REZULTATY BADAŃ NAD NOWYMI SPOSOBAMI UPRAWY GRUSZ EUROPEJSKICH I AZJATYCKICH. Wstęp

Transkrypt

1 Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII (2007) ZBIGNIEW BULER, AUGUSTYN MIKA, DANUTA KRZEWIŃSKA, ALOJZY CZYNCZYK, PAWEŁ BIELICKI REZULTATY BADAŃ NAD NOWYMI SPOSOBAMI UPRAWY GRUSZ EUROPEJSKICH I AZJATYCKICH Z Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach ABSTRACT. European pears Conference and Bojniczanka grafted on quince S and Asian pears Chojuro and Nijisseiki grafted on Pyrus communis, were planted in 2002 at the distance m to be trained as cordons and m to be trained as spindles and V system. During 5 years from planting cordon trees grew weaker and produced less yield per tree than spindle and V trained trees, but higher yield per ha. Key words: European pears, Asian pears, planting system, training system Wstęp Najbardziej popularną formą korony dla grusz jest forma wrzecionowa. Jednak grusze można uprawiać nie tylko w tradycyjnym systemie rzędowym. System V umożliwia sadzenie grusz karłowych w odstępach mniejszych od 1 m w rzędzie. System ten zapewnia optymalne wykorzystanie przestrzeni w sadzie i zwiększa plony z 1 ha (Vercammen 2002). W Belgii i Holandii istnieją nowoczesne sady z gęsto sadzonymi drzewami, prowadzonymi w formie sznurów, wrzecion lub w systemie V. Porreye (1966) i Frimount (1968) opracowali uproszczoną metodę formowania grusz w postaci wysokich sznurów (do 3,0 m). Metoda ta została później udoskonalona przez Deckersa i Porreye (1986). W metodzie tej sadzono do sadu 2-letnie wysokie, mocno rozgałęzione drzewka, którym po posadzeniu nie przycinano przewodnika. W ten sposób otrzymywano szybko formę sznura, która wcześnie zaczęła owocować. Metoda ta stała się popularna także w Holandii przy uprawie odmian Konferencja, Komisówka i Lukasówka szczepionych na pigwie i sadzonych w zagęszczeniu 3-5 tys. drzew na hektar. Obecnie najbardziej intensywne sady gruszowe w Belgii i Holandii mają formę sznura pionowego lub Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN

2 286 Z. Buler, A. Mika, D. Krzewińska, A. Czynczyk, P. Bielicki skośnego w systemie V, przy zagęszczeniu do około 5000 drzew na hektar. W innych krajach przeważa forma wrzecionowa, w której sadzi się 2-3 tys. drzew na hektar. Materiał i metody Doświadczenie założono wiosną 2002 roku w Centralnym Sadzie Doświadczalnym w Dąbrowicach pod Skierniewicami. Celem doświadczenia było porównanie różnych systemów prowadzenia drzew grusz odmian europejskich i azjatyckich. Materiał do badań stanowiły 2-letnie rozgałęzione drzewka grusz odmian Konferencja, Bojniczanka, Chojuro i Nijisseiki. Zastosowano rozstawę 4,0 m między rzędami i 0,8 lub 1,2 m w rzędzie. Drzewa posadzone w rozstawie co 0,8 m w rzędzie prowadzono w formie sznurów, natomiast posadzone co 1,2 m w rzędzie w formie wrzecionowej. Drzewa odmiany Konferencja, szczepione na pigwie S, posadzone w rozstawie co 1,2 m w rzędzie, prowadzono także w systemie V. Rząd ten składał się z trzech powtórzeń, po 5 drzew na każdym poletku doświadczalnym. Wszystkie pozostałe rzędy zawierały cztery powtórzenia z 6 drzewami na każdym poletku. Całą kwaterę wyposażono w słupki, druty i tyczki bambusowe. Przy prowadzeniu drzew w formie sznurów pionowych i skośnych (system V ) nie przycinano przewodników po posadzeniu. Dzięki temu osiągnęły one już w pierwszym roku wysokość cm i założyły liczne pąki kwiatowe. Drzewka prowadzone w formie korony wrzecionowej przycięto po posadzeniu na wysokości 90 cm od ziemi. Pędy boczne przyginano do położenia poziomego. W trzecim roku wzrostu (2004) drzewka uzyskały wymagany kształt koron. Po dosyć mroźnej zimie 2003/2004 zmarzła większość drzewek odmian azjatyckich Chojuro i Nijisseiki szczepionych na pigwie S. Drzewka te wykarczowano kompletnie, wobec czego nie zostały one opisane w prezentowanych wynikach. W 2005 roku na drzewach odmiany Bojniczanka, szczepionej na pigwie S, wykonano pod koniec czerwca przerzedzanie zawiązków. Na czterech drzewach na każdym poletku przerzedzono zawiązki, rozrzedzając grona do jednego zawiązku, a dwa pozostałe drzewa traktowano jako kontrolne (bez przerzedzania). W 2006 roku w podobnym terminie wykonano także przerzedzanie zawiązków na drzewach odmiany Konferencja szczepionej na pigwie S oraz na drzewach dwóch odmian azjatyckich Chojuro i Nijisseiki. Wyniki doświadczenia opracowano statystycznie przy użyciu metody analizy wariancji. Do oceny istotności różnic między średnimi zastosowano test t-duncana, przyjmując poziom istotności 5%. Wyniki i dyskusja Od pierwszego roku po posadzeniu drzewa odmian Konferencja szczepione na pigwie S oraz Nijisseiki na gruszy kaukaskiej, posadzone w odstępach 0,8 m w rzędzie i prowadzone w formie sznurów, rosły słabiej niż drzewa sadzone co 1,2 m w rzędzie i prowadzone w formie wrzecionowej. Istotne różnice wyrażone powierzchnią przekroju

3 Rezultaty badań nad nowymi sposobami uprawy grusz pnia wykazano po pięciu latach wzrostu drzew (tab. 1). Grusze Konferencja prowadzone w systemie V wykazywały wzrost podobny do grusz prowadzonych w formie wrzeciona. Takie rezultaty były dość często opisywane w przypadku jabłoni (Deckers i Porreye 1986). Nie stwierdzono istotnych różnic pomiędzy formami koron wyrażonych sumą przyrostów jednorocznych i w związku z tym wyników tych nie podano w tabeli. U pozostałych dwu odmian ( Bojniczanka i Chojuro ) nie stwierdzono również istotnego wpływu formy korony ani na wzrost drzew, ani na ilość plonu i dlatego wyników nie zestawiono w tabeli. Tabela 1 Wpływ gęstości sadzenia i formy korony na wzrost i plonowanie grusz odmian Konferencja szczepionej na pigwie S i Nijisseiki na gruszy polnej (Pyrus communis) Effect of spacing and training systems of pear tree on growth and yielding of Konferencja grafted on quince S and Nijisseiki grafted on common pear (Pyrus communis) Forma korony Training systems Sznury Cordons Rozstawa Spacing (m) Liczba drzew na 1 ha No. trees per 1 ha Pole przekroju poprzecznego pnia 2006 TCSA 2006 (cm 2 ) Konferencja Suma plonów (kg drzewo -1 ) Total yield (kg tree -1 ) Suma plonu z 1 ha Total yield per 1 ha (t) Współczynnik plenności Productivity index (kg cm -2 ) 4,0 0, ,6 a 21,5 a 67,2 1,3 a V 4,0 1, ,3 ab 24,9 b 51,9 1,4 a Wrzeciona Spindles Sznury Cordons Wrzeciona Spindles 4,0 1, ,6 b 24,8 b 51,7 1,3 a Nijisseiki 4,0 0, ,9 a 17,4 a 54,4 1,1 a 4,0 1, ,8 b 23,6 b 49,2 1,3 b Średnie w obrębie kolumn oznaczone tą samą literą nie różnią się istotnie przy p = 5%, według testu t-duncana. Means in columns followed by the same letter do not differ significantly at p = 5% according to t-duncan s test. Porównywane systemy prowadzenia drzew miały istotny wpływ na plonowanie drzew obydwu odmian (tab. 1). Drzewa odmiany Konferencja prowadzone w formie V i wrzecionowej wydały wyższy plon niż prowadzone w formie sznurów. Drzewa odmiany Nijisseiki szczepione na gruszy kaukaskiej, prowadzone w formie korony wrzecionowej, owocowały również istotnie obficiej od drzew prowadzonych w formie sznurów (tab. 1). Nie odnotowano różnic w owocowaniu drzew między formą wrzecionową a systemem V, tak jak to podaje Vercammen (2002). Plony zebrane z drzew tych dwóch form w doświadczeniu były do siebie zbliżone.

4 288 Z. Buler, A. Mika, D. Krzewińska, A. Czynczyk, P. Bielicki Najwyższy współczynnik plenności odmiany Konferencja odnotowano przy prowadzeniu drzew w formie V, a odmiany Nijisseiki przy prowadzeniu drzew w formie wrzecionowej. Plon w przeliczeniu na hektar był natomiast najwyższy z formy sznurowej. Konferencja prowadzona w formie sznurów wydała plon o 15 t ha -1 wyższy w stosunku do pozostałych form (tab. 1). Nie stwierdzono istotnych różnic między kombinacjami w średnim ciężarze owocu u wszystkich ocenianych odmian. Przerzedzanie zawiązków spowodowało zmniejszenie plonu w stosunku do drzew nieprzerzedzanych, ale poprawiło istotnie średni ciężar owoców u odmian Konferencja i Bojniczanka szczepionych na pigwie S. U odmiany Bojniczanka uzyskano istotną poprawę ciężaru owoców na korzyść drzew przerzedzanych, przy podobnej obfitości plonu z drzew przerzedzanych jak i nieprzerzedzanych. Nie stwierdzono istotnych różnic statystycznych w jędrności owoców między formami koron drzew. Jedynie u odmiany Konferencja szczepionej na pigwie S w 2005 i 2006 roku stwierdzono istotnie bardziej jędrne owoce zebrane z drzew formowanych jako sznur w porównaniu do owoców z formy rozpinanej V. Podobnie jak w badaniach Garriza i in. (2004) nie było różnic istotnych statystycznie w jędrności owoców zarówno pochodzących z drzew traktowanych przerzedzaniem zawiązków, jak i nieprzerzedzanych. W doświadczeniu nie wykazano statystycznie istotnych różnic między systemami prowadzenia drzew w liczbie owoców w poszczególnych klasach wielkościowych. Natomiast przerzedzanie zawiązków spowodowało istotne zwiększenie liczby owoców w przedziale > 7,0 cm, szczególnie na owocach pochodzących z dwóch odmian azjatyckich oraz na odmianie Bojniczanka szczepionej na pigwie S. O konieczności przerzedzania zawiązków owocowych na gruszach azjatyckich, w celu poprawienia ich wielkości, donosi m.in. Beutel (1990). Wnioski 1. Drzewa odmiany Konferencja, szczepione na pigwie S, prowadzone w systemie sznurów oraz drzewa odmiany Nijisseiki, szczepione na gruszy polnej, rosły istotnie słabiej niż drzewa prowadzone w formie wrzecionowej przy luźniejszej rozstawie. 2. Plon w przeliczeniu na drzewo był istotnie niższy w systemie sznurów niż w systemie wrzecionowym lub V, natomiast plon w przeliczeniu na hektar znacznie wyższy w systemie sznurów w porównaniu do pozostałych systemów. 3. Przerzedzanie zawiązków, szczególnie odmian azjatyckich, istotnie poprawiło wielkość owoców. Literatura Beutel J.A. (1990). Asian pears. Advances in new crops. Eds J. Janick, J.E. Simon. Timber Press, Portland. Deckers T., Porreye W. (1986). Essais de taille de jeunes poiriers Conference. Fruit Belge 54, 415:

5 Rezultaty badań nad nowymi sposobami uprawy grusz Frimount D. (1968). Met onze pereteelt in een gloednieuwe richting. Ons Fruitteeltblad 12, 7: Garriz P.I., Alvarez H.L., Colavita G.M. (2004). Fruitlet thinning of the pear cultivar Abbe Fetel with naphthaleneacetic acid. Acta Hort. 636: Porreye W. (1966). Invloed van de Cultuurmaatregelen bij de teelt van peren. Agricultura 2: Vercammen J. (2002). Influence of the plant and pruning system on the financial result of Conference. Acta Hort. 596: THE RESULTS OF THE STUDIES ON NEW CULTIVATION METHODS OF EUROPEAN AND ASIAN PEARS Summary European pears Conference and Bojniczanka grafted on quince S and Asian pears Chojuro and Nijisseiki grafted on Pyrus communis, were planted in 2002 at the distance m to be trained as cordons and m to be trained as spindles and V system. During 5 years from planting cordon trees grew weaker and produced less yield than spindle and V trained trees. The yield calculated per ha was however the highest from cordons. Planting and training systems had no influence on fruit quality. Hand fruit thinning increased mean fruit weight and percentage of large fruit.