METODYKA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO Studia II stopnia. Tomasz Frołowicz Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku

Transkrypt

1 METODYKA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO Tomasz Frołowicz Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku

2 Wykład nr 10 i 11 JAKOŚĆ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W EUROPIE Tomasz Frołowicz Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Wychowanie jest to sztuka, której nikt dotąd nie umie, jest to kurs, który jakaś dobra głowa dopiero ma ułożyć. Jędrzej Śniadecki

3 Rząd powinien przestać wyrzucać miliony dolarów na WF, w którym uczy się rzeczy mało użytecznych. Należy położyć nacisk na realne problemy, jak promocja AF, przeciwdziałanie otyłości i bólom kręgosłupa z badań w USA, 2006 i Wychowanie fizyczne to bezproduktywna działalność edukacyjna. Wychowanie fizyczne słabo przygotowuje do życia i jest zwykłą stratą czasu, w szkole jest marginalizowane z Raportu Światowego Kongresu Wychowania Fizycznego, Berlin 1999.

4 Wychowanie fizyczne zostało zepchnięte na pozycje defensywną. Cierpi z powodu redukcji godzin, cięć budżetowych, braków finansowych, materialnych i kadrowych, cieszy się niewielkim poważaniem i jest coraz silniej marginalizowane, i niedoceniane przez władze. (Hardman K., Marshal J., 2002)

5 Niektóre koszty braku jakości Kraj Średnia liczba 45-minutowych jednostek w tygodniu w trakcie dwunastoletniej nauki Polska 3,5 Portugalia 3,5 Francja 3,4 ( ) ( ) Finlandia 2,O ( ) ( )

6 Model jakości WF z perspektywy europejskiej W 90% krajów na świecie wychowanie fizyczne jest przedmiotem obowiązkowym. W tych krajach przeznacza się na nie od 35 do 275 minut tygodniowo dla ucznia w różnych latach nauki. (K. Hardman, 1999) W wszystkich krajach UE, za wyjątkiem Irlandii, wychowanie fizyczne jest przedmiotem obowiązkowym we wszystkich latach nauki. W tych krajach przeznacza się na nie od 45 do 180 minut tygodniowo dla ucznia w różnych latach nauki. (J. Pośpiech, 2006)

7 3 2 Wymiar tygodniowy obowiązkowego wychowania fizycznego Szkoły podstawowe

8 2 2 Wymiar tygodniowy obowiązkowego wychowania fizycznego Szkoły ponadgimnazjalne

9 Model jakości WF z perspektywy europejskiej Średni tygodniowy wymiar WF w minutach w kolejnych etapach edukacji w wybranych krajach europejskich (wg J. Pospiech, 2006) Kraj 6-9 lat lat lat lat POLSKA PORTUGALIA FRANCJA SZWAJCARIA SŁOWACJA LITWA CZECHY LUKSEMBURG IRLANDIA

10 Model jakości WF z perspektywy europejskiej Jeden z najwyższych wymiarów obligatoryjnego wychowania fizycznego w Polsce na tle Europy nie skutkuje korzystniejszymi zachowaniami zdrowotnymi dzieci i młodzieży (Woynarowska B. i inni, 2005) W piętnastu krajach starej Unii Europejskiej funkcjonowało ok. 40 autonomicznych koncepcji edukacyjnych Laporte W., 1999,

11 Model jakości WF z perspektywy europejskiej Kraj FRANCJA * IRLANDIA * ESTONIA * Wewnętrzna Zewnętrzna Adekwatność FINLANDIA * * POLSKA * * WIELKA BRYTANIA * * * Jakość WF w większości europejskich krajów nie jest należycie kontrolowana. W szczególności na najniższym etapie edukacji, na którym zajęcia prowadzą najsłabiej przygotowani nauczyciele. W większości krajów władze oświatowe nie wykazują zainteresowania jakością wychowania fizycznego. (J. Pospiech, 2006)

12 Model jakości WF z perspektywy europejskiej W większości krajów europejskich występują trudności ze znalezieniem zatrudnienia po ukończeniu studiów na kierunku wychowanie fizyczne (w Polsce podobnie). W ostatnim ćwierćwieczu w Europie zmniejszyła się liczba szkół wyższych kształcących na kierunku wychowanie fizyczne (w Polsce przeciwnie). Większość krajów europejskich preferuje dwuprzedmiotowe kształcenie nauczycieli, również WF (w Polsce nauczycieli WF wciąż faktycznie kształci się jednoprzedmiotowo). W Europie w ostatnim ćwierćwieczu w kształceniu nauczycieli WF została zmieniona proporcja pomiędzy zajęciami praktycznymi i teoretycznymi: w roku 1970: 60% do 40% czasu studiów, w roku 2000: 45% do 55% czasu studiów (w Polsce sytuacja zróżnicowana).

13 Model jakości WF z perspektywy europejskiej Problem jakości WF sprowadza się w istocie do odpowiedzi na pytanie, na jakie wychowanie fizyczne jest zapotrzebowanie. (J.Pośpiech) Podmioty (klienci) uprawnione do definiowania modelu wychowania fizycznego, m.in.: uczniowie, rodzice, właściciele szkół (w tym samorząd lokalny), nadzór pedagogiczny, nauczyciele, eksperci.

14 Model jakości WF z perspektywy europejskiej Cztery wzorce jakości wychowania fizycznego (wg M. van Bottenburga, 1997): social quality (jakość definiowana przez społeczeństwo), customer quality (jakość definiowana przez uczniów i rodziców), product quality (jakość definiowana przez naukę), process quality (jakość definiowana przez władze oświatowe).

15 Model jakości WF z perspektywy europejskiej Zgodnie z modelem czterech wzorców jakości wychowania fizycznego, z wysoką jakością mamy do czynienia, gdy wychowanie fizyczne: spełnia oczekiwania społeczne, zaspakaja potrzeby uczniów i ich rodziców, prowadzi do realizacji celów definiowanych przez naukę, jest zgodne ze standardami edukacyjnymi obowiązującymi w danym kraju. Kluczowe kompetencje ucznia w zakresie wychowania fizycznego (wg B. Cruma, 1993): doceniać i umieć organizować ćwiczenia dla zdrowia, działać jako krytyczny konsument sportu.

16 Dlaczego samorząd interesuje się jakością edukacji?

17 Dlaczego samorząd interesuje się jakością edukacji? Wg danych NIK 1/3 samorządów lokalnych nie wykorzystuje całej subwencji oświatowej.

18 BUDŻET GDAŃSKA WYDATKI PRZEWIDYWAN E WYKONANIE PROJEKT PLANU WZROS T 2010 ROK 2011 ROK OGÓŁEM ,85 w tym głównie: - oświata i wychowanie ,19 - transport i łączność ,61 Wielkość subwencji oświatowej: w 2010 roku zł w 2010 roku zł Wg danych NIK 1/3 samorządów lokalnych nie wykorzystuje całej subwencji oświatowej.

19 Model jakości WF z perspektywy europejskiej Uwarunkowania jakości wychowania fizycznego (wg F. Kremera, 1999): a) kompetencje nauczyciela (refleksyjny praktyk, stale doskonalący się, przygotowany do pełnienia różnych ról zawodowych), b) treści WF (atrakcyjne dla uczniów, posiadające walory utylitarne), c) strategia edukacyjna (adekwatność metod i form pracy, wewnątrzszkolne partnerstwo), d) relacje nauczyciel-uczniowie (kontrakt dydaktyczny, indywidualizacja, współodpowiedzialność), e) baza materialna (stymulacja aktywności fizycznej, warunki do nauczania różnych sportów, bezpieczeństwo ćwiczących).

20 Model jakości WF z perspektywy europejskiej Z raportu angielskiego Office Standarts in Education na podstawie oceny ok szkół różnego typu w 2003 roku, m.in.: 62% uczniów uczestniczy co najmniej w dwóch godzinach tygodniowo wysokiej jakości WF i sportu szkolnego, szkoły organizują średnio 1 godzinę i 40 minut zajęć ruchowych na tydzień, najpopularniejsze formy aktywności ruchowej: PN 97% szkół, taniec 94%, LA 90%, krykiet 85%, rugby 79%. Dla porównania: Około 2/3 uczniów na terenie Bawarii ocenia lekcje WF jako dobre lub bardzo dobre. Sawicki Z., 2009

21 Model jakości WF z perspektywy europejskiej Średni tygodniowy wymiar WF (lekcji sportu) w minutach w kolejnych etapach edukacji w wybranych landach Niemiec (wg J. Pospiech, 2006) Land 6-9 lat lat lat lat BREMA TURYNGIA BERLIN DOLNA SAKSONIA BAWARIA

22 Model jakości WF z perspektywy europejskiej Z raportu OFSTED w 2004 roku, m.in.: obserwuje się znaczący wzrost umiejętności ćwiczących uczniów, zwłaszcza w szkole podstawowej, wzrosła liczba uczniów zapisujących się do różnych sekcji sportowych, 33% uczniów w wieku od 4 do 11 lat brało udział w sportowym współzawodnictwie międzyszkolnym podczas ostatniego roku szkolnego, 10% uczniów w wieku od 10 od 11 lat aktywnie pomaga w organizacji zawodów sportowych.

23 Model jakości WF z perspektywy europejskiej Dlaczego WF nie zaspakaja twoich potrzeb? (badania rodziców uczniów holenderskich; P. de Knop, 2002) 50% za mało zajęć, 40% za dużo współzawodnictwa, 40% niska motywacja nauczycieli, 30% lekceważenie WF przez uczniów, rodziców nauczycieli, 30% złe wzorce rodzinne, 25 % zła baza materialna. Badania uczniów w Europie wskazują, iż krytycznie oceniają oni ofertę programową WF, zwłaszcza w konfrontacji z tym, co jest oferowane poza szkołą.

24 Model jakości WF z perspektywy europejskiej Czy oferta szkolna zaspakaja oczekiwania uczniów: chłopcy najczęściej w czasie wolnym preferują te formy aktywności fizycznej, z którymi spotykają się na WF, dziewczęta rzadko po lekcjach uprawiają sporty proponowane przez nauczycieli WF. (wg K. Thirlaway i D. Benton, 1993)

25 Model jakości WF z perspektywy europejskiej Czy po zakończeniu nauki szkolnej będziesz uczestniczył w aktywności fizycznej: Irlandia tak 70% (T. Jones i inni, 1997), Polska tak 60% chłopcy 50% dziewczęta (J. Pośpiech, 2006). Deklaracje uprawiania sportu po ukończeniu szkoły przez uczniów z Bawarii: dziewczęta: zdecydowanie tak ponad 65%, tak prawie 20% chłopcy: zdecydowanie tak 75%, tak 15% (Sawicki Z., 2009) Liczba obowiązkowych godzin WF w szkole (średnio przez 12 lat nauki w szkole): Irlandia 0,8, Bawaria 2, Polska 3,5.

26 Model jakości WF z perspektywy europejskiej Prawie 90% dziewcząt w wieku 14 lat i prawie 95% chłopców z Bawarii w wieku 14 deklaruje, że uprawia sport poza obowiązkami szkolnymi. Potrafi jeździć na łyżwach: dziewczęta 85%, chłopcy 75%. Najchętniej uprawiane sporty: - dziewczęta: jazda na rowerze, jogging, pływanie, taniec, - - chłopcy: piłka nożna, jazda na rowerze, tenis stołowy, koszykówka. (Sawicki Z., 2009)

27 Model jakości WF z perspektywy europejskiej większość badanych dziewcząt i chłopców w Europie lubi uczestniczyć w zajęciach wychowania fizycznego, niewielka część uczniów w Europie twierdzi, iż lekcje są ciekawe, większość dziewcząt w Europie wyraża opinię o braku użyteczności proponowanych treści WF.

28 Organizacja WF w Europie Średni tygodniowy wymiar WF w minutach w kolejnych etapach edukacji w wybranych krajach europejskich (wg J. Pospiech, 2006) Kraj 6-9 lat lat lat lat POLSKA PORTUGALIA FRANCJA SZWAJCARIA SŁOWACJA LITWA CZECHY LUKSEMBURG IRLANDIA

29 Organizacja WF w Europie 0,8 Irlandia (śr. tygodniowo ok. 0,8 godzin obowiązkowego WF): 3,4 3,3 3,5 W większym stopniu finansowane są projekty niż obowiązkowe lekcje pieniądze można uzyskać, jeśli jest dobry pomysł i są chętni uczestnicy zajęć (w 2004 roku jedna z irlandzkich szkół średnich wygrała europejski konkurs The Most Sport- Minded School ).

30 Organizacja WF w Europie 0,8 Szwajcaria (śr. tygodniowo ok. 3,3 godzin obowiązkowego WF): 3,4 3,3 3,5 Zasadą jest kumulacja części obowiązkowych godzin WF w ramach obozów szkolnych, np.: 2 godziny lekcyjne w każdym tygodniu 1 godzina skumulowana w czasie obozów.

31 Organizacja WF w Europie 0,8 3,4 3,3 3,5 Francja (śr. tygodniowo ok. 3,4 godzin obowiązkowego WF): Zasadą jest realizacja części obowiązkowych godzin WF w ramach zajęć popołudniowych (pozalekcyjnych), np. : 2 godziny lekcyjne w każdym tygodniu, 1,5 godziny, sportowa środa, co tydzień w ramach szkolnych imprez rekreacyjnych i sportowych.

32 Organizacja WF w Europie Polska (śr. tygodniowo 3,5 godzin obowiązkowego WF): Istnieje możliwość realizacji wszystkich 0,8 3,4 3,3 3,5 obowiązkowych godzin w formie lekcji, bądź zamiana dwóch obligatoryjnych godzin na zajęcia pozalekcyjne lub pozaszkolne (obowiązkowe co do udziału, fakultatywne co do treści) np. w szkole ponadgimnazjalnej: 1 godziny lekcyjna w każdym tygodniu (ok. 35 godzin rocznie), 2 godziny pozalekcyjne (ok. 70 godzin rocznie).

33 Organizacja WF w Europie Polska (śr. tygodniowo 3,5 godzin obowiązkowego WF): Z danych MEN (2010): 0,8 3,4 3,3 3,5 co czwarty dyrektor szkoły podstawowej (26%) deklaruje, iż uczniowie w jego szkole mogą wybierać część zajęć z WF, co drugi dyrektor gimnazjum (51%) deklaruje, iż uczniowie w jego szkole mogą wybierać część zajęć z WF, co szósty dyrektor szkoły ponadgimnazjalnej (17%) deklaruje, iż uczniowie w jego szkole mogą wybierać część zajęć z WF

34 Jaka jest jakość WF w mojej szkole? Polska: śr. tygodniowo 3,5 godzin obowiązkowego WF. Ale jakiej jakości? Jak jest aktywność uczniów w ramach zajęć WF w mojej szkole? Jaki jest poziom i postęp umiejętności i wiadomości uczniów mojej szkoły w odniesieniu do wybranego przeze mnie programu WF? W jaki sposób WF jest obecne w różnych przejawach życia mojej szkoły? W jaki sposób wzory KF są upowszechnianie w lokalnym otoczeniu mojej szkoły? Jaki jest stan i rozwój materialnych warunków WF w mojej szkole?

35 Jaka jest jakość WF w mojej szkole? ok. 19% uczniów nieobecnych lub niećwiczących ok. 4% uczniów trwale zwolnionych z WF ok. 24% uczniów nieobecnych lub niećwiczących ok. 10% uczniów trwale zwolnionych z WF ok. 36% uczniów nieobecnych lub niećwiczących ok. 12% uczniów trwale zwolnionych z WF Kraj 6-9 lat lat lat lat POLSKA IRLANDIA

36 Wykład nr 10 i 11 JAKOŚĆ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W EUROPIE Tomasz Frołowicz Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Wychowanie jest to sztuka, której nikt dotąd nie umie, jest to kurs, który jakaś dobra głowa dopiero ma ułożyć. Jędrzej Śniadecki