyniki
Abstract in Polish Wprowadzenie Selen jest pierwiastkiem śladowym niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Selen jest wbudowywany do białek w postaci selenocysteiny tworząc selenobiałka (selenoproteiny).
Bardziej szczegółowoMgr inż. Aneta Binkowska
Mgr inż. Aneta Binkowska Znaczenie wybranych wskaźników immunologicznych w ocenie ryzyka ciężkich powikłań septycznych u chorych po rozległych urazach. Streszczenie Wprowadzenie Według Światowej Organizacji
Bardziej szczegółowoPiotr Potemski. Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi
Piotr Potemski Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi VI Letnia Akademia Onkologiczna dla Dziennikarzy, Warszawa, 10-12.08.2016 1 Obserwowane są samoistne regresje zmian przerzutowych
Bardziej szczegółowoOdrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet
Odrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet Barbara Radecka Opolskie Centrum Onkologii Amadeo Modigliani (1884-1920) 1 Młode chore Kto to taki??? Daniel Gerhartz (1965-) 2 3 Grupy wiekowe
Bardziej szczegółowoMMP-9, TIMP-1 i VEGF u chorych na drobnokomórkowego raka płuca
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics 2010 Volume 46 Number 3 299-305 Praca oryginalna Original Article MMP-9, TIMP-1 i VEGF u chorych na drobnokomórkowego raka płuca MMP-9, TIMP-1
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy
STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i
Bardziej szczegółowoPROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie
PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa wprowadzenie CZĘŚĆ PIERWSZA: Czym jest prokalcytonina? PCT w diagnostyce i monitowaniu sepsy PCT w diagnostyce zapalenia dolnych dróg oddechowych Interpretacje
Bardziej szczegółowoRola i zakres limfadenektomii w raku pęcherza moczowego
Tomasz Borkowski Department of Urology Medical University of Warsaw Rola i zakres limfadenektomii w raku pęcherza moczowego VII Pomorskie spotkanie Uroonkologiczne Rak pęcherza moczowego Henry Gray (1825
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoOcena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry Ziętarskiej
Prof. dr hab. n. med. Robert Słotwiński Warszawa 30.07.2018 Zakład Immunologii Biochemii i Żywienia Wydziału Nauki o Zdrowiu Warszawski Uniwersytet Medyczny Ocena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry
Bardziej szczegółowoRak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie
Rak piersi Doniesienia roku 2014 Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Miejscowe leczenie Skrócone napromienianie części piersi (accelerated partial breast irradiation;
Bardziej szczegółowoZałącznik do OPZ nr 8
Załącznik do OPZ nr 8 Lista raportów predefiniowanych Lp. Tytuł raportu Potencjalny użytkownik raportu 1. Lista chorych na raka stercza w zależności od poziomu antygenu PSA (w momencie stwierdzenia choroby)
Bardziej szczegółowoAmy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24
Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Cel - przegląd ma na celu określenie częstości występowania
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Bardziej szczegółowoStężenia VEGF i bfgf w surowicy krwi chorych na chłoniaka Hodgkina
NOWOTWORY Journal of Oncology 2007 volume 57 Number 4 409 413 Stężenia VEGF i bfgf w surowicy krwi chorych na chłoniaka Hodgkina Maria Kowalska 1, Janina Kamińska 1, Małgorzata Fuksiewicz 1, Beata Kotowicz
Bardziej szczegółowoDiagnostyka zlokalizowanej postaci drobnokomórkowego raka płuca
Współczesna Onkologia (2008) vol. 12; 1 (1 5) Drobnokomórkowy rak płuca (DKRP) stanowi ok. 20% wszystkich nowotworów złośliwych płuc. Najważniejszym czynnikiem prognostycznym u chorych na DKRP jest stopień
Bardziej szczegółowoFetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W
Bardziej szczegółowoLeczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008
Leczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008 W latach 2004-2008 w Dolnośląskim Rejestrze Nowotworów zarejestrowaliśmy 6.125 zachorowań na inwazyjne
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne Programy Zdrowotne 2010 Leczenie raka nerki Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 8/2010/DGL Prezesa NFZ z dnia 20 stycznia 2010 roku
Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 8/2010/DGL Prezesa NFZ z dnia 20 stycznia 2010 roku Nazwa programu: LECZENIE RAKA NERKI ICD-10 C 64 Dziedzina medycyny: Nowotwór złośliwy nerki za wyjątkiem miedniczki
Bardziej szczegółowoMaciej Korpysz. Zakład Diagnostyki Biochemicznej UM Lublin Dział Diagnostyki Laboratoryjnej Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 w Lublinie
Nowe możliwości oceny białka monoklonalnego za pomocą oznaczeń par ciężki-lekki łańcuch immunoglobulin (test Hevylite) u chorych z dyskrazjami plazmocytowymi. Maciej Korpysz Zakład Diagnostyki Biochemicznej
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoSkale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
Bardziej szczegółowoArtykuł oryginalny Original article
Artykuł oryginalny Original article NOWOTWORY Journal of Oncology 2013, volume 63, number 5, 395 402 DOI: 10.5603/NJO.2013.0036 Polskie Towarzystwo Onkologiczne ISSN 0029 540X www.nowotwory.viamedica.pl
Bardziej szczegółowoOncoCUP Dx (Ognisko pierwotne) - Raport
IMS Sp. z o.o. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 9 OncoCUP Dx (Ognisko pierwotne) - Raport Informacje o pacjencie Dane identyfikacyjne Kod: PRZYKLAD0001 PESEL: 00990000000 Dane osobowe Płeć: Kobieta Rasa: Inna Wiek
Bardziej szczegółowoCYFRA 21-1, CEA i wybrane wykładniki stanu zapalnego u chorych na inwazyjnego naciekającego mięśniówkę właściwą raka pęcherza moczowego
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics Diagn Lab 2015; 51(1): 15-22 Praca oryginalna Original Article CYFRA 21-1, CEA i wybrane wykładniki stanu zapalnego u chorych na inwazyjnego
Bardziej szczegółowoKomunikat prasowy. Dodatkowe informacje
Dane na temat czasu przeżycia całkowitego uzyskane w badaniu LUX-Lung 7 bezpośrednio porównującym leki afatynib i gefitynib, przedstawione na ESMO 2016 W badaniu LUX-Lung 7 zaobserwowano mniejsze ryzyko
Bardziej szczegółowoImmunoterapia w praktyce rak nerki
Immunoterapia w praktyce rak nerki VII Letnia Akademia Onkologiczna dla Dziennikarzy Warszawa 09 sierpień 2018 Piotr Tomczak Uniwersytet Medyczny Poznań Katedra i Klinika Onkologii Leczenie mrcc - zalecenia
Bardziej szczegółowoDr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa
Dr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa ROZPOZNAWANIE: PET - CT W ONKOLOGII poszukiwanie ognisk choroby - wczesne wykrywanie różnicowanie zmian łagodnych
Bardziej szczegółowoPłynna biopsja Liquid biopsy. Rafał Dziadziuszko Klinika Onkologii i Radioterapii Gdański Uniwersytet Medyczny
Płynna biopsja Liquid biopsy Rafał Dziadziuszko Klinika Onkologii i Radioterapii Gdański Uniwersytet Medyczny Podstawowe pojęcia Biopsja uzyskanie materiału tkankowego lub komórkowego z guza celem ustalenia
Bardziej szczegółowoMożliwości terapeutyczne u chorych na drobnokomórkowego raka płuca z przerzutami do mózgu
NOWOTWORY Journal of Oncology 2008 volume 58 Number 5 48 422 Możliwości terapeutyczne u chorych na drobnokomórkowego raka płuca z przerzutami do mózgu Beata Sas-Korczyńska, Elżbieta Łuczyńska 2, Stanisław
Bardziej szczegółowoTerapie dla kobiet z zaawansowanym rakiem piersi w Polsce
Warszawa, 27.01.2016 Seminarium naukowe: Terapie przełomowe w onkologii i hematoonkologii a dostępność do leczenia w Polsce na tle Europy Terapie dla kobiet z zaawansowanym rakiem piersi w Polsce Dr n.
Bardziej szczegółowoKatedra i Zakład Biochemii Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Ewa Birkner
mgr Anna Machoń-Grecka Cytokiny i czynniki proangiogenne u pracowników zawodowo narażonych na oddziaływanie ołowiu i jego związków Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: prof. dr hab. n.
Bardziej szczegółowoRak pęcherza moczowego - chemioterapia jako element leczenia skojarzonego
Rak pęcherza moczowego - chemioterapia jako element leczenia skojarzonego Elżbieta Senkus-Konefka Klinika Onkologii i Radioterapii Gdański Uniwersytet Medyczny Kliknij ikonę, aby dodać obraz 888 cystektomii
Bardziej szczegółowoKliniczne znaczenie komplementarnych oznaczeń standardowych markerów nowotworowych i wybranych cytokin w surowicy krwi chorych na raka szyjki macicy
Współczesna Onkologia (2006) vol. 10; 6 (292 296) Celem pracy było określenie zależności pomiędzy stężeniami oznaczanych w surowicy krwi markerów nowotworowych (SCC, CEA, CA 125, CYFRY 21.1) i cytokin
Bardziej szczegółowoElevated serum NSE level in locally advanced and metastatic NSCLC predispose to better response to chemotherapy but worse survival
PRACA ORYGINALNA Monika Załęska 1, Monika Szturmowicz 2, Jacek Zych 1, Barbara Roszkowska-Śliż 1, Urszula Demkow 3, Renata Langfort 4, Kazimierz Roszkowski-Śliż 1 1 III Klinika Chorób Płuc Instytutu Gruźlicy
Bardziej szczegółowoRak Płuca Epidemiologia i Czynniki Ryzyka
Rak Płuca 2014 Epidemiologia i Czynniki Ryzyka Dariusz M. Kowalski Klinika Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Centrum Onkologii Instytut w Warszawie Warszawa, 16. 09. 2014 EPIDEMIOLOGIA Epidemiologia
Bardziej szczegółowoKwas sjalowy oraz izoformy transferyny jako wskaźniki zaburzeń glikozylacji w chorobach trzustki
Kwas sjalowy oraz izoformy transferyny jako wskaźniki zaburzeń glikozylacji w chorobach trzustki dr hab. n. med. Bogdan Cylwik Zakład Laboratoryjnej Diagnostyki Pediatrycznej Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. med. Wojciech P. Polkowski Kierownik Kliniki Chirurgii Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
Prof. dr hab. med. Wojciech P. Polkowski Kierownik Kliniki Chirurgii Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie Lublin, 2 lipca 2018 Recenzja osiągnięcia oraz aktywności naukowej dr. n. med. Piotra
Bardziej szczegółowoLimfadenektomia w leczeniu raka jajnika pro? czy KONTRA! Jan Kornafel
Limfadenektomia w leczeniu raka jajnika pro? czy KONTRA! Jan Kornafel PO CO?? PO CO?? Znaczenie diagnostyczne Cel terapeutyczny Wartość rokownicza Nieoperacyjne metody oceny węzłów chłonnych Ultrasonografia
Bardziej szczegółowoZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU
ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych
Bardziej szczegółowoCZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA PRZEŻYCIE CHORYCH NA CHŁONIAKI ZŁOŚLIWE
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA PRZEŻYCIE CHORYCH NA CHŁONIAKI ZŁOŚLIWE Jan Walewski, Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, Warszawa Grzegorz Harańczyk, StatSoft Polska Sp. z o.o. W latach 1997
Bardziej szczegółowoSytuacja w zakresie zachorowań na raka szyjki macicy w woj. dolnośląskim w latach 2005-2011
Sytuacja w zakresie zachorowań na raka szyjki macicy w woj. dolnośląskim w latach 25-211 Ostatnie, opublikowane w roku 212 dane dla Polski [1] wskazują, że w latach 28-29 w woj. dolnośląskim stwierdzano
Bardziej szczegółowoBiologiczne podstawy radioterapii Wykład 4 podstawy radioterapii
Biologiczne podstawy radioterapii Wykład 4 podstawy radioterapii czyli dlaczego komórki nowotworowe są bardziej wrażliwe na działanie promieniowania jonizującego od komórek prawidłowych? A tumor is a conglomerate
Bardziej szczegółowoCHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH
CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH KATEDRA I KLINIKA CHIRURGII NACZYŃ I ANGIOLOGII AKADEMII MEDYCZNEJ W LUBLINIE Kierownik: Dr hab.n. med. Jacek Wroński UDROŻNIENIE T. SZYJNEJ WEWNĘTRZNEJ WSKAZANIA
Bardziej szczegółowoprzytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia
SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy
Bardziej szczegółowolek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej
lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr
Bardziej szczegółowoCzy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym?
Czy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym? Piotr Potemski Klinika Chemioterapii Nowotworów Katedry Onkologii Uniwersytet
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe skóry. Katedra Onkologii AM w Poznaniu
Nowotwory złośliwe skóry Katedra Onkologii AM w Poznaniu Nowotwory złośliwe skóry Raki: rak podstawnokomórkowy rak kolczystokomórkowy rak płakonabłonkowy Czerniak Nowotwory złośliwe skóryrak podstawnokomórkowy
Bardziej szczegółowoEDYTA KATARZYNA GŁAŻEWSKA METALOPROTEINAZY ORAZ ICH TKANKOWE INHIBITORY W OSOCZU OSÓB CHORYCH NA ŁUSZCZYCĘ LECZONYCH METODĄ FOTOTERAPII UVB.
Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Uniwersytet Medyczny w Białymstoku EDYTA KATARZYNA GŁAŻEWSKA METALOPROTEINAZY ORAZ ICH TKANKOWE INHIBITORY W OSOCZU OSÓB CHORYCH NA ŁUSZCZYCĘ
Bardziej szczegółowoWarto wiedzieć więcej o swojej chorobie, aby z nią walczyć
Warto wiedzieć więcej o swojej chorobie, aby z nią walczyć Kilka ważnych porad dla kobiet chorych na raka piersi Konsultacja merytoryczna: dr hab. n. med. Lubomir Bodnar Warto wiedzieć więcej o swojej
Bardziej szczegółowoRak płuca. Magdalena Knetki-Wróblewska Klinika Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Centrum Onkologii-Instytut
Rak płuca Magdalena Knetki-Wróblewska Klinika Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Centrum Onkologii-Instytut Rak płuca 22 196 tys. nowych zachorowań 23 812 tys. zgonów www.onkologia.org.pl Diagnostyka
Bardziej szczegółowoGuzy zarodkowe jąder czego możemy dowiedzieć się od patologa?
Guzy zarodkowe jąder czego możemy dowiedzieć się od patologa? Marcin Ligaj Zakład Patologii Centrum Onkologii w Warszawie Diagnostyka patomorfologiczna 1. Ocena wycinków z biopsji chirurgicznej jądra pacjenci
Bardziej szczegółowoProgram dotyczy wyłącznie kontynuacji leczenia pacjentów włączonych do programu do dnia 30.03.2008.
załącznik nr 7 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Program dotyczy wyłącznie kontynuacji leczenia pacjentów włączonych do programu do dnia 30.03.2008. 1. Nazwa programu:
Bardziej szczegółowoLeczenie skojarzone w onkologii. Joanna Streb, Oddział Kliniczny Onkologii Szpitala Uniwersyteckiego
Leczenie skojarzone w onkologii Joanna Streb, Oddział Kliniczny Onkologii Szpitala Uniwersyteckiego Zastosowanie leczenia skojarzonego w onkologii Chemioradioterapia sekwencyjna lub jednoczasowa: Nowotwory
Bardziej szczegółowoLECZENIE ZAAWANSOWANEGO RAKA JELITA GRUBEGO (ICD-10 C 18 C 20)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 511 Poz. 42 Załącznik B.4. LECZENIE ZAAWANSOWANEGO RAKA JELITA GRUBEGO (ICD-10 C 18 C 20) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie zaawansowanego
Bardziej szczegółowoLublin, 26 maja, 2015 roku
Lublin, 26 maja, 2015 roku Recenzja pracy doktorskiej lek. Iwony Kubickiej- Mendak pt. Ocena przyczyn niepowodzenia leczenia i ryzyka późnych powikłań brachyterapii LDR i HDR chorych na raka szyjki macicy
Bardziej szczegółowoCYFRA 21-1 ocena metod oznaczeń
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics 2011 Volume 47 Number 3 275-284 Praca oryginalna Original Article CYFRA 21-1 ocena metod oznaczeń CYFRA 21-1 comparison of determination methods
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa Barbara Czerska... 11 Autorzy... 17 Wykaz skrótów... 19
Przedmowa Barbara Czerska.................................. 11 Autorzy.................................................... 17 Wykaz skrótów.............................................. 19 Rozdział I.
Bardziej szczegółowoprof. Joanna Chorostowska-Wynimko Zakład Genetyki i Immunologii Klinicznej Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie
prof. Joanna Chorostowska-Wynimko Zakład Genetyki i Immunologii Klinicznej Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie Sekwencyjność występowania zaburzeń molekularnych w niedrobnokomórkowym raku płuca
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne Programy Zdrowotne 2009 Leczenie nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) Załącznik nr 9
Załącznik nr 9 Nazwa programu: do Zarządzenia Nr 41/2009 Prezesa NFZ z dnia 15 września 2009 roku LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) ICD 10 grupa rozpoznań obejmująca nowotwory
Bardziej szczegółowoBiałka ostrej fazy u chorych na nowotwory głowy i szyi
Współczesna Onkologia (2006) vol. 10; 6 (268 273) Badania stężenia wybranych białek ostrej fazy (albuminy, prealbuminy, alfa-1 kwaśnej glikoproteiny, alfa-1 antytrypsyny, transferyny oraz białka C-reaktywnego),
Bardziej szczegółowoDIAGNOSTYKA LABORATORYJNA CHORÓB NOWOTWOROWYCH
PRZYKŁADOWA PULA PYTAŃ DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA CHORÓB NOWOTWOROWYCH Markery nowotworowe nie są powszechnie stosowane w badaniu przesiewowym ludności ze względów finansowych mimo potwierdzonego wpływu
Bardziej szczegółowoRadioterapia stereotaktyczna. Rafal Dziadziuszko Gdański Uniwersytet Medyczny
Radioterapia stereotaktyczna przerzutów do OUN Rafal Dziadziuszko Gdański Uniwersytet Medyczny Urządzenia do RT stereotaktycznej - nóż gamma Urządzenia do RT stereotaktycznej - nóż gamma Urządzenia do
Bardziej szczegółowoPrzydatność oznaczeń stężenia osteopontyny (OPN) u chorych na raka jajnika poddanych chemioterapii I rzutu
Przydatność oznaczeń stężenia osteopontyny (OPN) u chorych na raka jajnika poddanych chemioterapii I rzutu Usefulness of osteopontin (OPN) determinations in ovarian cancer patients who underwent first-line
Bardziej szczegółowoLosy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik
Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik Oddział Kliniczny Kardioanestezji i Intensywnej Terapii Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu Jaki sens ma to co robimy? Warto wiedzieć co się dzieje z naszymi
Bardziej szczegółowoWOJSKOWY INSTYTUT MEDYCZNY. Agnieszka WALCZYK
WOJSKOWY INSTYTUT MEDYCZNY Agnieszka WALCZYK Analiza porównawcza wpływu aktywującej mutacji p.v600e w genie BRAF na przebieg kliniczny raka brodawkowatego tarczycy o różnym stopniu zaawansowania choroby
Bardziej szczegółowoHOT TOPICS 2014. W GINEKOLOGII ONKOLOGICZNEJ WARSZAWA, 01 marzec 2014 r.
HOT TOPICS 2014 W GINEKOLOGII ONKOLOGICZNEJ WARSZAWA, 01 marzec 2014 r. NOWOTWORY TRZONU MACICY Przegląd publikacji w International Journal of Gynecological Cancer w 2013 roku Paweł Knapp Klinika Ginekologii
Bardziej szczegółowoRecenzja pracy doktorskiej lek. Bogumiły Szyszki-Charewicz pt. Analiza skuteczności napromieniania przerzutów do mózgu u chorych na czerniaka
Lublin, 27 lutego, 2015 roku Recenzja pracy doktorskiej lek. Bogumiły Szyszki-Charewicz pt. Analiza skuteczności napromieniania przerzutów do mózgu u chorych na czerniaka Jedyną metodą radykalnego leczenia
Bardziej szczegółowoPułapki z pozycji radioterapeuty GLEJAKI. dr n. med. Milena Szacht Centrum Radioterapii CSK MSWiA w Warszawie
Pułapki z pozycji radioterapeuty GLEJAKI dr n. med. Milena Szacht Centrum Radioterapii CSK MSWiA w Warszawie Pułapka 1 błędne przekonanie o dobrej skuteczności medycyny w leczeniu glejaków Jestem dobrym
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE Wstęp: Celem pracy Materiały i metody:
STRESZCZENIE Wstęp: Dzięki poprawie wyników leczenia przeciwnowotworowego u dzieci i młodzieży systematycznie wzrasta liczba osób wyleczonych z choroby nowotworowej. Leczenie onkologiczne nie jest wybiórcze
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne Programy Zdrowotne 2012 Leczenie nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) Załącznik nr 8
Załącznik nr 8 Nazwa programu: do Zarządzenia 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) ICD 10 grupa rozpoznań obejmująca nowotwory
Bardziej szczegółowoRak gruczołu krokowego
Rak gruczołu krokowego Rak stercza (PCa - prostatic cancer) należy do najczęściej występujących nowotworów złośliwych u mężczyzn. W Polsce pod względem zapadalności ustępuje jedynie rakowi płuca i wyprzedza
Bardziej szczegółowoRAK PŁUCA 2016 ROK. Maciej Krzakowski
RAK PŁUCA 2016 ROK Maciej Krzakowski MEDIANA CZASU PRZEŻYCIA CAŁKOWITEGO 12-24/ 12 2-4/ 12 Leczenie objawowe Chemioterapia 1-lekowa DDP Chemioterapia 2-lekowa DDP+VP16/VBL Chemioterapia 2-lekowa DDP+Leki
Bardziej szczegółowoEfektywna kontrola chorych po leczeniu nowotworów jąder
Efektywna kontrola chorych po leczeniu nowotworów jąder Marzena Wełnicka-Jaśkiewicz Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego Efektywna kontrola ścisła obserwacja po leczeniu
Bardziej szczegółowoWarsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją
Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją Ocena wiarygodności badania z randomizacją Każda grupa Wspólnie omawia odpowiedź na zadane pytanie Wybiera przedstawiciela, który w imieniu grupy przedstawia
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKI DOTYCZĄCE RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO
bioprognos OncoPROSTATE Nieinwazyjne badanie krwi umożliwiające zasugerowanie diagnozy u pacjentów z podejrzeniem nowotworu złośliwego gruczołu krokowego oraz ograniczenie liczby nieadekwatnych badań diagnostycznych,
Bardziej szczegółowoCzym jest medycyna personalizowana w kontekście wyzwań nowoczesnej onkologii?
Czym jest medycyna personalizowana w kontekście wyzwań nowoczesnej onkologii? Wykorzystanie nowych technik molekularnych w badaniach nad genetycznymi i epigenetycznymi mechanizmami transformacji nowotworowej
Bardziej szczegółowoAnaliza skuteczności i bezpieczeństwa leczenia systemowego najczęściej występujących nowotworów
Uniwersytet Medyczny w Lublinie Rozprawa doktorska streszczenie rozprawy doktorskiej Analiza skuteczności i bezpieczeństwa leczenia systemowego najczęściej występujących nowotworów u chorych w podeszłym
Bardziej szczegółowoIL-4, IL-10, IL-17) oraz czynników transkrypcyjnych (T-bet, GATA3, E4BP4, RORγt, FoxP3) wyodrębniono subpopulacje: inkt1 (T-bet + IFN-γ + ), inkt2
Streszczenie Mimo dotychczasowych postępów współczesnej terapii, przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) nadal pozostaje chorobą nieuleczalną. Kluczem do znalezienia skutecznych rozwiązań terapeutycznych
Bardziej szczegółowoLECZENIE KOBIET Z ROZSIANYM, HORMONOZALEŻNYM, HER2 UJEMNYM RAKIEM PIERSI. Maria Litwiniuk Warszawa 28 maja 2019
LECZENIE KOBIET Z ROZSIANYM, HORMONOZALEŻNYM, HER2 UJEMNYM RAKIEM PIERSI Maria Litwiniuk Warszawa 28 maja 2019 Konflikt interesów Wykłady sponsorowane dla firm: Teva, AstraZeneca, Pfizer, Roche Sponorowanie
Bardziej szczegółowoLECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA Z ZASTOSOWANIEM AFATYNIBU I NINTEDANIBU (ICD- 10 C 34)
Załącznik B.63. LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA Z ZASTOSOWANIEM AFATYNIBU I NINTEDANIBU (ICD- 10 C 34) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Kryteria kwalifikacji 1) rozpoznanie histologiczne lub cytologiczne
Bardziej szczegółowoNowotwór złośliwy oskrzela i płuca
www.oncoindex.org SUBSTANCJE CZYNNE W LECZENIU: Nowotwór złośliwy oskrzela i płuca Bevacizumab Bewacyzumab w skojarzeniu z chemioterapią opartą na pochodnych platyny jest wskazany w leczeniu pierwszego
Bardziej szczegółowoNowotwory gruczołu krokowego skala problemu. Dr n med. Urszula Wojciechowska
Nowotwory gruczołu krokowego skala problemu Dr n med. Urszula Wojciechowska Rak gruczołu krokowego na świecie Rak gruczołu krokowego jest drugim najczęściej diagnozowanym rakiem i piątą co do częstości
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoZastosowanie metabolomiki w diagnostyce medycznej Nowoczesne metody wykrywania chorób
Zastosowanie metabolomiki w diagnostyce medycznej Nowoczesne metody wykrywania chorób Wojciech Wojtowicz wojciech.wojtowicz@pwr.edu.pl Bioorganic Chemistry Group Department of Chemistry Wrocław University
Bardziej szczegółowo