Informatyczne rozwiązania logistyczne dla firm transportowych

Transkrypt

1 MAZUR Zygmunt 1 MAZUR Hanna 1 Informatyczne rozwiązania logistyczne dla firm transportowych WSTĘP Systemy teleinformatyczne są coraz powszechniej stosowane w różnych firmach w tym także w firmach logistycznych i transportowych. Urządzenia mobilne, technologia RFID (Radio-frequency identification), system nawigacji satelitarnej GPS (Global Positioning System), standard telefonii komórkowej GSM (Global System for Mobile Communications), standardy bezprzewodowego przesyłu danych oraz wiele dedykowanych rozwiązań sprzętowych i programowych nie tylko ułatwiają pracę, ale przede wszystkim umożliwiają zapewnienie ciągłości jej wykonywania, zdalną komunikację i zdalną kontrolę pracowników, pojazdów i załadunku, zużycia materiałów i paliwa, czasów i miejsc postojów, otwierania kontenerów, reagowania na sytuacje awaryjne, szybkie przeprowadzanie niezbędnych analiz i sporządzanie raportów. Dynamiczny rozwój technologii teleinformatycznych wymusza zmiany w informatycznych rozwiązaniach logistycznych dla firm i przedsiębiorstw transportowych. Dotychczasowe urządzenia i systemy informatyczne są rozwijane i udoskonalane w celu maksymalnego zaspokojenia oczekiwań ich użytkowników oraz zapewnienia bezpieczeństwa przesyłanym i gromadzonym danym. Dostarczanie towarów i przewóz osób na czas, w odpowiednie miejsce i przy minimalnych kosztach jest możliwe dzięki odpowiedniemu planowaniu i zarządzaniu, czyli logistyce 2. Logistyka transportu jest związana z zagadnieniami i narzędziami dotyczącymi transportu towarów, ludzi i zwierząt. Planowanie zasobów i inne działania logistyczno-transportowe są często bardzo złożone, wymagają uwzględnienia wielu czynników i parametrów oraz przeprowadzenia analizy ryzyka. Czynności te mogą być z powodzeniem wspierane przez systemy teleinformatyczne, które ułatwiają kompleksowe planowanie, analizowanie i zarządzanie zasobami, sprawozdawczość i wizualizację wyników oraz współpracę i wymianę danych z innymi systemami. Duży wpływ na poszerzanie możliwości usprawnienia pracy i podniesienia jej jakości z wykorzystaniem informatycznych systemów logistycznych i transportowych ma dynamiczny rozwój urządzeń mobilnych i łączności satelitarnej. Wprowadzenie efektywnych rozwiązań informatycznych jest procesem długotrwałym i wymaga odpowiednich środków finansowych, standaryzacji technologicznych (odnośnie sprzętu, oprogramowania, danych elektronicznych, komunikacji itp.) oraz uregulowań prawnych (krajowych, międzynarodowych, lokalnych i sektorowych). 1 STRATEGIA ROZWOJU TRANSPORTU W POLSCE Przyjęte w 2012 roku przez polski rząd dokumenty strategiczne Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020 Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo [18] oraz Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska Trzecia fala nowoczesności [3] zawierają obszerne omówienie celów jakie powinny być zrealizowane w Polsce, aby zapewnić sprawne funkcjonowanie państwa, a obywatelom stworzyć warunki do pracy i nauki, rozwoju umiejętności cyfrowych i funkcjonowania w społeczeństwie informacyjnym. Szczegółowe cele zostały zawarte w dziewięciu sektorowych dokumentach strategicznych poszczególnych ministerstw. Ówczesne Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej (obecnie Ministerstwo Infrastruktury i 1 Politechnika Wrocławska, Wydział Informatyki i Zarządzania, Instytut Informatyki; Wrocław; Wyb. Wyspiańskiego 27. Tel , {zygmunt.mazur, hanna.mazur}@pwr.edu.pl 2 Zasada 7R (ang. Seven rights of logistics, w Polsce nazywana zasadą 7W): Right product (Właściwy produkt), Right quantity (Właściwa ilość), Right condition (Właściwy stan), Right place (Właściwe miejsce), Right time (Właściwy czas), Right customer (Właściwy klient), Right price (Właściwa cena). 7206

2 Rozwoju) opracowało Strategię Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku) 3 [16]. Główny cel Strategii Rozwoju Transportu (SRT) obejmuje: opracowanie i utworzenie zintegrowanego systemu transportowego (cel strategiczny 1), stworzenie warunków do rozwoju efektywnych systemów przewozowych (cel strategiczny 2). Strukturę i hierarchię celów Strategii Rozwoju Transportu przedstawiono na rysunku 1 [16]. Realizacja celów wymaga zmiany systemu organizacji i zarządzania systemem transportowym w Polsce. Konieczne jest wdrażanie nowoczesnych technologii w logistyce i transporcie, poprawa bezpieczeństwa w transporcie oraz ograniczenie negatywnego wpływu transportu na środowisko. Ocena realizacji celu wymaga zdefiniowania odpowiednich wskaźników pomiaru i ich monitorowania. Realizacja strategii jest w dużej mierze uzależniona od dostępnych środków finansowych i inwestycji w infrastrukturę transportową. Rys. 1. Struktura i hierarchia celów Strategii Rozwoju Transportu [16] 2 TRANSEUROPEJSKA SIEĆ TRANSPORTOWA Nowe technologie odpowiednio wykorzystywane w firmach związanych z transportem i logistyką dają duże możliwości do zmiany trybu pracy, usprawnienia i unowocześnienia wykonywanych zadań, podniesienia jakości oferowanych usług i poziomu bezpieczeństwa. Wraz ze zmianą sposobu zarządzania konieczna jest jednak budowa (bądź przebudowa) infrastruktury transportowej, jej modernizacja i dostosowanie do standardów międzynarodowych, a przede wszystkim do standardów i systemów transportu europejskiego. W ramach programu unijnego TEN-T (Trans-European Transport Networks transeuropejska sieć transportowa) [2] planuje się m.in.: 3 Dokument przyjęty 22 stycznia 2013 r. 7207

3 do 2024 roku 4 zmodernizowanie infrastruktury zarządzania ruchem lotniczym (program SESAR Single European Sky Air traffic management Research 5 ) oraz, w miarę możliwości, równoważnych systemów zarządzania transportem lądowym i wodnym, zmianę struktury transportu, a mianowicie, zastąpienie dotychczasowego transportu drogowego na duże odległości (ponad 300 km) transportem kolejowym lub wodnym: do 2030 roku 30% transportu drogowego, do 2050 roku 50%, do 2030 roku trzykrotny wzrost istniejącej sieci szybkich kolei, ukończenie budowy szybkiej europejskiej sieci kolejowej do 2050 roku, do 2050 roku połączenie z siecią kolejową (najlepiej z szybkimi kolejami) wszystkich lotnisk należących do sieci bazowej, zapewnienie dobrego połączenia najważniejszym portom morskim z kolejowym transportem towarowym (w miarę możliwości także z wodnym transportem śródlądowym) do 2050 roku. Realizacja zdefiniowanych zadań nie jest prosta. Zgłaszane projekty wymagają przygotowania obszernych, czasochłonnych i kosztownych dokumentacji oraz uzyskania pozwoleń na ich realizację. Wiele projektów (z różnych przyczyn) nie jest ostatecznie w ogóle realizowanych bądź są realizowane z dużym opóźnieniem. 30 lipca 2014 r. Komisja Europejska wybrała 106 projektów, które uzyskają dofinansowanie w ramach programu TEN-T (z puli 320 mln euro przeznaczonych na poprawę infrastruktury w Europie) [7]. Na Wieloletni Program 2013 [19] przeznaczono 230 mln euro dla 52 projektów realizujących priorytetowe obszary TEN-T: Zarządzanie Ruchem Lotniczym (ATM) 6 projektów, 9,39 mln euro, Europejski System Zarządzania Ruchem Kolejowym (ERTMS) 10 projektów, 37,63 mln euro, Inteligentne Systemy Transportowe (ITS) 6 projektów, 52,81 mln euro, Autostrady Morskie (MoS) 15 projektów, 78,1 mln euro, projekty priorytetowe (PPs) 15 projektów, 52,07 mln euro. Realizacja poszczególnych zadań powinna być spójna z innymi projektami szczególnie w zakresie budowanej i modernizowanej infrastruktury, wdrażanych systemów informatycznych oraz procesów i usług logistycznych. W listopadzie 2013 roku na odcinku Grodzisk Mazowiecki Zawiercie Centralnej Magistrali Kolejowej linii E65 wdrożono ujednolicony Europejski System Zarządzania Ruchem Kolejowym (European Rail Traffic Management System ERTMS) składający się z Europejskiego Systemu Sterowania Pociągiem ETCS (European Train Control System) i kolejowego systemu łączności GSM-R (Global System for Mobile Communications-Railways). W systemie ETCS wyróżnia się trzy poziomy zaawansowania, które różnią się funkcjonalnością i wymaganiami sprzętowymi (m.in. dotyczy to lokomotyw, urządzeń przytorowych i pokładowych). ERMTS/ETCS wdrożony po raz pierwszy w Polsce jest na poziomie 1, czyli obejmuje kontrolę prędkości pociągów i jest wymagany na trasach z dopuszczalną prędkością powyżej 160 km/h [5]. Dane pobierane przez ERTMS w sposób ciągły (np. prędkość i położenie geograficzne pojazdu szynowego), są przekazywane do systemu ETCS oraz poprzez system transmisyjny GSM-R do lokomotywy maszyniście i odpowiednim służbom kolejowym. Zastosowanie systemu ETCS ma na celu poprawę bezpieczeństwa ruchu kolejowego oraz zwiększenie przepustowości linii kolejowych [15]. Planowany w ramach ERTMS europejski system obszarowego sterowania pociągiem (ETML), ze względu na brak porozumienia pomiędzy zarządami kolei, nie został opracowany i każda kolej musi wdrażać własny system zarządzania ruchem [1]. Budowa i rozwój nowoczesnego rynku transportowego oraz podnoszenie jakości usług transportowych i logistycznych są wspierane przez Inteligentne Systemy Transportowe. 4 Pierwotnie planowany termin zakończenia projektu SESAR na rok 2016 został przesunięty na 2024 rok (Bruksela, ) [13]. Na realizację projektu uzyskano dodatkowe finansowanie w ramach unijnego programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji Horyzont Celem SESAR jest opracowanie systemu zarządzania ruchem lotniczym nowej generacji, odpowiadającego przyszłym potrzebom lotnictwa, zgodnie z prognozami zawartymi w raporcie Flight Path 2050 oraz Białej Księdze Transportu. Głównym założeniem programu SESAR jest wdrożenie procedur i technologii ATM (Air Traffic Management) umożliwiających poprawę efektywności systemu ATM, zapewnienie mu pożądanego poziomu bezpieczeństwa, redukcję kosztów oraz ograniczenie wpływu transportu lotniczego na środowisko naturalne. 7208

4 3 INTELIGENTNE SYSTEMY TRANSPORTOWE Inteligentne Systemy Transportowe (Intelligent Transport Systems ITS) to nowoczesne rozwiązania technologiczne i organizacyjne do zarządzania transportem, które powinny być skalowalne oraz łatwe w utrzymaniu i w obsłudze. Stanowią istotny element sprawnego i bezpiecznego funkcjonowania transportu. Często są to rozbudowane systemy informatyczne współpracujące z innymi systemami (np. zarządzania kryzysowego, geomapami). Zalicza się do nich zaawansowane systemy zarządzania ruchem drogowym, miejskim, kolejowym, morskim i lotniczym, publicznym transportem zbiorowym oraz transportem towarów, automatyczne systemy pobierania opłat, kontroli przestrzegania przepisów (np. pomiaru prędkości), systemy detekcji ruchu, wspomagania kierowania pojazdem oraz automatycznego informowania (w tym coraz częściej z wykorzystaniem technologii mobilnych). Architekturę systemów ITS przedstawiono na rysunku 2. W Polsce na ich rozwój wydano dotychczas ok. 4 mld zł. Rys. 2. Architektura Inteligentnych Systemów Transportowych [9] Korzyści z zastosowania ITS są ogromne: zmniejszenie czasów podróży i zużycia energii, zmniejszenie kosztów związanych z zarządzaniem taborem drogowym i utrzymywaniem nawierzchni, poprawa komfortu podróżowania (transportu zbiorowego i pieszego), zwiększenie przepustowości dróg i ulic, zmniejszenie liczby wypadków, redukcja emisji spalin itd. Niestety brak odpowiedniego przygotowania w różnych obszarach (np. wypracowanych i zatwierdzonych standardów, przepisów prawnych, infrastruktury) spowodował, że budowane w Polsce rozwiązania są czasami nieodpowiednie i niespójne. W inteligentnych systemach transportowych niezwykle istotny jest aspekt informatyczny, zatem nie powinny być one traktowane jak typowe projekty drogowe. 14 stycznia 2014 roku Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju podpisało z Komitetem Transportu Polskiej Akademii Nauk Porozumienie dla Przyszłości Inteligentnego Transportu, którego celem jest stworzenie wieloletniego programu badawczego (z budżetem ok. 1 mld zł), propagowanie 7209

5 nowoczesnej infrastruktury transportowej oraz budowa interoperacyjnego systemu opartego na intermodalnych węzłach transportowych objętych ponadregionalnym systemem zarządzania transportowego, stanowiącego wsparcie dla systemu ewakuacji i zarządzania kryzysowego [8]. Unia Europejska na finansowanie innowacyjnych projektów dotyczących transportu (w ramach programu Horyzont 2020) przeznaczyła 6,3 mld euro, jednak zwraca uwagę na stworzenie możliwości warunków podróżowania i przewozu towarów przy pomocy łączenia rozmaitych środków transportu czyli transportu intermodalnego (np. szynowo-drogowy, drogowo-lotniczy). Główne cechy takiego transportu to: wykorzystanie co najmniej dwóch środków transportu, ujednolicony cennik opłat, zawarcie jednej umowy o przewóz i przypisanie odpowiedzialności tylko jednemu wykonawcy. Mapa polskich terminali intermodalnych [6] oraz szczegółowe statystki dotyczące przewozów intermodalnych w polskim rynku kolejowym [14] dostępne są na stronie internetowej Urzędu Transportu Kolejowego. Do zarządzania transportem intermodalnym na dużą salę niezbędne są systemy informatyczne. W celu lepszego zarządzania miejskim transportem towarów, które było niewydajne i nieskuteczne, realizowany był projekt SUGAR (Sustainable Urban Goods Logistics Achieved by Regional and Local Policies Zrównoważona Logistyka Towarów w Miastach realizowana w ramach regionalnych i lokalnych polityk). Wynikiem projektu (zakończonego w 2012 roku) jest podręcznik, w którym opublikowano 44 dobre praktyki logistyczne, np. rozwój dostaw nocnych, wdrażanie czystych, cichych i wydajnych technologii (ciche załadunki i rozładunki towarów), wielofunkcyjne pasy ruchu, rozwiązanie problemu niedozwolonego parkowania samochodów dostawczych, gromadzenie wiedzy dotyczącej sposobu działania miejskiego transportu towarów oraz jego kontrolowania [17]. 4 SYSTEMY ZARZĄDZANIA W PRZEDSIĘBIORSTWACH TRANSPORTOWYCH Zarządzanie w przedsiębiorstwach logistycznych i transportowych obejmuje wiele różnych obszarów, np. zarządzanie pracownikami (w tym kierowcami i podwykonawcami, zwolnieniami, urlopami i zastępstwami), pojazdami, naprawami i ubezpieczeniami, zamówieniami i zleceniami, załadunkiem, dystrybucją, sprzętem, materiałami, magazynami, fakturami itd. Dostępne na rynku rozwiązania informatyczne wychodzą naprzeciw oczekiwaniom i potrzebom kadry zarządzającej. Do standardowych funkcji oczekiwanych od informatycznych systemów logistycznych należą m.in. obsługa zleceń, zarządzanie flotą, rozliczanie czasu pracy kierowców i rozliczenia finansowe, planowanie i optymalizacja transportów, przeprowadzanie analiz i sporządzanie raportów. Systemy teleinformatyczne umożliwiają automatyzację wielu prac dzięki kodowaniu danych i znakowaniu (floty, towarów, dokumentów) kodami kreskowymi, QR-kodami czy transponderami RFID. Do wspomagania prac logistycznych najczęściej wykorzystywane są systemy: ERP planowania zasobów przedsiębiorstwa (Enterprise Resources Planning), CRM zarządzania relacjami z klientami (Customer Relationship Management), ECR obsługi klienta (Efficient Consumer Response), SCM zarządzania łańcuchami dostaw (Supply Chain Management), WMS zarządzania procesami magazynowymi (Warehouse Management System). Często specyfika przedsiębiorstw i ich działalności wymaga jednak stosowania wielu innych dedykowanych rozwiązań informatycznych. Specyficznych rozwiązań wymaga np. zarządzanie transportem publicznym: miejskim, kolejowym, lotniczym czy wodnym. W ramach programu INTERREG IVC prowadzony jest współfinansowany przez UE projekt POLITE (Policy Learning in Information Technologies for Public Transport Enhancement) o budżecie prawie 1,3 mln euro [11]. Jego celem jest analiza potrzeb i najlepszych praktyk dotyczących usług infomobilnych 6 z wykorzystaniem ITS w transporcie publicznym, co ma się przyczynić do poprawy bezpieczeństwa oraz większej mobilności ludzi i towarów. Niezwykle 6 Związanych z dynamicznym zarządzaniem transportem (publicznym i prywatnym) oraz ruchem drogowym, np. system dynamicznej informacji przystankowej lub dynamicznej autobusowej informacji pasażerskiej na urządzenia mobilne o planowanym i prognozowanym (w oparciu o rzeczywisty czas przejazdu pojazdu uwzględniający nagłe zdarzenia i czynniki pogodowe) czasie przyjazdu autobusu na wybrany przystanek. Uaktualnianie prezentowanych prognoz przyjazdów pojazdu dla wybranego przystanku odbywa się automatycznie co określony czas (np. co kilka sekund). 7210

6 istotne jest wzajemne dzielenie się wiedzą praktyczną, wymiana dobrych i złych praktyk oraz działania porównawcze. Trzy lata wspólnej pracy ( ) mają umożliwić podjęcie decyzji, które działania oraz zmiany technologiczne mogą być transferowane oraz pozwolić na wypracowanie konkretnych planów wdrożeń dla uczestników projektu. Dostawcy rozwiązań informatycznych dla firm logistycznych i transportowych starają się aby oferowane produkty spełniały oczekiwania klientów, były jak najbardziej kompleksowe i skalowalne, odpowiadały przyjętym standardom i umożliwiały modyfikacje konieczne przy zachodzących (z różnych powodów) zmianach. Podstawą działania wielu firm logistycznych i transportowych są technologie mobilne. Wdrażane aplikacje mobilne powinny być intuicyjne w obsłudze, niezawodne, umożliwiać dwustronny transfer danych w zasięgu sieci GSM oraz zapewniać ciągłość pracy. W wielu firmach logistycznych wykorzystywane są rozbudowane systemy śledzenia drogi przesyłki (track&trace). Działalność firm logistycznych często jest związana z różnymi sposobami transportu (drogowym, kolejowym, lotniczym, morskim) oraz wymaga zapewnienia różnych warunków przewozu, np. dla towarów o dużych gabarytach, bardzo ciężkich, niebezpiecznych, wymagających odpowiednich temperatur przewożenia itd. Rozbudowane systemy zarządzania flotą są coraz powszechniej wykorzystywane przez firmy kurierskie i dostawcze. W Polsce od wielu lat obsługę transportową zapewnia Poczta Polska. W utworzonym Centrum Logistycznym rozwijane są usługi logistyczne dla firm, w tym np. przewóz transportem samochodowym ładunków drobnicowych i całopojazdowych skomasowanych na paletach EURO (tzw. przesyłka paletowa). Do realizacji usług logistycznych wykorzystywana jest rozbudowana infrastruktura pocztowa: 7,5 tys. placówek, flota ponad pojazdów oraz sieć połączeń na terenie całego kraju. Od 2013 r. Poczta Polska zainwestowała w nowy tabor 200 mln zł, wymieniła 2,2 tys. aut na samochody z elektronicznym Systemem Monitorowania Pojazdów [10]. System ten umożliwia ciągłe monitorowanie lokalizacji i trasy przejazdu, ilość zatankowanego paliwa i jego rzeczywiste zużycie, stan pracy silnika, otwarcie skrzyni załadunkowej. Dzięki wdrożeniu systemu i sprawnemu zarządzaniu długość przejechanej trasy drogowej zmniejszyła się o prawie 4 mln kilometrów. Priorytetowe kierunki rozwoju to m.in. wzmacnianie logistyki i rozbudowa usług elektronicznych. Na rozwój w latach przeznaczono 1,3 mld zł. Znana w Polsce rodzinna firma logistyczna Grupa Raben ma ponad 130 lokalizacji na terenie 10 państw, wykorzystuje 1 mln m 2 zróżnicowanej powierzchni magazynowej, zatrudnia ok. 8 tys. pracowników, dysponuje sześcioma tysiącami pojazdów oraz nowoczesną infrastrukturą informatyczną. Realizuje stałe połączenia transportowe w kraju i za granicą [4]. Dziennie dostarcza ok. 10 tys. przesyłek a z magazynów wyjeżdża (i przyjeżdża) 4 tys. tirów. Wszystkie zdarzenia muszą być odnotowywane w systemie informatycznym, który w każdej chwili musi dysponować aktualnymi danymi. Redukcja kosztów (np. usług telefonicznych) o 1% przy kwocie np. 600 mln euro daje zysk 6 mln euro. Te przykładowe dane obrazują skalę potrzeb i złożoność zarządzania oraz konieczność wykorzystywania zaawansowanych systemów informatycznych i technologii informacyjnokomunikacyjnych w celu umożliwienia prawidłowego funkcjonowania firmie oraz możliwości osiągania korzyści finansowych i jakościowych. Wdrożone rozwiązania muszą zapewniać dobrą komunikację z kierowcami i obsługę zleceń w terenie, w sposób ciagły (on-line) przekazywać czas wyjazdu i przyjazdu floty, lokalizację, czas postoju, czas rozładunku, udostępniać nawigację i korzystanie z aktualnych map różnych krajów, archiwizowanie dokumentów, podpis elektroniczny i wykonywanie zdjęć (np. uszkodzonego towaru). Do realizacji wymaganych funkcji potrzebne są serwery aplikacyjne i baz danych. Kierowcy muszą mieć odpowiednie urządzenia mobilne. System informatyczny w firmie logistycznej jest elementem krytycznym. Jego obsługa i utrzymywanie musi być wykonywanie bardzo profesjonalnie (np. przez wyspecjalizowane firmy outsourcingowe) [12]. Zbyt wiele wytwarzanych dokumentów nadal jest w postaci papierowej, ponieważ nie wszystkie kraje dopuszczają podpis cyfrowy i dokumentację elektroniczną. Jako przykład systemu do zarządzania flotą można wymienić Finder Online, wdrożony w 2 tys. firm z łączną liczbą 40 tys. pojazdów. System umożliwia skuteczne zarządzanie oraz monitorowanie zasobów mobilnych i przynosi korzyści (np. redukcja zużycia paliwa, zmniejszenie kosztów 7211

7 eksploatacyjnych, eliminacja nadużyć, wzrost efektywności pracowników) zarówno w przypadku dużej liczby pojazdów (ponad 1000) jak i w firmach dysponujących kilkoma pojazdami. Innym profesjonalnym narzędziem wspomagającym zarządzanie samochodami jest system FLOTA firmy Softra, który umożliwia prowadzenie ewidencji pojazdów, faktur za paliwo, napraw, ubezpieczeń, dokumentów rozliczeń, bezgotówkowe regulowanie płatności na stacjach benzynowych, wykonywanie analiz i sprawozdawczości finansowej. Przykładów takich systemów logistycznych można podać wiele. Wszystkie one obrazują kierunki zmian w celu jak najefektywniejszego zarządzania, co jest możliwie dzięki dynamicznemu rozwojowi technologii teleinformatycznych i ich wdrażaniu do logistyki i transportu. ZAKOŃCZENIE Dynamiczny rozwój nowych technologii, globalizacja, złożoność procesów, duża konkurencja na rynku transportowym, wysokie wymagania i oczekiwania klientów co do jakości usług transportowych wymuszają zmiany i doskonalenie zarządzania. Wykorzystywanie rozwiązań informatycznych stanowi podstawę lepszego budżetowania, planowania i harmonogramowania, szybkiego podejmowania decyzji i reagowania na zmiany, monitorowania i pomiarowania w różnych warunkach, efektywnego zarządzania zasobami, wizualizacji danych i raportowania. Nowe technologie dają duże możliwości do unowocześnienia i usprawnienia prac logistycznych i transportowych, podniesienia ich jakości i poziomu bezpieczeństwa, zwiększenia mobilności i elastyczności transportu. Unia Europejska podkreśla znaczenie Inteligentnych Systemów Transportowych w doskonaleniu zarządzania transportem, w efekcie czego wykorzystanie transportu i dostępnej infrastruktury jest bardziej efektywne, ekonomiczne, bezpieczne oraz umożliwia ograniczanie negatywnego wpływu na środowisko naturalne. Istotnym aspektem rozwoju logistyki jest zapewnienie bezpieczeństwa wdrożonym systemom (w tym przetwarzanym danym), ciągłości działania, niezależności technologicznej od dostawców produktów i możliwości współpracy z innymi systemami (jeśli jest to konieczne). Informatyzacja zarządzania logistycznego i transportu w ramach nie tylko lokalnych ale krajowych i międzynarodowych wymaga szczegółowej analizy potrzeb i dostępnych rozwiązań, dostosowania i unowocześnienia infrastruktury transportowej, opracowania niezbędnych uregulowań prawnych, standardów technologicznych, elektronicznych platform współpracy i integracji systemów. Brak interoperacyjnych systemów informatycznych, ustalonych schematów raportowania i struktur przesyłanych danych utrudnia efektywną pracę, wymusza wielokrotne wprowadzanie tych samych danych i generowanie tych samych raportów, niewłaściwe wykorzystanie zasobów i zwiększa prawdopodobieństwo popełnienia błędu. Wdrożenie logistycznych systemów teleinformatycznych na szeroką skalę jest procesem bardzo złożonym, kosztownym i długotrwałym. Streszczenie Dynamiczny rozwój technologii teleinformatycznych wymusza zmiany w informatycznych rozwiązaniach logistycznych dla firm i przedsiębiorstw transportowych. Bezpieczny i terminowy przewóz osób i towarów, przy minimalnych kosztach i z zachowaniem wymaganego standardu przewozu wymaga odpowiedniego planowania i zarządzania. W pracy wskazano na potrzebę wdrażania nowoczesnych technologii w logistyce i transporcie, które ułatwiają administrowanie zasobami, kompleksowe planowanie, analizowanie ryzyka i efektywności pracy, rozliczenia finansowe, opracowywanie raportów i wizualizację wyników oraz współpracę i wymianę danych z innymi systemami. Duży wpływ na poszerzanie możliwości usprawnienia pracy i podniesienia jej jakości z wykorzystaniem informatycznych systemów logistycznych i transportowych ma dynamiczny rozwój urządzeń mobilnych i łączności satelitarnej. Wprowadzenie efektywnych logistycznych rozwiązań informatycznych jest procesem długotrwałym i wymaga odpowiednich środków finansowych, standaryzacji technologicznych oraz uregulowań prawnych (krajowych, międzynarodowych, lokalnych i sektorowych). Rozwój nowoczesnego rynku transportowego oraz podnoszenie jakości usług transportowych i logistycznych są wspierane przez Inteligentne Systemy Transportowe. 7212

8 Logistics IT solutions for transport companies Abstract The dynamic development of ICT technologies drives changes in logistics IT solutions for companies and transport firms. Safe and timely transportation of people and goods, at a minimum cost and in compliance with the required standard of transport requires proper planning and management. The study points to the need for implementation of modern technology in logistics and transport, to simplify the administration of resources, comprehensive planning, analyzing risk and efficiency, financial accounting, preparation of reports and visualization of results, and cooperation and exchange of data with other systems. Dynamic development of mobile and satellite communications has a big impact on broadening of the possibilities of improving the work and increasing the quality of the use of information systems in transport and logistics. Introduction of effective logistics solutions is a long process and requires adequate financial resources, technological standardization and legal frameworks (national, international, local and sectoral). The development of modern transport market and improving the quality of transport and logistics services are supported by the Intelligent Transportation Systems. BIBLIOGRAFIA 1. Białoń A., Gradowski P., Toruń A., Nowoczesny system zarządzania ruchem kolejowym (ERTMS). Problemy kolejnictwa, Zeszyt 148 (2009), Instytut Kolejnictwa, Warszawa. 2. Decyzja Nr 1692/96 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 lipca 1996 r. w sprawie wspólnotowych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej. W: Dziennik Urzędowy L 228, 09/09/1996 P Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska Trzecia fala nowoczesności. Monitor Polski 2013 poz Grupa Raben, 333design.pl/portfolio/raben.html, raben.nl/wazne-fakty.html 5. Lewko D., Prezes UTK wydał pierwsze w Polsce zezwolenia dla ETCS. UTK, utk.gov.pl/pl/aktualnosci/3758,prezes-utk-wydal-pierwsze-w-polsce-zezwolenia-dla-etcs- European-Train-Control-Sy.html, Mapa terminali intermodalnych. utkgik.home.pl/mapa_terminali, Miliony na infrastrukturę. Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce, Modelewska P., Rozwiązania IT dla transportu szynowego relacja debaty Lunch z Kurierem. przeglad-its.pl/2014/04/17/rozwiazania-dla-transportu-szynowego-relacja-z-debaty-lunch-zkurierem, Modelewski K., Czym jest ITS. Przegląd ITS, itspolska.pl 10. Poczta Polska: nowa flota i niższe koszty działania logistyki, Komunikat prasowy Poczty Polskiej, media.poczta-polska.pl/pr/286847/poczta-polska-nowa-flota-i-nizsze-koszty-dzialania-logistyki, Projekt POLITE, polite-project.eu 12. Raben zaufał doświadczeniu itelligence. Grupa Raben, Rozporządzenie Rady UE zmieniające rozporządzenie (WE) nr 219/2007 w sprawie utworzenia wspólnego przedsięwzięcia w celu opracowania europejskiego systemu zarządzania ruchem lotniczym nowej generacji (SESAR) w odniesieniu do przedłużenia wspólnego przedsięwzięcia do roku Bruksela, 10 czerwca Sadowski S., Przewozy intermodalne II kwartał 2014 roku. Urząd Transportu Kolejowego, utk.gov.pl/pl/aktualnosci/5010,przewozy-intermodalne-ii-kwartal-2014-roku.html, Siergiejczyk M., Gago S., Wybrane problemy niezawodności i bezpieczeństwa transmisji informacji w systemie GSM-R. Problemy kolejnictwa Zeszyt 162 (2014), Instytut Kolejnictwa, Warszawa. 16. Strategia Rozwoju Transportu do 2020 r. (z perspektywą do 2030 r.). Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Warszawa 22 stycznia SUGAR. Podręcznik dobrych praktyk dla logistyki towarów w miastach

9 18. Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020 Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo. Monitor Polski 2012 poz Wieloletni Program Inwestycji Kolejowych do roku Infrastruktura kolejowa zarządzana przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Warszawa,