1. WODA PREFORMOWANA a) płyny 1500 ml b) woda zawarta w pokarmach stałych 700 ml 2. WODA OKSYDACYJNA 300 ml

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "1. WODA PREFORMOWANA a) płyny 1500 ml b) woda zawarta w pokarmach stałych 700 ml 2. WODA OKSYDACYJNA 300 ml"

Transkrypt

1 BILANS WODNY POBÓR WODY UTRATA WODY 1. WODA PREFORMOWANA a) płyny 1500 ml b) woda zawarta w pokarmach stałych 700 ml 2. WODA OKSYDACYJNA 300 ml 1. PAROWANIE NIEWYCZUWALNE a) utrata przez płuca 400 ml b) utrata przez skórę 500 ml 2. Z MOCZEM 1500 ml 3. Z KAŁEM 100 ml RAZEM 2500 ml RAZEM 2500 ml

2 Przestrzeń wodna pozakomórkowa 20% masy ciała Pozakomórkowa pozanaczyniowa =śródmiąższowa 15% masy ciała Pozakomórkowa śródnaczyniowa =osocze 5% masy ciała Przestrzeń wodna śródkomórkowa (wewnątrzkomórkowa) 40% masy ciała Śródkomórkowa pozanaczyniowa 38% masy ciała Śródkomórkowa śródnaczyniowa = krwinki 2% masy ciała

3 Przestrzeń transcelularna 1-2% masy ciała soki trawienne przewodu pokarmowego- 50% objętości płynu transkomórkowego: - ślina - sok żołądkowy - sok trzustkowy - żółć - sok jelitowy pot płyn mózgowo-rdzeniowy płyn znajdujący się w jamach ciała: opłucnej, otrzewnej, osierdziu płyn w torebkach stawowych (maź stawowa) ciecz wodnista gałek ocznych płyny wypełniające tarczycę i ślimak

4 DIAGRAMY GAMBLE A KATIONÓW 153 SUMA ANIONÓW 153 KATIONÓW 198 SUMA ANIONÓW 198 WARTOŚCI W meq/l K+ 4,5 Ca 2+ 2,5 Mg 2+ 2 Aniony resztkowe OSOCZE PŁYN ŚRÓDKOMÓRKOWY

5 DIAGRAMY GAMBLE A SUMA KATIONÓW 155 ANIONÓW 155 Na + 146,5 Cl K + 4 Ca 2+ 2,5 Mg 2+ 2,0 PŁYN ŚRÓDMIĄŻSZOWY HCO 3-31 fosforany 2 siarczany 1 kwasy organiczne 7 białczany 1 WARTOŚCI W meq/l

6 REGULACJA BILANSU WODNEGO Dwoma zasadniczymi mechanizmami kontrolującymi wymianę wody między ustrojem a otoczeniem są: układ pragnienia i hormonalna kontrola wydalania wody za pośrednictwem wazopresyny (hormon antydiuretyczny). W regulacji pragnienia i wydzielania wazopresyny ważną rolę odgrywają: -OSMORECEPTORY -RECEPTORY SERCOWO-NACZYNIOWE -RECEPTORY PRZEWODU POKARMOWEGO I KRĄŻENIA WROTNEGO WĄTROBY -HORMONY Osmoreceptory neurony osmowrażliwe ośrodkowego układu nerwowego (min podwzgórza). Pod wpływem zwiększenia osmolalności krwi dochodzi za ich pośrednictwem do aktywacji pragnienia i wydzielania wazopresyny. Uszkodzenie osmoreceptorów powoduje adypsję (brak pragnienia) lub hipodypsję (osłabienie pragnienia). Receptory sercowo naczyniowe (wolumoreceptory)- znajdują się w ścianach jam serca i początkowym odcinku naczyń płucnych. Wzrost ciśnienia tętniczego (zwiększenie wypełnienia krwią serca i pnia płucnego) powoduje zahamowanie aktywności układu pragnienia i układu wazopresynoergicznego. Natomiast hipowolemia i spadek ciśnienia tętniczego (hipotensja) wywieraja działanie odwrotne.

7 REGULACJA IZOWOLEMII 1. MECHANIZM ALDOSTERONOWY 2. MECHANIZM AUTOREGULACJI CZYNNOŚCI NEREK. 3. MECHANIZM WAZOPRESYNOWY. 4. MECHANIZM PRZEBIEGAJĄCY Z UDZIALEM PRZEDSIONKOWEGO PEPTYDU NATRIURETYCZNEGO (ANP). 5. MECHANIZM BEZPOŚREDNIEJ LUB POŚREDNIEJ REGULACJI CZYNNOŚCI NEREK PRZEZ AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY. MECHANIZM NEUROHORMONALNY.

8 MECHANIZM ALDOSTERONOWY aldosteron jest hormonem wytwarzanym przez warstwę kłębkową kory nadnerczy, stymuluje on proces resorpcji zwrotnej sodu i wody oraz wydzielania potasu, głównie przez dalszy odcinek kanalików nerkowych, wzrost wydzielania aldosteronu prowadzi do wzrostu przestrzeni wodnej pozakomórkowej śródnaczyniowej i pozanaczyniowej. bodźcami do wydzielania są receptory w aparacie przykłębkowym nerek (wrażliwe na krwi krążącej, RR, ukrwienia nerek oraz Na + i K + )

9 MECHANIZM AUTOREGULACJI polega na przystosowaniu procesów wchłaniania sodu i wody przez kanaliki nerkowe do aktualnych potrzeb ustroju, w mechanizmie tym uczestniczy układ reninaangiotensyna, oligowolemia (zubożenie ustroju w sód i zmniejszenie przestrzeni wodnej pozakomórkowej) jest silnym stymulatorem wydzialania reniny w komórkach aparatu przykłębkowego nefronu

10 MECHANIZM AUTOREGULACJI ANGIOTENSYNOGEN ANGIOTENSYNA I ANGIOTENSYNA II RENINA ENZYM KONWERTUJĄCY OLIGOWOLEMIA -zubożenie ustroju w Na+ -zmniejszenie przestrzeni wodnej pozakomórkowej -spadek ciśnienia tętniczego NERKI NADNERCZA PRZYSADKA OUN ZMNIEJSZENIE PRZESĄCZANIA KŁĘBUSZKOWEGO STYMULACJA WYDZIELANIA ALDOSTERONU STYMULACJA SEKRECJI WAZOPRESYNY STYMULACJA OŚRODKA PRAGNIENIA WZROST RESORPCJI Na + WZROST PRZESTRZENI WODNEJ POZAKOMÓRKOWEJ

11 MECHANIZM WAZOPRESYNOWY wazopresyna jest peptydem wydzielanym przez podwzgórze, wzrost molalności osocza, spadek objętości wyrzutowej serca, aktywacja układu przywspółczulnego oraz wzrost stężenia angiotensyny II są czynnikami pobudzającymi sekrecję wazopresyny, wydzielanie wazopresyny hamują takie czynniki jak przedsionkowy peptyd natriuretyczny (ANP), spadek molaności osocza oraz hiperwolemia, wazopresyna zwiększając resorpcję wody przyczynia się do wytwarzania moczu o zmniejszonej objętości i zwiększonej osmolalności.

12 MECHANIZM WAZOPRESYNOWY WZROST OSMOLALNOŚCI OSOCZA SPADEK OBJĘTOŚCI KRWI KRĄŻĄCEJ=HIPOWOLEMIA BEZPOŚREDNIA INFORMACJA Z OSMORECEPTORÓW WZROST WYDZIELANIA ADH POBUDZENIE BARORECEPTORÓW ŻYLNYCH I TĘTNICZYCH WZROST PRZEPUSZCZALNOŚCI KANALIKÓW ZBIORCZYCH DLA WODY REABSORPCJA WOLNEJ WODY I ZMNIEJSZENIE JEJ WYDALANIA Z MOCZEM

13 MECHANIZM Z UDZIAŁEM ANP PRZEDSIONKOWEGO PEPTYDU NATRIURETYCZNEGO ANP jest wytwarzany przez kardiomiocyty przedsionkowe, głównym regulatorem sekrecji ANP są receptory przedsionkowe, rejestrujące stopień rozciągania kardiomiocytów. Stymulacja tych receptorów, spowodowana wzrostem wypełnienia krwią przedsionków, pobudza wydzielanie ANP i odwrotnie spadek wypełniania przedsionków krwią zmniejsza, ANP zwiększa przesączanie kłębuszkowe, hamuje resorpcję Na i wody w kanalikach, hamuje aktywność układu RAA, sekrecję wazopresyny oraz pragnienie,

14 MECHANIZM Z UDZIAŁEM ANP PRZEDSIONKOWEGO PEPTYDU NATRIURETYCZNEGO WZROST OBJĘTOŚCI KRWI KRĄŻĄCEJ ZWIĘKSZENIE NAPŁYWU KRWI DO PRZEDSIONKÓW SERCA ZWIĘKSZENIE ROZCIĄGANIA KARDIOMIOCYTÓW PRZEDSIONKOWYCH UWALNIANIE ANP ZWIĘKSZENIE PRZEPUSZCZALNOŚCI NACZYŃ WŁOSOWATYCH UCIECZKA PŁYNU ŚRÓDNACZYNIOWE GO DO PRZESTRZENI ŚRÓDMIĄŻSZOWEJ WZROST PRZESĄCZANIA KŁĘBUSZKOWEGO SUPRESJA UKŁADU RAA HAMOWANIE WYDZIELANIA WAZOPRESYNY ZMNIEJSZONA RESORPCJA WODY I SODU W KANALIKACH NERKOWYCH WZROST DIUREZY ZMNIEJSZENIE OBJĘTOŚCI KRWI KRĄŻĄCEJ OSŁABIENIE AKTYWNOŚCI UKŁADU WSPÓŁCZULNEGO ROZSZERZENIE NACZYŃ KRWIONOŚNYCH SPADEK CIŚNIENIA TĘTNICZEGO

15 MECHANIZM NEUROHORMONALNY bodźce nerwowe docierają do nerek włóknami nerwu trzewnego, źródłem bodźców nerwowych są receptory objętościowe lewego przedsionka. Ulegają one stymulacji przy zmniejszaniu wypełnienia lewego przedsionka. Następuje aktywacja układu współczulnego co wiąże się ze wzrostem sekrecji wazopresyny i aktywacją układu RAA. Hamowana jest natomiast sekrecja ANP i innych hormonów sodopędnych. Regulowana jest podczas tego mechanizmu wielkość przesączania w kłębuszkach i resorpcja zwrotna sodu.

16 MECHANIZM NEUROHORMONALNY ZMNIEJSZENIE EFEKTYWNEJ OBJĘTOŚCI KRWI TĘTNICZEJ POBUDZENIE PRAGNIENIA POBUDZENIE BARORECEPTORÓW ORAZ RECEPTORÓW OBJĘTOŚCIOWYCH WZROST POBORU PŁYNÓW AKTYWACJA UKŁADU RAA + + AKTYWACJA UKŁADU WSPÓŁCZULNEGO WZROST SEKRECJI WAZOPRESYNY HAMOWANIE WYDZIELANIA ANP I INNYCH HORMONÓW SODOPĘDNYCH WZMOŻONA RESORPCJA ZWROTNA SODU W KANALIKACH NERKOWYCH ZMNIEJSZENIE PRZESĄCZANIA KŁĘBUSZKOWEGO I UKRWIENIA NEREK, WZROST RESORPCJI Na W KANALIKACH WZMOŻONA RESORPCJA WODY I Na W KANALIKACH NERKOWYCH ZMNIEJSZENIE PRZESĄCZANIA KŁĘBUSZKOWEGO I WZMOŻONA RESORPCJA Na W KANALIKACH WZMOŻONA RETENCJA WODY I SODU W NERKACH, WZROST EFEKTYWNEJ OBJĘTOŚCI KRWI TĘTNICZEJ,

17 Prawo elektroobojętności płynów ustrojowych Prawo izomolalności (izoosmolalność) płynów ustrojowych Prawo izojonii (dążność ustroju do utrzymywania stałego stężenia jonów, w tym również i wodorowych)

18 PRAWO ELEKTROOBOJĘTNOŚCI PŁYNÓW USTROJOWYCH płyny ustrojowe obojętnie w jakich przestrzeniach wodnych się znajdują są elektrycznie obojętne. Znaczy to, że suma stężeń anionów musi się równać sumie stężeń kationów w danym płynie ustrojowym.

19 PRAWO IZOMOLALNOŚCI PŁYNÓW USTROJOWYCH ciśnienie osmotyczne płynów ustrojowych wszystkich przestrzeni wodnych jest jednakowe.

20 PRAWO IZOJONII dotyczy dążności ustroju do zachowania stałego stężenia jonów (izojonia), w tym w szczególności jonów wodorowych (izohydria).

21 ph krwi 7,45 7,35 (35 nmol/l 45 nmol/l)

22 W utrzymywaniu stałego ph krwi i płynów ustrojowych biorą udział: układy buforowe krwi i tkanek, płuca, nerki.

23 USTROJOWE UKŁADY BUFOROWE: kwas węglowy-wodorowęglany fosforan jednozasadowy-fosforan dwuzasadowy (H 2 PO 4- /HPO 4 2- ) białczanowy hemoglobinianowy

24 UKŁAD BUFOROWY HCO 3 - /H 2 CO 3 - kwas węglowy może ulegać spontanicznej dehydratacji do dwutlenku węgla, który poprzez układ oddechowy jest wydalany do powietrza atmosferycznego. Ze względu na te specyficzne właściwości bufor wodorowęglanowy stanowi najważniejszy układ buforowy płynu pozakomórkowego zabezpieczającego izohydrię i nazywany jest buforem lotnym.

25 UKŁAD BUFOROWY FOSFORANOWY -Jest to główny układ buforowy wewnątrzkomórkowy. -W zakresie fizjologicznego ph stosunek H 2 PO 4 - do HPO 4 2- ma się tak, jak 1:4. W tym układzie H 2 PO 4 - jest kwasem, bo może oddać jony wodorowe, HPO 4 2- jest zaś zasadą, bo może być akceptorem jonów wodorowych. -W warunkach wzmożonego powstawania jonów wodorowych fosforan dwuzasadowy wiążąc jeden jon wodorowy (a oddając jon Na + ) przekształca się w fosforan jednozasadowy. Powstający w tej reakcji fosforan jednozasadowy ulega wydalaniu przez nerki. Jony wodorowe zostają więc wydalone z ustroju w postaci kwaśnego fosforanu jednozasadowego.

26 UKŁAD BUFOROWY BIAŁCZANOWY -w roztworze kwaśnym grupy COOH i OH (fenolowe) aminokwasów nie ulegają w ogóle dysocjacji, natomiast ich grupy zasadowe (aminowe, imidazolowe), są akceptorami jonów wodorowych. -w środowisku zasadowym grupy COOH, SH i OH (fenolowe) są donatorami jonów wodorowych, a więc w alkalicznym roztworze białka zachowują się jak kwasy. -białka stanowią ważny wewnątrzkomórkowy układ buforowy.

27 UKŁAD BUFOROWY HEMOGLOBINIANOWY Jest najważniejszym układem buforowym wśród białek. Wynika to z następujących przyczyn: 1. Hemoglobina stanowi prawie ¾ całkowitego białka krwi. 2. Hemoglobina ma charakter kwaśny z powodu przewagi grup kwasowych hemu nad zasadowymi grupami globiny. Stąd Hb ma duże zdolności wiązania zasad. 3. Kwaśność hemoglobiny ulega znacznej zmianie w zalezności od stopnia utlenowania.

28 ROLA PŁUC Dzienne wytwarzanie dwutlenku węgla wynosi: mmol, co odpowiada wartości litrów czystego CO 2 na dobę. Wymiana gazowa uzależniona jest od: stopnia wentylacji, perfuzji naczyń włosowatych, dyzfuzji gazów przez ściany pęcherzyków płucnych, prawidłowego stosunku wentylacji do perfuzji.

29 ROLA NEREK I. Resorpcja zwrotna wodorowęglanów przesączonych w kłębuszkach nerkowych II. Regeneracja wodorowęglanów w procesie: 1. wytwarzania kwaśności miareczkowej 2. amoniogenezy

30 MECHANIZM RESORPCJI ZWROTNEJ WODOROWĘGLANÓW Światło kanalika nerkowego Komórki kanalików nerkowych Krew NaHCO 3 HCO Na + HCO H + H 2 O + CO 2 HCO 3 - H + H 2 CO 3 anhydraza węglanowa H 2 O + CO 2 NaHCO 3

31 MECHANIZM WYTWARZANIA KWAŚNOŚCI MIARECZKOWEJ Światło kanalika nerkowego Komórki kanalików nerkowych Krew Na 2 HPO 4 Na + + HPO Na + H + + HCO 3 - Na + HCO 3 - Na H 2 CO 3 Na + + HPO H + NaH2PO4 anhydraza węglanowa H 2 O + CO 2

32 kwaśność miareczkowa to ilość jonów wodorowych wydalanych z moczem w postaci H PO - lub innych 2 4 słabych kwasów

33 PROCES AMONIOGENEZY Światło kanalika nerkowego Komórki kanalików nerkowych Krew NaCl H 2 O + CO 2 anhydraza węglanowa NH 4 C l Cl - Na + H + NH 3 H 2 CO 3 H + + H 2 CO 3 - NH3 + kw.glutaminowy Glutamina Glutaminaza + dehydrogenza glutaminowa Na + NaHCO 3

34 RÓWNANIE HENDERSONA-HASSELBALCHA ph = pk a + log - [A ] [AH] pka ujemny log ze stałej dysocjacji cząsteczki kwasu HA A - - stężenie anionów kwasu AH stężenie niezdysocjowanych cząsteczek kwasu

35 ph = 6,1 + log - [HCO ] 3 [H CO ] 2 3 6,1 wartość pk dla kwasu węglowego w temp. 37 o C

36 Równanie H-H mówi, że: 1. zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej mogą być następstwem zmiany składowej oddechowej lub zmiany składowej metabolicznej, bądź też obu na raz; 2. równanie to dowodzi, że układy buforowe zmniejszają rozmiar zmian stężenia jonów wodorowych, natomiast nie zapobiegają zmianom tym całkowicie.

37 3. proces wiąznia lub oddawania jonów wodorowych przez układy buforowe zużywa ten bufor czyli zmniejsza pojemność buforową co wskazuje, iż istnieje nieustanna potrzeba regeneracji zużywających się układów buforowych. Proces regeneracji układów buforowych odbywa się w nerkach i płucach, w niewielkim stopniu w układzie pokarmowym, zaś w warunkach chorobowych także w układzie kostnym.

38 PARAMETRY CHARAKTERYZUJĄCE STAN GOSPODARKI KWASOWO- ZASADOWEJ USTROJU ph pco 2 prężność CO 2 w pobranej krwi ZB (BB) suma stężeń wszystkich zasad buforowych krwi [HCO 3- ] stężenie wodorowęglanów po 2 prężność tlenu we krwi SO 2 stopień wysycenia hemoglobiny tlenem TO 2 całkowita zawartość tlenu (rozpuszczonego i związanego) we krwi

39 Rodzaj zaburzenia ph pco 2 Stężenie HCO 3 - Kwasica nieoddechowa Zasadowica nieoddechowa Kwasica oddechowa Zasadowica oddechowa

40 Kwasica oddechowa jest wynikiem zaburzonej eliminacji dwutlenku węgla przez płuca, uwarunkowanej zmniejszeniem wentylacji pęcherzyków płucnych, utrudnionej dyfuzji CO 2 lub zaburzeniami prawidłowego stosunku wentylacji do perfuzji płuc.

41 Zasadowica oddechowa jest następstwem nadmiernej eliminacji CO 2 przez płuca, uwarunkowanej stymulacją ośrodka oddechowego (środkami farmakologicznymi, toksynami bakteryjnymi itd.)

42 Kwasica metaboliczna może być wynikiem: nadmiernej podaży silnych donatorów jonów wodorowych, zwiększonego wytwarzania w ustroju silnych kwasów (np. kwasu mlekowego) upośledzonej regeneracji zasad przez nerki (np. w przewlekłych stanach zapalnych nerek) utraty zasad przez przewód pokarmowy lub nerki. Kwasica metaboliczna charakteryzuje się pierwotnym spadkiem stężenia HCO 3 - we krwi.

43 Zasadowica metaboliczna przyczyną tego zaburzenia równowagi kwasowozasadowej może być zarówno: utrata silnych kwasów (np. wskutek uporczywych wymiotów), jak i podaż silnych zasad (najczęściej NaHCO 3 ).

MECHANIZM NEUROHORMONALNY

MECHANIZM NEUROHORMONALNY MECHANIZM NEUROHORMONALNY bodźce nerwowe docierają do nerek włóknami nerwu trzewnego, wpływają one nie tylko na wielkość GFR i ukrwienie nerek (zmieniając opór naczyń nerkowych), ale również bezpośrednio

Bardziej szczegółowo

Równowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny

Równowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Równowaga kwasowozasadowa Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Krytyka pojęcia ph ph = log [H + ] ph [H+] 1 100 mmol/l D = 90 mmol/l 2 10 mmol/l D = 9 mmol/l 3 1 mmol/l 2 Krytyka pojęcia

Bardziej szczegółowo

Równowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej PUM

Równowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej PUM Równowaga kwasowozasadowa Zakład Chemii Medycznej PUM Teorie kwasów i zasad Teoria dysocjacji elektrolitycznej Arheniusa: podczas rozpuszczania w wodzie wodzie kwas: dysocjuje z odszczepieniem kationu

Bardziej szczegółowo

Kompartmenty wodne ustroju

Kompartmenty wodne ustroju Kompartmenty wodne ustroju Tomasz Irzyniec Oddział Nefrologii, Szpital MSWiA Katowice Zawartość wody w ustroju jest funkcją wieku, masy ciała i zawartości tłuszczu u dzieci zawartość wody wynosi około

Bardziej szczegółowo

Równowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego

Równowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego Równowaga kwasowozasadowa Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego Teorie kwasów i zasad Teoria dysocjacji elektrolitycznej Arheniusa: podczas rozpuszczania w wodzie wodzie kwas: dysocjuje

Bardziej szczegółowo

Od niego zależy prawidłowy przebieg większości procesów życiowych.

Od niego zależy prawidłowy przebieg większości procesów życiowych. Prawo zachowania stałości stężenia jonu wodorowego jest jednym z najważniejszych praw dotyczących żywego organizmu. Od niego zależy prawidłowy przebieg większości procesów życiowych. Równanie Hendersona-Hasselbacha

Bardziej szczegółowo

OSMOREGULACJA I WYDALANIE

OSMOREGULACJA I WYDALANIE OSMOREGULACJA I WYDALANIE Nerki są parzystym narządem, pełniącym funkcje wydalnicze (usuwanie zbędnych końcowych produktów metabolizmu) oraz osmoregulacyjne, związane z utrzymaniem w organizmie właściwej

Bardziej szczegółowo

Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy.

Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Wydalanie pozbywanie się z organizmu zbędnych produktów przemiany

Bardziej szczegółowo

RÓWNOWAGA KWASOWO-ZASADOWA

RÓWNOWAGA KWASOWO-ZASADOWA RÓWNOWAGA KWASOWO-ZASADOWA Katedra Analityki Medycznej Wydział Nauk Medycznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie http://www.uwm.edu.pl/wnm/analitykamedyczna/ Patofizjologia równowagi kwasowo-zasadowej

Bardziej szczegółowo

Maksymalne wydzielanie potu w czasie wysiłku fizycznego może osiągać 2-3 litrów na godzinę zastanów się jakie mogą być tego konsekwencje?

Maksymalne wydzielanie potu w czasie wysiłku fizycznego może osiągać 2-3 litrów na godzinę zastanów się jakie mogą być tego konsekwencje? Ćwiczenia IV I. Termoregulacja wysiłkowa. Utrzymanie stałej temperatury ciała jest skomplikowanym procesem. Choć temperatura różnych części ciała może być różna, ważne jest utrzymanie temperatury wewnętrznej

Bardziej szczegółowo

Wydalanie ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI

Wydalanie ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI Wydalanie DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI Środowisko odla ZWIERZĘCIA jest nim OTOCZENIE, w którym żyje odla KOMÓREK PŁYN ZEWNĄTRZKOMÓRKOWY,

Bardziej szczegółowo

Analiza gazometrii krwi tętniczej

Analiza gazometrii krwi tętniczej Analiza gazometrii krwi tętniczej dr hab. n.med. Barbara Adamik Katedra i Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Analiza gazometrii krwi tętniczej wymiana gazowa

Bardziej szczegółowo

Przestrzenie wodne organizmu

Przestrzenie wodne organizmu ROZDZIAŁ 3 Przestrzenie wodne organizmu Agnieszka Kosowska Agnieszka Kłych Dorota Polańska Jolanta Czerniak Woda jest głównym składnikiem organizmu. Stanowi 60% masy ciała dorosłego człowieka, a jej zawartość

Bardziej szczegółowo

BUDOWA USTROJU Zaburzenia regulacji wodno-elektrolitowej (C) III Katedra Chirurgii Ogólnej UJ CM

BUDOWA USTROJU Zaburzenia regulacji wodno-elektrolitowej (C) III Katedra Chirurgii Ogólnej UJ CM BUDOWA USTROJU Zaburzenia regulacji wodno-elektrolitowej 2016 (C) III Katedra Chirurgii Ogólnej UJ CM Skład ustroju 100% 90% % wagi ciała 80% Tłuszcz 25% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% BMC 75% Tłuszcz

Bardziej szczegółowo

DIAGNOSTYKA LABORAOTRYJNA ZABURZEŃ GOSPODARKI WODNO-ELEKTROLITOWEJ

DIAGNOSTYKA LABORAOTRYJNA ZABURZEŃ GOSPODARKI WODNO-ELEKTROLITOWEJ DIAGNOSTYKA LABORAOTRYJNA ZABURZEŃ GOSPODARKI WODNO-ELEKTROLITOWEJ Katedra Analityki Medycznej Wydział Nauk Medycznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie http://www.uwm.edu.pl/wnm/analitykamedyczna/

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 3. Bufory. Repetytorium. Repetytorium. 1. Woda i przestrzenie wodne. Różnica w składzie jonowym płynów ustrojowych

Ćwiczenie nr 3. Bufory. Repetytorium. Repetytorium. 1. Woda i przestrzenie wodne. Różnica w składzie jonowym płynów ustrojowych Repetytorium Ćwiczenie nr dr Bożena Kuran Bufory 1. Woda i przestrzenie wodne. Różnice w składzie jonowym płynów ustrojowych.. Osmoza i ciśnienie osmotyczne.. Bufory, pojemność buforowa, obliczanie p i

Bardziej szczegółowo

Równowaga kwasowo-zasadowa

Równowaga kwasowo-zasadowa Równowaga kwasowo-zasadowa Dorosły człowiek wytwarza ok. 18 moli tj 448 l CO 2 na dobę. Ponad 90% CO 2 wydalanego przez płuca powstaje w 3 reakcjach katalizowanych przez dekarboksylazy w mitochondriach.

Bardziej szczegółowo

Równowaga kwasowo-zasadowa

Równowaga kwasowo-zasadowa Równowaga kwasowo-zasadowa Dorosły człowiek wytwarza ok. 18 moli tj 448 l CO 2 na dobę. Ponad 90% CO 2 wydalanego przez płuca powstaje w 3 reakcjach katalizowanych przez dekarboksylazy w mitochondriach.

Bardziej szczegółowo

FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA

FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin Jonathan Stamford David White Przekład zbiorowy pod redakcją Joanny Gromadzkiej-Ostrowskiej

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia równowagi kwasowo - zasadowej

Zaburzenia równowagi kwasowo - zasadowej Zaburzenia równowagi kwasowo zasadowej lek. Grzegorz Szewczyk Katedra i Zakład Patologii Ogólnej i Doświadczalnej Akademia Medyczna w Warszawie Fizjologia ph 7.35 7.45 (log [ ]) [ ] 35 45 nmol/l Kluczowe

Bardziej szczegółowo

Kwasica nieoddechowa u chorych z PCHN

Kwasica nieoddechowa u chorych z PCHN Kwasica nieoddechowa u chorych z PCHN F. Kokot Katedra i Klinika Nefrologii, Endokrynologii i Chorób Przemiany Materii ŚUM Zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej: główne ogniwa gospodarki kwasowozasadowej

Bardziej szczegółowo

Co może zniszczyć nerki? Jak żyć, aby je chronić?

Co może zniszczyć nerki? Jak żyć, aby je chronić? Co może zniszczyć nerki? Jak żyć, aby je chronić? Co zawdzięczamy nerkom? Działanie nerki można sprowadzić do działania jej podstawowego elementu funkcjonalnego, czyli nefronu. Pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego

Bardziej szczegółowo

BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II

BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II MÓZGOWE MECHANIZMY FUNKCJI PSYCHICZNYCH 1.1. ZMYSŁY CHEMICZNE (R.7.3) 1.2. REGULACJA WEWNĘTRZNA (R.10) Zakład Psychofizjologii UJ ZMYSŁY CHEMICZNE Chemorecepcja: smak,

Bardziej szczegółowo

Mechanizm działania buforów *

Mechanizm działania buforów * Mechanizm działania buforów * UNIWERSYTET PRZYRODNICZY Z doświadczenia nabytego w laboratorium wiemy, że dodanie kropli stężonego kwasu do 10 ml wody powoduje gwałtowny spadek ph o kilka jednostek. Tymczasem

Bardziej szczegółowo

Układ wewnątrzwydzielniczy

Układ wewnątrzwydzielniczy Układ wewnątrzwydzielniczy 1. Gruczoły dokrewne właściwe: przysadka mózgowa, szyszynka, gruczoł tarczowy, gruczoły przytarczyczne, nadnercza 2. Gruczoły dokrewne mieszane: trzustka, jajniki, jądra 3. Inne

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia równowagi kwasowo - zasadowej

Zaburzenia równowagi kwasowo - zasadowej Zaburzenia równowagi kwasowo zasadowej lek. Grzegorz Szewczyk Katedra i Zakład Patologii Ogólnej i Doświadczalnej Akademia Medyczna w Warszawie Fizjologia ph 7.5 7.45 (log [ ]) [ ] 5 45 nmol/l Kluczowe

Bardziej szczegółowo

Stanisław Poprzęcki, Adam Zając PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE WODOROWĘGLANU SODU W SPORCIE

Stanisław Poprzęcki, Adam Zając PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE WODOROWĘGLANU SODU W SPORCIE Stanisław Poprzęcki, Adam Zając PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE WODOROWĘGLANU SODU W SPORCIE [H + ] M 10 0 Silnie kwaśne 10-1 10-2 10-3 10-4 10-5 10-6 10-7 10-8 ph Większość żywych komórek ma wąską tolerancję

Bardziej szczegółowo

Wydalanie ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI

Wydalanie ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI Wydalanie DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI Wydalanie Środowisko odla ZWIERZĘCIA jest nim OTOCZENIE, w którym żyje odla KOMÓREK

Bardziej szczegółowo

Homeostaza DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI

Homeostaza DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI Homeostaza DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI Różnorodność środowisk Stałość warunków w organizmie Podstawy procesów fizjologicznych Procesy zachodzące

Bardziej szczegółowo

Geometria wiązania hemu w oksymioglobinie

Geometria wiązania hemu w oksymioglobinie Białka wiążące tlen Geometria wiązania hemu w oksymioglobinie Hem Hb A tetrametr zbudowany z dwóch identycznych łańcuchów α (141 reszt aminokwasowych, N koniec stanowi walina, a C koniec arginina) i dwóch

Bardziej szczegółowo

Równowaga kwasowo-zasadowa i gospodarka wodno-elektrolitowa

Równowaga kwasowo-zasadowa i gospodarka wodno-elektrolitowa Równowaga kwasowo-zasadowa i gospodarka wodno-elektrolitowa H + HCO 3 - HCO 3 - Konieczne Na + lub K + Nerki Zakwaszenie moczu ph = pk + log [HCO 3- ] 0,03 x pco 2 Alkalizacja moczu ph = -log[h + ] CO

Bardziej szczegółowo

6. Wchłanianie wodorowęglanów w kanalikach nerkowych wzrasta: A. Pod wpływem parathormonu B. W zasadowicy C. W kwasicy D. Podczas diurezy wodnej

6. Wchłanianie wodorowęglanów w kanalikach nerkowych wzrasta: A. Pod wpływem parathormonu B. W zasadowicy C. W kwasicy D. Podczas diurezy wodnej 1. Wskaż właściwe stwierdzenie: A. Glukoza nie ulega filtracji w kłębuszkach nerkowych B. Glukoza przefiltrowana do moczu pierwotnego w kłębuszkach nerkowych jest wchłaniana w cewce zbiorczej C. Glukoza

Bardziej szczegółowo

Gospodarka wodna w organizmie człowieka

Gospodarka wodna w organizmie człowieka Gospodarka wodna w organizmie człowieka Woda jest najważniejszym nieorganicznym składnikiem potrzebnym do życia organizmów roślinnych i zwierzęcych. Jej ilość zależy od rodzaju organizmu, a dla wielu z

Bardziej szczegółowo

Budowa i funkcja nerki: angioarchitektonika nerki, budowa nefronu.

Budowa i funkcja nerki: angioarchitektonika nerki, budowa nefronu. Materiał obowiązujący na ćwiczenia: 1. Nerka Budowa i funkcja nerki: angioarchitektonika nerki, budowa nefronu. Filtracja kłębkowa - siły napędowe filtracji, czynniki wpływające, pomiar GFR, klirens. Przepływ

Bardziej szczegółowo

ZAKRES WIEDZY WYMAGANEJ PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ:

ZAKRES WIEDZY WYMAGANEJ PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ: UKŁAD NERWOWY Budowa komórki nerwowej. Pojęcia: pobudliwość, potencjał spoczynkowy, czynnościowy. Budowa synapsy. Rodzaje łuków odruchowych. 1. Pobudliwość pojęcie, komórki pobudliwe, zjawisko pobudliwości

Bardziej szczegółowo

Wydalanie ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI

Wydalanie ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI Wydalanie DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI Środowisko odla ZWIERZĘCIA jest nim OTOCZENIE, w którym żyje odla KOMÓREK PŁYN ZEWNĄTRZKOMÓRKOWY,

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej

Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej 17 Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej Tabela 17.1. Ocena stopnia zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej ph krwi tętniczej Równowaga kwasowo-zasadowa Stężenie jonu wodorowego (nmol/l) < 7,2 Ciężka kwasica

Bardziej szczegółowo

Marcin Skrok, Alicja Nowicka. Kwasica i zasadowica oddechowa (równowaga kwasowo-zasadowa podstawy, kwasica oddechowa, zasadowica oddechowa)

Marcin Skrok, Alicja Nowicka. Kwasica i zasadowica oddechowa (równowaga kwasowo-zasadowa podstawy, kwasica oddechowa, zasadowica oddechowa) Marcin Skrok, Alicja Nowicka Kwasica i zasadowica oddechowa (równowaga kwasowo-zasadowa podstawy, kwasica oddechowa, zasadowica oddechowa) Równowaga kwasowo-zasadowa Podstawy Równowaga kwasowo-zasadowa

Bardziej szczegółowo

Kurczliwość. Układ współczulny

Kurczliwość. Układ współczulny CIŚNIENIE KRWI = RZUT SERCA X OBWODOWY OPÓR NACZYNIOWY Obciążenie wstępne Kurczliwość Układ współczulny Skurcz czynnościowy Układ RAA WZROST RZUTU SERCA ZWIĘKSZENIE OBWODOWEGO PRZEPŁYWU KRWI WYMYWANIE

Bardziej szczegółowo

Zadania egzaminacyjne obejmujące materiał z klasy II gimnazjum

Zadania egzaminacyjne obejmujące materiał z klasy II gimnazjum Zadania egzaminacyjne obejmujące materiał z klasy II gimnazjum Informacje do zadań 1. i 2. A C D B Schemat przedstawia szkielet kończyny górnej. Zadanie 1. (0 2) Podaj nazwy kości oznaczonych literami

Bardziej szczegółowo

biologia w gimnazjum UKŁAD KRWIONOŚNY CZŁOWIEKA

biologia w gimnazjum UKŁAD KRWIONOŚNY CZŁOWIEKA biologia w gimnazjum 2 UKŁAD KRWIONOŚNY CZŁOWIEKA SKŁAD KRWI OSOCZE Jest płynną częścią krwi i stanowi 55% jej objętości. Jest podstawowym środowiskiem dla elementów morfotycznych. Zawiera 91% wody, 8%

Bardziej szczegółowo

Fizjologia człowieka

Fizjologia człowieka Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski

Bardziej szczegółowo

Autonomiczny układ nerwowy - AUN

Autonomiczny układ nerwowy - AUN Autonomiczny układ nerwowy - AUN AUN - różnice anatomiczne część współczulna część przywspółczulna włókna nerwowe tworzą odrębne nerwy (nerw trzewny większy) wchodzą w skład nerwów czaszkowych lub rdzeniowych

Bardziej szczegółowo

Fizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE PZWL. Wydawnictwo Lekarskie

Fizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE PZWL. Wydawnictwo Lekarskie W ł a d y s ł a w Z. T r a c z y k Fizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE Wydawnictwo Lekarskie PZWL prof. dr hab. med. WŁADYSŁAW Z. TRACZYK Fizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE W ydanie VIII - uaktualnione M Wydawnictwo

Bardziej szczegółowo

Woda w organizmie człowieka. Właściwości koligatywne roztworów. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego

Woda w organizmie człowieka. Właściwości koligatywne roztworów. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego Woda w organizmie człowieka. Właściwości koligatywne roztworów. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego Do niedawna nasze wiadomości o gospodarce wodnej i elektrolitowej były nie tyle

Bardziej szczegółowo

Układ oddechowy. Wymiana gazowa = respiracja wymiana tlenu i dwutlenku węgla między środowiskiem zewnętrznym a organizmem.

Układ oddechowy. Wymiana gazowa = respiracja wymiana tlenu i dwutlenku węgla między środowiskiem zewnętrznym a organizmem. Układ oddechowy Wymiana gazowa = respiracja wymiana tlenu i dwutlenku węgla między środowiskiem zewnętrznym a organizmem. 1 oddychanie zewnętrzne między środowiskiem zewnętrznym a narządem (układem) oddechowym,

Bardziej szczegółowo

Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak)

Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak) Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak) 1. Właściwości roztworów buforowych Dodatek nieznacznej ilości mocnego kwasu lub mocnej zasady do czystej wody powoduje stosunkowo dużą

Bardziej szczegółowo

Nawadnianie sportowców

Nawadnianie sportowców Nawadnianie sportowców mgr. Joanna Misiorowska Woda w organizmie 55% - wewnątrzkomórkowa 39% - płyny międzykomórkowe 6% - osocze krwi i limfa Mięśnie - 75% wody Kości - 25% wody Płuca - prawie 90% pełni

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Fizjologia ogólna i fizjologia wysiłku

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Fizjologia ogólna i fizjologia wysiłku SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016-2019 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek)

Bardziej szczegółowo

BEZINWAZYJNA ANALIZA KRWI

BEZINWAZYJNA ANALIZA KRWI BEZINWAZYJNA ANALIZA KRWI Płeć:kobieta Wiek: 0 Waga: 0 Puls: 0 Szybkość oddychania: 0 Ciśnienie atmosferyczne: 0 LCA: 0 RCA: 0 LAC: 0 RAC: 0 ABD: 0 0 00000 Nie: Parametry: Norma: Wartość: Hemogram: 1 1

Bardziej szczegółowo

Anatomia, embriologia i fizjologia nerek, budowa kłębuszka nerkowego

Anatomia, embriologia i fizjologia nerek, budowa kłębuszka nerkowego Anatomia, embriologia i fizjologia nerek, budowa kłębuszka nerkowego Krzysztof Letachowicz Katedra i Klinika Nefrologii i Medycyny Transplantacyjnej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Kierownik: Prof.

Bardziej szczegółowo

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Nazwa modułu: Fizjologia Rok akademicki: 2014/2015 Kod: JFM-1-203-s Punkty ECTS: 3 Wydział: Fizyki i Informatyki Stosowanej Kierunek: Fizyka Medyczna Specjalność: - Poziom studiów: Studia I stopnia Forma

Bardziej szczegółowo

Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii

Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Mol jest to liczebność materii występująca, gdy liczba cząstek (elementów) układu jest równa liczbie atomów zawartych w masie 12 g węgla 12 C (równa liczbie

Bardziej szczegółowo

Podstawy fizjologii i patofizjologii nurkowania

Podstawy fizjologii i patofizjologii nurkowania Podstawy fizjologii i patofizjologii nurkowania Układ krążenia, krwionośny Układ krążenia (krwionośny) zbudowany jest z zamkniętego systemu naczyń krwionośnych, które pod wpływem rytmicznych impulsów serca

Bardziej szczegółowo

6. ph i ELEKTROLITY. 6. ph i elektrolity

6. ph i ELEKTROLITY. 6. ph i elektrolity 6. ph i ELEKTROLITY 31 6. ph i elektrolity 6.1. Oblicz ph roztworu zawierającego 0,365 g HCl w 1,0 dm 3 roztworu. Odp 2,00 6.2. Oblicz ph 0,0050 molowego roztworu wodorotlenku baru (α = 1,00). Odp. 12,00

Bardziej szczegółowo

REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW

REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW Regulacja nerwowa wpływ układu wegetatywnego na czynność endokrynną gruczołów wydzielania dokrewnego wytwarzanie i uwalnianie hormonów z zakończeń neuronów np.wazopresyny

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) Fizjologia ogólna i fizjologia wysiłku

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) Fizjologia ogólna i fizjologia wysiłku SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Fizjologia ogólna i fizjologia wysiłku Kod przedmiotu/ modułu* Wydział

Bardziej szczegółowo

ZABURZENIA WODNO - ELEKTROLITOWE ROZKŁAD WODY USTROJOWEJ DZIENNA WYMIANA WODY SKŁONNOŚCI DO ODWODNIENIA SPRZYJA:

ZABURZENIA WODNO - ELEKTROLITOWE ROZKŁAD WODY USTROJOWEJ DZIENNA WYMIANA WODY SKŁONNOŚCI DO ODWODNIENIA SPRZYJA: ZAWARTOŚĆ WODY W ORGANIŹMIE ZABURZENIA WODNO - ELEKTROLITOWE % masy ciała Niemowlę 65-85 Dziecko 60-70 Dorosły K 45-55 M 55-65 % masy ciała Płód 90 Noworodek 80 Niemowlę 75 Dziecko 70 Dorosły 60 ROZKŁAD

Bardziej szczegółowo

Plan zajęć. Definicja. Przestrzenie wodne organizmu. Patomechanizmy powstawania obrzęków. Podział kliniczny obrzęków. Diagnostyka obrzęku płucnego

Plan zajęć. Definicja. Przestrzenie wodne organizmu. Patomechanizmy powstawania obrzęków. Podział kliniczny obrzęków. Diagnostyka obrzęku płucnego Plan zajęć Definicja Przestrzenie wodne organizmu Patomechanizmy powstawania obrzęków Podział kliniczny obrzęków Diagnostyka obrzęku płucnego Podsumowanie i dyskusja Definicja 1. Obrzęk to obrzmienie tkanek

Bardziej szczegółowo

Kwas HA i odpowiadająca mu zasada A stanowią sprzężoną parę (podobnie zasada B i kwas BH + ):

Kwas HA i odpowiadająca mu zasada A stanowią sprzężoną parę (podobnie zasada B i kwas BH + ): Spis treści 1 Kwasy i zasady 2 Rola rozpuszczalnika 3 Dysocjacja wody 4 Słabe kwasy i zasady 5 Skala ph 6 Oblicznie ph słabego kwasu 7 Obliczanie ph słabej zasady 8 Przykłady obliczeń 81 Zadanie 1 811

Bardziej szczegółowo

Układy: oddechowy, krążenia,

Układy: oddechowy, krążenia, Układy: oddechowy, krążenia, Kurs Kynologia ESPZiWP Układ oddechowy Układ oddechowy jest odpowiedzialny za utrzymanie stałej wymiany gazów między organizmem a środowiskiem. Składa się z dróg oddechowych

Bardziej szczegółowo

OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA

OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA Załącznik nr 9 do Zarządzenia Rektora ATH Nr 514/2011/2012z dnia 14 grudnia 2011 r. Druk DNiSS nr PK_IIIF OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA NAZWA PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA: Fizjologia Kod przedmiotu: 4 Rodzaj

Bardziej szczegółowo

Fizjologia człowieka

Fizjologia człowieka Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski

Bardziej szczegółowo

CHOROBY WEWNĘTRZNE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO

CHOROBY WEWNĘTRZNE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO CHOROBY WEWNĘTRZNE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO Dariusz Moczulski Klinika Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. WAM ul. Żeromskiego 113, Łódź Zaburzenia gospodarki wodno

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. PŁYN FIZJOLOGICZNY WIELOELEKTROLITOWY IZOTONICZNY FRESENIUS, roztwór do infuzji

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. PŁYN FIZJOLOGICZNY WIELOELEKTROLITOWY IZOTONICZNY FRESENIUS, roztwór do infuzji CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO PŁYN FIZJOLOGICZNY WIELOELEKTROLITOWY IZOTONICZNY FRESENIUS, roztwór do infuzji 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1000 ml roztworu zawiera:

Bardziej szczegółowo

Fizjologia. Zaburzenia równowagi kwasowo - zasadowej. Fizjologia. Fizjologia. Fizjologia. Fizjologia. lek. Grzegorz Szewczyk

Fizjologia. Zaburzenia równowagi kwasowo - zasadowej. Fizjologia. Fizjologia. Fizjologia. Fizjologia. lek. Grzegorz Szewczyk Zaburzenia równowagi kwasowo zasadowej lek. Grzegorz Szewczyk Katedra i Zakład Patologii Ogólnej i Doświadczalnej Akademia Medyczna w Warszawie ph 7.5 7.5 (log [ ]) [ ] 5 5 nmol/l Kluczowe dla prawidłowej

Bardziej szczegółowo

Inżynieria Środowiska

Inżynieria Środowiska ROZTWORY BUFOROWE Roztworami buforowymi nazywamy takie roztwory, w których stężenie jonów wodorowych nie ulega większym zmianom ani pod wpływem rozcieńczania wodą, ani pod wpływem dodatku nieznacznych

Bardziej szczegółowo

FIZJOLOGIA. b. umiejętności:

FIZJOLOGIA. b. umiejętności: FIZJOLOGIA 1. Informacje o przedmiocie (zajęciach), jednostce koordynującej przedmiot, osobie prowadzącej 1.1. Nazwa przedmiotu (zajęć): Fizjologia 1.2.Forma przedmiotu: Wykłady, ćwiczenia 1.3. Przedmiot

Bardziej szczegółowo

- w nawiasach kwadratowych stężenia molowe.

- w nawiasach kwadratowych stężenia molowe. Cz. VII Dysocjacja jonowa, moc elektrolitów, prawo rozcieńczeń Ostwalda i ph roztworów. 1. Pojęcia i definicja. Dysocjacja elektroniczna (jonowa) to samorzutny rozpad substancji na jony w wodzie lub innych

Bardziej szczegółowo

Created by Neevia Document Converter trial version

Created by Neevia Document Converter trial version TEST 2 WERSJA A 1. WskaŜ prawidłowe stwierdzenie dotyczące hipokaliemii: a) nasila je kwasica b) rozpoznaje się ją przy stęŝeniu potasu w surowicy < 5,5 mmol/l c) powoduje przede wszytkim bradyarytmie

Bardziej szczegółowo

Czy równowaga jest procesem korzystnym? dr hab. prof. nadzw. Małgorzata Jóźwiak

Czy równowaga jest procesem korzystnym? dr hab. prof. nadzw. Małgorzata Jóźwiak Czy równowaga jest procesem korzystnym? dr hab. prof. nadzw. Małgorzata Jóźwiak 1 Pojęcie równowagi łańcuch pokarmowy równowagi fazowe równowaga ciało stałe - ciecz równowaga ciecz - gaz równowaga ciało

Bardziej szczegółowo

ANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody

ANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody ANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody Bilans jonów Zasady ogólne Kontroli jakości danych dokonuje się wykonując bilans jonów. Bilans jonów jest podstawowym testem poprawności wyników analiz chemicznych

Bardziej szczegółowo

Ocena stanu pacjenta

Ocena stanu pacjenta Ocena stanu pacjenta Prawidłowy dobowy bilans wody osoby dorosłej Przyjmujemy: Płyny (1000 1500 ml) Stałe pokarmy (700 ml) Woda oksydacyjna (300 ml) Wydalamy: Mocz (1000 1500 ml) Perspiratio insensibilis

Bardziej szczegółowo

Anatomia i fizjologia układu krążenia. Łukasz Krzych

Anatomia i fizjologia układu krążenia. Łukasz Krzych Anatomia i fizjologia układu krążenia Łukasz Krzych Wytyczne CMKP Budowa serca RTG Unaczynienie serca OBSZARY UNACZYNIENIA Układ naczyniowy Układ dąży do zachowania ośrodkowego ciśnienia tętniczego

Bardziej szczegółowo

prof. dr hab. Małgorzata Jóźwiak

prof. dr hab. Małgorzata Jóźwiak Czy równowaga w przyrodzie i w chemii jest korzystna? prof. dr hab. Małgorzata Jóźwiak 1 Pojęcie równowagi łańcuch pokarmowy równowagi fazowe równowaga ciało stałe - ciecz równowaga ciecz - gaz równowaga

Bardziej szczegółowo

UKŁAD MOCZOWY (UKŁAD WYDALNICZY) CZŁOWIEKA. Andrzej Czubaj, Nadzieja Drela,

UKŁAD MOCZOWY (UKŁAD WYDALNICZY) CZŁOWIEKA. Andrzej Czubaj, Nadzieja Drela, UKŁAD MOCZOWY (UKŁAD WYDALNICZY) CZŁOWIEKA Andrzej Czubaj, czubaj@biol.uw.edu.pl Nadzieja Drela, ndrela@biol.uw.edu.pl WSPÓŁDZIAŁANIE NARZĄDÓW W OSMOREGULACJI I WYDALANIU FUNKCJA UKŁADU MOCZOWEGO Utrzymanie

Bardziej szczegółowo

Fizjologia człowieka

Fizjologia człowieka Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski

Bardziej szczegółowo

2010-04-03. dr n. med. Adam Węgrzynowski. Sobotta, Atlas anatomii człowieka, 1994. Wikipedia 2009

2010-04-03. dr n. med. Adam Węgrzynowski. Sobotta, Atlas anatomii człowieka, 1994. Wikipedia 2009 dr n. med. Adam Węgrzynowski Sobotta, Atlas anatomii człowieka, 1994 Wikipedia 2009 transport substancji odżywczych transport tlenu i dwutlenku węgla transport produktów przemiany materii utrzymanie równowagi

Bardziej szczegółowo

Dr inż. Marta Kamińska

Dr inż. Marta Kamińska Wykład 4 Nowe techniki i technologie dla medycyny Dr inż. Marta Kamińska Wykład 4 Tkanka to grupa lub warstwa komórek wyspecjalizowanych w podobny sposób i pełniących wspólnie pewną specyficzną funkcję.

Bardziej szczegółowo

KARTA ODPOWIEDZI konkurs z biologii dla uczniów szkół podstawowych ETAP SZKOLNY

KARTA ODPOWIEDZI konkurs z biologii dla uczniów szkół podstawowych ETAP SZKOLNY KARTA ODPOWIEDZI konkurs z biologii dla uczniów szkół podstawowych ETAP SZKOLNY nr zad. max punktów 1. 4 pkt. A. ośrodek dotyku płat ciemieniowy ośrodek ruchowy płat czołowy ośrodek Wernickiego płat skroniowy

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 2 Temat: Komórka nerwowa. Przewodnictwo synaptyczne. Pomiar chronaksji i reobazy nerwu kulszowego żaby - Filmy

Ćwiczenie 2 Temat: Komórka nerwowa. Przewodnictwo synaptyczne. Pomiar chronaksji i reobazy nerwu kulszowego żaby - Filmy Ćwiczenie 1 Temat: Organizacja zajęć, regulamin, szkolenie BHP Ćwiczenie 2 Temat: Komórka nerwowa. Przewodnictwo synaptyczne 1. Funkcje układu nerwowego. 2. Morfologia komórek nerwowych w aspekcie przewodnictwa.

Bardziej szczegółowo

ANATOMIA FUNKCJONALNA

ANATOMIA FUNKCJONALNA BOGUSŁAW MARECKI ANATOMIA FUNKCJONALNA TOM II UKŁADY: naczyniowy, oddechowy, trawienny, moczowy, płciowy, nerwowy, wewnątrzwydzielniczy, narządów zmysłów, powłoka wspólna Akademia Wychowania Fizycznego

Bardziej szczegółowo

HYDROLIZA SOLI. 1. Hydroliza soli mocnej zasady i słabego kwasu. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco:

HYDROLIZA SOLI. 1. Hydroliza soli mocnej zasady i słabego kwasu. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco: HYDROLIZA SOLI Hydroliza to reakcja chemiczna zachodząca między jonami słabo zdysocjowanej wody i jonami dobrze zdysocjowanej soli słabego kwasu lub słabej zasady. Reakcji hydrolizy mogą ulegać następujące

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 1. ĆWICZENIE Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych i gładkich

ĆWICZENIE 1. ĆWICZENIE Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych i gładkich ĆWICZENIE 1. TEMAT: testowe zaliczenie materiału wykładowego ĆWICZENIE 2 TEMAT: FIZJOLOGIA MIĘŚNI SZKIELETOWYCH 1. Ogólna charakterystyka mięśni 2. Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych

Bardziej szczegółowo

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej

Bardziej szczegółowo

Czynność wątroby. Fizjologia człowieka

Czynność wątroby. Fizjologia człowieka Czynność wątroby Fizjologia człowieka Wątroba (hepar) Jest największym gruczołem, Zbudowana jest w 80% z komórek miąższowych hepatocytów, w 16% z komórek siateczkowo-śródbłonkowych gwieździstych Browicza-Kupffera

Bardziej szczegółowo

Jest to test przeznaczony dla klas II gimnazjum z tematu: Układ wydalniczy. Publikuję go celem dzielenia się doświadczeniem z innymi nauczycielami.

Jest to test przeznaczony dla klas II gimnazjum z tematu: Układ wydalniczy. Publikuję go celem dzielenia się doświadczeniem z innymi nauczycielami. Literka.pl Układ wydalniczy Data dodania: 2011-06-13 21:44:58 Autor: Iwona Ewa Wiśniewska Jest to test przeznaczony dla klas II gimnazjum z tematu: Układ wydalniczy. Publikuję go celem dzielenia się doświadczeniem

Bardziej szczegółowo

roztwory elektrolitów KWASY i ZASADY

roztwory elektrolitów KWASY i ZASADY roztwory elektrolitów KWASY i ZASADY nieelektrolit słaby elektrolit mocny elektrolit Przewodnictwo właściwe elektrolitów < 10-2 Ω -1 m -1 dla metali 10 6-10 8 Ω -1 m -1 Pomiar przewodnictwa elektrycznego

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej i gospodarki wodno-elektrolitowej. Diagnostyka chorób nerek. Wykład 10

Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej i gospodarki wodno-elektrolitowej. Diagnostyka chorób nerek. Wykład 10 Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej i gospodarki wodno-elektrolitowej. Diagnostyka chorób nerek. Wykład 10 Dr Agnieszka Jaźwa agnieszka.jazwa@uj.edu.pl Bilans kwasów w organizmie Prawidłowe ph krwi:

Bardziej szczegółowo

RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW

RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELETROLITÓW Opracowanie: dr Jadwiga Zawada, dr inż. rystyna Moskwa, mgr Magdalena Bisztyga 1. Dysocjacja elektrolityczna Substancje, które podczas rozpuszczania w wodzie (lub innych

Bardziej szczegółowo

Fizjologia człowieka

Fizjologia człowieka Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski

Bardziej szczegółowo

ILUSTROWANA FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA

ILUSTROWANA FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Stefan Silbernagl Agamemnon Despopoulos ILUSTROWANA FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA l-s s, Redakcja naukowa tłumaczenia Joanna Lew in-k ow alik Wydawnictwo Lekarskie PZWL Stefan Silbernagl Agamemnon Despopoulos ILUSTROWANA

Bardziej szczegółowo

Fresenius Kabi Polska Sp. z o.o. CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO

Fresenius Kabi Polska Sp. z o.o. CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO PŁYN FIZJOLOGICZNY WIELOELEKTROLITOWY IZOTONICZNY FRESENIUS, roztwór do infuzji 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY mg/1000 ml jony mmol/1000

Bardziej szczegółowo

Odwodnienie patofizjologia i klinika

Odwodnienie patofizjologia i klinika Program edukacyjny Zagadnienia współczesnej nefrologii Forum Nefrologiczne 2012, tom 5, nr 1, 73 78 Copyright 2012 Via Medica ISSN 1899 3338 Ilona Idasiak-Piechocka www.fn.viamedica.pl Katedra i Klinika

Bardziej szczegółowo

ZABURZENIA GOSPODARKI WODNO-ELEKTROLITOWEJ

ZABURZENIA GOSPODARKI WODNO-ELEKTROLITOWEJ ZABURZENIA GOSPODARKI WODNO-ELEKTROLITOWEJ HOMEOSTAZA POLEGA NA UTRZYMANIU: izowolemii izotonii izojonii izohydrii wielkość przestrzeni wodnych ciśnienie osmotyczne skład jonowy stężenie jonów H + DZIENNY

Bardziej szczegółowo

Zaznacz wykres ilustrujący stałocieplność człowieka. A. B. C. D.

Zaznacz wykres ilustrujący stałocieplność człowieka. A. B. C. D. I. Organizm człowieka. Skóra powłoka organizmu 1. Zadanie Napisz, czym zajmuje się anatomia............................................................................................................................

Bardziej szczegółowo

ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO Podręcznik dla studentów

ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO Podręcznik dla studentów ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO Podręcznik dla studentów ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCIKIES Podręcznik dla studentów Pod redakcją dr n. med. Bożeny Czarkowskiej-Pączek prof. dr. hab. n. med. Jacka

Bardziej szczegółowo

Fresenius Kabi Polska Sp. z o.o. CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO

Fresenius Kabi Polska Sp. z o.o. CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO GLUCOSUM 5% ET NATRIUM CHLORATUM 0,9% 2:1 FRESENIUS, (33,3 mg + 3,0 mg)/ml, roztwór do infuzji 2. SKŁAD ILOŚCIOWY I JAKOŚCIOWY 1 ml roztworu

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. Fizjologia Wydział Lekarski I Lekarski magisterski stacjonarne polski. obowiązkowy. 155, w tym: 35 - wykłady, 48 seminaria, 72 ćwiczenia

SYLABUS. Fizjologia Wydział Lekarski I Lekarski magisterski stacjonarne polski. obowiązkowy. 155, w tym: 35 - wykłady, 48 seminaria, 72 ćwiczenia SYLABUS Nazwa przedmiotu/modułu Wydział Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Forma studiów Język przedmiotu Rodzaj przedmiotu Fizjologia Wydział Lekarski I Lekarski magisterski stacjonarne polski

Bardziej szczegółowo

Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego

Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego Układ krążenia Serce Naczynia krwionośne Układ krążenia Prawa strona serca tłoczy krew do płuc (krążenia płucnego), gdzie odbywa

Bardziej szczegółowo