Kwas sjalowy oraz izoformy transferyny jako wskaźniki zaburzeń glikozylacji w chorobach trzustki

Transkrypt

1 Kwas sjalowy oraz izoformy transferyny jako wskaźniki zaburzeń glikozylacji w chorobach trzustki dr hab. n. med. Bogdan Cylwik Zakład Laboratoryjnej Diagnostyki Pediatrycznej Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Kraków 2017

2 Wstęp Badanie procesów glikozylacji białek przechodzi obecnie intensywny rozwój, a nauką która się tym zajmuje jest glikoproteomika (glikomika) zaburzenia tych procesów odgrywają ważną rolę w patogenezie i progresji wielu chorób, jak też mogą być zjawiskiem wtórnym, jako wynik oddziaływania na organizm już istniejącej choroby węższym pojęciem glikozylacji jest sjalilacja z udziałem kwasów sjalowych, które są przyczyną występowania wielu izoform danego białka (zjawisko mikroheterogenności), tworzących tzw. profil izoform stężenie kwasów sjalowych i profil izoform glikoprotein mogą być wykładnikiem procesów sjalilacji, a każde ich zaburzenie może pociągać za sobą zmianę tych parametrów zmiana tych parametrów może służyć prognozowaniu ryzyka wystąpienia choroby, jej rozpoznawaniu i monitorowaniu leczenia stąd zasadnym jest wykorzystanie kwasu sjalowego i profilu izoform transferyny (białka o dużej mikroheterogenności) do celów diagnostycznych

3 Kwasy sjalowe (SAs) Kwas sjalowy aminosacharydy ponad 50 naturalnie występujących N- i O-acetylowych pochodnych kwasu neuraminowego kwas N-acetyloneuraminowy - forma najczęściej występująca w organizmie zajmują pozycję końcową w strukturach oligosacharydowych wpływając na oddziaływania międzykomórkowe i międzycząsteczkowe

4 Profil izoform transferyny Transferyna transferyna stanowi sumę 9 izoform ze względu na zawartość SA tetrasjalo-tf jest izoformą dominującą (64-80%) profil izoform transferyny u osób zdrowych jest względnie stały w stanach chorobowych lub narażenia na czynniki zewnętrzne profil izoform transferyny może ulegać zmianom i przedstawiać charakterystyczne obrazy dla danych jednostek chorobowych suma izoform asjalo-, monosjalo- i disjalotransferyny to CDT i jest markerem nadużywania alkoholu

5 Cel pracy Celem pracy była ocena przydatności diagnostycznej oznaczania kwasu sjalowego i profilu izoform izoform transferyny w chorobach trzustki. Dotyczy to takich stanów jak: ostre zapalenie trzustki przewlekłe zapalenie trzustki pierwotny rak trzustki

6 Metody TSA oznaczano metodą enzymatyczną LSA oznaczano chemiczną metodą rezorcynową wg Katopodis i Stock a po wstępnej izolacji lipidów FSA oznaczano metodą chemiczną Warrena z kwasem tiobarbiturowym w modyfikacji Skoza i Mohosa Profil izoform transferyny oznaczano metodą elektroforezy kapilarnej

7 Metoda elektroforezy kapilarnej

8 Wyniki badań

9 1. Kwas sjalowy a) całkowity kwas sjalowy (TSA) b) kwas sjalowy związany z lipidami (LSA) c) wolny kwas sjalowy (FSA)

10 4,5 4,0 3,5 * p=0,039 * Mediana 25%-75% Min-Maks p=0,006 * * p<0,001 Mediana 25%-75% Min-Maks p<0,001 * TSA [mmol/l] 3,0 2,5 2,0 LSA [μmol/l] ,5 20 1,0 10 0,5 K N OZT PZT 0 K N OZT PZT Stężenie kwasu sjalowego TSA, LSA i FSA w chorobach trzustki * - różnica istotna statystycznie w stosunku do grupy kontrolnej (p<0,05) FSA [μmol/l] * Mediana 25%-75% Min-Maks * * Gruszewska E., Chrostek L., Cylwik B., Tobolczyk J., Szmitkowski M., Kukliński A., Kędra B.: Serum sialic acid as a marker of pancreatic cancers. Clin. Lab., 2013, 59, K N OZT PZT

11 4,0 Mediana 25%-75% Min-Maks 100 Mediana 25%-75% Min-Maks 3,5 90 3,0 80 TSA [mmol/l] 2,5 2,0 LSA [μmol/l] ,5 1,0 50 0,5 G T O O,T G,T 40 G T O O,T G,T Stężenie kwasu sjalowego TSA, LSA i FSA w pierwotnych nowotworach trzustki w zależności od lokalizacji guza Gruszewska E., Chrostek L., Cylwik B., Tobolczyk J., Szmitkowski M., Kukliński A., Kędra B.: Serum sialic acid as a marker of pancreatic cancers. Clin. Lab., 2013, 59, FSA [μmol/l] Mediana 25%-75% Min-Maks G T O O,T G,T

12 4,0 Mediana 25%-75% Min-Maks 100 Mediana 25%-75% Min-Maks 3,5 90 3,0 80 TSA [mmol/l] 2,5 2,0 LSA [μmol/l] ,5 1,0 50 0,5 T1 T2 T3 T4 Stężenie kwasu sjalowego TSA, LSA i FSA a klasyfikacja TNM T (obecność i wielkość guza) T1 - guz ograniczony do trzustki wielkości 2 cm T2 guz ograniczony do trzustki wielkości > 2 cm T3 guz wykraczający poza trzustkę nienaciekający pnia trzewnego i tętnicy krezkowej górnej T4 guz wykraczający poza trzustkę naciekający pień trzewny lub tętnicę krezkową górną Gruszewska E., Chrostek L., Cylwik B., Tobolczyk J., Szmitkowski M., Kukliński A., Kędra B.: Serum sialic acid as a marker of pancreatic cancers. Clin. Lab., 2013, 59, FSA [μmol/l] T1 T2 T3 T4 Mediana 25%-75% Min-Maks T1 T2 T3 T4

13 4,0 Mediana 25%-75% Min-Maks 100 Mediana 25%-75% Min-Maks 3,5 90 3,0 80 TSA [mmol/l] 2,5 2,0 LSA [μmol/l] 70 1,5 60 1,0 50 0,5 N0 N1 40 N0 N1 Stężenie kwasu sjalowego TSA, LSA i FSA a klasyfikacja TNM N (obecność przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych) N0 nie stwierdzono przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych N1 obecne przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych FSA [μmol/l] Mediana 25%-75% Min-Maks 160 Gruszewska E., Chrostek L., Cylwik B., Tobolczyk J., Szmitkowski M., Kukliński A., Kędra B.: Serum sialic acid as a marker of pancreatic cancers. Clin. Lab., 2013, 59, N0 N1

14 4,0 Mediana 25%-75% Min-Maks 100 Mediana 25%-75% Min-Maks 3,5 90 3,0 80 TSA [mmol/l] 2,5 2,0 LSA [μmol/l] ,5 1,0 50 0,5 M0 M1 40 M0 M1 Stężenie kwasu sjalowego TSA, LSA i FSA a klasyfikacja TNM M (obecność przerzutów do odległych węzłów chłonnych) M0 nie stwierdzono przerzutów odległych M1 obecne przerzuty odległe FSA [μmol/l] Mediana 25%-75% Min-Maks Gruszewska E., Chrostek L., Cylwik B., Tobolczyk J., Szmitkowski M., Kukliński A., Kędra B.: Serum sialic acid as a marker of pancreatic cancers. Clin. Lab., 2013, 59, M0 M1

15 Korelacja TSA, LSA i FSA z innymi testami w pierwotnych nowotworach trzustki TSA i FSA istotnie dodatnio koreluje z białkami ostrej fazy, tj. z CRP (odpowiednio: R=0,494; R=0,567), z Hp (R=0,667; R=0,692) i z AGP (R=0,707; R=0,738) przy p<0,001. Poza tym FSA istotnie dodatnio koreluje z ALT (R=0,368, p=0,014), glukozą (R=0,388, p=0,009) i ujemnie z wapniem (R=0,300, p=0,014).

16 Korelacja TSA, LSA i FSA z innymi testami w ostrych zapaleniach trzustki TSA, LSA i FSA istotnie dodatnio koreluje z białkami ostrej fazy, przy czym FSA z CRP (R=0,362, p=0,042), z Hp (R=0,392, p=0,029) i AGP (R=0,610, p<0,001), TSA z Hp (R=0,471, p=0,007) i AGP (R=0,393, p=0,026), a LSA z AGP (R=0,395, p=0,025). Poza tym FSA istotnie ujemnie koreluje z amylazą (R=- 0,367, p=0,039), a LSA z AST (R=-0,422, p=0,016). CA 19-9 istotnie dodatnio koreluje z GGT (R=0,444, p=0,011) i AGP (R=0,395, p=0,025).

17 Korelacja TSA, LSA i FSA z innymi testami w przewlekłych zapaleniach trzustki TSA i FSA istotnie dodatnio koreluje z białkami ostrej fazy, przy czym FSA z CRP (R=0,395, p=0,019), z Hp (R=0,372, p=0,033) i AGP (R=0,586, p<0,001), a TSA z CRP (R=0,505, p=0,002) i AGP (R=0,413, p=0,017). Poza tym FSA istotnie ujemnie koreluje z amylazą (R=- 0,367, p=0,039), a LSA z AST (R=-0,422, p=0,016). CA 19-9 istotnie dodatnio koreluje z bilirubiną (R=0,337, p=0,047) i ujemnie z AGP (R=-0,180, p<0,001).

18 Ocena wartości diagnostycznej TSA, LSA i FSA w pierwotnych nowotworach trzustki Punkt Czułość Swoistość ACC PPV NPV LR+ LRodcięcia % % % % % TSA 2,077* 43,2 92,5 66,7 86,4 59,7 5,76 0,61 1,809# 75 87, ,8 76,1 6,00 0,29 LSA 53,13* 81,8 92,5 86,9 92,3 82,2 10,91 0,20 43,7# , , ,00 - FSA 181,66* 75 92,5 83,3 91,7 77,1 10,00 0,27 Porównanie mocy diagnostycznej TSA, LSA i FSA 184,27# , ,4-0,25 1,0 CA ,98* ,9 95, ,00-21,64# * - wartość odcięcia jako 95 percentyl w grupie kontrolnej # - wartość odcięcia sugerowana w analizie ROC ACC - dokładność diagnostyczna, PPV - wartość predykcyjna dodatniego wyniku testu, NPV - wartość predykcyjna ujemnego wyniku testu, LR+ - dodatni wskaźnik prawdopodobieństwa, LR- - ujemny wskaźnik prawdopodobieństwa W pierwotnych nowotworach trzustki najwyższe pole pod krzywą ROC wykazano dla LSA (AUC=0,969; SE=0,017), następnie dla FSA (AUC=0,878; SE=0,041) i TSA (AUC=0,848; SE=0,045). Pole pod krzywą ROC dla CA19-9 wynosiło 1,000. AUC dla LSA było istotnie wyższe niż dla TSA (p=0,013) oraz dla FSA (p=0,042). Natomiast AUC dla TSA i AUC dla FSA nie różniły się pomiędzy sobą istotnie (p=0,634). Analogicznie do LSA, AUC dla CA19-9 było istotnie wyższe niż dla TSA (p=0,001) i dla FSA (p=0,005). Czułość 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1-Specyficzność TSA LSA FSA CA19-9

19 Ocena wartości diagnostycznej TSA, LSA i FSA w ostrych zapaleniach trzustki Punkt Czułość Swoistość ACC PPV NPV LR+ LRodcięcia % % % % % TSA 2,077* 78,1 92,5 86,1 89,3 84,1 10,42 0,24 2,03# 84,4 92,5 88, ,1 11,25 0,17 LSA 53,13* 21,9 92,5 61, ,7 2,92 0,84 30,47# 71, ,4 74,2 78 3,59 0,35 FSA 181,66* 62,5 92,5 79, ,5 8,33 0,41 186,35# 62, , ,9-0,38 CA ,98* 68, ,9 91,7 64,3 6,88 0,35 12,89# 68, ,8 95,7 65,5 13,75 0,33 1,0 Porównanie mocy diagnostycznej TSA, LSA i FSA * - wartość odcięcia jako 95 percentyl w grupie kontrolnej # - wartość odcięcia sugerowana w analizie ROC ACC - dokładność diagnostyczna, PPV - wartość predykcyjna dodatniego wyniku testu, NPV - wartość predykcyjna ujemnego wyniku testu, LR+ - dodatni wskaźnik prawdopodobieństwa, LR- - ujemny wskaźnik prawdopodobieństwa Czułość 0,8 0,6 0,4 W ostrych zapalenia trzustki najwyższe pole pod krzywą wykazano dla TSA (AUC=0,897; SE=0,046), następnie dla FSA (AUC=0,870; SE=0,043) i LSA (AUC=0,713; SE=0,065). Dla porównania AUC dla CA19-9 wynosiło 0,794. AUC dla LSA było istotnie niższe niż AUC dla TSA (p=0,026) oraz dla FSA (p=0,036). Natomiast AUC dla TSA i AUC dla FSA nie różniły się istotnie pomiędzy sobą (p=0,700). 0,2 0,0 TSA LSA FSA CA19-9 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1-Specyficzność

20 Ocena wartości diagnostycznej TSA, LSA i FSA w przewlekłych zapaleniach trzustki Punt Czułość Swoistość ACC PPV NPV LR+ LRodcięcia % % % % % TSA 2,077* 40 92, ,4 63,8 5,33 0,65 1,55# 82, ,7 82,4 2,76 0,24 LSA 53,13* 14,3 92, ,5 55,2 1,91 0,93 29,65# 57,1 77, ,4 2,54 0,55 FSA 181,66* 57,1 92, ,2 7,62 0,46 185,31# 57, ,7-0,43 CA ,98* 65, , ,57 0,38 13,11# 65, ,4 95,8 61,3 13,14 0,36 1,0 Porównanie mocy diagnostycznej TSA, LSA i FSA * - wartość odcięcia jako 95 percentyl w grupie kontrolnej # - wartość odcięcia sugerowana w analizie ROC ACC - dokładność diagnostyczna, PPV - wartość predykcyjna dodatniego wyniku testu, NPV - wartość predykcyjna ujemnego wyniku testu, LR+ - dodatni wskaźnik prawdopodobieństwa, LR- - ujemny wskaźnik prawdopodobieństwa Czułość 0,8 0,6 0,4 W przewlekłych zapaleniach trzustki najwyższe pole pod krzywą ROC wykazano dla FSA (AUC=0,862; SE=0,043), następnie dla TSA (AUC=0,767; SE=0,060) i LSA (AUC=0,586; SE=0,070). Dla porównania AUC dla CA19-9 wynosiło 0,730. AUC dla LSA było istotnie niższe niż dla FSA (p<0,001), ale nie różniło się istotnie z AUC dla TSA (p=0,054). Natomiast AUC dla TSA i dla FSA nie różniły się istotnie pomiędzy sobą (p=0,165). 0,2 0,0 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1-Specyficzność TSA LSA FSA CA19-9

21 Wnioski 1. W chorobach trzustki zmienia się stężenie TSA, LSA i FSA. Najwyższe wartości kwasów sjalowych wykazują pacjenci z pierwotnymi nowotworami trzustki. 2. Zmiany stężenia kwasów sjalowych są charakterystyczne dla chorób trzustki. LSA wykazuje najwyższy wzrost stężenia w nowotworach, natomiast TSA i FSA w zapaleniach trzustki. 3. Stężenia poszczególnych frakcji kwasu sjalowego nie pozwalają na wskazanie lokalizacji guza w trzustce oraz na zaawansowanie nowotworu wg klasyfikacji TNM.

22 Wnioski 4. Wysoka moc diagnostyczna LSA, porównywalna z CA 19-9 wskazuje, że może być on przydatnym niespecyficznym markerem w rozpoznawaniu nowotworów trzustki. Może być on również przydatny do różnicowania nowotworów z zapaleniami trzustki. 5. Wysoka moc diagnostyczna TSA i FSA w zapaleniach trzustki wskazuje na możliwość wykorzystania diagnostycznego tych testów. 6. Spośród oznaczanych kwasów sjalowych największą przydatność w diagnostyce i różnicowaniu chorób trzustki wykazuje LSA.

23 2. Profil izoform transferyny

24 Całkowite stężenie transferyny w surowicy krwi pacjentów z chorobami trzustki 4,0 3,5 p<0,001 3,0 p=0,029 Grupa K (n=25) OZT (n=38) PZT (n=32) NW (n=43) Transferyna (g/l) 2,48 1,68-3,50 1,87* 0,72-2,88 2,34* 0,99-3,46 2,48 1,42-3,21 Transferyna (g/l) 2,5 2-sjalo-Tf 2,0 0,60 0,30-2,10 1,5 2,40* 0,20-21,7 1,0 4,05* 0,7-21,4 0,5 0,60 0,20-1,70 Izoformy transferyny 3-sjalo-Tf 3,50 1,60-5,60 3,10 0,60-7,70 3,60 1,0-8,80 4-sjalo-Tf 78,7 68,9-83,3 76,5 63,3-83,70 76,9 59,5-85,0 5-sjalo-Tf 16,8 11,5-28,8 13,9* 9,90-20,0 14,0* 9,60-18,9p=0,003 p=0,040 3,10 81,4* 14,8* 0,20-6,70 K 74,6-87,0 OZT 10,9-23,7 PZT NW Mediana 25%-75% Min-Maks W tabeli podano mediany i zakresy (min.-maks.) * - różnica istotna statystycznie w stosunku do grupy kontrolnej (p<0,05) Gruszewska E., Cylwik B., Gudowska M., Kędra B., Szmitkowski M., Chrostek L.: Changes in transferrin isoforms in pancreatic cancer. Ann. Clin. Lab. Sci., 2016, 46,

25 Stężenie disjalo-tf w surowicy krwi pacjentów z chorobami trzustki p=0,000 p=0,000 Mediana 25%-75% Min-Maks 16 p=0,000 Grupa K (n=25) Transferyna (g/l) 2,48 1,68-3,50 2-sjalo-Tf 0,60 0,30-2,10 Disjalo-Tf 14 Izoformy transferyny 12 3-sjalo-Tf ,50 1,60-5, sjalo-Tf 78,7 68,9-83,3 5-sjalo-Tf 16,8 11,5-28,8 p=0,000 OZT (n=38) PZT (n=32) 1,87* 0,72-2,88 2,34* 0,99-3,46 2,40* 0,20-21,7 4,05* 0,7-21,4 43,10 0,60-7,70 2 3,60 1,0-8,800 76,5 63,3-83,70 76,9 59,5-85,0 13,9* 9,90-20,0 14,0* 9,60-18,9 NW (n=43) 2,48 1,42-3,21 0,60 0,20-1,70 3,10-2 0,20-6,70 81,4* 14,8* K74,6-87,0 10,9-23,7 OZT PZT NW W tabeli podano mediany i zakresy (min.-maks.) * - różnica istotna statystycznie w stosunku do grupy kontrolnej (p<0,05) Gruszewska E., Cylwik B., Gudowska M., Kędra B., Szmitkowski M., Chrostek L.: Changes in transferrin isoforms in pancreatic cancer. Ann. Clin. Lab. Sci., 2016, 46,

26 Stężenie trisjalo-tf w surowicy krwi pacjentów z chorobami trzustki Mediana 25%-75% Min-Maks Grupa K (n=25) OZT (n=38) PZT (n=32) NW (n=43) Transferyna (g/l) 2,48 1,68-3,50 1,87* 0,72-2,88 2,34* 0,99-3,46 2,48 1,42-3,21 2-sjalo-Tf 0,60 0,30-2,10 2,40* 0,20-21,7 4,05* 0,7-21,4 0,60 0,20-1,70 5 Izoformy transferyny 4 3-sjalo-Tf 3,50 1,60-5,60 3,10 0,60-7,70 3,60 1,0-8,80 3,10 0,20-6,70 W tabeli podano mediany i zakresy (min.-maks.) * - różnica istotna statystycznie w stosunku do grupy kontrolnej (p<0,05) Trisjalo-Tf sjalo-Tf ,7 1 68,9-83,3 0 76,5 63,3-83, ,9 59,5-85,0 81,4* 74,6-87,0 5-sjalo-Tf 16,8 11,5-28,8 13,9* 9,90-20,0 K 14,0* OZT PZT NW 9,60-18,9 14,8* 10,9-23,7 Gruszewska E., Cylwik B., Gudowska M., Kędra B., Szmitkowski M., Chrostek L.: Changes in transferrin isoforms in pancreatic cancer. Ann. Clin. Lab. Sci., 2016, 46,

27 Stężenie tetrasjalo-tf w surowicy krwi pacjentów z chorobami trzustki p<0, Grupa K (n=25) OZT (n=38) PZT (n=32) NW (n=43) Transferyna (g/l) 2,48 1,68-3,50 1,87* 0,72-2,88 2,34* 0,99-3,46 2,48 1,42-3,21 2-sjalo-Tf 0,60 0,30-2,10 2,40* 0,20-21,7 4,05* 0,7-21,4 0,60 0,20-1,70 Izoformy transferyny 3-sjalo-Tf 3,50 1,60-5,60 3,10 0,60-7,70 3,60 1,0-8,80 3,10 0,20-6,70 W tabeli podano mediany i zakresy (min.-maks.) * - różnica istotna statystycznie w stosunku do grupy kontrolnej (p<0,05) 4-sjalo-Tf 78,7 68,9-83,3 76,5 63,3-83,70 76,9 59,5-85,0 81,4* 74,6-87,0 Tetrasjalo-Tf sjalo-Tf ,8 11,5-28,8 13,9* 9,90-20,0 14,0* 9,60-18,9 14,8* 10,9-23,7 p=0,001 p=0,001 Mediana 25%-75% Min-Maks K OZT PZT NW Gruszewska E., Cylwik B., Gudowska M., Kędra B., Szmitkowski M., Chrostek L.: Changes in transferrin isoforms in pancreatic cancer. Ann. Clin. Lab. Sci., 2016, 46,

28 Stężenie pentasjalo-tf w surowicy krwi pacjentów z chorobami trzustki Mediana 25%-75% Min-Maks 24 p=0,006 Grupa K (n=25) Transferyna (g/l) 2,48 1,68-3,50 2-sjalo-Tf 0,60 0,30-2,10 Izoformy transferyny 3-sjalo-Tf 3,50 1,60-5,60 4-sjalo-Tf 78,7 68,9-83,3 5-sjalo-Tf 16,8 11,5-28,8 Pentasjalo-Tf p<0,001 p<0,001 K OZT PZT NW OZT (n=38) 1,87* 0,72-2,88 2,40* 0,20-21,7 3,10 0,60-7,70 76,5 63,3-83,70 13,9* 9,90-20,0 PZT (n=32) 2,34* 0,99-3,46 4,05* 0,7-21,4 3,60 1,0-8,80 76,9 59,5-85,0 14,0* 9,60-18,9 NW (n=43) 2,48 1,42-3,21 0,60 0,20-1,70 3,10 0,20-6,70 81,4* 74,6-87,0 14,8* 10,9-23,7 W tabeli podano mediany i zakresy (min.-maks.) * - różnica istotna statystycznie w stosunku do grupy kontrolnej (p<0,05) Gruszewska E., Cylwik B., Gudowska M., Kędra B., Szmitkowski M., Chrostek L.: Changes in transferrin isoforms in pancreatic cancer. Ann. Clin. Lab. Sci., 2016, 46,

29 Całkowite stężenie transferyny i jej izoform w surowicy krwi pacjentów z OZT o różnej etiologii Transferyna (g/l) 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 Mediana 25%-75% Min-Maks p<0,001 p=0,007 K Alkohol Kamica Etiologia ostrego zapalenia trzustki Disjalo-Tf p=0,038 p=0,000 p<0,001 K Alkohol Kamica Etiologia ostrego zapalenia trzustki Mediana 25%-75% Min-Maks W tabeli podano mediany i zakresy (min.-maks.) * - różnica istotna statystycznie w stosunku do grupy kontrolnej (p<0,05) # - różnica istotna statystycznie w stosunku do zapaleń o etiologii kamiczej (p<0,05) Trisjalo-Tf Mediana 25%-75% Min-Maks Tetrasjalo-Tf p=0,005 p=0,020 p<0,001 Grupa Transferyna (g/l) 2-sjalo-Tf Izoformy transferyny 3-sjalo-Tf 4-sjalo-Tf 1 0 K Alkohol Kamica 5-sjalo-Tf Etiologia ostrego zapalenia trzustki p=0,006 K Alkohol Kamica Etiologia ostrego zapalenia trzustki Mediana 25%-75% Min-Maks Mediana 25%-75% Min-Maks 24 p<0,001 K (n=25) 2,48 1,68-3,50 0,60 0,30-2,10 3,50 1,60-5,60 78,7 68,9-83,3 16,8 11,5-28,8 Pentasjalo-Tf OZT (n=38) PZT (n=32) etiologia kamicza (n=13) etiologia alkoholowa (n=20) etiologia kamicza (n=7) etiologia alkoholowa (n=22) 1,78* 0,95-3,71 1,71* 0,72-2,69 2,23* 0,99-3,46 2,26* 1,25-3,46 0,80* 0,20-2,50 7,80*, # 0,70-21,7 1,10* 0,50-2,80 5,30*, # 0,90-21,4 3,20 0,60-7,20 2,95 1,80-7,70 3,30 1,0-4,30 3,70 1,40-8,80 82,1* 75,1-83,70 74,6*, # 63,3-82,8 80,1* 76,1-83,6 76,1*# 59,5-85,0 13,5* 10,8-18,2 14,7* 9,90-20,0 14,4* 13,5-18,1 13,7* 9,60-18, K Alkohol Kamica Etiologia ostrego zapalenia trzustki Cylwik B., Gruszewska E., Gudowska M., Lipartowska-Klimuk K., Szmitkowski M., Kędra B., Chrostek L.: Serum carbohydrate-deficient transferrin in pancreatic diseases of different etiologies. Clin. Lab., 2016, 62,

30 3,8 24 Całkowite stężenie transferyny i jej izoform w surowicy krwi pacjentów z PZT o różnej etiologii Transferyna (g/l) 3,6 3,4 3,2 3,0 2,8 2,6 2,4 2,2 2,0 1,8 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 Mediana 25%-75% Min-Maks p<0,001 p=0,019 K Alkohol Kamica Disjalo-Tf p=0,028 p=0,000 p<0,001 K Alkohol Kamica Mediana 25% -75% Min-Maks Etiologia przewlekłego zapalenia trzustki Etiologia przewlekłego zapalenia trzustki W tabeli podano mediany i zakresy (min.-maks.) * - różnica istotna statystycznie w stosunku do grupy kontrolnej (p<0,05) # - różnica istotna statystycznie w stosunku do zapaleń o etiologii kamiczej (p<0,05) Trisjalo-Tf Mediana 25%-75% Min-Maks Tetrasjalo-Tf p=0,015 p<0,001 Grupa Transferyna (g/l) 2-sjalo-Tf 2 Izoformy transferyny 3-sjalo-Tf 4-sjalo-Tf 0 K Alkohol Kamica 5-sjalo-Tf Etiologia przewlekłego zapalenia trzustki p=0,002 p=0,016 K Alkohol Kamica Etiologia przewlekłego zapalenia trzustki Mediana 25%-75% Min-Maks Mediana 25%-75% Min-Maks OZT (n=38) PZT (n=32) K (n=25) etiologia kamicza (n=13) etiologia alkoholowa (n=20) etiologia kamicza (n=7) etiologia alkoholowa (n=22) 2,48 1,68-3,50 1,78* 0,95-3,71 1,71* 0,72-2,69 2,23* 0,99-3,46 2,26* 1,25-3,46 0,60 0,30-2,10 0,80* 0,20-2,50 7,80*, # 0,70-21,7 1,10* 0,50-2,80 5,30*, # 0,90-21,4 3,50 1,60-5,60 3,20 0,60-7,20 2,95 1,80-7,70 3,30 1,0-4,30 3,70 1,40-8,80 78,7 68,9-83,3 82,1* 75,1-83,70 74,6*, # 63,3-82,8 80,1* 76,1-83,6 76,1*# 59,5-85,0 16,8 11,5-28,8 13,5* 10,8-18,2 14,7* 9,90-20,0 14,4* 13,5-18,1 13,7* 9,60-18,9 Pentasjalo-Tf p<0,001 K Alkohol Kamica Etiologia przewlekłego zapalenia trzustki Cylwik B., Gruszewska E., Gudowska M., Lipartowska-Klimuk K., Szmitkowski M., Kędra B., Chrostek L.: Serum carbohydrate-deficient transferrin in pancreatic diseases of different etiologies. Clin. Lab., 2016, 62,

31 Wpływ lokalizacji guza na stężenie transferyny i jej izoform Lokalizacja Głowa (n=23) Trzon (n=8) Ogon (n=2) Mieszana (głowa i trzon) (n=5) Mieszana (trzon i ogon) (n=5) Transferyna (g/l) 2,43 1,20-4,38 2,50 1,28-2,95 2,47 1,42-3,21 2,06 1,98-2,07 2,09 1,53-3,20 2-sjalo-Tf 0,65 0,20-2,50 0,55 0,30-0,70 0,75 0,50-1,00 0,60 0,30-0,80 0,60 0,60-0,80 Izoformy transferyny 3-sjalo-Tf 3,20 0,80-6,70 2,25 0,80-4,40 1,95 0,20-3,70 3,10 2,40-3,80 2,00 1,70-4,40 4-sjalo-Tf 80,9 74,6-83,7 82,8 79,3-84,9 81,9 80,1-83,8 81,4 75,4-83,3 82,5 80,4-83,4 5-sjalo-Tf 14,9 11,2-23,7 13,9 12,0-18,70 15,9 12,0-19,7 14,3 13,1-21,50 14,8 11,6-17,10 Wielkość guza T1 (n=0) T2 (n=7) T3 (n=10) T4 (n=5) Transferyna Izoformy transferyny (g/l) 2-sjalo-Tf 3-sjalo-Tf 4-sjalo-Tf 5-sjalo-Tf ,83 1,91-2,97 2,26 1,20-2,92 2,50 1,28-4,38 0,60 0,30-0,80 0,60 0,20-1,10 0,50 0,30-0,90 3,50 1,70-5,10 3,20 0,20-4,10 3,10 0,80-4,40 80,4 79,0-82, ,3-83,8 81,5 75,4-84,9 15,5 13,0-17,1 15,0 12,0-19,7 14,8 12,0-21,5 W tabeli podano mediany i zakresy (min.-maks.) W tabeli podano mediany i zakresy (min.-maks.) T1 - guz ograniczony do trzustki wielkości 2 cm T2 guz ograniczony do trzustki wielkości > 2 cm T3 guz wykraczający poza trzustkę nienaciekający pnia trzewnego i tętnicy krezkowej górnej T4 guz wykraczający poza trzustkę naciekający pień trzewny lub tętnicę krezkową górną Wpływ wielkości guza na stężenie transferyny jej izoform

32 Wpływ przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych na stężenie transferyny i jej izoform Przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych Transferyna (g/l) 2-sjalo- Tf Izoformy transferyny 3-sjalo- Tf 4-sjalo- Tf 5-sjalo- Tf N0 (n=8) 2,72 1,62-4,38 0,50 0,30-0,90 3,35 2,00-4,60 81,2 79,7-82,6 14,75 13,0-17,4 Wpływ przerzutów do odległych węzłów chłonnych na stężenie transferyny i jej izoform N1 (n=24) 2,26 1,20-3,06 0,60 0,20-1,10 3,00 0,20-5,10 81,2 75,4-84,9 W tabeli podano mediany i zakresy (min.-maks.) N0 nie stwierdzono przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych N1 obecne przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych 15,0 12,0-21,5 6 Przerzuty do odległych węzłów chłonnych M0 (n=25) Transferyna (g/l) 2,50 1,28-4,38 2-sjalo-Tf 0,60 0,30-1,10 Izoformy transferyny 3-sjalo-Tf 3,50 0,20-5,10 4-sjalo- Tf 80,9 77,3-83,8 5-sjalo- Tf 15,0 12,0-19,7 Trisjalo-Tf M1 (n=7) 2,07 1,20-2,98 0,65 0,20-0,80 2,20* 0,80-3,10 82,2 75,4-84,9 14,9 13,1-21,5 W tabeli podano mediany i zakresy (min.-maks.) M0 nie stwierdzono przerzutów odległych; M1 obecne przerzuty odległe *- wartość istotna statystycznie (p<0,05) 1 0 Brak przerzutów Obecne Przerzuty do odległych węzłów chłonnych Mediana 25%-75% Min-Maks

33 Ocena wartości diagnostycznej transferyny w chorobach trzustki Grupa OZT (n=38) Punkt odcięcia Czułość Swoistość ACC PPV NPV LR+ LR- 1,77** 95,0 40,0 71,4 67,9 85,7 1,583 0,125 1,0 0,8 Wykres ROC porównanie PZT (n=32) 2,16# 82,5 70,0 77,1 78,6 75,0 2,750 0,250 1,77** 95,0 10,0 66,7 67,9 50,0 1,000 1,000 Czułość 0,6 0,4 2,16# 82,5 45,0 70,0 75,0 56,3 1,500 0,389 **- wartość odcięcia jako 5-ty percentyl w grupie kontrolnej #- wartość odcięcia generowana w analizie ROC ACC dokładność diagnostyczna, PPV wartość predykcyjna dodatniego wyniku testu, NPV wartość predykcyjna ujemnego wyniku testu, LR+ - iloraz prawdopodobieństwa dla dodatniego wyniku testu, LR- - iloraz prawdopodobieństwa dla ujemnego wyniku testu 0,2 AUC dla OZT = 0,805, SE = 0,055 AUC dla PZT = 0,553, SE = 0,087 Linia odniesienia 0,0 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1-swoistość Porównanie mocy diagnostycznej transferyny w OZT (dobra) i PZT (niedostateczna) Cylwik B., Gruszewska E., Gudowska M., Lipartowska-Klimuk K., Szmitkowski M., Kędra B., Chrostek L.: Serum carbohydrate-deficient transferrin in pancreatic diseases of different etiologies. Clin. Lab., 2016, 62,

34 Ocena wartości diagnostycznej disjalo-tf w chorobach trzustki Grupa Punkt odcięcia Czułość Swoistość ACC PPV NPV LR+ OZT (n=38) 1,80* 60,5 91,7 72,6 92,0 59,5 7,263 0,431 LR- 1,0 0,8 Wykres ROC porównanie 1,10# 76,3 91,7 82,3 93,5 71,0 9,158 0,258 PZT (n=32) 1,80* 81,3 91,7 85,7 92,9 78,6 9,750 0,205 1,00# 93,8 91,7 92,9 93,8 91,7 11,25 0,068 *- wartość odcięcia jako 5-ty percentyl w grupie kontrolnej #- wartość odcięcia generowana w analizie ROC ACC dokładność diagnostyczna, PPV wartość predykcyjna dodatniego wyniku testu, NPV wartość predykcyjna ujemnego wyniku testu, LR+ - iloraz prawdopodobieństwa dla dodatniego wyniku testu, LR- - iloraz prawdopodobieństwa dla ujemnego wyniku testu Czułość 0,6 0,4 0,2 AUC dla OZT = 0,887, SE = 0,045 AUC dla PZT = 0,961, SE = 0,016 Linia odniesienia 0,0 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1-swoistość Porównanie mocy diagnostycznej disjalo-tf w OZT (dobra) i PZT (bardzo dobra) Cylwik B., Gruszewska E., Gudowska M., Lipartowska-Klimuk K., Szmitkowski M., Kędra B., Chrostek L.: Serum carbohydrate-deficient transferrin in pancreatic diseases of different etiologies. Clin. Lab., 2016, 62,

35 Ocena wartości diagnostycznej tetrasjalo-tf w NW Grupa badana Punkt odcięcia Czułość Swoistość ACC PPV NPV LR+ LR- NW (n=43) 83,0* 27,7 92,0 50,0 86,7 40,4 3,457 0,786 80,0# 76,6 68,0 73,6 81,8 60,7 2,394 0,344 *- wartość odcięcia jako 5-ty percentyl w grupie kontrolnej #- wartość odcięcia generowana w analizie ROC ACC dokładność diagnostyczna, PPV wartość predykcyjna dodatniego wyniku testu, NPV wartość predykcyjna ujemnego wyniku testu, LR+ - iloraz prawdopodobieństwa dla dodatniego wyniku testu, LR- - iloraz prawdopodobieństwa dla ujemnego wyniku testu Grupa badana Pole pod krzywą ROC (AUC) Odchylenie standardowe (SE) NW (n=43) 0,753 0,062 Wielkość pola pod krzywą ROC (AUC) dla tetrasjalo-tf w NW

36 Ocena wartości diagnostycznej pentasjalo-tf w chorobach trzustki Grupa badana Punkt odcięcia Czułość Swoistość ACC PPV NPV LR+ LR- OZT 12,3** 96,0 23,7 52,4 45,3 90,0 1,258 0,169 1,0 Wykres ROC porównanie (n=38) PZT (n=32) 15,7# 76,0 68,4 71,4 63,8 61,3 2,407 0,351 12,3** 96,0 25,0 56,1 50,0 88,9 1,280 0,160 0,8 NW (n=43) 16,1# 72,0 75,0 73,7 69,2 77,4 2,880 0,373 12,3** 96,0 13,0 42,3 37,5 85,7 1,104 0,307 Czułość 0,6 0,4 15,70# 76,0 71,7 73,2 59,4 84,6 2,689 0,335 **- wartość odcięcia jako 5-ty percentyl w grupie kontrolnej #- wartość odcięcia generowana w analizie ROC ACC dokładność diagnostyczna, PPV wartość predykcyjna dodatniego wyniku testu, NPV wartość predykcyjna ujemnego wyniku testu, LR+ - iloraz prawdopodobieństwa dla dodatniego wyniku testu, LR- - iloraz prawdopodobieństwa dla ujemnego wyniku testu 0,2 AUC dla OZT = 0,750, SE = 0,064 AUC dla PZT = 0,759, SE = 0,065 AUC dla NW = 0,703, SE = 0,069 Linia odniesienia 0,0 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1-swoistość Porównanie mocy diagnostycznej pentasjalo-tf w chorobach trzustki (dostateczna) Cylwik B., Gruszewska E., Gudowska M., Lipartowska-Klimuk K., Szmitkowski M., Kędra B., Chrostek L.: Serum carbohydrate-deficient transferrin in pancreatic diseases of different etiologies. Clin. Lab., 2016, 62,

37 Wnioski 1. W chorobach trzustki dochodzi do zmian w profilu izoform transferyny. 2. W zapaleniach trzustki dochodzi do przesunięcia obrazu w kierunku izoform ubogosjalowanych ze wzrostem stężenia disjalo-tf i obniżeniem pentasjalo- Tf, a w pierwotnym raku trzustki dochodzi do nadmiernej sjalilacji tetrasjalo-tf i zmniejszenia pentasjalo-tf. 3. Wysoka moc diagnostyczna oznaczeń disjalo-tf w zapaleniach trzustki wskazuje na możliwość wykorzystania tego badania w diagnostyce podstawowej i różnicowej tych zapaleń. 4. Badanie stężenia disjalo-tf i tetrasjalo-tf może być przydatne w diagnostyce różnicowej ostrych i przewlekłych zapaleń pochodzenia alkoholowego i kamiczego.

38 Wnioski 5. Podwyższone stężenie disjalo-tf w ostrych i przewlekłych zapaleniach trzustki o etiologii kamiczej mogłoby obniżać specyficzność diagnostyczną tego badania jako markera nadużywania alkoholu.. 6. Stężenie izoform transferyny nie pozwala na wskazanie lokalizacji raka trzustki, wielkości guza i występowania przerzutów do okolicznych węzłów chłonnych. 7. Badanie trisjalo-tf może być przydatne w diagnostyce różnicowej raka trzustki z przerzutami do odległych węzłów chłonnych.

39 Dziękuję za uwagę!