Budowa i klasyfikacja lipidów

Transkrypt

1

2 Egzamin 3 pytania testowe na każdy temat (3 x 10 x 1 pkt) 5 pytań opisowych dot. całego zakresu (5 x 4 pkt) W sumie można uzyskać 50 pkt Zaliczenie egzaminu od 26 pkt

3 Budowa i klasyfikacja lipidów

4 Klasyfikacja lipidów Lipidy Kwasy tłuszczowe Tłuszcze obojętne Woski Fosfolipidy Sfingolipidy Glikolipidy Steroidy Zawierające: - glicerol - grupę fosforanową - kwasy tłuszczowe Zawierające: - sfingozynę - grupę fosforanową - kwas tłuszczowy Zawierające: - sfingozynę - węglowodan(y) - kwas tłuszczowy Cholesterol Inne Zawierają kwasy tłuszczowe

5 Klasyfikacja lipidów Kwasy tłuszczowe Tłuszcze obojętne Woski Fosfolipidy, sfingolipidy, glikolipidy Steroidy Witaminy lipofilne: wit. A, D, E i K

6 Kwasy tłuszczowe Nasycony Nienasycony

7 Nasycone KT Nazwa systematyczna Nazwa zwyczajowa Oznaczenie Wzór Temperatura topnienia (st. C Kw. dodekanowy Kwas laurynowy 12:0 CH3(CH2)10COOH 44,2 Kw. tetradekanowy Kwas mirystynowy 14:0 CH3(CH2)12COOH 52 Kw. heksadekanowy Kwas palmitynowy 16:0 CH3(CH2)14COOH 63,1 Kw. oktadekanowy Kwas stearynowy 18:0 CH3(CH2)16COOH 69,6 Kw. eikozanowy Kwas arachidowy 20:0 CH3(CH2)18COOH 75,4

8 Nienasycone KT Nasycony Nienasycony

9 Nienasycone KT Nazwa zwyczajowa Oznaczenie Temperatura topnienia (st. C.) Kwas palmitoleinowy 16:1(Δ 9 ) -0,5 Kwas oleinowy 18:1(Δ 9 ) 13,4 Kwas linolowy 18:2(Δ 9,12 ) -9 Kwas α-linolenowy 18:3(Δ 9,12,15 ) -17 Kwas γ-linolenowy 18:3(Δ 6,9,12 ) -17 Kwas arachidonowy 20:4(Δ 5,8,11,14 ) -49,5 Kwas eikozapentaenowy 20:5(Δ 5,8,11,14,17 ) -54

10 Dwa sposoby oznaczeń Nasycony Nienasycony Tradycyjny Oficjalny ω-3 (n-3) 10:1(Δ 7 )

11 Desaturaza KT Enzym wprowadzający wiązania podwójne Ludzie nie mają wszystkich rodzajów desaturaz w swoim organizmie KT ω-3 i ω-6 są egzogenne KT ω-9 mogą ulegać syntezie w organizmie człowieka

12 Funkcje KT Anandamid Kwas arachidonowy + etanoloamina Wiąże się z receptorem tetrahydrokannabinolu? Kwas dokozaheksaenowy Składnik mleka Rozwój układu nerwowego

13 Tłuszcze obojętne

14 Funkcja TAG Magazynowanie energii TAG: 38 kj/g Cukry: 17 kj/g Białka: 17 kj/g Adipocyty Ochrona ciała Mechaniczna Termiczna

15 Woski Estry wyższych KT i wyższych alkoholi Hydrofobowe Stałe, ale miękkie w temperaturze pokojowej Nie mogą być trawione przez człowieka

16 Fosfo-, sfingo-, glikolipidy Hydrofobowa Hydrofilowa (A) Glicerol Grupa fosforanowa Kwas tłuszczowy (B) Sfingozyna Grupa fosforanowa Kwas tłuszczowy (C) Sfingozyna Węglowodan Kwas tłuszczowy FOSFOLIPIDY GLIKOLIPIDY

17 (A) Grupa fosforanowa (B) Fosfolipidy Grupa fosforanowa (C) Węglowodan Kwas fosfatydowy Glicerol Sfingozyna Fosfatydylocholina Sfingozyna Fosfatydyloetanoloamina Fosfatydyloinozytol Kwas tłuszczowy Fosfatydyloseryna Kwas Kwas tłuszczowy tłuszczowy FOSFOLIPIDY GLIKOLIPIDY

18 Funkcje fosfolipidów Dwuwarstwa lipidowa Woda Liposom Woda Woda Micele Woda Woda

19 a (B) Grupa fosforanowa (C) Sfingolipidy Węglowodan Sfingozyna Sfingozyna Kwas tłuszczowy Kwas tłuszczowy + kwas ortofosforowy + cholina LIPIDY Ceramid GLIKOLIPIDY

20 Sfingomielina

21 Fosfo-, sfingo-, glikolipidy Hydrofobowa Hydrofilowa (A) Glicerol Grupa fosforanowa Kwas tłuszczowy (B) Sfingozyna Grupa fosforanowa Kwas tłuszczowy (C) Sfingozyna Węglowodan Kwas tłuszczowy FOSFOLIPIDY GLIKOLIPIDY

22 Steroidy

23

24 Rodzaje steroidów Cholesterol pochodne cholesterolu (np. kwas cholowy) Hormony Hormony płciowe Mineralokortykoidy Glukokortykoidy

25

26 Cholesterol Zapewnianie odpowiedniej płynności błony komórkowej Kwas cholowy Wspomaganie trawienia tłuszczy Progesteron i estradiol Testosteron Anabolizm

27 Sposób działania hormonów steroidowych

28 Nawet antybiotyki! Skwalamina Squalus acanthias

29 Lipoproteiny

30 Szlaki biochemiczne związane z lipidami

31 Katabolizm i anabolizm Glukoza KT Glukoneogeneza Glikoliza Synteza KT β-oksydacja Pirogronian Acetylo-CoA

32 Uwolnienie KT Adipocyty TAG Insulina - KT ATP CoA KT AMP+PPi Acylo-CoA

33 Koenzym A CoA-SH? Ac-CoA?

34 β-oksydacja

35 Bilans β-oksydacji Przy aktywacji i jednym cyklu Strata 1 ATP na aktywację KT (tylko w pierwszym cyklu!) Zysk 1 FADH2, 1 NADH i 1 acetylo-coa Acylo-CoA krótszy o 2 atomy węgla Kolejny cykl β-oksydacji

36 Rola karnityny w katabolizmie KT Karnityna

37 Synteza KT + +

38 NADH a NADPH

39 A skąd acetylo-coa? Glukoza; 6C Glikoliza Glukoneogeneza 2 x Pirogronian; 3C Obecność tlenu 2 x NADH i 2 x CO2 Brak tlenu (Fermentacja) 2 x Acetylo-koenzym A 2 x Mleczan (Ac-CoA); 2C

40 Z pirogronianu do acetylo-coa Dekarboksylacja oksydacyjna pirogronianu

41 Synteza TAG Glukoza TAG 3-fosforan dihydroksyacetonu Glicerol Glicerolo-3-fosforan + Acylo-CoA CoA + Acylo-CoA CoA Kwas fosfatydowy

42 Synteza TAG Kwas fosfatydowy Pi Diacyloglicerol + Acylo-CoA CoA TAG

43 Synteza cholesterolu

44 Synteza cholesterolu

45