dr Mieczysław Juda Filozofia z estetyką

Transkrypt

1

2 dr Mieczysław Juda Filozofia z estetyką Zakład Teorii i Historii Sztuki ASP Katowice mjuda@asp.katowice.pl

3 Filozofia z estetyką [2] Sokrates, Platon, Arystoteles a. Sokrates b. Platon c. Arystoteles

4 a. Sokrates r.p.n.e. Ateńczyk, starannie wykształcony literatura, muzyka, gimnastyka, uczestnik wojny ze Spartą działalność nauczycielska i uwikłanie w sporu polityczne: krytyka instytucji ateńskich proces sądowy: oskarżenie [psucie młodzieży i bezbożność] i zgładzenie wtórność źródeł: Ksenofont [Memorabity], Platon [Dialogi] problematyka powinności i powołanie człowieka prawda o człowieku samowiedza: poznaj samego siebie [Delfy, świątynia Apollina] indywidualna samowiedza jako indywidualny świadomy osąd rola dotychczasowych poglądów droga dotarcia do prawdy

5 metoda sokratyczna [sokratejska] elenktyczna [strategia zadawania pytań] majeutyczna [współmyślenie] cel działania: osiągnięcie właściwego pojęcia, tj. definicji rola i znaczenie wiedzy definiowanie pojęć źródło poznania niepewność co do własnej wiedzy [ wiem, że nic nie wiem ] wiedza jako aktualizacja potencji poglądy etyczne samowiedza jako początek mądrości i cnoty tożsamość mądrości i cnoty cnota jako możliwość i dyspozycja dobrego postępowania, dobra moralne sens życia i powinność życia człowieka nakierowanie ku dobru najwyższemu moralność jako funkcja wiedzy: paradoks etyczny Sokratesa związek pożytku i dobra, szczęścia i dobra początek filozofii człowieka [antropologii filozoficznej]

6 b. Platon, wł. Arystokles r.p.n.e. arystokratyczne pochodzenie (Aryston z Kollytos, Periktone), najwybitniejszy uczeń Sokratesa przeciwnik demokracji założyciel Akademii 387 r. p.n.e. [gaj herosa Akademosa, 900 lat nieprzerwanej działalności] spuścizna: 34 dialogi, listy i poezje [wątpliwe autorstwo], ļ Eutyfron Obrona Sokratesa Kriton Fedon II Kratylos Teajtet Sofista Polityk III Parmenides Fileb Uczta Fajdros IV Alkibiades I Alkibiades II Hipparch Rywale V Teages Charmides Laches Lysis VI Eutydem Protagoras Gorgiasz Menon VII Hippiasz W. Hippiasz M. Ion Meneksenos VIII Klejtofon Państwo Timajos Kritiasz IX Minos Prawa Epinomis Listy

7 stanowisko idealizm obiektywny (mit jaskini: Państwo, ks. VII) świadome przeciwstawienie materializmowi poprzednicy: Zenon z Elei, Pitagorejczycy, Sokrates teoria bytu: nauka o ideach świat fizyczny i świat idei odniesienie do czasowości i bytowej pełni pojęcie bytu jako ciągłego istnienia pojęcie idei jako wyabstrahowanej istoty nadrzędnej wobec świata empirycznego zasada partycypacji kalokagatija: Dobro, Prawda i Piękno przyczynowy i celowy charakter idealnego porządku Demiurg jako źródło/przyczyna

8 teoria poznania teoria racjonalistyczny charakter poznania Platona koncepcja oryginałów idei i lichych kopii świata zmysłowego poznanie jako proces anamnesis koncepcja człowieka prymat tego co etyczne [etyczności] nad tym, co polityczne [polityczności] koncepcja duszy problem szczęścia zagadnienie dóbr materialnych ideał życia: życie harmonijne [mądrość, męstwo, panowanie nad sobą] koncepcja polityczne krytyczny przegląd ustrojów Grecji problem ustroju najlepszego [republika arystokratyczna] demokracja: masa i tłum

9 estetyka piękno (teoria piękna) Uczta/Biesiada (Sympozjon) koncepcja kalokagatiji oddziaływanie na duszę koncepcja piękna jako idei

10 c. Arystoteles ze Stagiry r. p.n.e. 20. letni pobyt w Akademii założenie Likejonu dzieła [Corpus Aristotelicum]: Kategorie, Analityki, Hermeneutyka, Metafizyka, Fizyka, Historia naturalna zwięrząt, O duszy, Etyka [Nikomachekska, Eudemejska, Wielka], Retoryka, Poetyka, Polityka punkt wyjścia: słabość platonizmu problem realności istnienia metoda: badanie realnego świata i jego historii cel: poznanie rzeczywistości

11 poglądy ontologiczne metafizyka via media [ani Demokryt ani Platon] co jest naprawdę: substancja hylemorfizm: materia i forma substancja jako synteza elementów [materii i formy] forma jako istota rzeczy kategorie przyczyn [formalna, materialna, sprawcza, celowościowa] nauka o duszy i teoria poznania dusza i ciało jako forma i materia organiczny związek duszy i ciała kategorie duszy [funkcjonalne zróżnicowanie części duszy] kategorie rozumu: bierny i czynny problem czystej formy, albo pierwszej przyczyny rekurencyjna koncepcja prawdy wnioskowania bezpośrednie [kwadrat logiczny] i system sylogizmu kategorycznego

12 polityka polityka i problem polityczności zoon politikon ustrój najlepszy a ustrój możliwy jedność w różnorodności

13 estetyka sztuka (teoria sztuki) sztuka jako techne Poetyka, Retoryka mimesis katharsis