DREWNO W GOSPODARCE znaczenie i nowe zastosowania

Transkrypt

1 DREWNO W GOSPODARCE znaczenie i nowe zastosowania Konferencja naukowa Innowacyjne leśnictwo szansą rozwoju społeczno-gospodarczego Prof. dr hab. Ewa Ratajczak Instytut Technologii Drewna, Poznań Instytut Badawczy Leśnictwa, Sękocin Stary, 26 października 2017 roku

2 Główne czynniki wzrostu znaczenia surowca drzewnego w gospodarce (w krótkim czasie) Przyspieszenie postępu technicznego nowe zastosowania drewna ( pojawienie się wielu nowych, innowacyjnych materiałów drzewnych o bardzo atrakcyjnych cechach użytkowych) Inwencja biznesowa producentów (w warunkach globalizacji i elektronizacji gospodarki) 2

3 Sektor drzewny w Polsce na tle UE Polskie lasy miejsce w UE: zasoby drewna 7 pozyskanie drewna 5 W porównaniu z Unią Europejską, w Polsce znaczenie sektora drzewnego w gospodarce narodowej jest wyraźnie większe (lecz stosunkowo mała jest społeczna świadomość tego faktu). Udział sektora drzewnego w przemysłach przetwórczych: (2014*) (2015) - w produkcji sprzedanej 5,8% 10,3% - w zatrudnieniu 8,6% 14,4% *UE 28 Źródło: GUS, Eurostat 3

4 Sektor drzewny w gospodarce Polski (2015) 2% PKB 10% produkcji sprzedanej* 14% zatrudnionych* 10% wartości eksportu 4% wartości importu Sektor drzewny, jako jeden z nielicznych w Polsce, od wielu lat wykazuje dodatnie saldo wymiany wyrobami drzewnymi, łagodząc deficyt handlowy kraju. * w przetwórstwie przemysłowym Źródło: GUS 4

5 Wartość dodana w sektorze drzewnym Przemysły: brutto w mld zł, 2015 drzewny 11,5 Sektor drzewny: 35,4 celulozowopapierniczy meblarski Dla porównania: Leśnictwo 5,8 10,2 13,6 ~ 85% rolnictwa ~ 82% przemysłu spożywczego ~ 147% przemysłu tworzyw sztucznych ~ 212% przemysłu chemicznego Źródło: GUS 5

6 Struktura branżowa sektora drzewnego (2015) Podmioty gospodarcze 62,4 tys. podmiotów Produkcja sprzedana 110,3 mld zł Przemysł cel.-pap. 17% Przemysł drzewny 33% Przemysł meblarski 50% Przemysł cel.-pap. 33% Przemysł drzewny 32% Przemysł meblarski 35% Źródło: GUS 6

7 Pozycja Polski w UE-27 w produkcji drewna i wyrobów drzewnych (2012) PŁYTY DREWNOPOCHODNE MATERIAŁY PODŁOGOWE (z drewna litego i laminowane) MEBLE DREWNO OKRĄGŁE MATERIAŁY TARTE MASY WŁÓKNISTE PAPIER I TEKTURA Źródło: GUS, EPF 7

8 Zdolność polskiego sektora drzewnego do konkurowania na rynkach zagranicznych (2016) 4,9 mln m 3 10,4 mln m 3 38,7 mld PLN 4,6 mln ton 72,4 mln m 2 Produkcja 95% 47% 46% Eksport 28% 17% Tarcica Płyty drewnopochodne Meble Papier i tektura Materiały podłogowe Źródło: GUS 8

9 Orientacyjna struktura zużycia drewna w Polsce (2016) 100% = 41,9* mln m 3 Produkcja mas włóknistych 11% Produkcja pozostałych wyrobów drzewnych** 2% Zużycie w innych sektorach*** 2% Zużycie energetyczne 11% Produkcja płyt drewnopochodnych 27% Produkcja materiałów tartych 47% * łącznie z drewnem z zadrzewień ** zapałki, galanteria drzewna, węgiel drzewny, wełna drzewna itp. *** m.in. rolnictwo, górnictwo Źródło: Dane GUS i szacunki Instytutu Technologii Drewna 9

10 Innowacje w drzewnictwie dla nowych zastosowań PRODUKCJA ok różnych wyrobów drzewnych GŁÓWNE MIEJSCA ZASTOSOWAŃ MATERIAŁÓW DRZEWNYCH: budownictwo meblarstwo Niektóre wyroby: meble, materiały podłogowe, okna, higieniczne przetwory papiernicze polską specjalnością. Branże drzewne mają pewne ograniczenia wynikające z naturalnego charakteru surowca, na którym bazują, jednak w ostatnich latach silna dynamizacja procesu kreowania innowacji w drzewnictwie. 10

11 Lasy = Biofabryka Produkty o wysokiej wartości dla budownictwa i meblarstwa (i innych działów gospodarki) Płynne biopaliwa Wysokiej jakości celuloza Inteligentne opakowania Materiały dla wysokich technik Materiały przemysłowe i biopolimery Energia odnawialna Biopaliwa Żywność Pasza Fabryki chemiczne: lekarstwa, kosmetyki; art. chemii przemysłowej, tekstylia, odzież 11

12 Trendy w sektorze drzewnym w kontekście innowacyjności W sektorze drzewnym innowacje (rozwiązania techniczno-technologiczne) są zbieżne z koncepcją zrównoważonego rozwoju, w którą przemysły bazujące na drewnie wpisują się idealnie! 12

13 TREND: Poszukiwanie dodatkowych/nowych źródeł surowca Odpady produkcyjne Bilanse drewna i możliwości wzrostu pozyskania, drewno gorszych klas jakości Leśne i rolne plantacje drzew szybko rosnących Biorafinacja, upłynnianie drewna Odpady poużytkowe 13

14 TREND: Zwiększenie efektywności wykorzystywania zasobów drewna Gospodarka cyrkulacyjna/bezodpadowa Kaskadowe zużycie Pozyskanie surowca drzewnego Zużycie produkcyjne (materiały i wyroby) Wtórne zużycie produkcyjne Przedłużanie trwałości wyrobów poprzez konserwację/modyfikację środkami chemicznymi i naturalnymi DREWNO NIEZABEZPIECZONE DREWNO ZABEZPIECZONE Zużycie energetyczne XUtylizacja odpadów 14

15 TREND: Zielone inteligentne produkty (ekologiczne, biodegradowalne, z oszczędnością surowca, energii i nakładów pracy, a produkty finalne - z zastosowaniem elektroniki, optoelektroniki, sensorów) Zielone budownictwo (niskoemisyjne, energooszczędne /pasywne domy przyjazne środowisku w fazie produkcji i użytkowania) Bioenergia (drewno 85% energii odnawialnej) 15

16 TREND: Ciągły postęp techniczny IV rewolucja przemysłowa Po wieku: pary (koniec XVIII w.) elektryczności (początek XX w.) komputerów (lata 70. XX w.) wiek zanikania bariery ludzie-maszyny (lata 10. XXI w.) = inteligentne fabryki z cyber-fizycznymi systemami produkcji w otoczeniu: Internetu ludzi (sieci społecznościowe i biznesowe), Internetu rzeczy (inteligentna mobilność), Internetu usług (inteligentne sieci i logistyka), Internetu danych (inteligentne budynki i mieszkania). To ogromne wyzwanie dla stosunkowo tradycyjnych branż bazujących na drewnie! Źródło: Wikipedia 16

17 PRZYKŁADY INNOWACJI Rekord: 18 kondygnacji Źródło: 17

18 PRZYKŁADY INNOWACJI Przeźroczyste drewno Źródło: 18

19 PRZYKŁADY ZASTOSOWAŃ DREWNA Źródło: Źródło: 19

20 PRZYKŁADY - CD Źródło: Źródło: 20

21 PRZYKŁADY CD Płynne drewno druk 3D Źródło: 21

22 TREND: Stymulowanie rozwoju lokalnego (zielone miejsca pracy) W UE leśnictwo elementem wspólnej polityki rolnej (Common Agriculture Policy) i polityki wspierania rozwoju obszarów wiejskich. W Polsce taka rola leśnictwa i sektora drzewnego jest niedoceniana. Szczególna rola sektora drzewnego w rozwoju zrównoważonym funkcja produkcyjna lasów (mnożnik zatrudnienia): 1 miejsce pracy w leśnictwie => 7-10 miejsc pracy w sektorze drzewnym Koncepcje i działania przydatne w kreowaniu mechanizmów w tym obszarze: Użytkowanie gruntów, zmiana użytkowania gruntów i leśnictwo (Land Use, Land Use Change and Forestry - LULUCF) Agroleśnictwo (Agroforestry) Biogospodarka (Bioeconomy) Zielona gospodarka (Green Economy) 22

23 WNIOSKI Polski sektor drzewny z powodzeniem zmierza się z pojawiającymi się wyzwaniami. Sprzyjają temu: posiadane zasoby drewna i duży potencjał produkcyjny, unikalny charakter sektora leśno-drzewnego: wielofunkcyjność gospodarki leśnej oraz ekologiczny charakter większości procesów technologicznych i produktów, wieloletnie doświadczenie w działalności na rynkach zagranicznych. Głównym wyzwaniem dla polskiego sektora drzewnego wzrost innowacyjności (jako warunek konkurencyjności pozacenowej). Niezbędne do tego: wzrost nakładów na badania i wdrożenia, systematyczna ścisła współpraca sfery nauki z przemysłem wzdłuż całego łańcucha drzewnego, podejście multidyscyplinarne, wychodzące poza tradycyjnie postrzegane nauki leśne i technologię drewna. 23

24 WNIOSKI W polityce rozwoju Polski: sektor leśno-drzewny może być polską inteligentną specjalizacją dziedziną priorytetową uwzględniającą mocne strony kraju i sektora zarówno w sferze potencjału gospodarczego, jak i naukowego, a drewno może i powinno być zasobem strategicznym. 24

25 Leśnictwo i sektor drzewny Krajową Inteligentną Specjalizacją W Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju dział: Biogospodarka rolno-spożywcza, leśno-drzewna i środowiskowa Inne istotne obszary: Surowce naturalne i gospodarka odpadami Innowacyjne technologie i procesy Przemysł meblarski od wielu lat jeden z motorów rozwoju gospodarczego Polski w Strategii uzyskał status przemysłu flagowego 24

26 WAŻNE DLA SPROSTANIA WYZWANIOM I OSIĄGNIĘCIA SUKCESU CZAS I TEMPO pl 26

27 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!