ewazja podatkowa - występuje od początku funkcjonowania podatków w gospodarce, polega na uchylaniu się podatników od płacenia podatków

Transkrypt

1 Ewazja podatkowa ewazja podatkowa - występuje od początku funkcjonowania podatków w gospodarce, polega na uchylaniu się podatników od płacenia podatków => przyczyny: a) czynnik ekonomiczny (dążenie podatników do maksymalnego zmniejszania wielkości swoich zobowiązań finansowych na rzecz aparatu skarbowego) b) powody natury psychologicznej i socjologicznej, np. brak świadomości ekonomicznej podatników w ramach braku tzw. świadomości społecznej

2 Formy ucieczki przed podatkiem => formy ucieczki przed podatkiem: 1) unikanie opodatkowania 2) uchylanie się od podatku

3 Unikanie opodatkowania 1) unikanie opodatkowania świadoma rezygnacja podatników z dokonywania określonych czynności skutkujących wyższym opodatkowaniem, w tym wykorzystywanie luk w prawie podatkowym jest zgodne z prawem, a jego legalność bazuje na założeniu, że podatnicy mogą tak kształtować swoje postawy, aby ich obciążenia podatkowe były jak najniższe i nie muszą ułatwiać pracy aparatowi skarbowemu jest ono możliwe gdy obowiązujące przepisy prawne są niepełne i/lub nie jednoznaczne problem tzw. optymalizacji podatkowej firm

4 Uchylanie się od podatku 2) uchylanie się od podatku postawy podatników sprzeczne z prawem, po prostu oszustwa podatkowe, zagrożone odpowiedzialnością karnoskarbową

5 moralność podatkowa kraje o tzw. południowej mentalności podatkowej ewazja podatkowa jest wielowymiarowym i złożonym problemem, bardzo trudno jest zatem zmierzyć rzeczywistą skalę tego zjawiska

6 Tzw. raje podatkowe tzw. raje podatkowe potęgujące nieuczciwą konkurencję podatkową pomiędzy poszczególnymi krajami oraz między międzynarodowymi korporacjami, w ramach której właśnie część z nich może płacić efektywnie niższe podatki (np. Andora, Kajmany, Liechtenstein czy Monako) W Unii Europejskiej Cypr, Luksemburg czy też wyspy należące do Wielkiej Brytanii

7 konieczność analizy ewazji podatkowej nasiliła się od 2009 r., wraz z początkiem kryzysu finansowego na świecie już od kilku lat na szczytach G-20 i szczytach Unii Europejskiej problematyka ta staje się coraz bardziej kluczowa w 2013 r. Komisja Europejska opublikowała raport, według którego około 100 mld euro rocznie jest transferowane do krajów europejskich posiadających korzystniejsze zasady podatkowe niż w innych państwach obecnie Komisja Europejska rozpracowuje metody służące amerykańskim Apple, Starbucks i Amazon unikaniu płacenia podatków na Starym Kontynencie

8 metody uszczelniania systemów podatkowych w UE: - wymiana danych bankowych pomiędzy krajami członkowskimi w celu ograniczenia możliwości zaniżania zobowiązań podatkowych przez duże, międzynarodowe koncerny - umacnianie świadomości podatkowej w ramach tzw. społeczeństw obywatelskich w styczniu 2015 r. Ministrowie Finansów UE zatwierdzili przepisy dotyczące opodatkowania spółek dominujących i zależnych przyjęta klauzula w sprawie zwalczania nadużyć ma zapobiec uchylaniu się od opodatkowania oraz tzw. agresywnemu planowaniu podatkowemu

9 Mechanizmy wyłudzania VAT mechanizmy wyłudzania VAT: a) przestępstwa karuzelowe mechanizm znikającego handlowca, tj. podmiotu korzystającego w praktyce z niezgłoszonego WNT, nie uiszczającego podatku w kraju przeznaczenia, ale dokonującego kolejnych dostaw towarów na rzecz podmiotów prowadzących działalność na jego terytorium

10 Mechanizmy wyłudzania VAT b) fikcyjna wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów - nabycie towarów przez dostawcę na rynku lokalnym, aby następnie sfałszować tę wewnątrzwspólnotową dostawę do różnych kontrahentów, których siedziba mieści się w innym kraju członkowskim c) niezgłoszone wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów - obciążenia podatkiem w kraju nabywcy wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów, gdzie mogą one z kolei zostać odsprzedane bez podatku VAT (w Polsce np. stalowe pręty zbrojeniowe sprowadzane zza granicy - nabywane są one bez VAT ze względu na 0% stawkę dla dostaw wewnątrzwspólnotowych i sprzedawane z 23% podatkiem; podatek jest zatrzymywany przez oszustów)

11 Luka podatkowa z tytułu VAT w Polsce w latach Tabela: Luka podatkowa z tytułu VAT w latach w mln zł Rok Luka minimalna Luka maksymalna Źródło: Straty Skarbu Państwa w VAT, PwC, Warszawa 2013.

12 Metody ograniczania skali wyłudzeń VAT sugerowane metody ograniczania skali wyłudzeń VAT: 1) mechanizm odwróconego VAT zmiana techniki poboru podatku w taki sposób, że to nabywca płaci VAT urzędowi skarbowemu, jednocześnie wykazując go jako VAT naliczony, który podlega odliczeniu (sprzedawca nie ma wówczas możliwości oszukania) 2) odpowiedzialność solidarna nabywcy - polega na nałożeniu na nabywcę odpowiedzialności za faktyczne odprowadzenie VAT do urzędu skarbowego

13 Metody ograniczania skali wyłudzeń VAT 3) model podzielonej płatności - zakłada, że przy każdej transakcji handlowej cena netto byłaby lokowana na koncie bieżącym dostawcy, a kwota VAT na zablokowany rachunek bankowy służący tylko dla rozliczania tego podatku oznacza de facto likwidację rozliczeń gotówkowych 4) model centralnej bazy monitorującej VAT e-fakturowanie w bazie wszystkich dokonywanych transakcji

14 Metody ograniczania skali wyłudzeń VAT 5) fiscal substitution - rozwiązanie dotyczące łańcucha dostaw towarów, w ramach którego ustanawia się tzw. operatora odpowiedzialnego za uiszczenie VAT z tytułu tych dostaw 6) mechanizm cross-check - w przypadku, gdy transakcja przewyższa ustaloną kwotę, można odliczyć podatek naliczony powstały podczas zakupu dopiero wtedy, gdy należny VAT został uiszczony przez sprzedawcę do organu podatkowego (podatnik musi dodatkowo raportować transakcję do urzędów podatkowych)