Czym jest zło? Materiały do lekcji z podstawowych zagadnieo z etyki

Transkrypt

1 Czym jest zło? Materiały do lekcji z podstawowych zagadnieo z etyki

2 Rodzaje zła według Leibniza: Zło moralne grzech Czyn nieetyczny Zło Zło fizyczne cierpienie ból Zło metafizyczne niedoskonałośd Wybrakowanie rzeczy

3 Dyskusja na temat zła: Przedyskutujmy możliwości istnienia świata bez: Zła moralnego; Zła fizycznego; Zła metafizycznego.

4 Unde malum? (skąd zło?) Tradycja chrześcijaoska Tradycja grecka Por. np. Księga Rodzaju Por. np. pisma św. Augustyna Por. np. Fajdros Platona Por. np. Prace i dni Hezjoda

5 Hiob i przyjaciele (Ilja Riepin, 1869, Muzeum Rosyjskie w Sankt Petersburgu) «Nagi wyszedłem z łona matki i nagi tam wrócę. Dał Pan i zabrał Pan. Niech będzie imię Paoskie błogosławione!»

6 Giovanni di Paolo (c ) Pamiętacie Dantego, prowadzonego przez Wergiliusza w głąb piekieł? Jego wędrówka to znakomity obraz zła. Zło w Boskiej komedii jest usystematyzowane wg zasady: mniejsze-gorsze-najgorsze Warto sprawdzid, kto zamieszkiwał poszczególne kręgi piekieł

7 Filozoficzny problem zła można sformułowad następująco: CZYM JEST I DLACZEGO ISTNIEJE ZŁO? DUALIZSTYCZNA INTERPRETACJA ZŁA Zło jest tu pojmowane jako samodzielny byt REALISTYCZNA INTERPRE TACJA ZŁA Zło wyjaśnia jako brak w dobru (bycie)

8 Interpretacje zła: Interpretacja dualistyczna zła Istotą tej interpretacji jest fakt przyjmowania istnienia zła jako samodzielnego bytu-substancji. Świat pojmowany jest jako rzeczywistośd złożona z bytówsubstancji dobrych i złych. Przyczynę tego stanu rzeczy upatruje w tym, że całą rzeczywistością rządzą dwie zasady: dobra i zła. (za: A. Maryniarczyk, Zeszyty z metafizyki, cz.iv) Interpretacja realistyczna zła Interpretacja ta odmawia złu samodzielnej bytowości. Znaczy to, że odrzuca istnienie samodzielnych postaci zła, takich jak choroba jako taka, wojna jako taka, krzywda jako taka, które miałyby samodzielne istnienie, a więc byłyby bytami. Wskazuje się natomiast na człowieka, który jako byt realny ma chorą wątrobę czy chore serce, na ludzkie działanie nakierowane na własną korzyśd kosztem drugiego ( ).Zło zatem istnieje w bytach jako jakiś brak w nich samych. (za:a. Maryniarczyk, Zeszty z metafizyki, cz.iv)

9 Przegląd niektórych koncepcji zła: Epikur Zło jest czymś pozornym, w naturze nie ma zła; Wprowadzenie czwórmianu leczniczego Platon Istnienie dwóch światów dobra i zła, idei i materii Schopenhauer Cały świat jest zły i stanowi przejaw zła; Człowiek człowiekowi wilkiem ; Skrajny pesymizm Filozofia arystotelesowskotomistyczna Świat, w którym żyjemy, jest światem dóbr, z których człowiek powinien nauczyd się racjonalnie korzystad; Pytając o przyczynę zła, możemy pytad o przyczynę powstania braku w bycie; To, co nie istnieje, nie może mied przyczyny i jako takie nie może byd poznawalne.

10 Czy zło jest konieczne? Zastanawiając się nad tym problemem zwrócimy uwagę na następujące pojęcia: światy możliwe, teodycea, optymizm, świat najlepszy z możliwych.

11 Kombinacje który świat powinien wybrad Stwórca? Przyjmijmy dwie zmienne: istnienie moralnego zła i istnienie wolnej woli. nie ma zła i nie ma wolnej woli nie ma zła, ale jest wolna wola jest zło, ale nie ma wolnej woli jest zło i jest wolna wola

12 Teodycea czyli: czy istnienie zła da się pogodzid z istnieniem dobrego i wszechmocnego Boga? Fragmenty z Leibniza: Zło można ujmowad w sensie metafizycznym, fizycznym i moralnym. Zło metafizyczne polega na zwykłej niedoskonałości, zło fizyczne na cierpieniu, a zło moralne na grzechu. Chociaż więc zło fizyczne i zło moralne nie są wcale konieczne, wystarcza, że są one możliwe na mocy wiecznych prawd. A ponieważ ów niezmierzony obszar prawd zawiera wszystkie możliwości, musi istnied nieskooczona wielośd możliwych światów, zło musi wchodzid w skład wielu z nich i nawet najlepszy ze wszystkich światów musi je zawierad. To właśnie skłoniło Boga do przyzwolenia na zło. Zło metafizyczne wynika z samej istoty tworzenia: to, co stworzone, musi byd niedoskonałe, ponieważ inaczej byłoby boskie; Zło fizyczne może pełnid funkcje użyteczną lub służyd jako kara ku poprawie; Zło moralne następstwo ludzkiej wolności i podstawa do zbawienia.

13 Warto przeczytad: M.A. Krąpiec, Dlaczego zło? A. Maryniarczyk, Zeszyty z metafizyki, cz.iv D. Alighieri, Boska komedia Platon, Fajdros Schopenhauer, Wola i nicośd Leibniz, Teodycea. O dobroci Boga, wolności człowieka i pochodzeniu zła Kołakowski, Leibniz i Hiob. Metafizyka zła i doświadczenie zła Rozdział Dlaczego ludzie cierpią z podręcznika do filozofii ; )