PERSPEKTYWY PRODUKCJI, HANDLU I WYKORZYSTANIA DREWNA W EUROPIE

Transkrypt

1 PERSPEKTYWY PRODUKCJI, HANDLU I WYKORZYSTANIA DREWNA W EUROPIE Krzysztof Janeczko, Łukasz Wróbel, Anna Żornaczuk-Łuba Departament Leśnictwa Sękocin Stary, 20 marca 2012 r.

2 Plan prezentacji Stan Lasów Europy 2011 Perspektywy rozwoju sektora leśnego w Europie Lasy i leśnictwo w Unii Europejskiej 2

3 STAN LASÓW EUROPY

4 Stan Lasów Europy 2011 kompleksowy i oparty na faktach obraz lasów i zrównoważonej gospodarki leśnej w Europie najlepsze dostępne źródło informacji o lasach w Europie przygotowany wspólnie przez FOREST EUROPE, UNECE oraz FAO 4

5 Powierzchnia leśna sygnatariusze FOREST EUROPE ha (83% możliwych do pozyskiwania drewna) FOREST EUROPE 25% powierzchni leśnej świata Unia Europejska 4% powierzchni leśnej świata 5

6 Lesistość EU ,5% FOREST EUROPE 32,2 % bez Rosji 37,6% Unia Europejska 30,5% Polska 6

7 Zasoby drzewne Region Zasoby drzewne (mld m3) Zasobność (m3/ha) wg FRA 2010 Europa 114, Europa bez Rosji 32, UE 24,132 b.d. Polska 2, (254 wg WISL) 7

8 Pozyskanie drewna do rocznego przyrostu netto Europa 40% Europa bez Rosji 62% PGL Lasy Państwowe 55% 8

9 Europa: 1,0% Finlandia, Łotwa, Szwecja: 3-5% Austria, Białoruś, Estonia: 2-3% Udział sektora leśno-drzewnego w PKB Czechy, Litwa, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowenia: 1,5-2% Polska (wg wartości dodanej brutto) I. Leśnictwo i pozyskanie drewna 0,3 % II. Produkcja wyrobów z drewna 0,7 % III. Produkcja papieru i wyrobów z papieru 0,4 % 9

10 Import oraz eksport drewna i produktów drzewnych Region Import Eksport mln m3 mln EUR mln m3 mln EUR Europa Europa bez Rosji UE Polska 17, ,

11 Zużycie per capita drewna i produktów drzewnych (w m 3 drewna okrągłego na 1 mieszkańca) Europa: 1,160 m 3 ( 0,2%) Europa bez Rosji: 1,203 m 3 ( 0,5%) UE: 1,102 m 3 ( 0,3%) Polska: 1,064 m 3 ( 4,1%) 11

12 Zużycie energii pochodzącej z drewna przez mieszkańców wsi per capita 2010 Europa 2,5% energii pochodzącej z drewna w energii ogółem Europa bez Rosji 3,7% 12

13 Czy gospodarka leśna w Europie jest zrównoważona? Eksperymentalna metoda, oparta na danych raportowanych na potrzebę opracowania Stan Lasów Europy 2011, dostarczając obiecujące wstępne wyniki Wyniki krajów dla każdego kluczowego parametru zostały ocenione w skali od jednego "drzewa" ( ) do pięciu "drzew" ( ) Ocena została przygotowana dla wszystkich wskaźników ilościowych i jakościowych, według grup krajów, w oparciu o średnią ocen poszczególnych krajów (ważoną powierzchnią), a brak danych" licząc jako ( ) 13

14 Trwałość lasów w Europie C1 C2 C3 C4 C5 C6 Część A Część B Zasoby leśne i węgiel Zdrowotność i witalność Funkcje produkcyjne lasu Różnorodność biologiczna Funkcje ochronne lasu Funkcje społecznoekonomiczne lasu Ogólne rozwiązania polityczne, instytucje i instrumenty trwałej i zrównoważonej gospodarki leśnej Polityki, instytucje i instrumenty wg obszarów politycznych Rosja Europa Północna Europa Środkowo- Zachodnia Europa Środkowo- Wschodnia Europa Południowo -Zachodnia Europa Południowo -Wschodnia Unia Europejska 14

15 Przyszłe wyzwania dla polityki leśnej adaptacja do i łagodzenie zmian klimatu: odnalezienie właściwej drogi przy jednoczesnym utrzymaniu zrównoważonej gospodarki leśnej mobilizacja, lepsze wykorzystanie wystarczającej ilości drewna dla potrzeb energetycznych pogodzenie celów związanych z zachowaniem różnorodności biologicznej z innymi oczekiwaniami społecznymi względem lasów w zakresie np. odnawialnych materiałów i energii wykorzystanie potencjału sektora leśnego w celu wspierania zielonej gospodarki 15

16 PERSPEKTYWY ROZWOJU SEKTORA LEŚNEGO W EUROPIE

17 Perspektywy rozwoju sektora leśnego w Europie publikacja umożliwia politykom dostrzeżenie możliwych konsekwencji ich wyborów, wspierając ich w podejmowaniu lepszych, bardziej świadomych decyzji scenariusz referencyjny 4 polityczne scenariusze oparte na podstawie przyjętych założeń i metod 17

18 Scenariusz referencyjny Co się wydarzy jeśli nadal będziemy postępować po staremu? Maksymalizacja węgla w biomasie Ile węgla może być zmagazynowane? Priorytet dla różnorodności biologicznej Co jeśli skupimy się na ochronie/zwiększeniu różnorodności biologicznej? Promowanie drewna do celów energetycznych W jaki sposób osiągnąć cele energii odnawialnej? Scenariusze Wspieranie innowacyjności/konkurencyjności Jak skuteczna innowacyjna strategia poprowadzi do tego?

19 Scenariusz referencyjny Stopniowo rosnące zapotrzebowanie na drewno w ciągu najbliższych 20 lat (od 759 do 853 mln m3) Rozwój konsumpcji produktów z drewna w Scenariuszu referencyjnym, Rosnąca podaż włączając pozostałości pozrębowe i źródła nieleśne Wzrost powierzchni leśnej (0,6 mln ha/rok)

20 Maksymalizacja węgla w biomasie Założenia: gospodarka leśna skoncentrowana na akumulacji węgla poprzez wydłużenie wieku rębności (od 5 do 25 lat), częstsze i intensywniejsze trzebieże kombinacja dająca najwyższy udział węgla w biomasie leśnej przy jednoczesnym dostarczaniu wymaganego zapotrzebowania Wynik w 2030 r.: przyrost jest wyższy o blisko 15 % w porównaniu do scenariusza referencyjnego (1 136,9 mln m3/rok) roczny przyrost zwiększa się z 5,6 m3/ha do 6,6 m3/ha zasobność wzrasta do 209,5 m3/ha (o 7,8% większa niż w scenariuszu referencyjnym), zasoby drzewne wzrastają do ,4 mln m3 (w 2010 r ,3 mln m3) wyższy udział starszych klas wieku, wartość rekreacyjna i podatność na wiatrołomy wzrasta po 2030 zdolność do dalszej sekwestracji węgla spadnie

21 Maksymalizacja węgla w biomasie Konsekwencje wybory scenariusza zdjęcie źródło: fao.org/forestry/climatechange/64867/en/ przejście z gospodarki zrębowej na trzebieżową odbije się na jakości drewna jako surowca do produkcji przemysłowej zmniejszenie pozyskania obije się na przemyśle związanym z drewnem w krótkiej perspektywie czasowej jest możliwe zwiększenie udziału węgla w biomasie, później las będzie nasycony węglem las będzie bardziej podatny na wszelkie zaburzenia wzrost zasobności jest ważny dla łagodzenia zmian klimatu to las pochłania węgiel utrzymanie węgla w systemie jak najdłużej (np. w produktach) 21

22 Priorytet dla różnorodności biologicznej dalsze zwiększanie powierzchni lasów objętych konserwatorską ochroną przyrody o 5% (6,2 mln ha) spowoduje redukcję podaży drewna o 12% (176 mln m 3 ) do 2030 r. konieczność redukcji konsumpcji drewna oraz/lub wzrost importu drewna spoza Europy Rezerwat Czarci Dół Nadleśnictwo Celestynów zmniejszenie podaży drewna dla celów energetycznych 22

23 Promocja energii odnawialnej z drewna Obecnie energia pozyskiwana z biomasy leśnej w Europie to 3% całej wytwarzanej energii oraz aż 47% energii pozyskiwanej ze źródeł odnawialnych. Pomimo zwiększającego się zapotrzebowania na drewno, zwiększa się powierzchnia lasów w Europie. Cel UE: 20% energii ze źródeł odnawialnych Sektor leśny będzie odgrywał znaczącą rolę w osiągnięciu tego celu. 23

24 Promocja energii odnawialnej z drewna 24

25 Scenariusz intensyfikacji wykorzystania drewna jako surowca energetycznego Scenariusz jest prognozą na lata sytuacji w której kluczowym wykorzystanie drewna jest pozyskiwanie energii. Scenariusz zakłada, że cele UE zostały spełnione oraz dalej rozwijane jak również, zgodnie z obecnym trendem, rozwój innych OZE postępował szybciej w związku z czym udział energii pozyskanej z drewna w całkowitym OZE spadł do ok. 40% W związku z tym: wykorzystanie drewna do pozyskania energii wzrośnie średnio o 3,5% rocznie w 2030 roku 60% pozyskanego drewna będzie wykorzystywane na cele energetyczne 25

26 Scenariusz intensyfikacji wykorzystania drewna jako surowca energetycznego Aby osiągnąć te ambitne cele należy zwiększyć: pozyskanie drewna do 700 mln m 3 wykorzystania pozostałość po wyrębie oraz pozyskania pniaków z do 270 mln m 3 pozyskiwanie drewna z mniej konwencjonalnych źródeł do 108 mln m 3 zwiększenie importu drewna do 33 mln m 3 Realizacja scenariusza: wymaga znacznego zwiększenia powierzchni lasów ( ok. 3-9% gruntów rolnych UE) stwarza ryzyko dla ekologicznego balansu lasów wymaga znaczącej zmiany w planowaniu i zarządzaniu gruntami, infrastrukturze, logistyce itp. zwiększone zapotrzebowanie spowoduje znaczne zwiększenie cen drewna 26

27 Wspieranie innowacyjności i konkurencyjności Tworzenie, ochrona i poszukiwanie nowych rynków zbytu surowca drzewnego Kreowanie nowych możliwości (np. usługi ekosystemowe, sekwestacja węgla) Ponurzyca Nadleśnictwo Celestynów Redukowanie kosztów i wzrost rentowności gospodarki leśnej 27

28 Ogólne wyniki we wszystkich scenariuszach Europa pozostaje eksporterem netto drewna i produktów drzewnych podaż drewna z terenów nieleśnych (zadrzewienia i drewno poużytkowe) ma potencjał do 50% wzrostu, redukując problem utylizacji odpadów przewidywany jest stały wzrost cen drewna i produktów drzewnych

29 Wybrane rekomendacje zapobieganie zmniejszaniu sekwestracji węgla zidentyfikowanie obszarów, gdzie różnorodność biologiczna, sekwestracja węgla i popyt na drewno mogą zostać połączone przegląd polityk leśnych w celu zapewnienia koordynacji między politykami: klimatyczną, energii odnawialnej i różnorodności biologicznej opracowanie krajowych/regionalnych perspektyw rozwoju/outlook studies

30 LASY I LEŚNICTWO W UNII EUROPEJSKIEJ

31 Polityka leśna w Unii Europejskiej brak wspólnej polityki leśnej kompetencja państw członkowskich zgodnie z zasadą subsydiarności i współodpowiedzialności Strategia leśnictwa UE (Rezolucja Rady UE 1998) znaczenie trwałej i zrównoważonej gospodarki leśnej dla ochrony i wzmocnienia różnorodności biologicznej promocja drewna i produktów niedrzewnych pochodzących z lasów zagospodarowanych w sposób trwały i zrównoważony jako przyjazne środowisku koordynacja działań dotycząca leśnictwa, w tym promocja trwałej i zrównoważonej gospodarki leśnej 31

32 FLEGT

33 FLEGT Forest Law Enforcement, Governance and Trade, czyli Egzekwowanie prawa, zarządzanie i handel w leśnictwie jest odpowiedzią Unii Europejskiej na światowy problem nielegalnego pozyskiwania drewna. Dokumenty: Plan Działań FLEGT (2003 rok) Rozporządzenie Rady UE w sprawie ustanowienia dobrowolnego programu licencjonowania FLEGT, dotyczącego przywozu drewna na teren Wspólnoty (2005 rok) Rozporządzenie Rady i Parlamentu Europejskiego ustanawiające obowiązki dla podmiotów wprowadzających do obrotu drewno i produkty z drewna (2010 rok) 33

34 Plan Działania FLEGT Głównym fundamentem Planu Działań FLEGT są Dobrowolne Umowy Partnerskie (Voluntary Partnership Agreement) podpisywane z krajami eksportującymi drewno do UE. Głównym ich celem jest : zdefinowanie legalnie pozyskanego drewna w tych krajach oraz zapewnienia, że prawo leśne w tych krajach jest zgodne z celami socjalnoekonomiczno-środowiskowymi tych krajów zaangażowanie sektora prywatnego do negocjacji tego porozumienia przez co daje możliwość do dialogu między nim a administracją rządową danego kraju stworzenie Systemu Gwarancji Legalności (Legality Assurance System) który potwierdza, poprzez licencję FLEGT, legalność pozyskania drewna eksportowanego z danego kraju 34

35 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiające obowiązki dla podmiotów wprowadzających do obrotu drewno i produkty z drewna Faktycznie wejdzie w życie w dniu 3 marca 2013 roku Zakazuję wprowadzania na rynek nielegalnie pozyskanego drewna i produktów z drewna Nakłada obowiązek przestrzegania przez podmioty wprowadzające drewno i produkty z drewna po raz pierwszy na rynek UE określonych w nim zasad należytej staranności Rozporządzenie tworzy: Organizacje monitorujące który rolą jest oferowanie operatorom gotowych systemów należytej staranności jak również kontrolowanie jego przestrzegania, Organy właściwe organy wyznaczone przez państwa członkowskie, które odpowiadają za implementacje tego rozporządzenia w danym kraju oraz kontrolę jego przestrzegania przez operatorów 35

36 Leśnictwo w UE Wybrane aktualne procesy praca nad nową Strategią leśną UE (planowana publikacja Komunikatu KE I kwartał 2013 r.) projekt rozporządzenia w sprawie polityki rozwoju obszarów wiejskich r. 36

37 Wspólna Polityka Rolna po 2013 r. Działania leśne programu rozwoju obszarów wiejskich po 2013 Nadleśnictwo Celestynów zalesienia i tworzenie terenu zalesionego zakładanie systemów rolno-leśnych zapobieganie zniszczeniom lasów oraz odtwarzanie lasów inwestycje zwiększające odporność ekosystemów leśnych, ich wartość dla środowiska inwestycje w nowe technologie w leśnictwie płatności dla obszarów Natura 2000 usługi leśnośrodowiskowe i klimatyczne oraz ochrona lasów 37

38 Leśnictwo w UE Wybrane aktualne procesy praca nad nową Strategią leśną UE (planowana publikacja Komunikatu KE i kwartał 2013 r.) projekt rozporządzenia w sprawie polityki rozwoju obszarów wiejskich r. rozpoczęcie negocjacji w sprawie prawnie wiążącego porozumienia o lasach w Europie w ramach procesu FOREST EUROPE 38

39 DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ ul. Wawelska 52/ Warszawa Krzysztof Janeczko, Łukasz Wróbel, Anna Żornaczuk-Łuba Departament Leśnictwa Sękocin Stary, 20 marca 2012 r.