Czego Polsce i Polakom brakuje aby przyszłość była równie pomyślna?

Transkrypt

1 Czego Polsce i Polakom brakuje aby przyszłość była równie pomyślna? Janusz Czapiński I KONGRES NUK SĄDOWYCH Warszawa

2 Trzy źródła wzrostu dobrobytu materialnego: Kapitał fizyczny Kapitał ludzki Kapitał społeczny KPITŁ LUDZKI: Poziom wykształcenia zdrowie (fizyczne i psychiczne) doświadczenie zawodowe mobilność KPITŁ SPOŁECZNY: Zaufanie ktywność organizacyjna gotowość i umiejętność współpracy Dominacja strategii win-win Etyka korporacyjna (korupcja)

3 Co decydowało dotychczas o rozwoju Polski? Wysokie kwalifikacje Niskie koszty pracy Co będzie decydowało o rozwoju Polski? Innowacyjność (atrakcyjne na rynku globalnym własne know-how) Od czego zależy innowacyjność? Od kreatywności warunek spełniony Od kapitału społecznego warunek niespełniony

4 Znaczenie kapitału ludzkiego (wykształcenie w latach 90-tych XX w.) i kapitału społecznego (zaufanie i aktywność organizacyjna z początku lat 90-tych XX w.) dla wyjaśnienia logarytmu wzrostu PKB per capita w latach w grupie 22 wysoko rozwiniętych i 14 słabo rozwiniętych krajów procent wariancji wyjaśnionej przez dany kapitał przy kontroli pozostałego Źródło danych: WB i WVS 2 fala

5 Znaczenie kapitału ludzkiego (wykształcenie w 2000 r.) i kapitału społecznego (zaufanie, aktywność organizacyjna i kontrola korupcji z połowy lat 90-tych XX w.) dla wyjaśnienia logarytmu wzrostu PKB per capita w latach w grupie 23 wysoko rozwiniętych i 14 słabo rozwiniętych krajów procent wariancji wyjaśnionej przez dany kapitał przy kontroli pozostałego kapitału i wyjściowego poziomu PKB Źródło danych: WB, Kaufmann, 2008 i WVS 2 fala

6 Znaczenie kapitału ludzkiego (wykształcenie w 2000 r.) i kapitału społecznego (korupcja indeks etyki korporacyjnej w 2008 r.) dla wyjaśnienia logarytmu wzrostu PKB per capita w latach w grupie 30 wysoko rozwiniętych i 73 słabo rozwiniętych krajów procent wariancji wyjaśnionej przez dany kapitał przy kontroli pozostałego Źródło danych: WB, World Economic Forum, Executive Opinion Survey (The Global Competitiveness Report ) ; ocena menedżerów wyższego szczebla, na ile firmy w danym kraju zachowują się etycznie w kontaktach ze sferą publiczną, politykami i innymi przedsiębiorstwami.

7 Znaczenie kapitału ludzkiego (wykształcenie w 2000 r.) i kapitału społecznego (opinia nt korupcji w rozdziale funduszy publicznych i zaufanie do finansowej uczciwości polityków wśród menedżerów wyższego szczebla w 2007 r.) dla wyjaśnienia logarytmu wzrostu PKB per capita w latach w grupie 30 wysoko rozwiniętych i 73 słabo rozwiniętych krajów procent wariancji wyjaśnionej przez dany kapitał przy kontroli pozostałego Źródło danych: WB, World Economic Forum, Executive Opinion Survey (The Global Competitiveness Report ).

8 Znaczenie kapitału ludzkiego (wykształcenie i dobrostan) i kapitału społecznego dla zróżnicowania dochodów indywidualnych ludności w 25 krajach europejskich i PKB między 25 krajami europejskimi procent wariancji wyjaśnionej przez dany kapitał przy kontroli pozostałego Kapitał społeczny 0 Dochody ludności Kapitał ludzki Kapitał społeczny 53 Kapitał ludzki 3 PKB per capita Źródło danych: WB, ESS 2006

9 Odsetek osób ufających ogólnie innym ludziom ESS 2006/2007, DS - Diagnoza społeczna

10 Odsetek osób ufających ogólnie innym ludziom World Value Survey, 2005

11 Odsetek osób w wieku 16 i więcej lat przekonanych, że ludzie najczęściej starają się być pomocni European Social Survey 2006/7

12 Przeciętna liczba organizacji, do których należą respondenci ESS 2002, Diagnoza społeczna

13 Poziom aktywności w nieobligatoryjnych organizacjach World Value Survey, 2005

14 Indeks nielegalnej korupcji korporacyjnej w 2004 r. Źródło: Kaufmann, 2004

15 Zaufanie menedżerów wyższego szczebla do uczciwości finansowej polityków w 2007 r Źródło: The Global Competitiveness Report

16 Kapitał społeczny w III RP Odsetek osób ufających innym ludziom, należących do co najmniej jednej organizacji i angażujących się w minionym roku w działania na rzecz społeczności lokalnej Źródło danych: Jakośd życia Polaków w czasie zmiany społecznej, Diagnoza Społeczna i Polski Generalny Sondaż Społeczny

17 Indeks familizmu GLOBE 1994/1997

18 4,00 NLD SWE 2,00 NZL DNK CN US US FIN DEU CHE ZF JPN IRL CHN MEX NG IND KOR 0,00 UT ESP -2,00 FR LB IT VEN POL HUN RUS BR SVN RG COL PRT GEO PHL TUR 4,00 5,00 6,00 famili zm 1994/1997 (GLOBE) R 2 = 0,57 Związek familizmu z kapitałem społecznym w 33 krajach

19 LnGDP Janusz Czapiński UW 10,00 9,00 SWE DNK FIN US GBR CN NLD US CHE DEU JPN FR UT GRC SVN ESP KOR 8,00 NZL ISR IT HUN POL PRT 7,00 RGMEX CRI KZ MYS RUS TUR CHN LB TH BR EGY VEN ECU SLV COL IND BOL IDN GTM NG ZMB GEO PHL 4,00 5,00 6,00 familizm R 2 = 0,51 Związek między familizmem i zmianą logarytmu PKB per capita w latach w 47 krajach

20 Z czego wynika niski kapitał społeczny w Polsce KULTUROWO UWRUNKOWNY INDYWIDULIZM I FMILIZM BŁĘDNE KOŁO NIEUFNOŚCI Gdzie i jak budować kapitał społeczny? SZKOŁ (ZDNI I PROJEKTY ZESPOŁÓW UCZNIOWSKICH) DMINISTRCJ PUBLICZN (OŚWIDCZENI ZMIST ZŚWIDCZEŃ)

21 Procentowa zmiana (1992=100) Janusz Czapiński UW Co decydowało o naszym dotychczasowym rozwoju? Wyższe wykształcenie PKB na osobę Poziom zaufania Rok Współczynniki korelacji: PKB x odsetek osób z wyższym wykształceniem r = 0,97, p < 0,000 PKB x poziom zaufania r = 0,46, ni.

22 Jaki jest próg rozwoju, przy którym kapitał społeczny zyskuje większe niż kapitał ludzki znaczenie jako przesłanka dalszego wzrostu dobrobytu? naliza empiryczna trendów w porównaniach międzynarodowych sugeruje, że Polska przy wzroście średnio rocznie 2,5-3,5 proc. osiągnie próg krajów wysoko rozwiniętych za 8-10 lat. Jeśli w tym okresie nie wzrośnie w naszym kraju poziom kapitału społecznego, dalszy rozwój gospodarczy Polski zostanie zahamowany lub znacznie spowolniony niezależnie od stopnia inwestycji w kapitał ludzki.

23 Kapitał fizyczny Kultura (np. telewizja) Styl wychowania Instytucje publiczne Kapitał społeczny Rozwój wspólnotowy Kapitał ludzki Rozwój indywidualny (molekularny) Polska ścieżka rozwoju Model dwóch ścieżek rozwoju ekonomicznego

24 wnioski Materialny dobrobyt wspólnoty po przekroczeniu pewnego progu rozwoju zależy bardziej od kapitału społecznego niż kapitału ludzkiego Rozwój ekonomiczny Polski, jako kraju ubogiego, zależał dotychczas przede wszystkim od kapitału ludzkiego, miał zatem charakter molekularny a nie wspólnotowy Dalszy rozwój Polski po przekroczeniu progu krajów wysoko rozwiniętych musi się opierad na innowacyjności (konkurencyjności rodzimego know-how) do czego niezbędny jest wysoki poziom kapitału społecznego

25 Dziękuję za uwagę Janusz Czapiński UW