Budowa i klasyfikacja lipidów

Transkrypt

1 Budowa i klasyfikacja lipidów

2 Klasyfikacja lipidów Lipidy Kwasy tłuszczowe Tłuszcze obojętne Woski Fosfolipidy Sfingolipidy Glikolipidy Steroidy Zawierające: - glicerol - grupę fosforanową - kwasy tłuszczowe Zawierające: - sfingozynę - grupę fosforanową - kwas tłuszczowy Zawierające: - sfingozynę - węglowodan(y) - kwas tłuszczowy Cholesterol Inne Zawierają kwasy tłuszczowe

3 Klasyfikacja lipidów Kwasy tłuszczowe Tłuszcze obojętne Woski Fosfolipidy, sfingolipidy, glikolipidy Steroidy Witaminy lipofilne: wit. A, D, E i K

4 Kwasy tłuszczowe Nasycony Nienasycony

5 Nasycone KT Nazwa systematyczna Nazwa zwyczajowa Oznaczenie Wzór Temperatura topnienia (st. C.) Kw. dodekanowy Kwas laurynowy 12:0 CH3(CH2)10COOH 44,2 Kw. tetradekanowy Kwas mirystynowy 14:0 CH3(CH2)12COOH 52 Kw. heksadekanowy Kwas palmitynowy 16:0 CH3(CH2)14COOH 63,1 Kw. oktadekanowy Kwas stearynowy 18:0 CH3(CH2)16COOH 69,6 Kw. eikozanowy Kwas arachidowy 20:0 CH3(CH2)18COOH 75,4

6 Nienasycone KT Nasycony Nienasycony

7 Nienasycone KT Nazwa zwyczajowa Oznaczenie Temperatura topnienia (st. C.) Kwas palmitoleinowy 16:1(Δ 9 ) -0,5 Kwas oleinowy 18:1(Δ 9 ) 13,4 Kwas linolowy 18:2(Δ 9,12 ) -9 Kwas α-linolenowy 18:3(Δ 9,12,15 ) -17 Kwas γ-linolenowy 18:3(Δ 6,9,12 ) -17 Kwas arachidonowy 20:4(Δ 5,8,11,14 ) -49,5 Kwas eikozapentaenowy 20:5(Δ 5,8,11,14,17 ) -54

8 Dwa sposoby oznaczeń Nasycony Nienasycony Tradycyjny Oficjalny ω-3 (n-3) 10:1(Δ 7 )

9 Desaturaza KT Enzym wprowadzający wiązania podwójne Ludzie nie mają wszystkich rodzajów desaturaz w swoim organizmie KT ω-3 i ω-6 są egzogenne KT ω-9 mogą ulegać syntezie w organizmie człowieka

10 Funkcje KT Anandamid Kwas arachidonowy + etanoloamina Wiąże się z receptorem tetrahydrokannabinolu? Kwas dokozaheksaenowy Składnik mleka Rozwój układu nerwowego

11 Tłuszcze obojętne

12 Funkcja TAG Magazynowanie energii TAG: 38 kj/g Cukry: 17 kj/g Białka: 17 kj/g Adipocyty Ochrona ciała Mechaniczna Termiczna

13 Woski Estry wyższych KT i wyższych alkoholi Hydrofobowe Stałe, ale miękkie w temperaturze pokojowej Nie mogą być trawione przez człowieka

14 Fosfo-, sfingo-, glikolipidy Hydrofobowa Hydrofilowa Glicerol Grupa fosforanowa Kwas tłuszczowy Sfingozyna Grupa fosforanowa Kwas tłuszczowy Sfingozyna Węglowodan Kwas tłuszczowy FOSFOLIPIDY GLIKOLIPIDY

15 Fosfolipidy Grupa fosforanowa Kwas fosfatydowy Glicerol Fosfatydylocholina Fosfatydyloetanoloamina Fosfatydyloinozytol Kwas tłuszczowy Fosfatydyloseryna

16 Funkcje fosfolipidów Dwuwarstwa lipidowa Woda Liposom Woda Woda Micele Woda Woda

17 Sfingolipidy Grupa fosforanowa Sfingozyna + Kwas tłuszczowy kwas ortofosforowy + cholina Ceramid

18 Sfingomielina

19 Glikolipidy Cerebrozydy Ceramid (sfingozyna + KT) + monosacharyd Gangliozyd Ceramid (sfingozyna + KT) + oligosacharyd Kwas N-acetyloneuraminowy (kwas sialowy) Glikokaliks Receptory

20 Fosfo-, sfingo-, glikolipidy Hydrofobowa Hydrofilowa Glicerol Grupa fosforanowa Kwas tłuszczowy Sfingozyna Grupa fosforanowa Kwas tłuszczowy Sfingozyna Węglowodan Kwas tłuszczowy FOSFOLIPIDY GLIKOLIPIDY

21 Steroidy

22

23 Rodzaje steroidów Cholesterol pochodne cholesterolu (np. kwas cholowy) Hormony Hormony płciowe Mineralokortykoidy Glukokortykoidy

24

25 Cholesterol Zapewnianie odpowiedniej płynności błony komórkowej Kwas cholowy Wspomaganie trawienia tłuszczy Progesteron i estradiol Testosteron Anabolizm

26 Sposób działania hormonów steroidowych

27 Nawet antybiotyki! Skwalamina Squalus acanthias

28 Lipoproteiny

29 Szlaki biochemiczne związane z lipidami

30 Katabolizm i anabolizm Glukoza KT Glukoneogeneza Glikoliza Synteza KT β-oksydacja Pirogronian Acetylo-CoA

31 Uwolnienie KT Adipocyty TAG Insulina - KT ATP CoA KT AMP+PPi Acylo-CoA

32 Koenzym A CoA-SH? Ac-CoA?

33 β-oksydacja

34 Bilans β-oksydacji Przy aktywacji i jednym cyklu Strata 1 ATP na aktywację KT (tylko w pierwszym cyklu!) Zysk 1 FADH2, 1 NADH i 1 acetylo-coa Acylo-CoA krótszy o 2 atomy węgla Kolejny cykl β-oksydacji

35 Rola karnityny w katabolizmie KT Karnityna

36 Synteza KT + +

37 NADH a NADHP

38 A skąd acetylo-coa? Glukoza; 6C Glikoliza Glukoneogeneza 2 x Pirogronian; 3C Obecność tlenu 2 x NADH i 2 x CO2 Brak tlenu (Fermentacja) 2 x Acetylo-koenzym A 2 x Mleczan (Ac-CoA); 2C

39 Z pirogronianu do acetylo-coa Dekarboksylacja oksydacyjna pirogronianu

40 Synteza TAG Glukoza TAG 3-fosforan dihydroksyacetonu Glicerol Glicerolo-3-fosforan + Acylo-CoA CoA + Acylo-CoA CoA Kwas fosfatydowy

41 Synteza TAG Kwas fosfatydowy Pi Diacyloglicerol + Acylo-CoA CoA TAG

42 Synteza cholesterolu

43 Synteza cholesterolu

44

45