KARTA PRZEDMIOTU OPIS

Transkrypt

1 CECHA PRZEDMIOTU KARTA PRZEDMIOTU OPIS INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIODCIE Nazwa przedmiotu Podstawy pielęgniarstwa Poziom realizacji Studia pierwszego stopnia stacjonarne przedmiotu Jednostka realizująca Instytut Nauk o Zdrowiu Kierunek/rok Pielęgniarstwo / I i II Punkty ECTS Rodzaj przedmiotu Obowiązkowy Przyporządkowanie do Kierunkowy grupy przedmiotów Okres (rok akademicki/semestr/seme stry) 0/0 Rok I Semestr I i II 0/0 Rok II Semestr III Typ zajęć/liczba godzin Forma zajęć Rok/ semestr Liczba godzin Wykłady I / I I / II 0 Limit miejsc w grupach 0 0 Ćwiczenia I / I I / II 90 0 Samokształcenie II / III I / I I / II 0 Indywidualnie Terminy i miejsce odbywania zajęć Zajęcia Praktyczne Praktyki Zawodowe I / II 0 II / III 0 I / II 0 Forma zajęć Miejsce realizacji Termin realizacji Wykłady Wojewódzki Szpital Zespolony w Płocku s., s.9 Według ustalonego Ćwiczenia Samokształcenie Zajęcia Praktyczne Zespół Medycznych Szkół Policealnych w Płocku, Piłsudskiego, s.,. Według indywidualnej decyzji studenta Wojewódzki Szpital Zespolony w Płocku s., s.9 Płocki Zakład Opieki Zdrowotnej, NZOZ sp z o.o., ul. Kościuszki. harmonogramu Według ustalonego harmonogramu indywidualnie Według ustalonego grafiku ZP

2 Praktyka Zawodowa Wojewódzki Szpital Zespolony w Płocku s., s.9 Według ustalonego grafiku PZ Płocki Zakład Opieki Zdrowotnej, NZOZ sp z o.o, ul. Kościuszki. Język wykładowy Polski Koordynator Dr n. med. Mariola Głowacka Prowadzący Forma Nazwisko i imię prowadzącego Wykłady dr n. med. Mariola mariola.glowacka@ Głowacka wp.pl Ćwiczenia dr n. med. Mariola mariola.glowacka@ Głowacka wp.pl mgr Alina Orzoł ala_orzol@op.pl mgr Zofia zofia.@tlen.pl Wojciechowska mgr Beata Wiśniewska bea_9@tlen.pl dr n. med. Wanda inz@pwszplock.pl Stefańska dr n. med. Leokadia inz@pwszplock.pl Rezmerska dr n. med. Beata Haor inz@pwszplock.pl Zajęcia mgr Katarzyna witkowskakatarzyna@ Praktyczne Witkowska op.pl mgr Tomasz Michalski tomeczek0@poczta. onet.pl mgr Maria Maruszak inz@pwszplock.pl mgr Balbina balmaz@wp.pl Mazurowska mgr Bożena Wiśniewska grzegorz.plock@poczt a.fm mgr Jolanta Bachman jolandabach@gmail.c om Praktyka mgr Katarzyna witkowskakatarzyna@ Zawodowa Witkowska op.pl mgr Tomasz Michalski tomeczek0@poczta. onet.pl mgr Teresa inz@pwszplock.pl Nowakowska mgr Maria Maruszak inz@pwszplock.pl mgr Irena Janiszewska inz@pwszplock.pl Samokształcenie indywidualnie Przedmiot Podstawy pielęgniarstwa Sposób i forma zaliczenia Wykłady Ćwiczenia Egzamin po III semestrze (ocena podsumowująca). Zaliczenie na ocenę pozytywną bieżących umiejętności zdobytych podczas realizowania zajęć w Pracowni Umiejętności Pielęgniarskich (ocena formułująca) oraz kolokwium semestralnego (ocena podsumowująca).

3 Określenie czy przedmiot może być wielokrotnie zaliczany Skrócony opis kursu/ Cel ogólny przedmiotu Pełny opis kursu/ Cele dydaktyczne wynikające z realizacji przedmiotu Wymagania wstępne prac pisemnych - WIEDZA Samokształcenie Zaliczenie zleconych prac pisemnych przez nauczyciela prowadzącego ćwiczenia. Zajęcia Zaliczenie Praktyczne Praktyka Zaliczenie Zawodowa Student ma prawo do zdawania jednego egzaminu poprawkowego. Student, który nie zdał egzaminu z przedmiotu Podstawy pielęgniarstwa nie ma możliwości na warunkowe wpisanie na wyższy semestr studiów. CELE PRZEDMIOTU C zna teoretyczne podstawy pielęgniarstwa i pielęgnowania, C przedstawi zakres i charakter opieki/pomocy pielęgniarskiej w odniesieniu do wybranych stanów zdrowia pacjenta, C zna zasadami wykonywania zawodowych czynności pielęgniarskich, C posiada umiejętności wykonywania zabiegów opiekuńczych, diagnostycznych, leczniczych i usprawniających. C zna teoretyczne podstawy pielęgnowania., C posiada umiejętności wykonywania zabiegów diagnostycznych, pielęgnacyjnych, leczniczych i usprawniających człowieka w różnym stanie zdrowia i w różnym wieku, C posługuje się podstawowymi metodami pracy pielęgniarki/pielęgniarza i ich dobór w zależności od kategorii odbiorców oraz miejsca pielęgniarstwa w systemie ochrony zdrowia, C sprawuje opiekę nad pacjentami w zależności od kategorii odbiorców, C opiekuje się pacjentem zgodnie z zasadami etyki zawodowej WYMAGANIA WSTĘPNE Podstawy biologii na poziomie szkoły ponadgimnazjalnej EFEKTY KSZTAŁCENIA PRZEDMIOT W wyjaśni uwarunkowania rozwoju pielęgniarstwa z perspektywy czasu (przeszłość, teraźniejszość, przyszłość) na tle transformacji opieki; W omówi istotę współczesnego pielęgniarstwa w wymiarze teoretycznym i praktycznym oraz procesu profesjonalizacji, W definiuje pielęgnowanie oraz określić w nim miejsce wspierania, pomagania i towarzyszenia, W scharakteryzuje rolę i funkcje zawodowe pielęgniarki oraz rolę osoby pacjenta w procesie realizacji opieki zdrowotnej, W opisuje proces pielęgnowania (istota, etapy, zasady stosowania) i primary nursing (istota, odrębności) oraz wpływu pielęgnowania tradycyjnego na funkcjonowanie praktyki pielęgniarskiej, W określi istotę opieki pielęgniarskiej opartej o założenia teoretycznie F. Nightingale, V.Henderson, D.Orem, C. Roy i B.Neuman oraz innych teorii klasycznych pielęgniarstwa, W wyjaśni zakres działań pielęgniarki w zależności od

4 zaburzeń stanu pacjenta w tym: długotrwale unieruchomionego, z bólem, gorączką, zaburzeniami snu, W scharakteryzuje warunki pracy pielęgniarki i zakres zadań zawodowych. U zaproponuje model pielęgnowania i stosować w praktyce wybrane teorie pielęgniarstwa, U zgromadzi informacje metodą wywiadu, obserwacji, pomiarów bezpośrednich i pośrednich (skale), analizy dokumentacji (w tym analizy badań diagnostycznych), badania fizykalnego w celu rozpoznawania stanu zdrowia pacjenta i sformułowania diagnozy pielęgniarskiej, U oznaczy glikemię za pomocą gleukometru, U ustali cele i plan opieki nad człowiekiem chorym/niepełnosprawnym, U dokona bieżącej i końcowej oceny stanu zdrowia i skuteczności działań pielęgniarskich, U poda choremu leki różnymi drogami zgodnie z pisemnym zleceniem lekarza, obliczać dawki leków oraz przechowywać je zgodnie ze standardami, U pielęgnuje skórę i jej wytwory, błony śluzowe z zastosowaniem środków farmakologicznych i materiałów medycznych w tym stosować kąpiele lecznicze, U dobierze technikę i sposoby zakładania opatrunków na rany w tym wykorzystać bandażowanie, U9 wykorzysta różne techniki karmienia pacjenta, U0 wykona zabiegi doodbytnicze, U założy cewnik do pęcherza moczowego, monitorować diurezę, usunąć cewnik, wykonać płukanie pęcherza moczowego, U ułoży chorego w łóżku w pozycjach terapeutycznych i zmieniać pozycje, U wykona gimnastykę oddechową i drenaż złożeniowy, inhalację i odśluzowywanie dróg oddechowych, U wykona nacieranie, oklepywanie i inne techniki masażu klasycznego, ćwiczenia czynne i bierne, U zapewni choremu bezpieczne otoczenie, U wykona płukanie oka, ucha, U podłączy i obsłużyć zestawy do kroplowych wlewów dożylnych, U założy zgłębnik do żołądka i odbarczyć treści, U9 zastosuje zabiegi przeciwzapalne i bańki lekarskie, U0 założy, usunąć cewnik z żył obwodowych, U oceni i zastosuje prawidłową pielęgnację, miejsce wkłucia centralnego, obwodowego i portu naczyniowego, U asystuje lekarzowi do badań diagnostycznych: nakłucia jamy brzusznej, opłucnej, pobierania szpiku i punkcji lędźwiowej, U wykona kąpiel noworodka, niemowlęcia i monitorować jego rozwój, U przygotuje siebie i sprzęt do instrumentowania i zmiany opatrunku na ranie. P szanuje godność i autonomię osób powierzonych opiece,

5 - POSTAWA P systematycznie wzbogaca wiedzę zawodową i kształtuje umiejętności dążąc do profesjonalizmu, P przestrzega wartości, powinności i sprawności moralnych w opiece, P wykazuje odpowiedzialność moralną za człowieka i wykonywanie zadań zawodowych, P przestrzega praw pacjenta, P rzetelnie i dokładnie wykonuje powierzone obowiązki zawodowe, P zachowuje tajemnicę zawodową, P współdziała w zespole interdyscyplinarnym w rozwiązywaniu dylematów etycznych z zachowaniem zasad kodeksu etyki zawodowej, P9 prezentuje otwartość na rozwój podmiotowości własnej i pacjenta, P0 wykazuje empatię w relacji z pacjentem i jego rodziną oraz współpracownikami. WYKŁADY W omówi rolę pielęgniarki we współczesnym - WIEDZA pielęgniarstwie, omówić podstawy teoretyczne zawodu, W wyjaśni podstawowe założenia teorii pielęgniarstwa, W omówi wszystkie etapy procesu pielęgnowania z podziałem na poszczególne fazy, W opisze podstawowe cechy procesu pielęgnowania. U zastosuje wybrane teorie pielęgnowania w praktyce, U zastosuje w praktyce podstawowe zasady pielęgnowania pacjenta, U zastosuje proces pielęgnowania. P pełni holistyczną opiekę nad pacjentem wynikającą z - POSTAWA rozumienia istoty zawodu pielęgniarki. ĆWICZENIA W wymieni i omówi ze zrozumieniem cel, zasady, - WIEDZA niebezpieczeństwa i powikłania wykonywania podstawowych zabiegów pielęgnacyjnoopiekuńczych, U wykona podstawowe zabiegi pielęgnacyjnoopiekuńcze wobec pacjenta z zachowaniem algorytmów, procedur i standardów, U przygotuje sobie stanowisko pracy, mając do dyspozycji niezbędny sprzęt medyczny, U ochroni pacjenta i siebie przed ewentualnym zakażeniem oraz powikłaniami, U zapewni pacjentowi wygodę i bezpieczeństwo w trakcie wykonywania zabiegów. P wykaże się postawą gotowości do podjęcia - POSTAWA podstawowych działań pielęgnacyjnych wobec

6 - WIEDZA - POSTAWA - WIEDZA - POSTAWA pacjenta, P wykaże się postawą odpowiedzialności za bezpieczeństwo pacjenta, P wykaże się postawą gotowości współpracy w zespole terapeutycznym. ZAJĘCIA PRAKTYCZNE W przedstawi specyfikę pracy pielęgniarki z indywidualnym pacjentem w różnym stopniu wydolności samoobsługowej. U doskonali umiejętności z zakresu funkcji opiekuńczej wybranych zadań z zakresu funkcji profilaktycznej, leczniczej, rehabilitacyjnej i diagnostycznej, których kształtowanie rozpoczęto w ramach ćwiczeń z podstaw pielęgniarstwa, U kształtuje wybrane umiejętności z zakresu funkcji opiekuńczej, leczniczej, diagnostycznej, rehabilitacyjnej i profilaktycznej, które mogą być realizowane tylko w naturalnych warunkach pobytu pacjenta, U kształtuje działania i złożone umiejętności praktycznych dotyczących planowania i organizowania pracy, podejmować decyzje zawodowe i współpracować z członkami zespołu opiekuńczo terapeutycznego, U kształtuje umiejętności doboru metod i środków w rozwiązaniu problemów opiekuńczych pacjenta oraz dokumentowanie opieki pielęgniarskiej P wykazuje postawę niesienia pomocy oraz wrażliwości na potrzeby pacjenta zależne od sytuacji i jego stanu. PRAKTYKA ZAWODOWA W porównuje zastosowanie wiedzy teoretycznej z podstaw pielęgniarstwa w praktyce zawodowej w opiece nad pacjentem U uczestniczy w zadaniach realizowanych przez pielęgniarki w zespole terapeutycznym, U utrwali i udoskonali umiejętności kształtowanych w laboratorium umiejętności w warunkach pobytu pacjenta w oddziale szpitalnym U przestrzega zasad etyki zawodowej, U respektuje prawa człowieka i prawa pacjenta, U podejmuję działania na rzecz rozwoju własnej osobowości zawodowej i samokształcenia. SAMOKSZTAŁCENIE W pogłębia i uzupełnia wiedzę zakresu przedmiotu.

7 - WIEDZA - POSTAWA U nabędzie umiejętność poszerzania wiedzy tematycznej w formie samodzielnej pracy. P wykazuje postawę twórczą, poszukującą. FORMA ZAJEĆ WYKŁADY TEMAT I ROK I semestr TREŚCI PROGRAMOWE LICZBA GODZI N SUMA GODZI N. Definicja pielęgniarstwa. Ustawodawstwo zawodowe. Pielęgniarstwo jako profesja. Determinanty rozwoju współczesnego pielęgniarstwa. Role zawodowe pielęgniarki w dokumentach WHO. Biomedyczny i holistyczny model medycyny- filozofia i paradygmat pielęgniarstwa.. Pielęgnowanie zindywidualizowane założenia. Primary Nursing. Proces pielęgnowania cz.. Proces pielęgnowania cz... Proces pielęgnowania cz. 9. Istota diagnozy pielęgniarskiej 0. Dokumentacja dla celów diagnozy pielęgniarskiej. Założenia i istota klasyfikacji NANDA. Założenia i istota klasyfikacji ICNP. Teorie ( koncepcje) pielęgniarstwa Kanony pielęgniarstwa Fl. Nightingale i teorie środowiskowe. Teorie systemowe C. Roy, B. Neumann Teorie oparte na analizie ludzkich potrzeb V. Henderson, D. Orem Teorie interakcji międzyludzkch H. Peplau II semestr. Problemy pielęgnacyjne pacjentów z zaburzeniami termoregulacji.. Problemy pielęgnacyjne pacjentów ze zmianami na skórze.. Problemy pielęgnacyjne pacjentów z odleżynami.. Problemy pielęgnacyjne pacjentów z zaburzeniami pracy serca.. Problemy pielęgnacyjne pacjentów z zaburzeniami w funkcjonowaniu układu krążenia.. Problemy pielęgnacyjne pacjentów z zaburzeniami w funkcjonowaniu układu oddechowego. Problemy pielęgnacyjne pacjentów z zaburzeniami pracy przewodu pokarmowego.. Pielęgnowanie pacjentów z zaburzeniami w funkcjonowaniu układu moczowego 0

8 9. Problemy pielęgnacyjne pacjentów z zaburzeniami układu nerwowego 0. Problemy pielęgnacyjne pacjentów z zaburzeniami w zakresie procesów psychicznych. Problemy chorych z zaburzeniami funkcjonowania narządów zmysłów. Problemy pielęgnacyjne pacjentów nieprzytomnych.. Problemy pielęgnacyjne pacjentów ciężko chorego.. Problemy pielęgnacyjne pacjentów przewlekle chorych.. Problemy pielęgnacyjne pacjentów cierpiących ból.. Problemy pielęgnacyjne pacjentów w terminalnej fazie choroby ĆWICZENI A I ROK I semestr 90. Bandażowanie kończyny górnej i kończyny dolnej;. Bandażowanie kl. piersiowej, brzucha, głowy i tułowia; opatrunki chustowe;. Pomiary podst. parametrów życiowych tętno, oddech, ciśnienie, temperatura wykreślanie karty gorączkowej;. Pomiary antropometryczne: masa ciała, wzrost, obliczanie BMI;. Przygotowanie łóżka na przyjęcie chorego. Słanie łóżka pustego;. Słanie łóżka z chorym;. Zmiana bielizny pościelowej i osobistej choremu leżącemu przez jedną i dwie pielęgniarki;. Zabiegi fizykalne w profilaktyce przeciwodleżynowej. Dobieranie pozycji ułożeniowej z zastosowaniem odpowiednich udogodnień u chorego, w zależności od stanu zdrowia; 9. Zapewnienie choremu czystości. Toaleta chorego w łóżku, kąpiel chorego w łóżku; 0. Mycie włosów choremu leżącemu w łóżku;. Kąpiel noworodka i niemowlęcia; przewijanie, karmienie i pojenie;. Uruchamianie chorego leżącego, przenoszenie i transport;. Fizykalne zabiegi p/ zapalne. Działanie zimna i ciepła w postaci okładów i kompresów oraz baniek;. Przygotowanie i podawanie leków drogą doustną i doodbytniczą;. Przygotowanie i podawanie leków przez skórę i błony śluzowe ( płukanie, zakraplanie, zakładanie kropli i maści do oka, ucha, nosa);. Inhalacje. Sposoby podawania tlenu; pomoc w usprawnianiu oddychania (zabiegi drenażujące oskrzela: oklepywanie, wstrząsanie, pozycje drenażujące). Reanimacja i resuscytacja; postępowanie bezprzyrządowe;. Pobieranie materiału do badań diagnostycznych (ogólnych, bakteriologicznych- mocz, kał, plwocina, wymazy)

9 9. Pojęcie aseptyki i antyseptyki. Zasady wykonywania wstrzyknięć. Manipulowanie sprzętem jednorazowego użytku; 0. Zaliczenie semestru; II semestr. Ochrona pielęgniarki przed zakażeniem HIV; ogólne dane o zakażeniu profilaktyka zakażenia HIV w pracy pielęgniarki. Wstrzyknięcie podskórne pod kątem ;. Wstrzyknięcia insuliny; insulina w leczeniu cukrzycy sposoby podskórnego podawania insuliny posługiwanie się Novo-Penem obliczanie dawek insuliny technika wstrzyknięcia podskórnego pod kątem 90. Oznaczanie poziomu glukozy we krwi za pomocą glukometru. Wykonanie oznaczenia cukru i acetonu w moczu za pomocą testów;. Wstrzyknięcia domięśniowe;. Wstrzyknięcia śródskórne. Próby uczuleniowe na penicylinę;. Wiadomości ogólne o nakłuciach żylnych. Pobieranie krwi do badań systemem zamkniętym, oznaczanie OB.;. Wstrzyknięcia dożylne; 9. Przygotowanie i wykonanie wlewu dożylnego z NaCl 0,9%; 0. Pomiar OCŻ;. Przygotowanie i wykonanie wlewu z krwi i jej preparatów. Leczenie krwią;. Przygotowanie psychiczne i fizyczne pacjenta do nakłucia j. opłucnej i otrzewnej;. Przygotowanie psychiczne i fizyczne pacjenta do nakłucia lędźwiowego i mostka;. Zaliczenie semestru; II ROK III semestr 0 samokształce nia. Cewnikowanie pęcherza moczowego. Płukanie pęcherza moczowego. Kontrola bilansu wodnego i DZM;. Zgłębnikowanie żołądka i dwunastnicy. Karmienie przez zgłębnik. Płukanie żołądka;. Wykonanie lewatywy, wlewki przeczyszczającej, leczniczej, założenie przyspieszonego, kroplowego wlewu doodbytniczego, suchej rurki doodbytniczej;. Mycie chirurgiczne rąk i zakładanie odzieży operacyjnej;. Zaliczenie semestru; Semestr I. Skale oceny stanu pacjenta mające zastosowanie w 0 9

10 praktyce zawodowej pielęgniarki. Odrębności w zakresie parametrów życiowych w różnych okresach życia człowieka.. Procedura zmiany bielizny pościelowej i osobistej, toalety j.ustnej i całego ciała w odniesieniu do chorego nieprzytomnego.. Procedura przygotowania łóżka i otoczenia na przyjęcie pacjenta po zabiegu operacyjnym.. Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem unieruchomionym z odleżyną II stopnia w okolicy pośladka.. Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem niewidomym, z zaburzeniami pracy serca hospitalizowanym w oddziale internistycznym.. Problemy egzystencjalne osób z upośledzeniem słuchu.. Zasady pielęgnacji noworodka i niemowlęcia w warunkach domowych poradnik dla rodziców. 9. Poradnik dla pacjenta w zakresie prawidłowego przygotowania do pobrania materiału do badań diagnostycznych (mocz b. ogólne, posiew, DZM; kał, plwocina). Semestr II Rodzaj narzędzi dydaktycznych. Zasady pielęgnacji i profilaktyki p/odleżynowej pacjenta długotrwale unieruchomionego.. Zasady insulinoterapii poradnik dla pacjenta.. Zasady udzielania I pomocy w przypadku obecności ciała obcego w oku, uchu, nosie.. Krwiodawstwstwo i krwiolecznictwo w Polsce.. Zadania pielęgniarki w profilaktyce zakażeniom wewnątrzszpitalnym. Udział pielęgniarki w przygotowaniu pacjenta z wyłonionym odbytem (stomia) do samoopieki i samopielęgnacji.. Student prowadzi Portfolio w której umieszcza Ustawy związane z funkcjonowaniem zawodu, skale oceny stosowane w pielęgniarstwie, własne doświadczenia będące wynikiem przygotowania zawodowego. NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE. Wykład informacyjny i problemowy,. Ćwiczenia w Pracowni Umiejętności Pielęgniarstwa,. Pokaz z omówieniem,. Metoda algorytmiczna i sytuacyjna,. Symulacyjna z użyciem fantomów,. Samokształcenie,. Zajęcia praktyczne w oddziałach szpitalnych,. Praktyka zawodowa w oddziałach szpitalnych. SPOSOBY OCENY 0

11 Wykłady Ćwiczenia Zajęcia Praktyczne Praktyki Zawodowe Samokształcenie Godziny pracy studenta w uczelni przewidziane planem zajęć przedmiotu Egzamin po III semestrze zaliczenie na ocenę pozytywną bieżących umiejętności zdobytych podczas realizowania zajęć w Pracowni Umiejętności Pielęgniarskich Zaliczenie Zaliczenie Zaliczenie prac pisemnych zleconych przez nauczyciela prowadzącego ćwiczenia OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA Forma aktywności Średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności Wykłady Ćwiczenia 90 Samokształcenia 0 Zajęcia praktyczne 0 Praktyka zawodowa 0 Razem Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu LITERATURA Literatura podstawowa. Ciechaniewicz W. ( red. ) Ćwiczenia. Tom I i II Wyd. Lek. PZWL. Warszawa 00;. Ciechaniewicz W., Grochans E., Łoś E.: Wstrzyknięcia śródskórne, podskórne, domięśniowe i dożylne. Wyd. Lek. PZWL. Warszawa 00.. Chrząszczewska A. Bandażowanie. Wyd. Lek. PZWL. Warszawa 00. Górajek Jóźwik J. Wprowadzenie do diagnozy pielęgniarskiej. PZWL Warszawa 00.. Hildebrand N.: Iniekcje, infuzje, pobieranie krwi. Wyd. Medyczne Urban & Partner. Wrocław 00.. Wieczorkowska- Tobis K.,Talarska D. Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne. PZWL. Warszawa 00. Kózka M. Płaszewka- Żywko L. Diagnozy i interwencje pielęgniarskie. PZWL. Warszawa 00. PZWL Warszawa 00.. Kózka M. Płaszewska- Żywko L. Procedury pielęgniarskie. PZWL. Warszawa Ślusarska B., Zarzycka D., Zahradniczek K. (red). Podstawy pielęgniarstwa Tom I i II. Wydawnictwo Czelej. Lublin Zahradniczek K.( red.) Pielęgniarstwo. Wyd. Lek. PZWL. Warszawa 00.. Krajewska Kułak E., Rolka H., Jankowiak B. Standardy i procedury pielęgnowania chorych w stanach zagrożenia życia. PZWL, W-wa, 009. Literatura uzupełniająca. Kózka M. (red.) Stany zagrożenia życia. Wybrane standardy opieki i procedury postępowania pielęgniarskiego. Wyd. UJ. Kraków 00. Poznańska S., Płaszewska - Żywko L. Wybrane modele pielęgniarstwa