Zrównanie i podniesienie wieku emerytalnego
|
|
- Konrad Nawrocki
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Zrównanie i podniesienie wieku emerytalnego Materiał informacyjny rozszerzony i uzupełniony Warszawa, 17 lutego
2 SPIS TREŚCI RAPORT PODSTAWOWY SLAJDY 3-25 MATERIAŁY DODATKOWE DEMOGRAFIA SLAJDY ZMIANY NA RYNKU PRACY SLAJDY GOSPODARKA I FINANSE PUBLICZNE GOSPODARKA FINANSE PUBLICZNE SLAJDY Od zespołu redagującego: Celem niniejszego raportu jest odpowiadanie na najważniejsze pytania pojawiające się w debacie na temat reformy emerytalnej. Z tego względu będzie on sukcesywnie uzupełniany o materiały odnoszące się do najważniejszych kwestii podnoszonych w toku konsultacji społecznych. 2
3 Globalny kontekst proponowanych zmian Od lat 90. XX wieku prawie wszystkie kraje UE, ale także USA, Japonia i Kanada podnoszą wiek emerytalny. Kryzys zadłużenia pokazuje, że niebilansujące się systemy emerytalne nie mogą być dłużej finansowane długiem. Alternatywą dla niepodnoszenia wieku emerytalnego jest wzrost obciążeń podatkowych lub drastyczne obniżanie emerytur. Oba działania prowadziłyby do obniżenia poziomu życia i utraty konkurencyjności przez polską gospodarkę. Dłuższa aktywność zawodowa oraz zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn są wśród najważniejszych rekomendacji Komisji Europejskiej w tzw. białej księdze emerytur, opublikowanej 16 lutego. 3
4 Kluczowe przyczyny zrównania i podniesienia wieku emerytalnego Polska należy do krajów, w których najwcześniej przechodzi się na emeryturę, co dotyczy szczególnie kobiet. Jest jednym z ostatnich krajów UE, który nie podniósł wieku emerytalnego przynajmniej do 65 lat zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn. Rośnie dysproporcja między liczbą osób w wieku produkcyjnym i emerytalnym, ponieważ: Polacy żyją dłużej, spada liczba narodzin, coraz więcej Polaków dłużej się uczy. Od 1999 r. Polacy w większości sami gromadzą kapitał na swoją emeryturę, a wydłużająca się długość życia powoduje, że pracują krócej na każdy rok pobierania emerytury, co przekłada się na niższe świadczenia emerytalne. Konieczność równoczesnego utrzymywania starego i nowego systemu emerytalnego powoduje pogłębienie się dysproporcji wpłat i wypłat. Deficyt systemu emerytalnego wzrośnie z 41 mld zł w 2013 r. do 106 mld zł w 2030 r. * Światowy kryzys pokazuje, jak kosztowne i bolesne dla obywateli może być finansowanie deficytu pożyczkami na rynku finansowym. * Ceny stałe
5 Polska ma prawie najniższy wiek przejścia na emeryturę w Europie 1, w szczególności dla kobiet Wiek emerytalny w 2040 roku 2 Kobiety Mężczyźni Dania 70,0 Włochy 68,6 Finlandia 68,0 Irlandia 68,0 Niemcy 67,0 Szwecja 67,0 Hiszpania 67,0 Holandia 67,0 Wielka Brytania 67,0 Francja 67,0 Czechy 66,5 Estonia 65,0 Węgry 65,0 Austria 65,0 Belgia 65,0 Portugalia 65,0 Litwa 65,0 Cypr 65,0 Malta 65,0 Grecja 65,0 Luxemburg 65,0 Rumunia 63,0 Bułgaria 63,0 Łotwa 62,0 Słowacja 62,0 Słowenia 61,0 Polska 60,0 70,0 68,6 68,0 68,0 67,0 67,0 67,0 67,0 67,0 67,0 66,5 65,0 65,0 65,0 65,0 65,0 65,0 65,0 65,0 65,0 65,0 65,0 65,0 62,0 62,0 63,0 65,0 1 Według aktualnego stanu prawnego, biorąc pod uwagę docelowy wiek emerytalny 2 Dodatkowo niektóre kraje wprowadziły odstępstwa, np. ze względu na długi staż pracy Źródło: European Commission, Economic Policy Commi:ee, Working Group on Ageing Popula@ons and Sustainability,
6 Zdecydowana większość państw UE zrównała wiek emerytalny dla kobiet i mężczyzn (wg stanu na 2020 rok) Szwecja Finlandia Kraje, w których zrównano wiek emerytalny dla kobiet i mężczyzn 1 Kraje, w których nie zrównano wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn 1 Estonia Irlandia Wielka Brytania Holandia Dania Niemcy Polska Litwa Łotwa Belgia Luksemburg Czechy Słowacja Francja Austria Węgry Słowenia Rumunia Portugalia Włochy Bułgaria Hiszpania Malta Grecja Cypr 1 Według aktualnego stanu prawnego, biorąc pod uwagę docelowy wiek emerytalny w 2020 r. Źródło: European Commission, White paper for adequate, safe and sustainable pensions. 6
7 Zdecydowana większość państw UE zrównała wiek emerytalny dla kobiet i mężczyzn (wg stanu na 2040 rok) Szwecja Finlandia Kraje, w których zrównano wiek emerytalny dla kobiet i mężczyzn 1 Kraje, w których nie zrównano wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn 1 Estonia Irlandia Wielka Brytania Holandia Dania Niemcy Polska Litwa Łotwa Belgia Luksemburg Czechy Słowacja Francja Austria Węgry Słowenia Rumunia Portugalia Włochy Bułgaria Hiszpania Malta Grecja Cypr 1 Według aktualnego stanu prawnego, biorąc pod uwagę docelowy wiek emerytalny Źródło: European Commission, Economic Policy Commi:ee, Working Group on Ageing Popula@ons and Sustainability,
8 Przykłady zmian wieku emerytalnego w wybranych państwach Wiek przejścia na emeryturę Kobiety 65 Hiszpania Wielka Brytania Niemcy Czechy Włochy 67 Kobiety Kobiety Kobiety 60,7 66,7 Kobiety 60,3 70,0 Mężczyźni Mężczyźni Mężczyźni Mężczyźni 62,1 66,7 Mężczyźni 65,3 70, wzrost o 1 miesiąc rocznie w latach , wzrost o 2 miesiące rocznie w latach stopniowe dojście do wieku emerytalnego 65 lat dla kobiet do 2018 r., stopniowe podwyższenie wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn do 68 lat do 2046 r. stopniowa zmiana w latach , możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę w wieku 63 lat dla osób z bardzo długim stażem pracy, ale kosztem znaczącego spadku świadczeń. wzrost o 2 miesiące rocznie od 2013 r. bez określonego docelowego wieku emerytalnego, wiek emerytalny nie będzie dłużej zróżnicowany dla kobiet bez względu na liczbę dzieci. wiek emerytalny zależny od dalszego oczekiwanego życia, skokowy wzrost z 60 do 65 roku życia dla kobiet pracujących w sektorze publicznym w 2010 r. i następnie do 66 lat w 2012 r. Źródło: Komisja Europejska, ILO, OECD 8
9 Narasta dysproporcja między liczbą osób w wieku produkcyjnym i emerytalnym Główne trendy demograficzno- społeczne Wydłużająca się długość życia: tylko w ciągu ostatnich 20 lat długość życia osób w wieku 65 lat wzrosła o 2,7 dla mężczyzn i o 3,3 dla kobiet do odpowiednio 80,1 i 84,5 lat; kobieta obecnie 38- letnia pierwszy rocznik, który przejdzie na emeryturę w wieku 67 lat w 2040 r., dożyje przeciętnie 86,5 lat. Malejąca liczba narodzin i osób wchodzących na rynek pracy około 600 tysięcy 25- latków, i tylko około 380 tysięcy 5- latków. Wydłużający się okres edukacji przeciętny 25- latek w 1990 r. spędził 8,4 lat ucząc się, podczas gdy w 2010 r. było to już 10 lat. Wpływ na obecny system emerytalny Większą część życia spędzamy ucząc się i na emeryturze, a mniejszą część życia pracując. Polacy coraz krócej pracują na każdy rok swojej emerytury. Spada liczba osób w wieku produkcyjnym przypadająca na jednego emeryta (3,9 w 2010 r.; 1,3 w 2060 r.). Spada liczba rąk do pracy o 4,9 mln osób w latach , czyli do 21 mln osób w wieku produkcyjnym. Źródło: Materiały AWG, UNDP, Prognoza demograficzna GUS przedłużona przez ZUS 9
10 Rośnie długość życia na emeryturze Oczekiwana długość życia 65- letniej osoby w Polsce 92 Kobiety 92 Mężczyźni 89, , ,3 84,5 +8, , , Polska 88 86, , ,2 +8,7 80, ,6 77, Źródło: AWG 10
11 Już teraz efektywny czas na emeryturze jest tylko o połowę krótszy od czasu aktywności zawodowej Kobiety Mężczyźni Emerytura 8% 21% 30% 4% 12% 21% Aktywność zawodowa 69% 54% 42% 73% 62% 49% Dzieciństwo i edukacja 23% 25% 28% 24% 27% 30% Liczba lat aktywności zawodowej na każdy rok emerytury 8,1 2,6 1,4 20,5 5,3 2,4 Źródło: OECD, obliczenia własne 11
12 W przyszłości dramatycznie spada liczba osób w wieku produkcyjnym, z 26,0 do 21,1 milionów osób w 2040 r. W tysiącach osób 2010, ogółem 38,2 milionów osób , ogółem 36 milionów osób ,8% populacji 6,4 mln 10,5 mln 29,2% populacji 68,1% populacji 26,0 mln 21,1 mln 58,7% populacji 15,2% populacji 5,8 mln 4,4 mln 12,1 % populacji Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety Źródło: AWG, GUS Wiek 0-14 M15-64, K15-59 M65+, K
13 W przyszłości dramatycznie zmaleje liczba osób w wieku produkcyjnym, z 26 do 16,5 mln osób w 2060 r. W tysiącach osób 2010 r., ogółem 38,2 mln osób 2060 r., ogółem 32,5 mln osób ,8% populacji 6,4 mln 12,2 mln 37,5% populacji 68,1% populacji 26,0 mln 16,5 mln 50,5% populacji 15,2% populacji 5,8 mln 3,9 mln 12,0% populacji Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety Źródło: AWG, GUS Wiek 0-14 M15-64, K15-59 M65+, K
14 Zmaleje liczba osób aktywnych zawodowo a wzrośnie liczba osób na emeryturze 18, ,5 18,2 8, , ,6 16, ,5 Liczba osób aktywnych zawodowo Liczba emerytów Prognozowana liczba osób aktywnych zawodowo i liczba emerytów (mln) 14,2 12,7 11,9 12, W latach liczba osób w wieku produkcyjnym zmaleje o 4,9 mln osób, do około 21 mln ze względu na malejącą liczbę urodzeń w ostatnich 20 latach. Mniejsza liczba osób w wieku produkcyjnym spowoduje zmniejszenie liczby osób aktywnych zawodowo o 2 mln już do 2040 r. i o kolejne 3,4 mln do 2060 r. W latach liczba osób w wieku emerytalnym wzrośnie o 4 mln. Uwaga: Dane bez zmian w systemie emerytalnym Źródło: MF, AWG 14
15 Możliwe są trzy rozwiązania Konsekwencje: Pozostawienie wieku emerytalnego bez zmian Zwiększenie składek/podatków Podniesienie wieku emerytalnego Drastycznie ograniczone emerytury i rosnące ubóstwo osób starszych, Niższy wzrost gospodarczy spowodowany ubytkiem osób w wieku produkcyjnym, Wysoki deficyt systemu emerytalnego, ograniczający wydatki na rozwój. Znacząco niższy wzrost gospodarczy spowodowany wyższymi kosztami pracy oraz mniejszą liczbą pracujących Ucieczka dobrych pracowników za granicę, Mniejsze zarobki neqo. Wyższe emerytury, Stabilny rozwój gospodarczy, Dłuższy okres pracy. 15
16 Propozycja rządu to bezpieczeństwo dla ludzi i gospodarki Zmiany w wieku emerytalnym będą bardzo stopniowe i w niewielkim stopniu będą dotyczyły ludzi tuż przed emeryturą. Zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn na poziomie 67 lat nastąpi dopiero w 2040 r. Rozłożenie zmian na lata pozostawia wiele czasu na dostosowania na rynku pracy, zarówno po stronie pracowników jak i pracodawców. Stopniowe podnoszenie wieku emerytalnego ograniczy niedobór pracowników w stale rosnącej polskiej gospodarce i zwiększy bezpieczeństwo finansowe Polaków. Obecnie jest ostatni moment na wykorzystanie potencjału powojennego wyżu demograficznego. Odłożenie zmian w czasie wymagałoby zdecydowanie bardziej drastycznych i bolesnych zmian w przyszłości. 16
17 Wzrost wieku emerytalnego jest i tak wolniejszy od rosnącej długości życia * Kobieta Mężczyzna , , długość życia** wiek emerytalny ,4 długość życia** wiek emerytalny *Uwzględniając ostatnie 20 lat ** Długość dalszego oczekiwanego życia dla osoby w wieku 65 lat 17
18 Zmiany rozłożone w czasie do 2040 roku Wiek przejścia na emeryturę Obecny wiek emerytalny Podniesiony wiek emerytalny Wiek w 2012 roku Kobiety 60 lat 55 lat 50 lat 45 lat 40 lat 39 lat 38 lat 60 lat 61 lat 7 miesięcy 63 lata 3miesiące 64 lata 11 miesięcy 66 lat 7 miesięcy 66 lat 11 miesięcy 67 lat Mężczyźni 64 lata 63 lata 62 lata 61 lat 60 lat 59 lat 58 lat 65 lat 3 miesiące 65 lat 7 miesięcy 65 lata 11 miesięcy 66 lat 3 miesiące 66 lat 7 miesięcy 66 lat 11 miesięcy 67 lat 18
19 Większa liczba osób starszych na rynku pracy nie zablokuje miejsc pracy osobom młodym Badania pokazują, że większa liczba pracujących osób starszych nie ogranicza dostępu do pracy osobom młodym w krajach, w których pracuje więcej osób starszych, jednocześnie pracuje więcej osób młodych. Starsi i młodsi nie konkurują o te same miejsca pracy. Wzrost gospodarczy w Polsce będzie zwiększać zapotrzebowanie na pracowników. Zabraknie rąk do pracy w latach liczba osób w wieku lata zmaleje o 1,8 mln. Liczba osób aktywnych zawodowo (mln) 18,1 18,2 17,3 16,1 14,2 12, Źródło: AWG, Komisja Europejska AMECO, OECD 2011, NBER
20 Nawet w okresie spowolnienia gospodarczego liczba pracujących w Polsce rosła Liczba pracujących w gospodarce narodowej (mln) Liczba pracujących w wieku 55+ (mln) W milionach 15,8 15,9 16,0 16,1 0,88 1,7 1,8 2,0 2,1 0,63 15,2 1,5 14,5 14,6 14,2 14,1 13,8 13,8 13, I poł Źródło: AMECO - Komisja Europejska, AWG 20
21 Podniesienie wieku emerytalnego przełoży się na znaczny wzrost emerytur w zł, ceny stałe 2011 r Emerytura dla osoby urodzonej w 1973 r % % Przeciętne wynagrodzenie Emerytura kobiety 2 Przeciętne wynagrodzenie Przed zmianami Kobiety Po zmianach Przed zmianami Mężczyźni Po zmianach 1 Dla kobiet urodzonych po 1974 wzrost emerytury wyniesie nawet 70% 2 Dla kobiety zarabiającej przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej Źródło: Szacunki MF 21
22 Bezpieczeństwo emerytów i finansów Polski 1. 1 Dla zachowania poziomu emerytur przy utrzymaniu obecnego wieku emerytalnego niezbędny byłby wzrost składki lub wzrost dotacji budżetowej do ZUS finansowanej między innymi z podatków. 2 Po podniesieniu wieku emerytalnego, emerytury kobiet będą wyższe o około 70% a mężczyzn o około 20%. 3 Aby uzyskać ten sam efekt przy utrzymaniu obecnego wieku emerytalnego wydatki na emerytury musiałyby wzrosnąć o około 45%, tj. 2,5-3% PKB. Aby to sfinansować należałoby: podnieść składkę emerytalną z 19,52% o około 30% lub, podnieść stawkę VAT o ponad 8 punktów procentowych do ponad 30%. 22
23 Korzyści dla gospodarki Zmiana liczby osób w wieku produkcyjnym w wyniku podniesienia wieku emerytalnego w stosunku do scenariusza braku zmian (mln) 2,4 1,0 1,4 Podniesienie wieku emerytalnego pozwoli ograniczyć zmniejszenie liczby osób w wieku produkcyjnym w latach o około 2,4 mln Źródło: Ministerstwo Finansów, AWG 23
24 Rekomendacje Komisji Europejskiej biała księga emerytur Powiązanie wieku emerytalnego ze wzrostem oczekiwanej długości życia. Ograniczenie możliwości wcześniejszego przechodzenia na emeryturę. Dłuższa aktywność zawodowa. 4 5 Zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn. Wspieranie dodatkowego oszczędzania na emeryturę. Źródło: Komisja Europejska, White Paper, An Agenda for Adequate, Safe and Sustainable Pensions,
25 Podsumowanie Zrównanie i podniesienie wieku emerytalnego jest nieuchronne ze względu na dłuższe życie i mniejszą liczbę urodzeń. Kraje europejskie podnoszą wiek emerytalny. Jedne robią to wyprzedzająco i stopniowo, inne pod przymusem, gwałtownie i dużym kosztem społecznym. Polska decyduje dziś, do której grupy chce należeć. Podejmując decyzję teraz wzmocnimy w sposób ewolucyjny bezpieczeństwo dzisiejszych emerytów i przyszłych pokoleń. Zwłoka może doprowadzić nas do podobnego kryzysu jak w Grecji. Zmiany utrzymają solidarność międzypokoleniową, umożliwią szybszy wzrost gospodarczy i poprawią stabilność finansową Polski bez potrzeby podnoszenia podatków. Polska skonsoliduje pozycję lidera wzrostu w Europie. Dłuższa praca pozwoli Polakom zgromadzić więcej kapitału emerytalnego i ochroni przyszłych emerytów, zwłaszcza kobiety, przed ubóstwem. Znalezienie pracy nie będzie tak trudne, jak twierdzą krytycy już wkrótce będzie brakowało rąk do pracy, a pracodawcy będą zabiegali zarówno o starszych, jak i młodych pracowników. Uchwalenie reformy wzmocni finansową wiarygodność Polski, co przełoży się na niższy koszt pozyskania kapitału i szybszą redukcję zadłużenia. 25
26 MATERIAŁY DODATKOWE DEMOGRAFIA SLAJDY ZMIANY NA RYNKU PRACY SLAJDY GOSPODARKA I FINANSE PUBLICZNE SLAJDY
27 DEMOGRAFIA 27
28 Coraz mniej pracujących na jednego emeryta W milionach Liczba osób w wieku produkcyjnym Liczba emerytów (osób w wieku poprodukcyjnym) Liczba osób w wieku produkcyjnym przypadająca na jednego emeryta Liczba osób w wielu produkcyjnym oraz liczba emerytów 24,6 22,9 21,6 20,2 17,4 15,6 6,4 8,4 9,6 10,5 11,9 12, ,8 :1 2,7:1 2,3:1 1,9:1 1,5:1 1,3:1 Źródło: AWG 28
29 Pokolenie wyżu osiąga wiek emerytalny Obecnie ludność Polski liczy około 38 mln osób. Wyjątkowo liczna grupa osób urodzonych w latach 50. w najbliższych latach opuści rynek pracy (ok tyś. rocznie) Ubytku pracujących starszych osób nie będzie w stanie zrekompensować najmłodsze pokolenie. Przykładowo, dzisiejszych 10- latków jest około 355 tys., podczas gdy 55- latków jest ok. 591 tys. Struktura rynku pracy na najbliższe 30 lat jest w dużym stopniu znana. Nawet gdyby od przyszłego roku gwałtownie wzrosła liczba urodzeń, to efekty na rynku pracy pojawiłyby się w pełni dopiero po 2035 r. W przyszłości na rynku pracy dominować liczebnie będą pracownicy starsi. Będą oni funkcjonować w zupełnie innym demograficznie środowisku, niż obecnie, gdyż największą grupę pracujących będą stanowić ich rówieśnicy. Źródło: GUS, prognoza Eurostat 29
30 Sytuacja demograficzna młodzież i osoby starsze Kobiety Mężczyźni W milionach Młodzież* 6,3 3,1 3,2 5,5 2,7 2,8 3,8 1,8 2,0 4,1 2,0 2, ,8 Osoby starsze** 3,9 1,5 2,4 4,6 4,8 3,9 3,6 1,8 3,5 2,3 1,5 1,2 1,3 2,4 2,4 2,8 2,2 2,6 4,4 1,6 2,8 3,5 3, Przed zmianami Po zmianach Przed zmianami Po zmianach Przed zmianami Po zmianach Przed zmianami Po zmianach Źródło: AWG *Osoby w wieku **Osoby w wieku od 55 do 59 (K) lub 64 (M) lat - przed zmianami oraz od 55 do 67 lat po zmianach. 30
31 Sytuacja demograficzna ludność w wieku produkcyjnym* W milionach Kobiety Mężczyźni 26,0 26,0 24,0 25,0 22,8 24,2 21,2 23,6 12,5 12,5 11,3 11,9 10,8 11,8 9,8 11,7 13,5 13,5 12,7 13,2 12,0 12,4 11,4 11, Przed Po zmianami zmianach Przed zmianami Po zmianach Przed zmianami Po zmianach Przed zmianami Po zmianach Źródło: AWG *Osoby w wieku od 15 do 59 (K) lub 64 (M) lat - przed zmianami oraz od 55 do nowego wieku emerytalnego w danym roku po zmianach. 31
32 Rynek pracy w latach osoby starsze Liczba osób pracujących w wieku 55 lat i więcej (w milionach) Kobiety Mężczyźni 1,5 0,5 1,7 0,6 1,8 0,7 2,0* 0,7 2,1 0,8 1,0 1,1 1,1 1,2 1, I połowa 2011 Źródło: AWG * Różnica wynika z zaokrągleń składników sumy 32
33 ZMIANY NA RYNKU PRACY 33
34 Obecna sytuacja na rynku pracy Aktualnie notowany poziom bezrobocia jest relatywnie wysoki, ale mimo najgłębszego od wielu dekad kryzysu bezrobocie jest zdecydowanie niższe niż w poprzednich okresach spowolnienia Stopa bezrobocia na koniec roku (W procentach) 20% 15% 10% 05% Mimo spowolnienia gospodarki, w ostatnich 4 latach w Polsce rosła liczba pracujących 00% Stopa bezrobocia na koniec roku W przyszłości, przy oczekiwanej poprawie koniunktury i zmniejszającej się liczbie osób w wieku produkcyjnym, sytuacja na rynku pracy będzie bardziej korzystna dla pracowników Źródło: GUS, KE 34
35 Według badań OECD, w krajach o największym zatrudnieniu osób starszych pracuje najwięcej osób młodych Stopa zatrudnienia, lat (%) ISL HUN EST KOR CZE CHL ISR PRT SVK ESP FRA GRC LUX ITA BEL SVN IRL MEX SWE JPN FIN USA OECD NZL GBR DEU CHE NOR DNK AUS CAN AUT NLD 40 POL 30 TUR Stopa zatrudnienia, lata (%) Źródło: OECD Obserwowane w krajach OECD tendencje wskazują na pozytywną relację między zatrudnieniem osób starszych (55-59 lat) i osób młodych (20-24). 35
36 Więcej pracujących to większy PKB i wyższe emerytury 1. Zmiana PKB, czyli zamożności Polaków znacząco zależy od poziomu zatrudnienia: przy spadku liczby osób w wieku produkcyjnym, utrzymanie dodatniego wzrostu PKB będzie możliwe tylko poprzez wzrost wydajności pracowników. 2. Od tempa wzrostu PKB zależy tempo waloryzacji kapitału emerytalnego: subkonta w ZUS waloryzowane wzrostem PKB, konta z I filaru waloryzowane de facto wzrostem funduszu płac (technicznie: przypisem składki), stopy zwrotu OFE powiązane z zyskami przedsiębiorstw. 3. Wpłacone nominalnie składki to tylko ok. 50% kapitału emerytalnego. Pozostała część to waloryzacja inflacją (ok. 20%) oraz wzrostem PKB (30%) Zgodnie z szacunkami MF, poziom PKB w 2040 r., po podniesieniu wieku emerytalnego, będzie o ok. 157 mld zł wyższy ( 3,4 bln zł, ceny stałe 2012). W przeliczeniu na każdego Polaka, będzie to około 4,4 tys. zł. 1 Szacunek dla mężczyzny urodzonego w 1985 r., przechodzącym na emeryturę w 2052 r., zarabiającego przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej 36
37 Korzyści dla gospodarki rynek pracy W milionach osób Zmiana aktywnych zawodowo w latach Przed zmianami Aktywni zawodowo 18,5 Po zmianach Przed zmianami Po zmianach 18,0 17, ,2 17, ,2 18,4 16,5 16,0 6,5% ,3 17, ,0 17,1 Podniesienie wieku emerytalnego pozwoli w latach ograniczyć spadek liczby aktywnych zawodowo o ok. 1,1 mln osób. Źródło: AWG 37
38 Zmiany struktury rynku pracy w Polsce Udział pracujących w wybranych sektorach gospodarki Usługi Rolnictwo Przemysł W procentach 20, ,0 Struktura gospodarki w Polsce zaczyna przypominać strukturę krajów rozwiniętych 28,0 51,5 14,9 57,2 Rośnie znaczenie sektorów, w których potrzebne jest doświadczenie, a mniej ważna siła fizyczna Źródło: GUS, razem z pracującymi w gosp. indyw. w rolnictwie 38
39 Wspieranie zatrudnienia osób starszych Polska Wielka Brytania Niemcy Holandia Program 50+. Solidarność pokoleń zawiera pakiet działań zmierzających do zwiększenia zatrudnienia osób powyżej 50- tego roku życia, m. in.: zwolnienie pracodawców z obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP za pracowników w wieku okołoemerytalnym; zmniejszenie liczby dni choroby, za które pracodawca płaci wynagrodzenie za czas choroby, w przypadku. pracowników w wieku 50+. Program zostanie zmodyfikowany w związku ze zmianą wieku emerytalnego. Dla osób w wieku 60+ przygotowany zostanie odrębny program w celu zachęcenia i umożliwienia im pozostania na rynku pracy. Od 1 października 2011 przestały obowiązywać przepisy o ustawowym wieku emerytalnym (Default Rezrement Age). Dotychczas pracodawca domyślnie rozwiązywał umowę o pracę na 6 miesięcy przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Obecnie nie może tego zrobić, a pracownik może kontynuować pracę po przekroczeniu wieku emerytalnego. Formą zachęcania do pozostawania w zatrudnieniu są working tax credits - dotacje wypłacane pracującym znajdującym się w szczególnej sytuacji na rynku pracy, w tym osobom starszym. Program Inicjatywa 50 Plus wprowadzony ustawą z 2007 r., obejmuje dofinansowanie kształcenia zawodowego dla osób powyżej 45 lat i pracujących w małych i średnich przedsiębiorstwach - do 250 pracowników oraz dofinansowanie wynagrodzeń pracowników w wieku 50+, którzy powrócili z bezrobocia trwającego co najmniej 6 miesięcy. Program dokształcania zawodowego adresowany do starszych pracowników, którzy pozostają w zatrudnieniu. Jest on bardzo dobrze oceniany przez przedsiębiorców, zwłaszcza z mikro i małych przedsiębiorstw dla tych przedsiębiorstw koszty szkolenia pracowników bywają nadmiernym obciążeniem. Projektowany jest "Pakiet uaktywnienia zawodowego. W celu zachęcenia pracodawców do zatrudniania lub utrzymania zatrudnienia osób powyżej 55 roku życia wprowadza się następujące instrumenty (od r.): roczna premia finansowa dla pracowników w wieku 61 lat i starszych (w wysokości 2350 euro rocznie); zwolnienie pracodawców z obowiązku płacenia składki do systemu oszczędzania ustawicznego w przypadku zatrudnienia pracowników w wieku 55 lat i starszych; zwolnienie pracodawców z obowiązku płacenia składki (za siebie) w przypadku utrzymania zatrudnienia pracowników w wieku powyżej 62 lat. 39
40 Lepszy dostęp do opieki przedszkolnej łatwiejsze godzenie pracy i wychowania dzieci Odsetek dzieci w wieku 3-5 lat objętych edukacją przedszkolną W ostatnich latach podejmowane są w Polsce działania na rzecz wcześniejszego rozpoczynania edukacji W latach odsetek dzieci w wieku 3-5 lat uczęszczających do przedszkoli wzrósł o 27 pkt. proc Źródło: Dane MEN 40
41 Struktura populacji a rynek pracy Dane w milionach osób bez zmian 2040 po zmianach 5,8 4,4 4,4 Struktura całej populacji 6,4 26,0 10,5 21,1 8,1 23,5 Ludność w wieku 15 - wiek emerytalny Liczba emerytów Liczba dzieci 1,8 1,0 1,0 Struktura rynku pracy 16,4 15,1 16,1 Liczba pracujących Liczba bezrobotnych Źródło: AWG 41
42 Statystyka rynku pracy Definicje dotyczące rynku pracy używane w prezentacji Populacja Pełna liczba ludności Polski zgodna ze spisem powszechnym w 2002 r., uwzględniająca dane bieżące (urodzenia, zgony, migracje). Uwaga: populacja brana pod uwagę podczas Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) nie uwzględnia osób zamieszkujących tzw. obiekty zakwaterowania zbiorowego tj. akademiki, hotele robotnicze, koszary. W związku z tym, w 2011 r. była ona niższa o około 646 tys. osób. Aktywni zawodowo Szacunek wszystkich pracujących i bezrobotnych, obliczony jako iloczyn populacji i wskaźnika aktywności zawodowej BAEL (metodologia AWG). Wskaźnik aktywności BAEL wyliczony jako iloraz liczby aktywnych zawodowo przez populację (wg BAEL) w danej grupie wiekowej. Uwzględnione są osoby w wieku Pracujący Szacunek wszystkich pracujących w gospodarce obliczony jako iloczyn populacji i wskaźnika zatrudnienia BAEL (metodologia AWG). Wskaźnik zatrudnienia BAEL wyliczony jest jako iloraz liczby pracujących przez populację BAEL. Do pracujących zaliczane są osoby, które w badanym tygodniu wykonywały przez co najmniej jedna godzinę prace przynosząca zarobek lub dochód (w tym rolnicy). Także mający pracę ale z uzasadnionych przyczyn jej nie wykonujący (np. choroby, urlopu). Bezrobotni Szacunek osób niepracujących, ale aktywnie poszukujących pracy, obliczony jako iloczyn populacji i stopy bezrobocia BAEL (metodologia AWG). Stopa bezrobocia BAEL wyliczona jako iloraz liczby bezrobotnych BAEL przez liczbę aktywnych zawodowo BAEL. Źródło: GUS 42
43 Staż pracy osób przechodzących obecnie na emeryturę Dane dotyczą 2010 r. Odsetek dzieci w wieku 3-5 lat objętych edukacją przedszkolną Odsetek nowych emerytów o danym stażu pracy Odsetek nowych emerytów o danym stażu pracy 20,00% 18,00% 16,00% 14,00% 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% 19,50% 19,30% 1% lata lat 50 i więcej 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 38,80% 26,70% 2,20% 0,10% lat lata lat 50 i więcej Mężczyźni Kobiety Już obecnie ok. 40% mężczyzn przechodzi na emeryturę ze stażem pracy co najmniej 40 lat. Ponad dwie trzecie kobiet osiąga staż pracy co najmniej 35 lat. Źródło: ZUS 43
44 GOSPODARKA I FINANSE PUBLICZNE 44
45 Deficyt Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Deficyt FUS, mld zł, ceny 2012 r Deficyt FUS - przed zmianami Deficyt FUS - po zmianach Fundusz Ubezpieczeń Społecznych ma deficyt w całym prognozowanym okresie. Proponowane zmiany obniżają deficyt FUS przez następne 40 lat. Po roku 2050 saldo FUS znów się pogarsza, przez rosnące wydatki funduszu rentowego, jednak do tego czasu deficyt FUS zmniejsza się w relacji do PKB. Źródło: Ministerstwo Finansów, OSR do ustawy 45
46 Łączny wpływ zmian na wydatki i dochody sektora finansów publicznych Podniesienie wieku emerytalnego poprawi saldo finansów publicznych, mld zł*, ceny 2012 r. (czerwona linia) wzrost dochodów spadek wydatków ,4 22,7 43,3 49,4 25,0 10 0, spadek dochodów wzrost wydatków Zmiana salda FUS Dochody podatkowe i składka zdrowotna Inne wydatki indeksowane do PKB ** Wzrost wydatków NFZ Łączny efekt podniesienia i zrównania wieku emerytalnego Źródło: Ministerstwo Finansów, OSR do ustawy * Wg metodologii krajowej ** Wydatki budżetu państwa na uposażenia emerytalne sędziów i prokuratorów oraz na nauczycielskie świadczenia kompensacyjne, wydatki FP na świadczenia przedemerytalne i zasiłki dla bezrobotnych, obrona narodowa 46
47 Poprawia się poziom życia Polaków 1. W latach poziom życia w Polsce zbliżał się do średniej unijnej w rekordowym tempie. 2. Utrzymując to tempo: średnią Unijną osiągniemy w 2025 r., obecny (2011 r.) poziom rozwoju Niemiec w 2028 r. 47
Zrównanie i podniesienie wieku emerytalnego
Zrównanie i podniesienie wieku emerytalnego Materiał Informacyjny 14 lutego 2012, Warszawa 1 Globalny kontekst proponowanych zmian Od lat 90- tych prawie wszystkie kraje UE, ale także USA, Japonia i Kanada
Bardziej szczegółowoZrównanie i podniesienie wieku emerytalnego
Zrównanie i podniesienie wieku emerytalnego Materiał informacyjny rozszerzony i uzupełniony Warszawa, 23 lutego 2012 1 SPIS TREŚCI RAPORT PODSTAWOWY SLAJDY 3-27 MATERIAŁY DODATKOWE DEMOGRAFIA SLAJDY 28-33
Bardziej szczegółowoPROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK
29.2.207 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 536 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 208 ROK Końcowe miesiące roku to dla większości menedżerów i specjalistów
Bardziej szczegółowoAktywność zawodowa osób starszych w wybranych krajach Unii Europejskiej
Aktywność zawodowa osób starszych w wybranych krajach Unii Europejskiej dr Ewa Wasilewska II Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa Społeczne wyzwania i problemy XXI wieku. STARZEJĄCE SIĘ SPOŁECZEŃSTWO
Bardziej szczegółowoCudu nie będzie, czyli ile kosztują nas wczesne emerytury. Warszawa, 29 lutego 2008 roku
Cudu nie będzie, czyli ile kosztują nas wczesne emerytury Andrzej Rzońca Wiktor Wojciechowski Warszawa, 29 lutego 2008 roku W Polsce jest prawie 3,5 mln osób w wieku produkcyjnym, które pobierają świadczenia
Bardziej szczegółowoPodwyższenie wieku emerytalnego
MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Podwyższenie wieku emerytalnego projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz niektórych innych ustaw Luty 2012 r. 1 Demografia Wskutek malejącej
Bardziej szczegółowoAnaliza wpływu dodatkowego strumienia wydatków zdrowotnych na gospodarkę
Analiza wpływu dodatkowego strumienia wydatków zdrowotnych na gospodarkę 8 maja 2014 Łukasz Zalicki 85+ 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ 21 AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA KOBIET I MĘŻCZYZN W POLSCE NA TLE KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ
Patrycja Zwiech ROZDZIAŁ 21 AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA KOBIET I MĘŻCZYZN W POLSCE NA TLE KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ 1. Wstęp Polska, będąc członkiem Unii Europejskiej, stoi przed rozwiązaniem wielu problemów.
Bardziej szczegółowoObniżenie wieku emerytalnego: Straty dla przyszłych emerytów, pracujących i gospodarki
Rząd przyjął najgorszy z rozważanych wariantów decydując się na bezwarunkowe obniżenie wieku emerytalnego do 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Na tej decyzji stracą wszyscy przyszli emeryci, pracujący
Bardziej szczegółowoMiejsce osób w wieku 50+ na rynku pracy
Miejsce osób w wieku 50+ na rynku pracy Dr hab. Ryszard Szarfenberg Uniwersytet Warszawski Instytut Polityki Społecznej Pracownia Pomocy i Integracji Społecznej Konferencja pt. Innowacyjne rozwiązania
Bardziej szczegółowoSytuacja makroekonomiczna w Polsce
Departament Polityki Makroekonomicznej Sytuacja makroekonomiczna w Polsce 27 lutego 215 ul. Świętokrzyska 12-916 Warszawa tel.: +48 22 694 52 32 fax :+48 22 694 36 3 Prawa autorskie Ministerstwo Finansów
Bardziej szczegółowoWyzwania polityki ludnościowej wobec prognoz demograficznych dla Polski i Europy
Wyzwania polityki ludnościowej wobec prognoz demograficznych dla Polski i Europy Grażyna Marciniak Główny Urząd Statystyczny IV. Posiedzenie Regionalnego Forum Terytorialnego, Wrocław 8 grudnia 215 r.
Bardziej szczegółowoPROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 2017 ROK
07.06.206 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 56 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 207 ROK Jak wynika z prognoz Komisji Europejskiej na 207 rok, dynamika realnego
Bardziej szczegółowoSytuacja osób po 50 roku życia na śląskim rynku pracy. Konferencja Kariera zaczyna się po 50-tce Katowice 27 stycznia 2012 r.
Sytuacja osób po 50 roku życia na śląskim rynku pracy Konferencja Kariera zaczyna się po 50-tce Katowice 27 stycznia 2012 r. W grudniu 2011 roku potencjał ludności w województwie szacowany był na 4,6 mln
Bardziej szczegółowoZmiany na polskim i wojewódzkim rynku pracy w latach 2004-2014
WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W KATOWICACH Zmiany na polskim i wojewódzkim rynku pracy w latach 2004-2014 KATOWICE październik 2014 r. Wprowadzenie Minęło dziesięć lat od wstąpienia Polski do Unii Europejskiej.
Bardziej szczegółowoDeficyt finansowania ochrony zdrowia
Deficyt finansowania ochrony zdrowia Łukasz Zalicki Warszawa, 19 marca 2013 Wydatki na ochronę zdrowia porównanie międzynarodowe Polska ma obecnie jeden z niższych poziomów wydatków na ochronę zdrowia
Bardziej szczegółowoDługookresowa równowaga I filaru FUS - czy potrzebne jest szybsze podnoszenie wieku emerytalnego i zmiana sposobu waloryzacji?
Długookresowa równowaga I filaru FUS - czy potrzebne jest szybsze podnoszenie wieku emerytalnego i zmiana sposobu waloryzacji? Spotkanie na Brukselskiej jest realizowane w ramach projektu Utworzenie Centrum
Bardziej szczegółowoUkryty dług na liczniku długu publicznego. 30 IX 2013 Aleksander Łaszek
Ukryty dług na liczniku długu publicznego Aleksander Łaszek Ukryty dług na liczniku długu publicznego 1. Dlaczego dług ukryty jest ważny? 2. Zakres ukrytego długu, różne metodologie 3. Metodologia ESA
Bardziej szczegółowoWarszawa, 20-22 kwietnia 2012
Warszawa, 20-22 kwietnia 2012 Jak zwiększyć zatrudnienie osób starszych? wnioski z doświadczeń międzynarodowych Wiktor Wojciechowski Wiosenna Szkoła Leszka Balcerowicza 20 kwietnia 2012 roku Zakres wolności
Bardziej szczegółowoOcena wpływu podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z projektem rządowym i propozycją PKPP Lewiatan na rynek pracy i wzrost gospodarczy 1
Ocena wpływu podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z projektem rządowym i propozycją PKPP Lewiatan na rynek pracy i wzrost gospodarczy 1 Piotr Lewandowski (red.), Kamil Wierus Warszawa, marzec 2012 1
Bardziej szczegółowoObowiązujący wiek emerytalny w 26 państwach członkowskich UE i Chorwacji oraz ew. zapowiedzi zmian w tym zakresie
Obowiązujący wiek emerytalny w 26 państwach członkowskich UE i Chorwacji oraz ew. zapowiedzi zmian w tym zakresie (Stan na 10 lutego 2011 r. ) Synteza informacji o wieku emerytalnym i planowanych reformach
Bardziej szczegółowoZatrudnienie w Polsce Iga Magda Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
Iga Magda Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Trendy na polskim rynku pracy 80 75 Wskaźnik zatrudnienia Wskaźnik aktywności Stopa bezrobocia 20 18 70 16 65 60 14 55 12 50 10 45 8 40 35 6 30 4 Turcja
Bardziej szczegółowoWynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej
Wynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej Płaca minimalna w krajach unii europejskiej Spośród 28 państw członkowskich Unii Europejskiej 21 krajów posiada regulacje dotyczące wynagrodzenia
Bardziej szczegółowoZabezpieczenie emerytalne wyzwania i perspektywy
Zabezpieczenie emerytalne wyzwania i perspektywy Maciej Żukowski Konferencja O ubezpieczeniu w polityce społecznej z okazji Jubileuszu Profesora Tadeusza Szumlicza SGH, Warszawa, 22.01.2015 r. Plan Zabezpieczenie
Bardziej szczegółowoWyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych
Anna Trzecińska, Wiceprezes NBP Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Warszawa / XI Kongres Ryzyka Bankowego BIK / 25 października 2016 11-2002 5-2003 11-2003
Bardziej szczegółowoPaweł Borys Polski Fundusz Rozwoju
Oszczędności długoterminowe z perspektywy rynku kapitałowego a wzrost gospodarczy kraju Paweł Borys Polski Fundusz Rozwoju Forum Funduszy Inwestycyjnych, Warszawa, 16.06.2016 Model wzrostu Polski oparty
Bardziej szczegółowoKomentarz FOR do raportu o stanie spraw publicznych i instytucji państwowych na dzień zakończenia rządów koalicji PO-PSL (2007-2015)
Komentarz FOR do raportu o stanie spraw publicznych i instytucji państwowych na dzień zakończenia rządów koalicji PO-PSL (2007-2015) Aleksander Łaszek, Rafał Trzeciakowski, Tomasz Dróżdż Kontakt: E-mail:
Bardziej szczegółowoPŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
10.05.2018 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 12 423 00 45 media@sedlak.pl PŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Wysokość płacy minimalnej jest tematem wielu dyskusji.
Bardziej szczegółowoMonitor Konwergencji Nominalnej
Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer 5 / 015 Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+8 ) 9 3 00 9 3 0 fax (+8 ) 9 1 77 e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl Ministerstwo
Bardziej szczegółowoMonitor Konwergencji Nominalnej
Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer 11 / 01 Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+ ) 9 00 9 0 fax (+ ) 9 1 e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl Ministerstwo Finansów
Bardziej szczegółowo1. Nie przewiduje się przedłużenia okresu funkcjonowania przepisów art. 88 Karty Nauczyciela
Warszawa, 10 czerwca 2008 r. Stanowisko strony rządowej w odpowiedzi na pytania zadane w czasie spotkania przedstawicieli oświatowych związków zawodowych z przedstawicielami rządu w Ministerstwie Edukacji
Bardziej szczegółowoPodaż pracy w długim okresie a stabilność systemu ubezpieczenia społecznego
Podaż pracy w długim okresie a stabilność systemu ubezpieczenia społecznego Paweł (Andrzej) Strzelecki Narodowy Bank Polski Instytut Statystyki i Demografii, SGH Seminarium Zakładu Ubezpieczeń Społecznych:
Bardziej szczegółowoJak zwiększyć zatrudnienie, oszczędności narodowe oraz tempo wzrostu produktywności w Polsce? Aleksander Łaszek
Jak zwiększyć zatrudnienie, oszczędności narodowe oraz tempo wzrostu produktywności w Polsce? Aleksander Łaszek Forum Obywatelskiego Rozwoju 11 października 2012 r. 1. Demografia 2. Oszczędności i inwestycje
Bardziej szczegółowoSytuacja zawodowa osób z wyższym wykształceniem w Polsce i w krajach Unii Europejskiej w 2012 r.
1 Urz d Statystyczny w Gda sku W Polsce w 2012 r. udział osób w wieku 30-34 lata posiadających wykształcenie wyższe w ogólnej liczbie ludności w tym wieku (aktywni zawodowo + bierni zawodowo) wyniósł 39,1%
Bardziej szczegółowoUkryty dług na liczniku długu publicznego. 30 IX 2013 Aleksander Łaszek
Ukryty dług na liczniku długu publicznego Aleksander Łaszek Ukryty dług na liczniku długu publicznego 1. Dlaczego dług ukryty jest ważny? 2. Zakres ukrytego długu, różne metodologie 3. Metodologia ESA
Bardziej szczegółowoWydatki na ochronę zdrowia w
Wydatki na ochronę zdrowia w wybranych krajach OECD Seminarium BRE CASE Stan finansów ochrony zdrowia 12 czerwca 2008 r. Agnieszka Sowa CASE, IZP CM UJ Zakres analizy Dane OECD Health Data 2007 (edycja
Bardziej szczegółowoMonitor Konwergencji Nominalnej
Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer 9 / 1 Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+ ) 9 9 fax (+ ) 9 1 77 e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl Ministerstwo Finansów Ul.
Bardziej szczegółowoCzy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A.
Czy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A. W której fazie cyklu gospodarczego jesteśmy? Roczna dynamika PKB Polski (kwartał do kwartału poprzedniego
Bardziej szczegółowoSilna gospodarka Stabilne finanse publiczne
Silna gospodarka Stabilne finanse publiczne Beata Szydło Prawo i Sprawiedliwość Wiceprezes www.pis.org.pl 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Wiemy jak budować silną, konkurencyjną gospodarkę Polski Dynamika
Bardziej szczegółowoKomunikat FOR 23/2018: Budżet 2019: nieprzygotowany na spowolnienie gospodarcze
Warszawa, 31 sierpnia 2018 r. Komunikat FOR 23/2018: Budżet 2019: nieprzygotowany na spowolnienie gospodarcze Z punktu widzenia bezpieczeństwa finansów publicznych kluczowe znaczenie ma deficyt całego
Bardziej szczegółowoRozwój turystyki w Polsce na przykładzie danych statystycznych
Rozwój turystyki w Polsce na przykładzie danych statystycznych VI Ogólnopolska Konferencja Polskich Stacji Narciarskich i Turystycznych Białka Tatrzańska, 2 4 czerwca 2014 r. Wydatki w gospodarce turystycznej
Bardziej szczegółowoMonitor konwergencji nominalnej
Ministerstwo Finansów Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Numer 7 / 2014 Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+48 22) 694 36 00 694 36 04 fax (+48 22) 694 41 77 e-mail: dziennikarze
Bardziej szczegółowoJak zatroszczyć się o zabezpieczenie na starość osób o niskich dochodach?
Jak zatroszczyć się o zabezpieczenie na starość osób o niskich dochodach? Jarosław Oczki Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Skutki reformy z 1999 r. Celem
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 23 października 2012 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Bardziej szczegółowoDziałalność innowacyjna przedsiębiorstw w Polsce na tle państw Unii Europejskiej
2011 Paulina Zadura-Lichota, p.o. dyrektora Departamentu Rozwoju Przedsiębiorczości i Innowacyjności PARP Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w Polsce na tle państw Unii Europejskiej Warszawa, 1 lutego
Bardziej szczegółowoWyższa Szkoła Ekonomiczna
Współczesne tendencje na rynku pracy DrCecylia Sadowska Snarska Snarska Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku 1. Uwarunkowania demograficzne rynku pracy. 2. Kierunki zmian w popytowej stronie rynku pracy.
Bardziej szczegółowoMinisterstwo Pracy i Polityki Społecznej Departament Rynku Pracy
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Departament Rynku Pracy OSOBY POWYŻEJ 5 ROKU ŻYCIA NA RYNKU PRACY W 211 ROKU Po krytycznym roku 29, kiedy to poziom rejestrowanego bezrobocia zwiększył się o ponad
Bardziej szczegółowoUdział polityki spójności stale rośnie: - w 1965r. wynosił 6% - w 1988 r. wynosił 17% - w 2013r. wyniesie 36%
Jakie zmiany mogą czekać rolników po 2013? Czy będą to zmiany gruntowne czy jedynie kosmetyczne? Czy poszczególne instrumenty WPR będą ewaluować czy też zostaną uzupełnione o nowe elementy? Reforma WPR
Bardziej szczegółowoMonitor konwergencji nominalnej
Ministerstwo Finansów Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Numer 5 / 1 Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+8 ) 69 36 69 36 fax (+8 ) 69 1 77 e-mail: dziennikarze @mofnet.gov.pl
Bardziej szczegółowoFinanse ubezpieczeń społecznych
Finanse ubezpieczeń społecznych Wykład 4. Procesy demograficzne a polityka społeczna Averting... rozdz. 1, Clark et al. (2004) Społeczeństwo się starzeje. Coraz więcej osób dożywa starości, ale również
Bardziej szczegółowoWarszawa, 8 maja 2019 r. BAS- WAPL 859/19. Pan Poseł Jarosław Sachajko Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi
BAS- WAPL 859/19 Warszawa, 8 maja 2019 r. Pan Poseł Jarosław Sachajko Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Wysokość płatności bezpośrednich w poszczególnych państwach członkowskich w latach 2016-2018
Bardziej szczegółowoStrategia Odpowiedzialnego Rozwoju PRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE DLA BEZPIECZNEJ PRZYSZŁOŚCI
Strategia Odpowiedzialnego Rozwoju PRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE DLA BEZPIECZNEJ PRZYSZŁOŚCI Cel wprowadzenia Pracowniczych Planów Kapitałowych PPK to powszechny, dobrowolny i prywatny system długoterminowego
Bardziej szczegółowoPłaca minimalna rośnie, ale do Europy wciąż nam daleko
Płaca minimalna rośnie, ale do Europy wciąż nam daleko Przez 12 ostatnich lat najniższe wynagrodzenie w Polsce wzrosło ponad dwukrotnie. Jednak to wciąż stanowi niewiele ponad połowę średniej europejskiej.
Bardziej szczegółowoMaciej Rapkiewicz, Instytut Sobieskiego,
sektor rządowy (Skarb Państwa, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej z.o.z., państwowe szkoły wyższe) sektor samorządowy (jednostki samorządu terytorialnego, samodzielne publiczne z.o.z., samorządowe
Bardziej szczegółowoZmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2015 roku
WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W SZCZECINIE Wydział Badań i Analiz Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2015 roku Szczecin 2016 Według danych Eurostat zharmonizowana stopa bezrobocia 1 dla Polski
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro część I Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoFORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU
FORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU Krzysztof Pietraszkiewicz Prezes Związku Banków Polskich Warszawa 02.12.2015 Transformacja polskiej gospodarki w liczbach PKB w Polsce w latach 1993,2003 i 2013 w mld PLN Źródło:
Bardziej szczegółowoPłaca minimalna w krajach Unii Europejskiej [RAPORT]
Płaca minimalna w krajach Unii Europejskiej [RAPORT] data aktualizacji: 2018.05.14 Wysokość płacy minimalnej jest tematem wielu dyskusji. Niektóre grupy społeczne domagają się jej podniesienia, z kolei
Bardziej szczegółowoW 2018 roku zarobki w Polsce pójdą w górę
W 2018 roku zarobki w Polsce pójdą w górę data aktualizacji: 2017.12.29 Według szacunków Unii Europejskiej w 2018 roku Polska odnotuje jeden z najwyższych wzrostów gospodarczych w Unii Europejskiej. Wzrost
Bardziej szczegółowoMINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
MINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Warszawa, dnia 10 września 2015 r. DUS-0700.245.2015.AS dot. K7INT34097 Pani Małgorzata Kidawa-Błońska Marszałek Sejmu RP Szanowna Pani Marszałek, W odpowiedzi na przekazaną
Bardziej szczegółowoEdukacja a rynek pracy. dr Dariusz Danilewicz Katedra Rozwoju Kapitału Ludzkiego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Edukacja a rynek pracy dr Dariusz Danilewicz Katedra Rozwoju Kapitału Ludzkiego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Rynek pracy co to? Zatrudnianie nie jest koniecznością Rynek pracy jako całość to byt
Bardziej szczegółowoLUDNOŚĆ WEDŁUG EKONOMICZNYCH GRUP WIEKU W LATACH
W Polsce, podobnie jak w innych krajach europejskich, sytuacja kobiet na rynku pracy różni się od sytuacji zawodowej mężczyzn. Płeć jest więc jedną z najważniejszych cech uwzględnianych w statystyce rynku
Bardziej szczegółowoBRE Business Meetings. brebank.pl
BRE Business Meetings Witamy w świecie ekspertów Innowacje a wzrost gospodarczy Ryszard Petru Główny Ekonomista BRE Banku SA Dyrektor Banku ds. Strategii i Nadzoru Właścicielskiego 05.08.2010 r. brebank.pl
Bardziej szczegółowoForum Bankowe Uwarunkowania ekonomiczne i regulacyjne sektora bankowego. Iwona Kozera, Partner EY 15 marca 2017
Forum Bankowe Uwarunkowania ekonomiczne i regulacyjne sektora bankowego Iwona Kozera, Partner EY 15 marca 2017 2000 2001 2002 2003 200 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 201 2015 2016 Uwarunkowania
Bardziej szczegółowoOFERTA RAPORTU. Szkolnictwo wyższe analiza porównawcza Polski i wybranych krajów świata. Kraków 2012
Oferta raportu: Szkolnictwo wyższe w Polsce i wybranych krajach analiza porównawcza OFERTA RAPORTU Szkolnictwo wyższe analiza porównawcza Polski i wybranych krajów świata Kraków 2012 1 Oferta raportu:
Bardziej szczegółowoZmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2018 roku
Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2018 roku Szczecin 2019 Według danych Eurostat zharmonizowana stopa bezrobocia 1 dla Polski w grudniu 2018 roku 2 wynosiła 3,5% tj. o 0,8 pkt proc.
Bardziej szczegółowoPRODUKT KRAJOWY BRUTTO W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2012 R.
Urząd Statystyczny w Katowicach Ośrodek Rachunków Regionalnych ul. Owocowa 3, 40 158 Katowice e-mail: SekretariatUsKce@stat.gov.pl tel.: 32 779 12 00 fax: 32 779 13 00, 258 51 55 katowice.stat.gov.pl OPRACOWANIA
Bardziej szczegółowoZmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2016 roku
WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W SZCZECINIE Wydział Badań i Analiz Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2016 roku Szczecin 2017 Według danych Eurostat zharmonizowana stopa bezrobocia 1 dla Polski
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro dr Marta Musiał Katedra Bankowości i Finansów Porównawczych Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytet Szczeciński 17 listopad 2016 r. PLAN
Bardziej szczegółowoSzara strefa w Polsce
Szara strefa w Polsce dr hab. prof. nadzw. Konrad Raczkowski Podsekretarz Stanu Ministerstwo Finansów www.mf.gov.pl Rodzaje nierejestrowanej gospodarki Szara strefa obejmuje działania produkcyjne w sensie
Bardziej szczegółowoPodział środków budżetowych w Unii Europejskiej. Politologia, PUW 2008 Wojciech St. Mościbrodzki,
Podział środków budżetowych w Unii Europejskiej Politologia, PUW 2008 Wojciech St. Mościbrodzki, www.wojmos.com wojmos@wojmos.com Budżet UE Budżet UE tworzony jest z kilku źródeł. Należą do nich m.in..
Bardziej szczegółowoPozycja polskiego przemysłu spożywczego na tle krajów Unii Europejskiej
Pozycja polskiego przemysłu spożywczego na tle krajów Unii Europejskiej mgr Mirosława Tereszczuk dr inż. Robert Mroczek Sofia, 12-13 września 2017 r. Plan wystąpienia 1. Cel pracy, źródła danych 2. Porównawcza
Bardziej szczegółowoSprawozdanie nt. propozycji Komisji Europejskiej ws. adekwatnych, bezpiecznych i stabilnych emerytur
Bruksela, dnia 16 lutego 2012 r. Sprawozdanie nr 10/2012 Sprawozdanie nt. propozycji Komisji Europejskiej ws. adekwatnych, bezpiecznych i stabilnych emerytur KE zachęca do wydłużenia pracy i wyrównania
Bardziej szczegółowoWPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU
WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU GOSPODARCZEGO NA POZYCJĘ KONKURENCYJNĄ UNII EUROPEJSKIEJ W HANDLU MIĘDZYNARODOWYM Tomasz Białowąs Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej, UMCS w Lublinie bialowas@hektor.umcs.lublin.pl
Bardziej szczegółowoPłatności bezgotówkowe w Polsce wczoraj, dziś i jutro
Adam Tochmański / Przewodniczący Koalicji na rzecz Obrotu Bezgotówkowego i Mikropłatności, Dyrektor Departamentu Systemu Płatniczego w Narodowym Banku Polskim Płatności bezgotówkowe w Polsce wczoraj, dziś
Bardziej szczegółowoZmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2014 roku Porównanie grudnia 2013 i czerwca 2014 roku
WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W SZCZECINIE Wydział Badań i Analiz Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2014 roku Porównanie grudnia 2013 i czerwca 2014 roku Szczecin 2014 Według danych
Bardziej szczegółowoKOBIETY I MĘŻCZYŹNI NA RYNKU PRACY
KOBIETY I MĘŻCZYŹNI NA RYNKU PRACY Dane prezentowane w niniejszym opracowaniu zostały zaczerpnięte z reprezentacyjnego Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL), z rejestrów bezrobotnych prowadzonych
Bardziej szczegółowoZmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2017 roku
WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W SZCZECINIE Wydział Badań i Analiz Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2017 roku Szczecin 2018 Według danych Eurostat zharmonizowana stopa bezrobocia 1 dla Polski
Bardziej szczegółowoWarszawa, kwietnia 2012
Warszawa, 20-22 kwietnia 2012 Skutki płacy minimalnej Andrzej Rzońca Warszawa, 20 kwietnia 2012 r. Płaca minimalna w Polsce jest wysoka Na początku br. najniższe wynagrodzenie wzrosło o 8,2 proc., choć
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowo48,6% Turystyka w Unii Europejskiej INFORMACJE SYGNALNE r.
INFORMACJE SYGNALNE Turystyka w Unii Europejskiej 16.02.2018 r. 48,6% Udział noclegów udzielonych turystom Według Eurostatu - Urzędu Statystycznego Unii Europejskiej, liczba noclegów udzielonych w turystycznych
Bardziej szczegółowoWykorzystanie Internetu przez młodych Europejczyków
Wykorzystanie Internetu przez młodych Europejczyków Marlena Piekut Oleksandra Kurashkevych Płock, 2014 Pracowanie Zarabianie pieniędzy Bawienie się INTERNET Dokonywanie zakupów Nawiązywanie kontaktów Tadao
Bardziej szczegółowoEURO jako WSPÓLNA WALUTA
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy EURO jako WSPÓLNA WALUTA Prof. dr hab. Eugeniusz Gatnar Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 18 marca 2013 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Bardziej szczegółowoRynek zdrowotny w Polsce - wydatki państwa i obywateli na leczenie w kontekście pakietu onkologicznego
Rynek zdrowotny w Polsce - wydatki państwa i obywateli na leczenie w kontekście pakietu onkologicznego Jakub Szulc Dyrektor EY Prawo i finanse w ochronie zdrowia Warszawa, 9 grudnia 2014 r. Wydatki bieżące
Bardziej szczegółowoZakład Ubezpieczeń Społecznych 13 lipca 2018 r. Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych
Zakład Ubezpieczeń Społecznych 13 lipca 2018 r. Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Szacunkowe skutki finansowe podwyższenia do wysokości emerytury najniższej emerytur z Funduszu Ubezpieczeń
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia w liczbach 2013. Rynek ubezpieczeń w Polsce
Ubezpieczenia w liczbach 2013 Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 2013 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Jest ona chroniona prawami autorskimi.
Bardziej szczegółowoU Z A S A D N I E N I E
U Z A S A D N I E N I E Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych określa zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne oraz stopy procentowe składek na poszczególne
Bardziej szczegółowomogą nabyć prawo do emerytury po ukończeniu wieku letniego (w przypadku kobiety) lub 25 letniego (w przypadku mężczyzny) okresu składkowego i
Świadczenia emerytalno-rentowe rentowe podlegające koordynacji unijnej w stosunkach polsko-greckich ki Zakład Ubezpieczeń ń Społecznych ł maj 2013 Polskie świadczenia emerytalno-rentowe rentowe objęte
Bardziej szczegółowoRYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. Zmiana tyg.
RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Krajowe ceny zakupu zbóż Od początku 2018 r. na rynku krajowym ceny pszenicy konsumpcyjnej są względnie stabilne. W dniach 8 14.01.2018 r. w zakładach zbożowych objętych monitoringiem
Bardziej szczegółowoMigracje a rynek wewnętrzny UE. dr Judyta Cabańska
Migracje a rynek wewnętrzny UE dr Judyta Cabańska Agenda o Swoboda przepływu pracowników w UE o Zakres przedmiotowy o Zakres podmiotowy o Przepływy migracyjne o Populacja migrantów o Sytuacja demograficzna
Bardziej szczegółowoRYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. Zmiana tyg.
RYNEK ZBÓŻ ZBIORY ZBÓŻ W UE W 2018 R. Według aktualnej prognozy Komisji Europejskiej zbiory zbóż w UE w 2018 r. mogą się ukształtować na poziomie 304 mln ton 1, o 0,8% niższym niż w 2017 r. Spadek zbiorów
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoPozapłacowe koszty pracy w Polsce na tle innych krajów europejskich. Jakub Bińkowski
Pozapłacowe koszty pracy w Polsce na tle innych krajów europejskich Jakub Bińkowski Warszawa 2014 1 POSTULATY ZPP Bogactwo bierze się z pracy. Kapitał czy ziemia, póki nie zostają ożywione pracą, są martwe.
Bardziej szczegółowoMIEJSCE POLSKIEGO PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO W UNII EUROPEJSKIEJ
MIEJSCE POLSKIEGO PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO W UNII EUROPEJSKIEJ mgr Małgorzata Bułkowska mgr Mirosława Tereszczuk dr inż. Robert Mroczek Konferencja: Przemysł spożywczy otoczenie rynkowe, inwestycje, ekspansja
Bardziej szczegółowoMonitor Konwergencji Nominalnej
PM Monitor konwergencji nominalnej w UE styczeń Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer / Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+ ) fax (+ ) e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl
Bardziej szczegółowoRYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Strategii Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa Nr 5/2017. Cena bez VAT. Zmiana tyg. Wg ZSRIR (MRiRW) r.
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017* w mln ton RYNEK ZBÓŻ Przedwynikowy szacunek zbiorów zbóż w 2017 r. Według szacunku GUS powierzchnia uprawy zbóż ogółem w 2017 r. wyniosła 7,6 mln ha wobec
Bardziej szczegółowoP O L S K A maja 2014 r.
P O L S K A 1989 2014 30 maja 2014 r. Podział administracyjny Polski Z dniem 1 stycznia 1999 r. weszła w życie reforma administracyjna, w wyniku której obowiązuje trójstopniowy podział kraju na województwa,
Bardziej szczegółowoMinisterstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Departament Rynku Pracy Wydział Analiz i Statystyki Warszawa dnia r.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Departament Rynku Pracy Wydział Analiz i Statystyki Warszawa dnia 18.5.216 r. OSOBY POWYŻEJ 5 ROKU ŻYCIA NA RYNKU PRACY W 215 ROKU W wyniku przede wszystkim
Bardziej szczegółowodr Sławomir Nałęcz Z-ca dyr. Dep. Badań Społecznych i Warunków Życia Główny Urząd Statystyczny
dr Sławomir Nałęcz Z-ca dyr. Dep. Badań Społecznych i Warunków Życia Główny Urząd Statystyczny Wyniki Narodowego Spisu Ludności i Mieszkań 2002, 2011. Wskaźnik NEET w Polsce na tle innych krajów Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowoDziennik Urzędowy Unii Europejskiej
L 30/6 2.2.2018 ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2018/162 z dnia 23 listopada 2017 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 oraz załączniki II
Bardziej szczegółowo