AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY

Transkrypt

1 AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Zdrowe żywienie w cukrzycy Dieta dla osób dieta 1200 kcal chorujących na dieta 1500 kcal cukrzycę typu 2* dieta 1800 kcal *bez mikroalbuminurii

2 Zaproponowana dieta ma na celu pomóc Ci w osiągnięciu:» normoglikemii czyli stężenia glukozy we krwi, zbliżonego do fizjologicznych wartości, aby zminimalizować ewentualne ryzyko powikłań ze strony układu nerwowego, moczowego oraz narządu wzroku;» prawidłowych poziomów cholesterolu i trójglicerydów we krwi, aby zmniejszyć ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, między innymi choroby wieńcowej, udaru mózgu;» optymalnego ciśnienia tętniczego krwi u osób z nadciśnieniem, aby zmniejszyć ryzyko chorób sercowo-naczyniowych;» odpowiedniej wagi ciała, aby poprawić wyrównanie metaboliczne cukrzycy, ewentualnie zmniejszyć ilość przyjmowanych leków (zawsze pod kontrolą lekarza), a u osób z upośledzoną tolerancją glukozy, aby zmniejszyć ryzyko rozwoju cukrzycy. Ponadto schudnięcie zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Duże korzyści zdrowotne może Ci przynieść stosowanie diety śródziemnomorskiej. Dieta ta jest wzorcową dietą przeciwmiażdżycową, zmniejszającą między innymi ryzyko: - choroby wieńcowej (osoby z cukrzycą chorują na nią 3-4 razy częściej), - miażdżycy kończyn dolnych (która wywołuje tzw. chromanie przestankowe), - nadciśnienia tętniczego (które znacznie częściej występuje u osób z cukrzycą, niż u osób bez cukrzycy). Ponadto dieta śródziemnomorska:» ułatwia kontrolę stężenia glukozy we krwi (między innymi dzięki dużej zawartości błonnika i jednonienasyconych kwasów tłuszczowych),» zmniejsza oporność na insulinę (między innymi dzięki dużej zawartości kwasów tłuszczowych omega-3). Zaproponowana na planszy dieta jest oparta na zasadach diety śródziemnomorskiej, jednocześnie jest zaadoptowana do polskich warunków. Uwzględnia ona produkty naturalne, mało przetworzone oraz łatwo dostępne na naszym rynku, z których możesz szybko 1

3 i łatwo przygotować posiłki. Posiłki te mogą być spożywane przez całą rodzinę. Członkowie Twojej rodziny mogą zmieniać ilości spożywanych produktów w porównaniu do ilości spożywanych przez Ciebie. Jeśli masz nadwagę, lekarz zaleci Ci przede wszystkim schudnięcie. Lekarz określi Ci ile kalorii powinna dostarczać Twoja dieta, tak abyś chudł/chudła w takim tempie, które pomoże Ci utrzymać efekt schudnięcia przez długi czas i które zmniejszy ryzyko efektu jo-jo. Pamiętaj, że chudnięcie i ponowne tycie nie jest korzystne dla zdrowia. Zalecane dla Ciebie tempo odchudzania to 0,5 1 kg/ tydzień, czyli 2 4 kg/miesiąc. Aby ułatwić Ci odchudzanie opracowaliśmy planszę z trzema dietami zróżnicowanymi pod względem kaloryczności 1200 kcal, 1500 kcal oraz 1800 kcal. Wszystkie z nich spełniają zalecenia diety dla osób z cukrzycą rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne. Proponowana dieta: - uwzględnia głównie produkty o niskim indeksie glikemicznym i dużej zawartości błonnika, niskoprzetworzone - zawiera odpowiednią ilość węglowodanów (pochodzi z nich 45-50% ogółu energii - kaloryczności diety) - nie zawiera dużych ilości nasyconych kwasów tłuszczowych (pochodzi z nich mniej niż 7% ogółu energii) i cholesterolu (mniej niż 200 mg/dzień) - zawiera odpowiednią ilość produktów dostarczających kwasów tłuszczowych z grupy omega-3 (tłuste ryby morskie) - zawiera odpowiednią ilość jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (olej rzepakowy lub oliwa z oliwek) OMÓWIENIE SPOSOBU POSŁUGIWANIA SIĘ PLANSZĄ Widoczne na planszy produkty spożywcze zostały podzielone na sześć grup: - produkty zbożowe, - warzywa, 2

4 - owoce, - mleko i produkty mleczne - mięso i jego białkowe zamienniki oraz - tłuszcze roślinne Na planszy przedstawiono co oznacza 1 porcja przykładowych produktów należących do poszczególnych grup. W diecie na 1200 kcal należy codziennie wybrać: - 4 porcje produktów zbożowych, - 4 porcje warzyw (w tym może być tylko jedna porcja ziemniaków), - 3 porcje owoców, - 1,5 porcji mleka lub produktów mlecznych, - 1 porcję mięsa lub jego białkowych zamienników, - 1,5 porcji tłuszczów roślinnych - przy odchudzaniu zaleca się zrezygnowanie ze smarowania pieczywa i wybieranie jako tłuszczu głównie oleju rzepakowego lub oliwy z oliwek W diecie na 1500 kcal należy codziennie wybrać: - 5 porcji produktów zbożowych, - 4 porcje warzyw (w tym może być tylko jedna porcja ziemniaków), - 3 porcje owoców, - 2 porcje mleka lub produktów mlecznych, - 1 porcję mięsa lub jego białkowych zamienników, - 2,5 porcji tłuszczów roślinnych 3

5 W diecie na 1800 kcal należy codziennie wybrać: - 6 porcji produktów zbożowych, - 4 porcje warzyw (w tym może być tylko jedna porcja ziemniaków), - 3 porcje owoców, - 2,5 porcji mleka lub produktów mlecznych, - 1 porcję mięsa lub jego białkowych zamienników, - 3,5 porcji tłuszczów roślinnych zalecana liczba porcji do codziennego spożycia kategoria produktów żywnościowych dieta 1200 kcal dieta 1500 kcal dieta 1800 kcal produkty zbożowe warzywa owoce mleko i produkty mleczne 1,5 2 2,5 mięso i białkowe zamienniki tłuszcze roślinne 1,5 2,5 3,5 Każdego dnia możesz swobodnie wybierać produkty w obrębie danej grupy. Najlepiej wybieraj każdego dnia inne produkty dla urozmaicenia diety. Nie zamieniaj produktów między poszczególnymi grupami. Jedną porcję produktu możesz zjeść w jednym posiłku, albo możesz podzielić ją na kilka mniejszych części. Na przykład w przypadku mięsa i jego zamienników możesz wybrać na obiad 100 g ryby, a pozostałe 50 g uzupełnić w postaci wędliny na kanapki. 4

6 Inny przykład - z grupy tłuszczów roślinnych możesz użyć jedną łyżeczkę oleju, jako dodatek do surówki czy sałatki np. na śniadanie, a do surówki na obiad również możesz dodać jedną łyżeczkę oleju, trzecią natomiast możesz uzupełnić jako tłuszcz do pieczenia mięsa. Jedna łyżka stołowa (15 g) = trzy łyżeczki do herbaty po 5 g. Z wybranych z planszy produktów spożywczych przygotowuj trzy posiłki główne - śniadanie, obiad i kolację, a także dwa posiłki mniejsze - drugie śniadanie i podwieczorek. Kaloryczność poszczególnych posiłków powinna być podobna każdego dnia. Plansza diety zawiera również informację na temat napojów - poza napojami mlecznymi codziennie wypijaj około pięć szklanek napojów bez dodatku cukru. Zwróć uwagę, że na planszy zaproponowano także produkty, które możesz zastosować jako przyprawy zarówno świeże jak i suszone. Przyrządzanie potraw Większość warzyw i owoców staraj się spożywać na surowo. Jeśli je gotujesz to krótko i w małej ilości wody. Do gotowanych warzyw możesz dodać niewielką ilość oleju rzepakowego lub oliwy z oliwek. Warzywa możesz przyprawić jogurtem lub sokiem z cytryny. Zupy możesz zabielać chudym jogurtem lub mlekiem, przeciwwskazana jest śmietana i różnego typu zasmażki. Mięso, drób i ryby staraj się gotować lub piec w żaroodpornym naczyniu, w specjalnym garnku do gotowania bez wody, soli i tłuszczu, w folii lub rękawie foliowym, w pergaminie lub dusić bez wcześniejszego obsmażania. Przeciwwskazane jest smażenie. Do obróbki termicznej stosuj olej rzepakowy lub oliwę z oliwek - pozostałe oleje można stosować tylko na surowo do sałatek oraz surówek. Ponieważ wędliny zawierają dużo soli, zamiennie do pieczywa wybieraj plasterki gotowanego lub pieczonego mięsa. Dbaj o ograniczenie spożycia soli, częściowo możesz ją zastąpić przyprawami ziołowymi. Zaleca się przyrządzanie posiłków w taki sposób, aby zmniejszyć indeks glikemiczny potrawy, ponieważ spożycie posiłku o wysokim 5

7 indeksie glikemicznym powoduje gwałtowny wzrost stężenia glukozy i insuliny we krwi, po czym może dochodzić do hipoglikemii (niedocukrzenia). Wiemy również, iż indeks glikemiczny posiłku można skutecznie obniżyć przygotowując porcję mieszaną - dostarczając dużo błonnika oraz produkty o dłuższym okresie trawienia (mięso, tłuszcze). Obniżenie indeksu glikemicznego produktów węglowodanowych przeznaczonych do gotowania (np. kasz, ryżu, makaronu, płatków zbożowych) możesz uzyskać poprzez zachowanie stanu nierozgotowania produktu. W przypadku makaronów gotuj je na półtwardo ( al dente ) Spośród kasz wybieraj te gruboziarniste (gryczana, jęczmienna, pęczak), ponieważ mają one niższy indeks glikemiczny w porównaniu do pozostałych kasz typu drobnego. Z płatków zaleca się wybieranie naturalnych, nieprzetworzonych płatków owsianych, jęczmiennych, pszennych, żytnich czy też gryczanych, bez słodkich dodatków. Nie gotuj ich na mleku, ale zagotuj przez chwilę w wodzie (w zależności od rodzaju płatków) i dopiero wtedy dodaj do nich mleka. Prócz zastosowanej diety bardzo ważnym uzupełnieniem jest codzienna aktywność fizyczna. Wysiłek fizyczny zwiększa tolerancję organizmu na produkty o wyższym indeksie glikemicznym. U osób aktywnych fizycznie spożycie posiłku o wyższym indeksie glikemicznym powoduje mniejszy wzrost glukozy we krwi po posiłku, niż u osób mało aktywnych. Pamiętaj codziennie o aktywności fizycznej i o badaniu glukometrem poziomów glukozy we krwi zarówno na czczo, przed posiłkiem, jak i 2 godziny po zjedzeniu posiłku. Prawa autorskie: prof. dr hab. Wiktor B. Szostak mgr inż. Aleksandra Cichocka z Instytutu Żywności i Żywienia im. prof. dr med. A. Szczygła w Warszawie *bez mikroalbuminurii 6

8 ul. Gen. Zajączka 26, Warszawa Tel. (+48 22) Faks (+48 22) Dowiedz się więcej: Dla telefonów stacjonarnych: Dla telefonów komórkowych: DIAB/12/09/IXELL/35