Dlaczego. Mleko? Jogurt pitny

Transkrypt

1 Dlaczego Mleko? Jogurt pitny

2 Fundacja Mleko dla Szkół, Mleko dla Zdrowia powołana została w 2000 roku przez specjalistów z zakresu żywienia oraz lekarzy. Jest jedyną w kraju organizacją promującą spożycie mleka w szkołach. Fundacja, uznając konieczność uwzględniania mleka i produktów mlecznych w codziennej diecie, szczególnie dzieci i młodzieży wspiera Program Doskonałe Mleko w Szkole. W ramach programu do placówek oświatowych dostarczane jest mleko pasteryzowane oraz jogurty BiFi. Broszura, którą przekazujemy w Twoje ręce zawiera najważniejsze fakty o mleku i produktach mlecznych. 2 3

3 Mleko pasteryzowane świeże jest przetworzone jedynie w niezbędnym stopniu. W naszym społeczeństwie rzadko spożywa się surową żywność pochodzenia zwierzęcego, dotyczy to także mleka. Aby zapobiec rozwojowi chorobotwórczych mikroorganizmów konieczne jest zastosowanie takich czynników, które skutecznie wyeliminują te bakterie. W przypadku mleka i produktów mlecznych tym czynnikiem głównie jest wysoka temperatura. Jako bezpieczne i zdrowe traktowane są produkty naturalne o niskim stopniu przetworzenia. To mleko jest produktem minimalnie przetworzonym w procesie pasteryzacji, ktora polega na podgrzewaniu i przetrzymaniu mleka przez sekund w temperaturze od 72 do 90 C. Nie traci ono swoich walorów smakowych, odżywczych i zdrowotnych, zachowując wszystkie istotne składniki niezbędne do prawidłowego rozwoju organizmu ludzkiego. To zasadnicza różnica w stosunku do mleka UHT poddanego mocniejszej obróbce cieplnej od 115 do 145 C, przez 1-2sekundy), wskutek której traci ono więcej ze swych wartościowych składników. Mleko pasteryzowane wymaga zachowania łańcucha chłodniczego, tzn. odpowiedniego transportu chłodniczego oraz przechowywania w temperaturze poniżej 8 C. Dzięki przestrzeganiu tych podstawowych wymagań zachowane są walory smakowe oraz odżywcze mleka spożywczego. 4 5

4 Mleko spożywcze to ważny element Twojej diety Mleko i produkty mleczne należą do najbardziej wszechstronnych pod względem wartości odżywczej i jak wynika z badań naukowych Mleko spożywcze to ważny element Twojej diety CIASTKO stanowią niezbędny i wartościowy ORZECHY OLIWA składnik pożywienia większości ludzi na świecie. MLEKO SER MIĘSO OWOCE SOK WARZYWA KUKURYDZA PIECZYWO ZIEMNIAKI RYŻ MAKARON FASOLA 6 7

5 Łańcuch Chłodniczy Mleko pasteryzowane przechowywane jest w lodówkach, ladach chłodniczych w sklepach w temperaturze od 1 do 8 C (najlepiej od 4 do 6 C) dzięki czemu zachowuje ono najwięcej składników odżywczych. FARMA MLECZNA MLECZARNIA DOSTAWCA DOSKONAŁEGO MLEKA SZKOŁA Zmiany składników odżywczych w mleku 8 Jednym z istotnych składników mleka są witaminy. Mleko zawiera zarówno witaminy rozpuszczalne w wodzie (B 1, B 2, B 3, B 5, B 6, B 9, B 12, biotyna i witamina C) oraz rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K). Ich obecność decyduje również o wartości odżywczej mleka. Warunki ogrzewania i czas przechowywania mleka mają wpływ na zmiany zawartości poszczególnych składników odżywczych. Mleko pasteryzowane zachowuje więcej witamin niż mleko UHT 9

6 Jogurt BiFi Jogurt BiFi to doskonały element codziennej diety dzieci WARTOŚĆ ODŻYWCZA MLEKA i młodzieży. Podobnie jak mleko posiada wiele walorów (połącz kropki linią) odżywczych to bogate źródło wapnia, łatwo przyswajalnego białka, witamin: A, B, D, E oraz szeregu innych składników mineralnych. Dodatkowo, podlegając fermentacji mlecznej POTAS zawiera odpowiednie kultury bakterii, dobroczynnie wpływających na przewód pokarmowy. BIAŁKO Pamiętaj, że jogurty BiFi: - zawierają żywe kultury bakterii jogurtowych i bakterii z rodzaju Bifidobacterium, WAPŃ CYNK - wyprodukowane są w 100% ze składników naturalnych, na bazie Doskonałego Mleka, przecierów lub soków owocowych, - charakteryzują się przyjemnym, delikatnym aromatem i wyśmienitym smakiem, - zaliczamy je do fermentowanych produktów mlecznych. FOSFOR MAGNEZ 10 11

7 Twoje korzyści ze spożycia kartonika mleka pasteryzowanego świeżego Aby dostarczyć organizmowi, tyle samo wapnia, ile jest w jednym kartoniku mleka trzeba zjeść: Kartonik mleka 0,25l o średniej zawartości tłuszczu do 2% pokrywa odpowiedni procent, tj. referencyjna wartość spożycia(rws) dziennego zapotrzebowania młodzieży na: Energię 5% Witaminę A 6% Fosfor 25% Białko 10% Witaminę B 2 20% Wapń 25% 8 KG JABŁEK 2 DUŻE BOCHENKI CHLEBA 5 KOTLETÓW SCHABOWYCH 4 KG SZYNKI 67 PARÓWEK 2 MAŁE TOPIONE SERKI 2 CIENKIE PLASTERKI ŻÓŁTEGO SERA 5-6 NALEŚNIKÓW 12 PIEROGÓW Z SEREM 1 KG POMARAŃCZY, ½ KG WARZYW (kapusty, marchewki, brokułów, fasolki) Magnez 10% Cynk 6% 12 13

8 Za co odpowiadają podstawowe składniki mleka w Twoim organizmie? B BIAŁKO - to podstawowy budulec organizmu - sprawia, że Twoje mięśnie, skóra i włosy są zdrowe - źródło niezbędnych aminokwasów - zawiera bioaktywne peptydy T TŁUSZCZ - to źródło energii - jest łatwostrawny PASTERYZACJA to inaczej obróbka cieplna, której głównym zadaniem jest likwidacja mikroorganizmów chorobotwórczych; polega na podgrzaniu i przetrzymaniu mleka w temperaturze od 72 C do 90 C przez sekund. ŁAŃCUCH CHŁODNICZY to całokształt działań, gwarantujący zachowanie prawidłowej temperatury mleka od chwili pozyskania na farmie do jego spożycia. RYBOFLAWINA nazywana inaczej witaminą B 2 ; wspomaga prawidłowe funkcjonowaniu układu nerwowego, współuczestniczy z witaminą A w prawidłowym funkcjonowaniu błon śluzowych, dróg oddechowych, śluzówki przewodu pokarmowego. LAKTOZA inaczej cukrem mleczny, składa się z cząsteczki glukozy i galaktozy. W WAPŃ - jest niezbędny dla silnych kości i zębów - wspiera pracę układu nerwowego - reguluje pracę mięśni, w tym najważniejszego mięśnia: Twojego serca L LAKTOZA - wpływa korzystnie na wchłanianie wapnia, magnezu i fosforu - źródło węgla i energii dla młodego organizmu HYPOLAKTAZJA to obniżona aktywność enzymu laktaza, niezbędnego do trawienia laktozy. NIETOLERANCJA LAKTOZY określenie medyczne związanie z występowaniem objawów hypolaktazji np. napadowy ból brzucha, kruczenie, przelewanie. DOSKONAŁE MLEKO to znak gwarantujący najlepszą jakość polskiego pasteryzowanego świeżego mleka. RWS to referencyjna wartość spożycia. 14 A WITAMINA A - zwiększa odporność organizmu - wpływa dobrze na Twój wzrok - zapewnia prawidłowy stan skóry i naskórka D WITAMINA D - wspomaga proces budowy kości - zapewnia właściwe wykorzystanie wapnia w organizmie SŁOWNIK MLECZNY 15

9 Zdrowa Zasada 6U+1 Zdrowa Zasada 6U +1 wg prof. Stanisława Bergera* 1U UROZMAICENIE Ważne jest, by spożywać produkty ze wszystkich grup żywieniowych, przede wszystkim mleko i produkty mleczne, produkty zbożowe, mięso, drób, warzywa, owoce i tłuszcze. Tylko wtedy dostarczasz organizmowi wszystkich składników pokarmowych. 2U UMIARKOWANIE Warto spożywać posiłki zgodnie ze swoimi potrzebami, a dobrym wskaźnikiem jest utrzymanie właściwej masy ciała. Jeżeli obserwujemy, że tyjemy, to znaczy, że jemy za dużo, a jeżeli chudniemy, to znaczy, że jemy za mało w stosunku do naszych potrzeb. 3U UREGULOWANIE Pamiętaj, aby zachować częstotliwośc, jakość, wielkość posiłków na stałym poziomie. Systematyczne odżywianie się o wyznaczonych porach pozwala na stałe dostarczanie energii naszemu organizmowi. +1 UŚMIECHNIJ SIĘ Bądź optymistycznie nastawiony, wtedy osiągniesz więcej! 5U UPRAWIANIE SPORTU 4U UMIEJĘTNOŚĆ PRZYRZĄDZANIA POTRAW Miej na uwadze, że np. gotowanie warzyw przyczynia się do utraty cennych witamin i soli mineralnych. Cenne jest zachowanie wartości odżywczych wszystkich użytych do przygotowania potraw składników. Wpisz poniższe słowa w kratki. Wpisane dobrze utworzą hasło. FOSFOR MAGNEZ WITAMINY CYNK Regularna, umiarkowana aktywność fizyczna jest zalecana wszystkim. Pamiętaj, udział w zajęciach sportowych to podstawa. 6U UNIKANIE NADMIARU Nie należy wykluczyć całkowicie z diety tłuszczów, cukrów, soli, ale należy spożywać je w umiarkowanych ilościach. Często nadmierne solenie wynika z przyzwyczajenia do słonego smaku. 16 * Honorowy Przewodniczący Rady Fundacji Mleko dla Szkół, Mleko dla Zdrowia, jeden z jej założycieli, więcej: 17

10 Dla Rodziców i Nauczycieli Pan prof. Wojciech Cichy Różnice w wartości odżywczej w mleku pasteryzowanym oraz mleku UHT W żywieniu człowieka mleko jest znanym od wielu tysiącleci, bardzo wartościowym produktem spożywczym. Mleko i produkty mleczne są najbardziej wszechstronne pod względem wartości odżywczej - jak wynika z wieloletnich wnikliwych badań naukowych - stanowią niezbędny i wartościowy składnik pożywienia większości ludzi na świecie. Mleko stanowi źródło znacznej ilości dobrze przyswajalnego, pełnowartościowego białka o wzorcowym składzie jakościowym i ilościowym aminokwasów egzo- i endogennych. Ponadto o jego wartości odżywczej decydują inne składniki pokarmowe takie jak: składniki mineralne zwłaszcza bardzo dobrze przyswajalny wapń; magnez, witaminy z grupy B zwłaszcza znaczna ilość witaminy B 2 oraz witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, takie jak: A, D, E K. Mleko jest więc naturalnym źródłem białka, tłuszczów i węglowodanów. W mleku znajduje się od 3,4% do 3,8% białka, które nie może być zastąpione przez żaden inny składnik pokarmowy. Białka są zaliczane do głównych składników budulcowych własnych tkanek. Ustrój człowieka najlepiej wykorzystuje z pożywienia mieszaninę białek zwierzęcych i roślinnych, gdyż dochodzi wówczas do uzupełnienia się składu aminokwasowego białek. Białka mleka należą do białek pełnowartościowych o wysokiej wartości biologicznej, zawierą bowiem wszystkie niezbędne aminokwasy w proporcjach ilościowych odpowiadających zapotrzebowaniu człowieka oraz zapewniają prawidłowe wzrastanie i rozwój organizmu. W zależności od potrzeb mleko spożywcze standaryzuje się pod względem zawartości tłuszczu, od mleka pełnego (3,5%) przez częściowo odtłuszczone do odtłuszczonego (poniżej 0,5%). Tłuszcz mleka jest lekkostrawny i stanowi skoncentrowane źródło energii. 18 Obniżanie zawartości tłuszczu w mleku powodowane jest potrzebą ograniczania podaży nasyconych kwasów tłuszczowych w dziennych racjach pokarmowych w przypadku konsumentów, którzy spożywają je w nadmiarze. Natomiast białka i węglowodany występują w mleku spożywczym w takiej samej ilości jak w mleku surowym. Jedynym węglowodanem występującym w mleku jest dwucukier - laktoza, zwana inaczej cukrem mlecznym. Zawartość laktozy w krowim mleku waha się od 4,4% do 5,2%, co oznacza, że jest jej mniej niż w mleku kobiecym. Laktoza składa się z cząsteczki glukozy i galaktozy. Jest cukrem mniej słodkim i trudniej rozpuszczalnym w wodzie niż sacharoza. Rolą laktozy zawartej w mleku jest przede wszystkim korzystny wpływ na bioprzyswajalność wapnia. Aby jednak mogła ona ułatwić wchłanianie wapnia, niezbędna jest obecność enzymu ją rozkładającego, czyli laktazy. Cukier mleczny jest również głównym źródłem pożywienia niezbędnego do rozwoju drobnoustrojów, które stanowią prawidłową florę bakteryjną jelita grubego, dzięki czemu warunkują właściwą funkcję tego odcinka przewodu pokarmowego. Niekiedy laktoza nie jest dobrze trawiona przez nasz organizm. Problem ten występować może już u dzieci i narastać z wiekiem. Związane jest to z malejącą aktywnością enzymu laktazy, niezbędnego do trawienia laktozy i mniejszą częstotliwością spożywania mleka i produktów mlecznych. Stan ten nazywamy hypolaktazją. Jej najczęstszymi objawami są: ból brzucha, kruczenie, wzdęcie, przyspieszona perystaltyka jelit, niekiedy biegunka. Jest to błędnie niekiedy definiowane jako alergia na białka mleka krowiego. Osoby cierpiące na nietolerancję laktozy, stanowią około 15-20% polskiego społeczeństwa. Aby zapewnić im niezbędną rozwojowo podaż wapnia należy promować spożywanie mleka niskolaktozowego. Typowa alergia na białka mleka krowiego (kazeinę i/lub białka serwatkowe) stwierdzana jest u około 0,5% społeczeństwa naszego kraju. Podstawowym problemem dla zachowania większości składników odżywczych mleka są warunki jego ogrzewania oraz temperatura i czas przechowywania. W przypadku mleka pasteryzowanego, gdy czas przechowywania wynosi od kilku do 21 dni w temperaturze od 1 C do 8 C straty te praktycznie nie występują. W mleku UHT straty niektórych składników odżywczych są znaczące, a w przypadku długiego okresu przechowywania w temperaturze pokojowej prawie całkowite. Witamina A - straty w czasie obróbki ok. 10%, w okresie przechowywania 5-6 tygodni straty na poziomie do 30% Witamina B₆ - straty w czasie obróbki do 10%, po kilkunastu tygodniach przechowywania prawie całkowita strata Witamina B₁₂ - straty w czasie obróbki do 30%, prawie całkowita strata po dłuższym okresie przechowywania Witamina C - prawie całkowita strata w okresie do 2 tygodni przechowywania Jak widać z powyższych przykładów cechy ułatwiające dystrybucję mleka UHT (temperatura pokojowa, długi termin przydatności do spożycia - 6 miesięcy) znacznie wpływają na obniżenie jego wartości odżywczej. Szczególne znaczenie ma tutaj temperatura podczas jego przechowywania i dystrybucji. W przeciwieństwie do mleka pasteryzowanego, gdzie temperatura ta nie może przekraczać 8 C (najlepiej od 4 do 6 C) mleko UHT jest przechowywane w temperaturze pokojowej - nierzadko przekraczającej 25 C. Przy czym taka temperatura znacznie przyspiesza i potęguje opisane powyżej straty składników odżywczych zmniejszając przy tym możliwość ich wykorzystania przez organizm. W przypadku mleka pasteryzowanego, gdzie termin przydatności do spożycia wynosi od kilku do 21 dni w połączeniu z dystrybucją i przechowywaniem w warunkach chłodniczych opisane powyżej straty składników odżywczych praktycznie nie występują. 19

11 Fundacja Mleko dla Szkół, Mleko dla Zdrowia Czosnów, ul. Duńska 3 Tel Fax fundacja@mlekowszkole.pl Konsultacja: Prof. dr hab. Jan Pikul Prof. dr hab. Wojciech Cichy Partner Programu: