Etyka problem dobra i zła

Transkrypt

1 Etyka problem dobra i zła

2 Plan wykładu Definicje i podstawowe odróżnienia Problem dobrego życia w klasycznej etyce Arystotelesowskiej Chrześcijańska interpretacja etyki Arystotelesowskiej Etyka - problem dobra i zła 2

3 Etyka - problem dobra i zła DEFINICJE DOBRA I ZŁA Etyka - problem dobra i zła 3

4 Tożsamość dobra z bytem Filozofia bytu źródłem ujęć wykorzystywanych w etyce Transcedentalna własność dobra Bonum est quod omnia appetunt Byt jest dobrem niebyt złem Malum est privatio boni Etyka - problem dobra i zła 4

5 Etyka - problem dobra i zła PODSTAWOWE ROZRÓŻNIENIA Etyka - problem dobra i zła 5

6 Cel i środki DOBRO SUBSTANCJALNE DOBRO PRZYPADŁOŚCIOWE CEL Coś, co jest dobrem samy w sobie (nie stanowi środka do osiągnięcia czegoś innego) ŚRODKI Dobra, które stanowią sposób na uzyskanie czegoś innego Etyka - problem dobra i zła 6

7 Klasyczny podział dobra Dobro szlachetne (bonum honestum) Dobro przyjemnie (bonum delectabile) Dobro użyteczne (bonum utile) Wojtyła: dobro szlachetne i przyjemne to dobro osobowe Rzeczy będące z natury dobrami użytecznymi Etyka - problem dobra i zła 7

8 Klasyczny podział zła Zło fizyczne (braki natury) Ułomności fizyczne Niezaspokojenie naturalnych potrzeb Zło moralne (wg Tomasza z Akwinu) Ignorancja (niewiedza niezawiniona) Uczucia (roztargnienie, przeciwstawienia, reakcja fizjologiczna) Moralny problem nałogów Złośliwość woli (zło czynione świadomie i dobrowolnie wola zna negatywny są rozumu o tym postępowaniu) Wada jak sprawność złego postępowania Etyka - problem dobra i zła 8

9 Etyka - problem dobra i zła PROBLEM DOBREGO ŻYCIA W ETYCE KLASYCZNEJ Etyka - problem dobra i zła 9

10 Motto Wszelka sztuka i wszelkie badanie, a podobnie też wszelkie zarówno działanie jak i postanowienie, zdaje się zdążać do jakiegoś dobra i dlatego trafnie określono dobro jako cel wszelkiego dążenia Arystoteles, Etyka nikomachejska 1049 a 1 Etyka - problem dobra i zła 10

11 Tezy wyjściowe Człowiek jest istotą rozumną Życie i postępowanie człowieka jest celowe Problemem dla etyki jest dobre życie Etyka - problem dobra i zła 11

12 Arystotelesowski schemat życia moralnego Etyka - problem dobra i zła 12

13 Główne pojęcia etyki greckiej - cel (to, co chcemy uzyskać) - dobro (powód, dla którego coś chcemy uzyskać) - cel ostateczny lub dobro najwyższe (to, co nie jest środkiem do czegoś innego) - szczęście (skutek, którego pragniemy w wyniku osiągnięciu celu ostatecznego) - natura (kryterium prawdziwego dobra) - rozumność (istotna cecha natury ludzkiej; norma moralna w etyce Arystotelesa) - cnota (sposób uzyskiwania dobra, aplikacja rozumności do wszelkich poczynań ludzkich) Etyka - problem dobra i zła 13

14 Przebieg życia moralnego EMPIRYCZNY PUNKT WYJŚCIA - rzecz uznana za dobro staje się celem działania - motywem tego działania jest pragnienie szczęścia Etyka - problem dobra i zła OBIEKTYWIZACJA DOBRA - szczęście zapewnia jedynie dobro prawdziwe, tzn. zgodne z naturą - dobro najwyższe wynika z tego, co w człowieku najlepsze i boskie (intelekt) - droga do tego celu jak i on sam wymagają cnoty 14

15 Etyka - problem dobra i zła CHRZEŚCIJAŃSKA INTERPRETACJA ETYKI Etyka - problem dobra i zła 15

16 Główne modyfikacje Osoba podmiotem życia moralnego Miłość i mądrość jako podstawy etyki Sumienie jako podmiotowa norma moralności Koncepcja prawa naturalnego Etyka - problem dobra i zła 16

17 Temat nr 1 Osoba podmiotem życia moralnego Boecjusza definicja osoby Persona rationalis naturae individua substantia est. (Osoba jest jednostkową substancją o rozumnej naturze) Constitutiva personae Istnienie Intelektualność Relacje osobowe Etyka - problem dobra i zła 17

18 Temat nr 2 Miłość i mądrość jako podstawy etyki Etyka - problem dobra i zła 18

19 Tomasz z Akwinu Każdy kto coś czyni, czyni to dla jakiegoś celu, jak to widzieliśmy. Celem zaś dla każdego jest dobro upragnione i umiłowane. Jest więc oczywiste, że ktokolwiek coś czyni, czymkolwiek by to było, działa z miłości. (S.Th. I-II, 28,6) Etyka - problem dobra i zła 19

20 Mądrość PRAWDA O DOBRU Aspekt teoretyczny DOBRO PRAWDZIWE Aspekt praktyczny rozptropność Etyka - problem dobra i zła 20

21 Temat nr 3 Sumienie jako podmiotowa norma moralności prasumienie namysł moralny, czyli kontemplacja mądrość, jako wyprowadzenie właściwego dobra z rozpoznanej prawdy Etyka - problem dobra i zła 21

22 Temat nr 4 Prawo naturalne własności bytu ludzkiego ujęte jako cele postępowania istnienie życie intelekt prawda wola wolność ciało podstawowe potrzeby materialne relacje rodzina, przyjaźnie Etyka - problem dobra i zła 22

23 WNIOSKI Nie da się uciec od kategorii osoby jeśli chce się na serio służyć człowiekowi. Etyka musi być jakąś formą etyki chronienia osób Oprócz rozumności i autonomiczności osoby ludzkiej, szczególne znaczenie mają relacje osobowe Etyka - problem dobra i zła 23