W sprawie modelu tajemnicy bankowej w Unii Europejskiej

Transkrypt

1

2 W sprawie modelu tajemnicy bankowej w Unii Europejskiej Andrzej Michór Uniwersytet Opolski

3 Plan wystąpienia 1. Tajemnica bankowa a uchylanie się od opodatkowania 2. Tajemnica bankowa w dyrektywie nr 2006/48/WE 3. Dyrektywa nr 2011/16/UE 4. Projekt zmian w zakresie automatycznej wymiany informacji 5. Podsumowanie

4 Tajemnica bankowa a uchylanie się od opodatkowania Państwa domagające się od podatników coraz wyższych danin nie potrafią skutecznie egzekwować przypadających im należności publicznoprawnych, a oszustwa podatkowe oraz uchylanie się od opodatkowania są powszechne. W obecnym trudnym okresie uczciwi podatnicy nie powinni ponosić dodatkowego ciężaru większych podatków, aby wyrównać straty dochodów powstałe z winy oszustów podatkowych i podmiotów uchylających się od opodatkowania. Zwalczając oszustów podatkowych należy jednak baczyć, aby nie zwiększać bezrefleksyjnie uprawnień władz publicznych, umożliwiając im uzyskanie szerokich informacji o podatnikach, z naruszeniem podstawowych praw i wolności.

5 Tajemnica bankowa a uchylanie się od opodatkowania Może się bowiem okazać, że społeczeństwa zapłacą bardzo wysoką cenę za ułudę sprawiedliwości społecznej, a podmioty uchylające się od opodatkowania i tak osiągną swój cel, korzystając z nowych nieprzewidzianych przez unijnego prawodawcę instrumentów. Konieczne jest zatem określenie wzajemnego stosunku ochrony interesu prywatnego klienta banku oraz interesu publicznego państw dbających o pokrycie wydatków budżetowych. Tajemnica bankowa stanowi bowiem jeden z fundamentów działania sektora bankowego, będąc jednym z elementów ustawowej ochrony praw i wolności obywatelskich. Informacje dotyczące ce sytuacji finansowej i gospodarczej, zarówno osób fizycznych, jak prawnych, uważa się za element ich prawa do prywatności. Jeżeli tajemnica bankowa jest zbyt restrykcyjna, może stanowić element mechanizmu unikania opodatkowania. Jej likwidacja bądź poważne ograniczenie może jednak stanowić zachętę do niekorzystania z usług bankowych a tym samym negatywnie wpływać na rozwój rynku finansowego i koszt obiegu pieniądza związany z większym udziałem gotówki w obrocie, jak również przenoszenie środków, zwłaszcza przez dużych graczy na rynku, do państw, które nie stosują tak restrykcyjnej polityki

6 Tajemnica bankowa w dyrektywie nr 2006/48/WE Podstawowym aktem prawa unijnego określającym zasady działania instytucji kredytowych, a zatem również banków, jest dyrektywa 2006/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe (Dz.Urz. UE Seria L Nr 177, s. 1 i n., wersja przeredagowana). Regulacja ta w pewnym zakresie odnosi się także do tajemnicy bankowej tutaj określonej jako zawodowa. Stosownie do art. 44 ust. 1 akapity 1-2 dyrektywy 2006/48/WE państwa członkowskie zapewniają, że wszystkie osoby obecnie lub w przeszłości zatrudnione przez właściwe organy, jak również biegli rewidenci lub eksperci działający w imieniu właściwych organów, podlegają obowiązkowi zachowania tajemnicy zawodowej. W myśl art. 44 ust. 2 dyrektywy 2006/48/WE ustęp 1 nie stanowi przeszkody dla wymiany informacji między właściwymi organami różnych państw członkowskich ani dla przekazywania informacji EUNB przez właściwe organy zgodnie z tą dyrektywą i innymi dyrektywami mającymi zastosowanie do instytucji kredytowych, jak również zgodnie z art. 31 i 35 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1093/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru, zmiany decyzji nr 716/2009/WE oraz uchylenia decyzji Komisji 2009/78/WE.

7 Dyrektywa nr 2011/16/UE w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania i uchylająca dyrektywę 77/799/EWG Bez otrzymywania informacji z innych państw członkowskich pojedyncze państwo członkowskie nie jest w stanie zarządzać swoim wewnętrznym systemem podatkowym, zwłaszcza w odniesieniu do podatków bezpośrednich. W celu przezwyciężenia negatywnych skutków tego zjawiska konieczne jest stworzenie nowego systemu współpracy administracyjnej między administracjami podatkowymi państw członkowskich. Zgodnie z art. 1 ust. 1-2 dyrektywy 2011/16/UE ustanawia ona zasady i procedury, zgodnie z którymi państwa członkowskie współpracują ze sobą w celu wymiany informacji, które wydają się być istotne do celów stosowania i egzekwowania krajowych przepisów państw członkowskich dotyczących podatków, o których mowa w art. 2 dyrektywy, ustanawia ona również przepisy dotyczące wymiany informacji, o których mowa w ust. 1, drogą elektroniczną, a także zasady i procedury, zgodnie z którymi państwa członkowskie i Komisja mają współpracować w sprawach dotyczących koordynacji i oceny. Ma ona zastosowanie do wszystkich podatków każdego rodzaju pobieranych przez państwo członkowskie lub na jego rzecz, lub przez jednostki terytorialne lub administracyjne państwa członkowskiego, w tym także władze lokalne, lub na ich rzecz

8 Dyrektywa nr 2011/16/UE Zgodnie z art. 5 dyrektywy na wniosek organu wnioskującego organ współpracujący przekazuje temu pierwszemu wszelkie informacje, o których mowa w art. 1 ust. 1, znajdujące się w jego posiadaniu lub uzyskane przez niego w wyniku postępowania administracyjnego. Obowiązkową automatyczną wymianę informacji przewidziano stosunku do osób zamieszkałych w tym innym państwie członkowskim, dotyczące ce szczególnych kategorii dochodu i kapitału, takich jak np. dochody z zatrudnienia bądź wynagrodzenia dyrektorów. Właściwy organ każdego z państw członkowskich będzie zobowiązany jest do przekazywania tych informacje w drodze automatycznej wymiany właściwemu organowi któregokolwiek z pozostałych państw, począwszy od dnia 1 stycznia 2014 r. Spontaniczna wymiana informacji ma natomiast nastąpić w przypadkach określonych w art. 9 dyrektywy, np. gdy właściwy organ jednego państwa członkowskiego ma podstawy, aby przypuszczać, że może dojść do strat podatkowych w innym państwie członkowskim.

9 Projekt zmian w zakresie automatycznej wymiany informacji Komisja Europejska w 2012 r. przygotowała Plan działania zakładający poprawę skuteczności walki z oszustwami podatkowymi i uchylaniem się od opodatkowania. Impuls do wprowadzenia zmian stanowią regulacje amerykańskiej ustawy o ujawnianiu informacji o rachunkach zagranicznych dla celów podatkowych (The Foreign Account Tax Compliance Act - FATCA). Jednym z istotnych aspektów Planu jest rozpowszechnianie standardu dotyczącego automatycznej wymiany informacji na forach międzynarodowych oraz narzędzi informatycznych UE.

10 Projekt zmian w zakresie automatycznej wymiany informacji Dnia 12 czerwca 2013 r. sporządzony został wniosek projekt dyrektywy Rady zmieniającej dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania. Działanie to sprawi, że zakresem AWI zostaną objęte także nowe pozycje: dywidendy, zyski kapitałowe, pozostałe dochody finansowe i salda na rachunkach. Zmiany miałyby być wdrożone do krajowych systemów prawnych do dnia 31 grudnia 2014 r. i stosowane przepisy od dnia 1 stycznia 2015 r. Dla zakresu zastosowania nowych regulacji, zamorskie terytoria Wielkiej Brytanii stanowiące raje podatkowe m.in. Kajmany, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Wyspy Man i Jersey już zgodziły się na udział w automatycznej wymianie danych bankowych.

11 Podsumowanie Tajemnica bankowa znalazła się obecnie na cenzurowanym, wyrastając w opiniach decydentów i mediów na jedno ze źródeł kryzysu. Tymczasem, mimo rozmaitych wad związanych z unikaniem opodatkowania, stanowi ona jeden z fundamentów systemu bankowego. Jej zakres jest różny w poszczególnych krajach, jednak postulat jej likwidacji jest zbyt daleko idący. O ile bowiem uzasadnione jest wyposażenie organów podatkowych w możliwość wystąpienia o udzielenie informacji o konkretnym podatniku w związku z podejrzeniem popełnienia deliktu skarbowego, to jednak wydaje się, że automatyczny system wymiany informacji o saldach rachunków idzie zbyt daleko. Obowiązkowa automatyczna wymiana informacji bez warunków wstępnych jest najskuteczniejszym środkiem usprawniającym prawidłowe naliczanie podatków w sytuacjach transgranicznych i najskuteczniejszym sposobem zwalczania oszustw, a zakres przekazywanych danych ograniczony jest podmiotowo. Wygoda organów podatkowych nie powinna stanowić decydującej a być może jedynej przesłanki wprowadzenia tak daleko idących ograniczeń tajemnicy bankowej.

12 Dziękuję za uwagę! Andrzej Michór Uniwersytet Opolski