Książka została wydana dzięki dotacji Instytutu Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk w Warszawie

Transkrypt

1

2

3

4 Recenzja: prof. dr hab. Janina Godłów-Legiędź Projekt okładki: Katarzyna Juras Zdjęcie na okładce: Fotolia anyaberkut Redaktor prowadzący: Łukasz Żebrowski Redakcja i korekta: Claudia Snochowska-Gonzalez Książka została wydana dzięki dotacji Instytutu Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk w Warszawie Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2016 ISBN Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. ul. Wiślana 8, Warszawa tel./fax , , dział handlowy: jak wyżej, w info@scholar.com.pl Wydanie pierwsze Skład i łamanie: WN Scholar (Jerzy Łazarski) Druk i oprawa: MCP, Marki

5 Spis treści Wstęp Rozdział 1 Pluralizm metodologiczny w ekonomii jego podstawy i konsekwencje O pożyteczności studiów metodologicznych Inspiracje metodologiczne i alchemia metodologii naukowej Metodologia ekonomii główne kierunki poszukiwań i obszary sporów teoretycznych Źródła frustracji i satysfakcji w uprawianiu ekonomii Koncepcja człowieka gospodarującego jako fundament ekonomii głównego nurtu Ekonomia jako wiedza i nauka Matematyczność świata i matematyczność ekonomii Dwa dominujące nurty w badaniach nad podstawami zachowań ludzkich Nauka a prawda Rozdział 2 Wizje gospodarki i świata społecznego trzy metafory Metafora mechanizmu Metafora systemu Metafora dramatu Człowiek gospodarujący jako istota dramatyczna Czym jest dramat: w sztuce, życiu społecznym i nauce Świat jako scena dramatu i dialog jako otwarcie na innego Dramat a wolność człowieka Rozdział 3 Dlaczego ekonomistom potrzebna jest filozofia? O potrzebie filozofii zaangażowanej Filozofia, nauka, Bóg fundament wiedzy i mądrości Kondycja nauk ekonomicznych kilka wstępnych refleksji filozoficznych Nauka a filozofia Czy ekonomista bywa metafizykiem?

6 6 Rozdział 4 Czy ekonomia może być piękna? Poszukiwanie piękna w ekonomii Czym jest piękno? Piękno w nauce Przedmiot ekonomii a jej piękno Metody badawcze ekonomii a jej piękno Czy ekonomia jest etyczna? Uwagi końcowe Rozdział 5 Kultura jako fundament instytucjonalny gospodarki Ewolucja zainteresowania kulturą wśród ekonomistów Czym jest kultura? Trudności w budowaniu teorii kultury Jedność i różnorodność człowieka oraz kultury Ewolucja kultur i cywilizacji długookresowa perspektywa instytucjonalna Proces społeczno-kulturowego wykorzeniania się gospodarki Kultura rywalizacji Różnorodność kultur a systemy kulturowe Porządkująca rola kultury w chaotycznym świecie Uwagi końcowe Rozdział 6 Instytucje koncepcje, definicje i spory interpretacyjne Gdzie kryją się instytucje? Spontaniczność i kreacjonizm w kształtowaniu instytucji Definicje instytucji Instytucje, środowisko instytucjonalne i system instytucjonalny Instytucje i instytucjonalny system gospodarczy w ujęciu Leszka Balcerowicza Koncepcja Mary Douglas podejście antropologiczne do problematyki instytucji Instytucje jako podstawa wspólnego życia Instytucje a organizacje Instytucje totalne Instytucje długiego trwania Nauka w okruchach a instytucje

7 7 Rozdział 7 Równowaga instytucjonalna i zmiana instytucjonalna Koncepcje równowagi gospodarczej w teorii ekonomii Ekonomia układów złożonych i ekonomia złożoności Krytyka teorii równowagi ekonomicznej Równowaga instytucjonalna Koncepcja równowagi instytucjonalnej w ujęciu Masahiko Aokiego Równowaga instytucjonalna a ład społeczny Zmiana instytucjonalna Uwagi końcowe Rozdział 8 Thorstein Veblen i klasyczny instytucjonalizm Veblenowska koncepcja instytucji Rywalizacja jako źródło marnotrawstwa Symbole i wyznaczniki pozycji społecznej Krytyka stosunków kapitalistycznych Inni przedstawiciele klasycznego instytucjonalizmu Rozdział 9 Nowa ekonomia instytucjonalna. Ogólna charakterystyka, podstawy metodologiczne i główne nurty badawcze Prekursorzy nowej ekonomii instytucjonalnej Ogólna charakterystyka nowej ekonomii instytucjonalnej: między tradycyjną ekonomią instytucjonalną a ekonomią neoklasyczną Podstawowe pojęcia nowej ekonomii instytucjonalnej Koncepcja instytucji Pojęcie transakcji i kontraktu Kategoria kosztów transakcji Efektywność a inne determinanty instytucji Podstawowe problemy metodologiczne nowej ekonomii instytucjonalnej Problem relacji jednostki do instytucji i indywidualizm metodologiczny nowej ekonomii instytucjonalnej Problem ograniczeń informacyjnych i racjonalności ludzi jako podmiotów gospodarujących Problem nieuczciwości ludzi jako podmiotów gospodarowania: oportunizm Uwagi końcowe

8 8 Rozdział 10 Ekonomia uprawnień własnościowych Pojęcie uprawnień własnościowych Koncepcja uprawnień własnościowych w teorii ekonomii Podstawowe funkcje ekonomiczne uprawnień własnościowych według teorii praw własności Zakres i znaczenie uprawnień własnościowych Przyczyny, mechanizmy i skutki zmian uprawnień własnościowych Dyskusje wokół teorii praw własności Uwagi końcowe Rozdział 11 Teoria agencji Ogólna charakterystyka i podstawy metodologiczne teorii agencji Problem optymalnego kontraktu a warunki wynagrodzenia agentów Problem monitorowania realizacji kontraktu między zwierzchnikiem i agentem Praktyczne problemy dotyczące kontraktów w świetle teorii agencji Pozytywna teoria agencji Ilustracja problemu agencji: przypadek amerykańskiego finansisty Bernarda L. Madoffa i lekcja z kryzysu finansowego Rozdział 12 Ekonomia kosztów transakcji Czym są transakcje i co wpływa na ich przebieg oraz efekty Koszty transakcji a koszty gospodarowania Koszty transakcji a specyficzność i charakter zasobów Procesy adaptacji w gospodarce a koszty transakcji Bodźce i kontraktowanie w procesach transakcji Struktury instytucjonalne transakcji klasyfikacja i charakterystyka Integracja pionowa jako instytucjonalna forma adaptacji Struktury transakcji a stosunki zatrudnienia pracowników Uwagi końcowe Rozdział 13 Przedsiębiorstwo jako instytucja Czym jest przedsiębiorstwo? Problem granic przedsiębiorstwa w nowej ekonomii instytucjonalnej Różnicowanie się teorii przedsiębiorstwa we współczesnej ekonomii

9 9 Rozdział 14 Państwo w ujęciu ekonomii instytucjonalnej Państwo jako instytucja i zarazem kreator instytucji formalnych Spór o koncepcję i rolę państwa w gospodarce dwa paradygmaty Koncepcje państwa w klasycznym i nowym instytucjonalizmie Zmiana roli państwa w warunkach globalizacji Państwo a rozwój, wolność i demokracja Uwagi końcowe Podsumowanie Bibliografia Indeks osób