Tekst o patronie. 2) Charakterystyczne rysy charyzmatu-najważniejsze zasługi i owoce życia.

Transkrypt

1 Tekst o patronie 1) Kontekst historyczny życia patrona szkoły. Biografia społeczna i zawodowa Janusza Korczaka wpisuje się w klimat i idee przełomu XIX i XX wieku, którymi żyły elity arystokracji, inteligencji i społeczności dawnej Warszawy. Bohdan Cywiński nazwie ich pokoleniem niepokornych. Znajdą się wśród nich: socjaliści, komuniści, pozytywiści, romantycy, utopiści, konserwatyści. Połączy ich walka o niepodległość kraju, praca społeczno-oświatowa i przekonanie, że II Rzeczypospolita powstanie, odrodzi się i rozwinie przez alfabetyzację, działania na rzecz zaniedbanych środowisk robotniczych i chłopskich. Ruch oświatowy okresu międzywojennego wciągnie także Janusza Korczaka. Praca społeczna stanie się imperatywem i przesłaniem jego życia. Swoją uwagę skupi przede wszystkim na dziecku. Za Ellen Key, za badaczami Nowego Wychowania zgromadzonymi w laboratoriach Genewy i Brukseli będzie powtarzać: odnowa świata dokona się przez dziecko i wychowanie. 2) Charakterystyczne rysy charyzmatu-najważniejsze zasługi i owoce życia. Janusz Korczak (Henryk Goldszmit) urodził się w 1878 lub 1879 roku w Warszawie. Dokładnej daty nie znamy. Ojciec Korczaka, Józef Goldszmit ceniony warszawski adwokat nie zadbał o szybkie sporządzenie synowi metryki. Nie angażował się także zbytnio w życie rodzinne. Jego małżeństwo z Cecylią z domu Gębicką nie należało do udanych. Wysokie dochody z kancelarii, odpowiednie powiązania rodzinne pozwalały rodzicom Korczaka znaleźć się wśród zamożnych i cenionych rodzin żydowskich. Rodzina Goldszmitów kilkakrotnie zmieniała miejsce zamieszkania. Wygoda, dostatek, domowa służba: bona, niania i kucharka zajmujące się dziećmi w takich warunkach wychowywał się we wczesnym dzieciństwie Henryk Goldszmit. Nie budziło to jednak jego zachwytu. Po latach będzie wspominał chłód, smutek i samotność domu rodzinnego. Mały Henryk nie miał bliskich kontaktów ani z matką, ani z ojcem, ani z siostrą. Nie było to normą w tamtych czasach. Na dodatek, każdy z rodziny Goldszmitów zajęty był sobą i swoimi problemami. Ojciec zimny, wyniosły, ale też elegancki i dowcipny, często nieobecny w domu; nieszczęśliwa matka i wycofująca się siostra. Klimat domu rodzinnego wbije się wyraźnie w pamięć Korczaka i zaważy na jego dalszej biografii. Siedmioletni Henryk nie rozpoczynał nauki, tak jak większość dzieci w tamtych czasach, od nauczania domowego. Trafił do prywatnej szkoły przygotowującej do gimnazjum, w której panowała żelazna dyscyplina i rózga. We wspomnieniach Korczaka

2 szkoła ta stanie się symbolem strachu i przemocy, samotności i bezradności ucznia wobec dominacji nauczyciela. Już na tym najwcześniejszym etapie kształcenia Korczak zobaczy niesprawiedliwość i napięcia, jakie występują między dorosłymi i dziećmi. Pozna także doświadczenia sieroctwa i biedy. Coraz bardziej traci kontakt z ojcem chorym psychicznie. Rodzina podupada finansowo. Młody Korczak zmuszony jest wziąć na siebie ciężar utrzymania matki i siostry. Jako uczeń męskiego Gimnazjum Praskiego dwoi się i troi, aby dorobić korepetycjami i pisaniem do gazet. Zdobywa pierwsze szlify nauczycielskie. Wchodzi coraz bardziej w świat społeczny zarówno biedniejszych, jak i bogatszych rodzin ówczesnej Warszawy. Styka się zarówno z biedą jak i bogactwem. Jego pasją staje się literatura. Zaczytuje się w Józefie Ignacym Kraszewskim, Henryku Sienkiewiczu, pociąga go także literatura młodopolska. W 1896 roku debiutuje na łamach tygodnika satyrycznego humoreską na temat wychowania dzieci pt. Węzeł gordyjski. Podpisuje się pseudonimem Hen. Zyskuje zainteresowanie redakcji i czytelników. Dwa lata później zdaje maturę i rozpoczyna studia na wydziale lekarskim Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Pokonuje bariery związane ze swoim żydowskim i polskim rodowodem. Po latach Korczak połączy te wszystkie wątki narodowościowe i powie o sobie: jestem polskim Żydem urodzonym pod zaborem rosyjskim. W 1900 roku swój tekst Dzieci i wychowanie podpisuje pseudonimem Janusz Korczak. Podpisuje nim dalsze prace i pod takim pseudonimem przechodzi do historii. W 1905 roku uzyskuje dyplom lekarza, pracuje jako pediatra w szpitalu im. Bersonów i Baumanów. Jest już rozpoznawalnym pisarzem i publicystą. Ma za sobą debiut książkowy (Dzieci ulicy). Publikuje w tygodniku Głos, redagowanym przez znanego pedagoga Jana Władysława Dawida. Wchodzi także dość głęboko w środowisko Uniwersytetu Latającego. Styka się z czołowymi autorytetami społecznymi międzywojennej Warszawy: Stanisławem Brzozowskim, Ludwikiem Krzywickim, Stefanią Sempołowską, Wacławem Nałkowskim, Stefanem Żeromskim. Ma za sobą wakacyjny wyjazd do Szwajcarii, w czasie którego poznawał idee Johanna Heinricha Pestalozziego, przed sobą dodatkowe studia i staże medyczne w Berlinie, Paryżu, Londynie. Korczak jest lekarzem pediatrą, angażuje się w działalność Warszawskiego Towarzystwa Kolonii Letnich i Towarzystwa Higienicznego. Śni mu się jak pisze wielka synteza dziecka. Połączy w niej swoje wykształcenie pediatryczne, doświadczenia publicysty, kreatywność pisarza z pracą wychowawczą. 7 października 1912 roku Janusz Korczak zostaje dyrektorem Domu Sierot przy ulicy Krochmalnej 92 w Warszawie placówki opiekuńczej dla dzieci żydowskich, powstałej staraniem Towarzystwa Pomoc dla Sierot. Jest to od początku dom wyrastający ponad standardy opieki nad dzieckiem w tamtych czasach. Nowy, nowoczesny ośrodek posiadał zaprojektowane specjalnie dla ponad 100 dzieci: sypialnie, jadalnię, ale także specjalne pomieszczenia do nauki szkolnej, miejsce na warsztaty. W projektach uwzględniono także mieszkania dla osób chętnych do wzięcia sierot. W Domu Sierot Janusz Korczak razem ze Stefanią Wilczyńską tworzy oryginalny, autorski program wychowawczy. Splatają się w nim elementy podmiotowości dziecka z samowychowaniem; autokreacji i odpowiedzialności za siebie i innych z uspołecznieniem i wychowaniem do pracy. Dom Sierot był domem pracy i szkołą życia. Korczak sięgał po nowe środki wychowawcze, z którymi eksperymentowała pedagogika reform: samorząd dziecięcy, sąd

3 koleżeński, gazetkę szkolną, specjalne dyżury. W Domu Sierot, a także w Naszym Domu placówce kierowanej przez Marynę Falską, która od 1928 roku funkcjonowała w Warszawie na Bielanach połączą się trzy korczakowskie elementy: opieka nad dzieckiem, wychowanie do samodzielności, prawa dziecka. W wydanym w 1918 roku eseju Jak kochać dziecko. Dziecko w rodzinie, uznanym za credo pedagogiczne, wymieni: prawo dziecka do śmierci, prawo dziecka do dnia dzisiejszego, prawo dziecka, by było tym, kim jest. Z walką o te prawa Korczak zwiąże swoje dalsze plany życiowe i zawodowe. Stanie się obrońcą, adwokatem i rzecznikiem dzieci. Będzie o nie walczył na różnych polach: jako lekarz, wychowawca, pisarz i publicysta. Jego książki dla dzieci: Król Maciuś Pierwszy, Król Maciuś na wyspie bezludnej, Bankructwo Małego Dżeka, Kiedy znów będę mały, a także występy w radio słynne korczakowskie gadaninki spowodują, że Korczak stanie się znany wśród dzieci i rodziców. Bogata publicystyka społeczno-polityczna, odsłaniająca biedę, nierówności i podziały społeczne, wprowadza Korczaka w krąg warszawskiej, postępowej inteligencji tworzącej środowisko oświatowe. Przed Korczakiem otwierają się znane żydowskie i polskie domy. Nazwisko Korczaka wymieniane jest wśród takich przedstawicieli ruchu oświatowego, jak: Stanisław Karpowicz, Marian Falski, Maria Librachowa, Ludwik Hirschfeld, Helena Radlińska, Maria Grzegorzewska. Korczak znajdzie się wśród członków Komisji Pedagogicznej Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, będzie także w grupie inicjującej Kongres Dziecka. Narastający antysemityzm, ksenofobia, podziały polityczne aktywizujące skrajne grupy coraz bardziej stygmatyzują i dzielą polsko-żydowską społeczność przedwojennej Warszawy. A jednocześnie postępowe środowiska oświatowców, działaczy społecznych tworzą pierwsze w Polsce wzorcowe, otwarte, walczące z dyskryminacją ośrodki akademickie. Korczak trafia do grona wykładowców Studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej (przedwojenny prywatny uniwersytet). Jest także wśród nauczycieli Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej, Seminarium dla Nauczycieli Religii Mojżeszowej. Kształci wychowawców, nauczycieli, działaczy, gotowych działać w służbie dziecka. Coraz trudniej zmagać Mu się z codziennością, ciężko odnaleźć swoją tożsamość zarówno w Polsce, jak i w Palestynie. Rosną kłopoty finansowe Domu Sierot. Wśród personelu pojawia się zwątpienie w słuszność idei wychowawczych. Już od pierwszych dni II wojny światowej Dom Sierot Janusza Korczaka znalazł się w polu bombardowań. Uszkodzony został budynek sierocińca, miała miejsce akcja ratownicza, rozpoczęto tworzenie planu pomocy, ochrony i zapewnienia przetrwania dla ponad 150 wychowanków. Korczak usilnie zabiega o pomoc, dary, wsparcie dla dzieci. W październiku 1940 roku nakazem władz niemieckich w okupowanej Warszawie tworzy się getto dla ludności żydowskiej. Zabiegi Korczaka o pozostawienie Domu Sierot na Krochmalnej nie przynoszą skutku. Sierociniec przenosi się do budynku przy ul. Chłodnej listopada 1940 roku getto zostaje zamknięte. Korczak próbuje ochronić dzieci, zaspokoić ich podstawowe potrzeby, możliwe w tych warunkach. Walczy o żywość, leczy, uczy, opowiada bajki.

4 Coraz bardziej tragiczne warunki życia w getcie dotykają przede wszystkim dzieci, które giną z głodu i wycieńczenia. Korczak walczy o ich ostatnie prawo prawo do godnej śmierci. Przyjmuje posadę wychowawcy w Internacie dla Sierot przy ul. Dzielnej, który określa jako dziecięcą umieralnię. Chory, znieczulający głód alkoholem, zmęczony, rozdrażniony Korczak w nieludzkich warunkach getta funkcjonuje w różnych wymiarach. Walczy z codziennością, wykłóca się o każdy worek kartofli, o każdą główkę kapusty. A jednocześnie wznosi się ponad tragizm sytuacji. Pisze Pamiętnik z getta dzieło szczególne w biografii Korczaka. Pamiętnik nie tyle dokumentuje życie w getcie, co raczej jest biograficzną refleksją nad upodleniem świata i nędzą ludzkiej kondycji. Wyraża jednak wiarę w najgłębsze wartości człowieka. 6 sierpnia 1942 roku Janusz Korczak z wychowankami rusza w ostatnią drogę ku śmierci. Ginie razem z dziećmi w obozie zagłady w Treblince. Po wojnie życie i dzieło Janusza Korczaka nie zostało zapomniane. Wręcz przeciwnie jego nowatorskie idee i rozwiązania wychowawcze, jego wizjonerska koncepcja praw dziecka na stałe weszły do kanonu kultury Polski i świata. (Źródło - prof. dr hab. Barbara Smolińska Theiss Warszawa Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej)

5 3) Rola Patrona w działaniach wychowawczych szkoły. Działania wychowawcze w naszej szkole oparte są na wzorcu, jakim jest patron szkoły Możemy pokusić się o stwierdzenie, że dzięki Januszowi Korczkowi nasza szkoła jest wyjątkowa. Ceremoniał szkolny, tradycje i przedsięwzięcia związane z osobą patrona jednoczą nas w działaniu i pomagają kształtować młode charaktery. Szkoła jest instytucją, która wychowuje przez wszystko, co ją stanowi. Nie można jej roli wychowawczej sprowadzić wyłącznie do programów wychowawczych, profilaktycznych, czy różnego rodzaju akcji. Bardzo pomocnym staje się wzór osobowościowy patrona szkoły, jakim niewątpliwie jest Janusz Korczak.Nam nauczycielom bardzo zależy na tym, by przekazywać uczniom wiedzę o patronie i jak najczęściej czerpać z jego źródła miłości i mądrości. Jesteśmy po to, aby działać i kochać ta mądra myśl naszego patrona przewija się w codziennej pracy wychowawczej i dydaktycznej nauczycieli naszej szkoły. Wybierając imię Janusza Korczaka szkoła przyjęła sobie za cel swojej praktyki wychowawczej i dydaktycznej wykorzystywać jego idee, szczególnie tak istotne Korczakowskie Prawa Dziecka: Prawo Dziecka, by było tym, kim jest. Prawo Dziecka do dnia dzisiejszego. Prawo Dziecka do własności. Prawo Dziecka do tajemnicy. Prawo Dziecka do wypowiadania swoich myśli. Prawo Dziecka do marzeń Prawo Dziecka do niewiedzy. Prawo Dziecka do niepowodzenia i łez. Prawo Dziecka do szacunku.

6 W naszej placówce dbamy o to, aby dzieci i młodzież mogła rozwijać swoje uzdolnienia i talenty, a przez to spełniać swoje marzenia. Mają możliwość należeć do zespołów artystycznych oraz różnych kół zainteresowań. Tutaj młodzi ludzie nie tylko przyswajają wiedzę, ale również mają możliwość rozwijania swoich uzdolnień i realizacji swych marzeń. Nauczyciele starają się im pomagać, inspirować, zachęcać i pomagać uwierzyć w swoje możliwości, biorąc przykład z Janusza Korczaka, który kładł duży nacisk na rozwój ekspresji artystycznej, wyrażanej tańcem i działalnością artystyczną, zaspakajanie potrzeb swoich wychowanków, tak ważnych dla ich prawidłowego rozwoju. Korczak mówił: Szkoła tworzy rytm godzin, dni i lat. Urzędnicy szkoły mają zaspakajać potrzeby młodych obywateli. Dziecko jest istotą rozumną, zna dobrze potrzeby, trudności swego życia. Nie despotyczny nakaz, narzucone rygory i nieufna kontrola, ale taktowne porozumienie, wiara w doświadczenie współpraca i współdziałanie. Szkoła nasza cieszy się dobra opinią w środowisku i poza nim. Nasi absolwenci są oceniani bardzo dobrze.obserwujemy ich losy i postępy.w naszej placówce uczniowie mają

7 możliwość uczyć się oraz doskonalić swoje umiejętności w jeździe na nartach w ramach białej szkoły. Ponadto realizują swoje pasje w ramach kola fotograficznego. Opiekun tego kola wypuścił spod swoich skrzydeł absolwentów, którzy dalsze losy związali z fotografią i osiągają na tym polu sukcesy. Ponieważ jesteśmy placówką z oddziałami integracyjnymi, tak jak nasz patron otaczamy opieką każde dziecko w potrzebie, zarówno zdrowe jak i to, które z powodu różnych niepełnosprawności ma odmienne potrzeby edukacyjne. Biorąc przykład z Janusza Korczaka stawiamy każdemu dziecku takie wymagania, jakim może sprostać, zarówno w sferze dydaktycznej jak i wychowawczej. Stymulujemy rozwój osobowy każdego ucznia tak, aby w przyszłości mógł odnaleźć swoje miejsce w społeczeństwie i wypełniać z powodzeniem różne role społeczne. Ogromnym zainteresowaniem cieszy się coroczny Powiatowy Konkurs Recytatorski, organizowany w naszej szkole, dla dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Z wielkim zaangażowaniem przygotowują młodych do tego konkursu pedagodzy specjalni, którzy na co dzień opiekują się uczniami niepełnosprawnymi. Co roku coraz większa liczba chętnych zgłasza się do udziału w tym konkursie. Idąc za słowami i życiem naszego patrona staramy się rozwijać w wychowankach uczucie empatii. W szkole działa grupa wolontariuszy, którzy pomagają słabszym kolegom w nauce, pomagają pokonywać trudności dnia codziennego osobom niepełnosprawnym, biorą udział w wielu akcjach m.in. WOŚP, Podziel się posiłkiem.wolontariusze wychodzą również na zewnątrz szkoły odwiedzając dzieci w szpitalu i w Domu Dziecka. Uchodzimy za szkolę podejmującą wiele różnych działań wychowawczych, którym przyświecają idee i myśli Korczaka, bo jak mówił nasz patron: Trzeba być ostrożnym w działaniach, a śmiałym w marzeniach. Dlatego z rozwagą i zdrowym spojrzeniem na sprawy dziecka podchodzimy do naszej pracy wychowawczej i dydaktycznej, dostarczając przy tym naszym uczniom możliwości korzystania z różnych form aktywności twórczej. Korczak w swojej pracy wychowawczej zabiegał o to, by jego wychowankowie obcowali z różnymi dziedzinami sztuki. To rozwijało uzdolnienia dzieci dostarczało im radości płynącej z estetycznych przeżyć. Nasze koło teatralne osiąga wiele sukcesów zarówno na terenie szkoły, gdzie

8 uświetnia swoimi występami uroczystości, jak również na różnego rodzaju konkursach poza nią np. przegląd teatrów szkolnych Maska. Posiadamy własną gazetkę Siódemka ramach, której działa prężnie zespół dziennikarski pod opieką polonisty. Raz do roku gazetka ta jeden numer poświęca patronowi. Autorami tekstów są sami uczniowie. Zawsze cały nakład zostaje wykupiony nie tylko przez młodzież, ale również przez rodziców. Dla uczniów mniej zdolnych organizujemy dodatkowe zajęcia wyrównujące wiadomości z matematyki, języka polskiego oraz innych przedmiotów. Są one prowadzone metodami aktywnymi. W szkole realizowane są również programy profilaktyczne m.in. Trening zastępowania agresji, podczas którego młodzież uczy się jak w inny sposób niż przemocą radzić sobie w życiu. Warto wspomnieć ponadto, że jesteśmy szkolą posiadająca certyfikat Szkoła z klasą oraz certyfikat Szkól promujących zdrowie. W tym kierunku podejmujemy bardzo wiele działań np. akcja Szklanka mleka lub Targi Zdrowej Żywności, które cieszą się w środowisku lokalnym powodzeniem. Na te ostatnie przychodzi dużo osób i bierze udział wiele szkół promując własne sposoby na zdrowie. Zabawa podczas targów jest wspaniała! Rodzice ufundowali sztandar, który od tej pory stal się naszą wizytówką i towarzyszy nam we wszystkich ważnych uroczystościach.jest ważnym elementem ceremoniału szkolnego i symboliki związanej z Januszem Korczakiem. Corocznie uczniowie i nauczyciele przygotowują uroczysty apel z okazji Święta Patrona Szkoły. Odbywają się liczne konkursy: literackie, plastyczne, muzyczne, dotyczące twórczości i sylwetki Janusza Korczaka, w których uczniowie bardzo chętnie biorą udział. Są to między innymi: Szkolny Konkurs Biograficzny Nasz Patron-Janusz Korczak; konkursy plastyczne: Portret Janusza Korczaka, Projekt okładki do książki Janusza Korczaka, Ilustracja do książki Janusza Korczaka, Album o Januszu Korczaku; Szkolny Konkurs Wierszo Januszu Korczaku, konkurs literacki dotyczący twórczości Janusza Korczaka, konkurs literaki Król Maciuś Pierwszy.

9 Na zakończenie nasuwa się taka myśl: to dziecięce marzenia są inspiracją do naszej pracy; pracy wychowawców, nauczycieli, pedagogów; napędem do takich twórczych działań, które sprostają oczekiwaniom naszych uczniów, dadzą nam zapał, motywację i chęci do dalszej, owocnej działalności. Bibliografia: 1. M. Falkowska, Kalendarz życia, działalności i twórczości Janusza Korczaka, Warszawa 1989, s M. Falkowska, Śladami Janusza Korczaka po Warszawie, Warszawa, s W. Okoń, Wizerunki sławnych pedagogów polskich, Warszawa 1993, s M. Chymuk, Janusz Korczak dziecko i wychowawca,kraków List do przyjaciela Zylbertala z 30 III 1937r. 6. M. Chymurak, Janusz Korcza - dziecko i wychowawca, Kraków A. Mac, Janusz Korczak -człowiek symbol na patronem-szkoły z dnia 8 II 2009r. 8. J. Korczak Jak kochać dziecko. Prawo dziecka do szacunku, Warszawa J. Korczak Wybór pism pedagogicznych t.i, Warszawa 1957 Opracowanie: Renata Marchwica (nauczyciel języka polskiego, nauczyciel wspomagający) Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 6 Gimnazjum Nr 7 z Oddziałami Integracyjnymi im. Janusza Korczaka w Tarnowie Tel /19 zso6.tarnow@wp.pl