Hodowla lasu w zasadach gospodarki leśnej. Jan Szramka Zastępca Dyrektora Generalnego LP ds. gospodarki leśnej

Transkrypt

1 Hodowla lasu w zasadach gospodarki leśnej Jan Szramka Zastępca Dyrektora Generalnego LP ds. gospodarki leśnej

2 Zasady czyli zbiór obowiązujących reguł, procedur i norm, które znajdują zastosowanie w praktyce gospodarczej Od czasów średniowiecza las, a w szczególności drewno stanowiło w Europie przedmiot coraz większego zainteresowania. Dążenie do ujednolicenia zasad gospodarowania lasem znajdywały swoje potwierdzenie aktach prawnych, nakierowanych głownie na ochronę lasów w celu zachowaniem ciągłości produkcji surowca drzewnego 2

3 Konferencja w Helsinkach (1993) sformułowała definicję TRWAŁEJ I ZRÓWNOWAŻONEJ GOSPODARKI LEŚNEJ Zarządzanie i użytkowanie lasów i terenów leśnych w taki sposób i w takim tempie, które pozwolą zachować je jako odnawialne zasoby naturalne i nie uszczuplić ich w długim czasie, zachować ich różnorodność biologiczną, produktywność, zdolność do spełniania teraz i w przyszłości odpowiednich ekologicznych i społecznych funkcji na lokalnym krajowym i globalnym poziomie, nie powodując przy tym szkód w innych ekosystemach 3

4 Przyjęty kierunek rozwoju na poziomie międzynarodowym znalazł swoje potwierdzenie również w ustawie o lasach z 28 września 1991 roku, gdzie trwale połączono leśnictwo z ochroną przyrody i ochroną środowiska. Wskazano, że ustawa określa zasady zachowania, ochrony i powiększania zasobów leśnych oraz zasady gospodarki leśnej, a w art. 3 zaznacza że lasem w rozumieniu ustawy jest grunt: przeznaczony do produkcji leśnej. 4

5 Zasady prowadzenia gospodarki leśnej sformułowano w art. 8 uol, który mówi o: powszechnej ochronie lasów, trwałości utrzymania lasów, ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów, oraz powiększania zasobów leśnych. 5

6 Zasoby leśne Powierzchnia leśna i zasoby drzewne w Lasach Państwowych w okresie tys ha tys m3 brutto Powierzchnia leśna Zasoby drzewne 6

7 Zasoby leśne Miąższość grubizny brutto (mln m 3 ) na pow. leśnej w Lasach Państwowych w okresie WISL 7

8 Zasoby leśne Prognozowane zmiany udziału miąższości w przedziałach wiekowych drzewostanów PGL Lasy Państwowe 8

9 ZMIANY ZASOBNOŚCI W PGL LP (m3/ha) od 2010 roku dane z WISL Zasoby leśne

10 POWIERZCHNIA (ha) ŚWIERK

11 POWIERZCHNIA I KLASY WIEKU (ha) ŚWIERK

12 POWIERZCHNIA (ha) BUK

13 POWIERZCHNIA I KLASY WIEKU (ha) BUK

14 POWIERZCHNIA (ha) DĄB 14

15 POWIERZCHNIA I KLASY WIEKU (ha) DĄB

16 Sześć kryteriów określa trwały i zrównoważony rozwój gospodarki leśnej (Helsinki 1993) stałe powiększanie zasobów leśnych i ich udział w globalnym obiegu węgla zachowanie zdrowotności i żywotności ekosystemów leśnych utrzymanie rozwoju produkcyjnych funkcji lasu zachowanie, odnawianie i wzmaganie biologicznej różnorodności w ekosystemach leśnych zachowanie i wzmaganie ochronnych funkcji lasu oraz ochrony zasobów glebowych i wodnych w lasach utrzymanie i wzmacnianie funkcji społecznoekonomicznej lasu 16

17 W art. 7 Ustawy o lasach, do celów tych zaliczono w szczególności: zachowanie lasów i korzystnego ich wpływu na klimat, powietrze, wodę, glebę, warunki życia i zdrowia człowieka oraz na równowagę przyrodniczą, ochronę lasów, zwłaszcza lasów i ekosystemów leśnych stanowiących naturalne fragmenty rodzimej przyrody lub lasów szczególnie cennych ze względu na: 17 zachowanie różnorodności przyrodniczej, zachowanie i ochronę leśnych zasobów genowych, walory krajobrazowe, potrzeby nauki,

18 W art. 7 Ustawy o lasach, do celów tych zaliczono w szczególności: ochronę gleb i terenów szczególnie narażonych na zanieczyszczenie lub uszkodzenie oraz o specjalnym znaczeniu społecznym, ochronę wód powierzchniowych i głębinowych, retencji zlewni, w szczególności na obszarach wododziałów i na obszarach zasilania zbiorników wód podziemnych, produkcji, na zasadzie racjonalnej gospodarki leśnej, drewna i produktów ubocznego użytkowania lasu. 18

19 Leśnictwo wielofunkcyjne współczesną formą ochrony przyrody 19

20 Koncepcja lasu wielofunkcyjnego (art. 8 pkt 3 uol) W literaturze spotkać można określania że, leśnictwo wielofunkcyjne jest leśnictwem proekologicznym, a wręcz nawet ekologicznym. 20

21 Nowa rzeczywistość społeczno-gospodarcza postawiła leśników przed wieloma wyzwaniami takimi jak: zalesienia gruntów (w tym rekultywacja), przebudowa drzewostanów, odnowienia naturalne, które mają silny wpływ na zasady gospodarowania ze szczególnym uwzględnieniem postępowania hodowlanego. 21

22 Od roku 1995 realizacja zalesień ujęta jest w Krajowym Programie Zwiększania Lesistości Ze względu na powiększanie zasobów i ochronę gruntów szczególnie istotne są zalesienia: gruntów położonych przy źródliskach rzek lub potoków oraz na wododziałach; wzdłuż brzegów rzek oraz na obrzeżach jezior i zbiorników wodnych; lotnych piasków i wydm piaszczystych; stromych stoków, zboczy, urwisk i zapadlisk; hałd i terenów po wyeksploatowanym piasku, żwirze, torfie i glinie. 22

23 tys. ha Lasy ogółem Lasy Państwowe tys. m tys. m tys. m3 Rozmiar zalesień (sztucznych) w Polsce w latach (Raport o stanie lasów w Polsce 2012) W trakcie trwania Krajowego Programu Zwiększania Lesistości, w latach zalesiono łącznie 266,4 tys. ha gruntów. 23

24 24

25 25

26 26

27 27

28 28

29 29

30 30

31 31

32 32

33 33

34 34

35 35

36 36

37 37

38 38

39 Realizując cele gospodarki leśnej opartej na podstawach proekologicznych, Lasy Państwowe przebudowują drzewostany dostosowując skład gatunkowy do właściwości siedliska. 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,

40 7000 ha Uznawanie odnowień naturalnych /ha/ w LP w latach

41 Efektem proekologicznego podejścia do hodowli lasu są m. in. ekotony (również dla zachowania różnorodności biologicznej występujących zwierząt, roślin i grzybów) mających duże znaczenie wiatrochronne. 41

42 Wzrastające oczekiwania różnych grup społecznych wobec lasów i spełnianych przez nie funkcji zmienił podejście do zasad prowadzenia gospodarki leśnej. Przykładem szczególnym jest tu pozostawianie martwego drewna w lasach do naturalnego rozpadu dla zwiększania i ochrony różnorodności biologicznej w ekosystemach leśnych. Ilość drewna martwego pozostawianego w lasach zwiększyła się z 2 m3/ha w połowie lat 90-tych, gdzie obecnie wg danych IBL na podstawie 438 powierzchni doświadczalnych zasoby martwego drewna przeciętnie wynoszą 9,6 m3/ha. 42

43 Art Właściciele lasów są obowiązani do trwałego utrzymywania lasów i zapewnienia ciągłości ich użytkowania, a w szczególności do: 5) racjonalnego użytkowania lasu w sposób trwale zapewniający optymalną realizację wszystkich jego funkcji przez: a) pozyskiwanie drewna w granicach nieprzekraczających możliwości produkcyjnych lasu Obecnie ponad 65% drewna pozyskuje się w cięciach złożonych i pielęgnacyjnych (pozyskujemy ok. 65% przyrostu) 43

44 44

45 m3/ha Przyrost i użytkowanie przyrostu na 1 ha Użytkowanie Przyrost Różnica 11,96 10,23 10,34 9,46 9,79 9,25 8,81 9,02 9,25 9,3 8,74 8,77 9,09 8,34 8,67 8,93 8,24 7,85 6,8 6,5 6,7 6,2 6,1 6,2 5,5 5,8 5,8 6,0 6,5 5,6 5,8 5,3 5,4 5,1 2,18 2,57 2,63 2,67 2,71 2,79 2,86 2,95 2,97 3,05 3,10 3,22 3,49 3,70 3,76 3,79 6,3 5,7 5,63 4,60 45

46 m3/ha Różnica między przyrostem i jego użytkowaniem 1 ha 7 6 5,63 5 4, ,18 2,57 2,63 2,67 2,71 2,79 2,86 2,95 2,97 3,05 3,10 3,22 3,49 3,70 3,76 3,79 46

47 Leśny Kompleks Promocyjny OBSZAR FUNKCONALNY o znaczeniu ekologicznym, edukacyjnym i społecznym, dla którego działalność określa JEDNOLITY PROGRAM GOSPODARCZO-OCHRONNY, opracowany przez właściwego dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych LKP mimo pewnych analogii z LASAMI MODELOWYMI, są polską propozycją realizacji Polityki Leśnej Państwa 47

48 5 741 tys. m tys. m3 771 tys. m3 48

49 49 Cele polskich LKP 1. Wszechstronne rozpoznanie stanu biocenozy leśnej oraz zachodzących w niej zmian 2. Trwałe zachowanie lub odtwarzanie naturalnych walorów lasu 3. Integrowanie celów trwałej gospodarki leśnej i aktywnej ochrony przyrody 4. Promowanie wielofunkcyjnej i zrównoważonej gospodarki leśnej 5. Prowadzenie prac badawczych i doświadczalnictwa... na potrzeby Lasów Państwowych 6. Prowadzenie szkoleń Służby Leśnej i edukacji ekologicznej społeczeństwa

50 Dla każdego LKP DYREKTOR GENERALNY LP powołuje RADĘ NAUKOWO-SPOŁECZNĄ, do której należy inicjowanie oraz ocena realizacji działań podejmowanych w LKP LKP STANOWIĄ FORUM WSPÓŁPRACY LEŚNIKÓW ZE SPOŁECZEŃSTWEM 50

51 5 741 tys. m3 Doświadczenia ostatnich lat dowodzą, że kierunek rozwoju tys. m3 hodowli lasu jest zgodny z zasadami trwałego i zrównoważonego rozwoju gospodarki leśnej, postulowanymi na poziomie 771 tys. m3 międzynarodowym, a kierunek zmian zasad hodowli lasu oparty na naturalnych procesach przyrodniczych, dobrze odbierany przez społeczeństwo. 51

52 Dziękuję bardzo za uwagę