Ignorancja. Czym jest organizacyjna ignorancja. dr Krzysztof Chlebowski

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Ignorancja. Czym jest organizacyjna ignorancja. dr Krzysztof Chlebowski"

Transkrypt

1 dr Krzysztof Chlebowski Ignorancja Według ekspertów wysoki poziom wiedzy w przedsiębiorstwie sprzyja innowacyjności, dlatego kierunek określany jako zarządzanie wiedzą jest często polecany w działalności innowacyjnej. Jeśli jednak bliżej przyjrzymy się warunkom, w jakich powstają innowacje, stwierdzimy, że większośd z nich przynajmniej w pierwszym okresie - jest tworzona w warunkach niewiedzy. Działalnośd innowacyjna polega zatem w dużej mierze na redukcji ignorancji, a to nie jest to samo, co klasyczne zarządzanie wiedzą. Stąd coraz częściej można się spotkad z modelem nazywanym byd może trochę ekstrawagancko - zarządzaniem ignorancją (Ignorance Management). Wielu ekspertów uważa, że zarządzanie ignorancją jest koniecznym uzupełnieniem zarządzania wiedzą. Różne koncepcje zarządzania ignorancją inspirowane są często metodami stosowanymi przez wywiad policyjny i wojskowy. Służby te borykają bowiem się z podobnymi problemami. W artykule przedstawiam podstawy teoretyczne i niektóre metody zarządzania ignorancją, rozpatrywane w kontekście działalności innowacyjnej. Czym jest organizacyjna ignorancja Ignorancja jest mocno powiązana z wiedzą, stąd na wstępie nieco o organizacyjnej wiedzy. Teoria i praktyka zarządzania wiedzą są obecnie dośd rozbudowane i trudno je ująd w kilku zdaniach, zwłaszcza że występuje tu wiele kontrowersji i niespójności. Ograniczę się więc do zaprezentowania kilku podstawowych kwestii, wykorzystując infologiczne podejście do wiedzy, które - w mojej opinii - jest najbardziej spójne i praktyczne 1. Infologia posługuje się pojęciem komunikatu. Jest to opis pewnego obiektu leżącego w obserwowanym wycinku rzeczywistości. Może to byd obiekt materialny, proces, zdarzenie, pojęcie abstrakcyjne, własnośd innego obiektu; wszystko, co można nazwad w języku naturalnym za pomocą rzeczownika. Punktem odniesienia jest określony atrybutu tego obiektu i relacja między nim a obiektem, a także m. in. czas ich trwania, jednostka miary atrybutu, metoda rejestracji, źródło pochodzenia i inne. Wymienione elementy komunikatu definiowane są jako dane. Komunikat można więc określid w uproszczeniu jako najmniejszą jednostkową porcję informacji. Natomiast informację można zdefiniowad jako treśd komunikatu, która zależy od danych wchodzących w jego skład i ich wzajemnych relacji. Informacja może występowad na poziomie datalogicznym i infologicznym. W tym pierwszym przypadku nie zależy ona od odbiorcy, czyli nie jest w żaden sposób interpretowana (informacja obiektywna). Taka jej forma umożliwia wykorzystanie tej samej informacji przez wielu odbiorców do różnych celów. Informacja datalogiczna nie musi byd przenoszona za pomocą języka naturalnego. Mówi się np. o informacji genetycznej, biologicznej itd. W praktyce jednak często występuje informacja zawarta w komunikatach odebranych przez użytkownika w związku z rozwiązywaniem przez niego określonego problemu. W takiej sytuacji staje się ona subiektywna, zależna od doświadczenia, różnych uwarunkowao psycho- 1 W artykule wykorzystałem nieco zmienione fragmenty swojej pracy doktorskiej: K. Chlebowski, Kapitał intelektualny w strategii polskich przedsiębiorstw górnictwa węgla brunatnego, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wrocław

2 logicznych oraz tezaurusa pojęciowego (zasobu wiedzy) użytkownika. Jest to informacja na poziomie infologicznym 2. Inaczej mówiąc, informacja infologiczna jest informacją datalogiczną umieszczoną w określonym kontekście. Kontekst oznacza zbiór elementów pozostających w pewnych relacjach z rozpatrywaną informacją (np. inne informacje, okoliczności, przyjęte założenia) i stanowi rodzaj tła dla rozpatrywanego problemu. Wynika on z rodzaju zagadnienia, jakie ma do rozwiązania człowiek i nadaje specyficzne dla badanej sytuacji znaczenie poszczególnym informacjom. Tworzy także podstawę do interpretacji znaczenia zbioru elementów jako całości (struktura interpretacyjna). W praktyce oznacza to, że wyrwana z kontekstu informacja może nie mied żadnego znaczenia lub mied znaczenie zupełnie inne niż miała w kontekście, może również zmieniad znaczenie na skutek umieszczenia jej w różnych kontekstach. Jedną z najważniejszych cech odbiorcy informacji mającej wpływ na kontekst, a tym samym na interpretację informacji jest doświadczenie. Doświadczenie to ogół nawyków i umiejętności, jakie człowiek zdobywa w ciągu swojego życia czyniąc obserwacje i wchodząc w różnego rodzaju interakcje z otaczającą go rzeczywistością (różnymi elementami środowiska przyrodniczego, społecznego, zawodowego itd.), doznając przy tym różnych stanów takich jak np. przykrośd, satysfakcja. Spełnia ono ważną rolę w życiu społecznym i intelektualnym jednostki, ponieważ daje przekonanie o słuszności bądź niesłuszności, prawdziwości bądź nieprawdziwości opinii, stanów rzeczy, poglądów, twierdzeo, postaw, planów, podjętych działao itd. Człowiek często wykorzystuje doświadczenie w postaci uproszczonych reguł (heurystyk), które mogą byd błędne, ale znacznie ułatwiają funkcjonowanie w codziennym życiu 3. Wiedza w ujęciu infologicznym jest relacją wiążącą trzy elementy: informację, kontekst i doświadczenie 4. Definicja ta jest w zasadzie zgodna z innymi koncepcjami wiedzy organizacyjnej. Dokładne sprecyzowanie, z czego składa się wiedza pozwala na eksperymentowanie z nią poprzez koncentrowanie się na jednym elemencie i zmianie dwóch innych. Pozwala również na ocenę sytuacji, w której brak jest jednego lub dwóch elementów wiedzy. Jak się przekonamy może to mied znaczenie w analizie i redukcji ignorancji. Organizacyjna ignorancja nie jest prostym stanem braku wiedzy; jest pewnym stanem świadomości. Wysoki poziom ignorancji reprezentują dwie dwiartki leżące po prawej stronie rys. 1, czyli stan świadomości opisany jako nie wiemy, że nie wiemy (3) i nie wiemy, że wiemy (2). Sytuacja opisana w polu 2, może dotyczyd np. nieznajomości ogromnych pokładów innowacyjności zawartych we własnych zasobach ludzkich. Ilustruje to historia koncernu DSM, którego inżynierowie przez dwa lata próbowali bezskutecznie rozwiązad pewien problem. Następnie ogłosili go publicznie z ofertą nagrody za jego rozwiązanie. Zgłosiło się pięd osób z różnymi propozycjami. Kompilacja tych propozycji okazała się skuteczna i została zastosowana. Ważne jest to, że trzy osoby z tej piątki pochodziły z firmy DSM. Przez dwa lata inżynierowie odpowiedzialni za produkt głowili się nad problemem, nie wiedząc, że w firmie są zatrudnieni ludzie, którzy mogą go szybko rozwiązad 5. Koncern DSM nie wiedział, że wie. 2 B. Stefanowicz, Informacja, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Oficyna Wydawnicza, Warszawa Terminy heurystyka, heurystyczny mają wiele znaczeo. Np. rozumowanie heurystyczne jest jednym z podstawowych sposobów rozwiązywania problemów. 4 B. Stefanowicz, Informacja, op cit. 5 P. Miller, T. Wedell-Wedellsborg, Architekci innowacyjności, Jak pomagad pracownikom wdrażad wartościowe pomysły studio Emka, Warszawa

3 Wiedza Jest to dośd częste zjawisko występujące w działalności innowacyjnej. Przedsiębiorstwa zbyt pochopnie zlecają rozwiązania problemów innowacyjnych na zewnątrz, częściowo ulegając modzie na tzw. innowacje otwarte. Stosunkowo łatwo, tanio i skutecznie można rozwiązywad takie problemy poszukując źródeł wiedzy (eksplorując) wewnątrz organizacji. Na rys. 1 jest ono symbolicznie pokazane jako bezpośrednie przejście z pola 2 do 1. Sytuacja jest najbardziej niekorzystna, jeśli w pewnych obszarach zarządzania dochodzi do okoliczności opisanych w dwiartce 3 (rys. 1). Kierowanie takim obszarem opiera się wtedy zazwyczaj na nieadekwatnych metodach przeniesionych z innych obszarów zarządzania i błędnych heurystykach. Przykładem może tu byd paradoks eksploatacji i eksploracji. Paradoks to sytuacja, w której dwa sprzeczne lub nawet wykluczające się fakty, metody, kierunki okazują się byd jednocześnie prawdziwe i niezbędne do funkcjonowania jakiegoś systemu (np. przedsiębiorstwa) 6. Eksploatacja oznacza sprawnośd w wykorzystywaniu posiadanych zasobów, efektywnośd operacyjną, optymalizację kosztów, nacisk na krótkoterminowe zyski, unikanie ryzyka. Eksploracja polega na poszukiwaniu nowych sposobów rozwoju. Jest związana z podejmowaniem ryzyka, kreatywnością, tworzeniem zysków w przyszłości. Jednym z zasadniczych elementów eksploracji jest innowacyjnośd. Eksploatacja i eksploracja są kierunkami do siebie przeciwstawnymi, tworzą paradoks. U ich podstaw leżą zupełnie inne zasady, wymagają różnych umiejętności, sposobów motywowania ludzi, systemów ocen, metod zarządczych i strategii. Umiejętnośd radzenia sobie z paradoksem eksploracji i eksploatacji określana jest jako oburęcznośd organizacji (ambidexterity). Polega ona utrzymywaniu poziomu obu parametrów w pewnej równowadze. Ambidexterity staje się coraz ważniejszą umiejętnością strategiczną we współczesnym dynamicznym świecie biznesu. Z badao amerykaoskich wynika, że coraz więcej innowacyjnych do tej pory firm, takich jak np. IBM i Apple traci tę umiejętnośd, skłaniając się coraz bardziej ku jednostronnemu zarządzaniu eksploatacyjnemu. Badania za pomocą zawansowanych metod finansowych (m. in. PVGO - Present Value of Growth Opportunities) wskazują, że w ciągu kilku lat wartośd amerykaoskich firm technologicznych spadnie z tego powodu o ok. 1 bilion (10 12 ) dolarów 7. Problem polega na tym, że współczesne systemy zarządzania, cele przedsiębiorstw, systemy edukacyjne są mocno nakierowane na eksploatację 8. Zarządzania eksploracyjnego nie ma po prostu gdzie się Wysoka 1.Wiemy, że wiemy 4. Wiemy, że nie wiemy 2. Nie wiemy, że wiemy 3. Nie wiemy, że nie wiemy Niska Ignorancja Wysoka Rys 1. Wiedza a ignorancja L. Israilidis, R. Lock, L. Cooke, Ignorance Management. Management Dynamics in the Knowledge Economy, Loughborough University 2014, B. de Witt, R. Meyer, Synteza strategii, PWE, Warszawa J. Harnoss, M Reeves, Nie pozwól, by twoja firma wpadła w pułapkę sukcesu 8 T.F. Trompenaars, Kultura innowacji, Wolters Kluwer, Warszawa 2010; R. L. Ackoff, The Art of Problem Solving, John Wiley& Sons, Inc, New York

4 uczyd 9 ; przedsiębiorcy i zarządzający często w ogóle nie wiedzą, że istnieje taki paradoks. Stąd przechył na stronę eksploatacji występuje w przedsiębiorstwach praktycznie na całym świecie. Nastawienie takie jest widoczne również w koncepcji zarządzania wiedzą. Polega ono - w uproszczeniu - na udostępnianiu i wykorzystywaniu tego, co organizacja wie. Jest to więc optymalizacja wykorzystania posiadanego już zasobu, co jest charakterystyczne dla eksploatacji. Wszystkiego jednak wiedzied nie można i wycinek rzeczywistości, którym jest zainteresowana firma, wypełniony jest po części organizacyjną wiedzą, a częściowo organizacyjną ignorancją. Zarządzanie ignorancją będzie więc w pierwszej kolejności eksplorowaniem obszarów organizacyjnej niewiedzy (pole 2 i 3 na rys. 1.). Wymaga to zupełnie innych umiejętności i technik, niż te które stosuje się w zarządzaniu wiedzą. W Polsce nie robiono badao dotyczących opisywanego paradoksu, ale dokonany przeze mnie przegląd polskiej literatury, wybranych programów szkół wyższych i kilkudziesięciu publicznych wypowiedzi przedstawicieli zarządów, wyższego kierownictwa przedsiębiorstw i polityków na temat innowacji, upoważnia do postawienia tezy, że polski biznes jest wybitnie nakierowany na eksploatację i w mojej opinii - traci na tym relatywnie więcej niż biznes amerykaoski. Polscy przedsiębiorcy i kierownicy najczęściej w ogóle nie wiedzą o istnieniu opisywanego paradoksu, nie mówiąc już o tym, żeby próbowali go rozwiązywad. W sferze innowacji polska gospodarka głęboko w tkwi w stanie świadomości zilustrowanym trzecią dwiartką na rys. 1. Ponieważ jednak innowacje są teraz modne, wiele przedsiębiorstw skuszonych dodatkowo ulgami podatkowymi (ulgą B+R i, od niedawna, tzw. ulgą IP Box) - podejmuje działalnośd innowacyjną, próbując stosowad do tego logikę i narzędzia typowe dla zarządzania eksploatacyjnego. To z oczywistych powodów nie może się to udad. Typowe dla eksploatacji i często stosowane w odniesieniu do innowacji jest nastawienie finansowe, przekonanie, że wzrost nakładów na określone działania będzie skutkował wzrostem skuteczności tych działao. Tymczasem w działalności innowacyjnej nie ma takich zależności. W wartościach bezwzględnych na innowacje najwięcej wydają Stany Zjednoczone, a nie są paostwem najbardziej innowacyjnym. W światowych rankingach Bloomberg Innovation Index zostały sklasyfikowane na 11 miejscu 10, a w Global Innovation Index na 6 miejscu w zakresie ogólnej innowacyjności i na 22 miejscu w zakresie efektywności wykorzystania działalności innowacyjnej 11. Innym przykładem na negatywne oddziaływanie deficytu eksploracji mogą byd bariery dla tzw. transferu technologii, w którym przedsiębiorstwa często pokładają duże nadzieje. Transfer taki kooczy się sukcesem tylko wtedy, gdy poziom eksploracji jest wysoki zarówno w jednostce transferującej (najczęściej jednostka badawczo rozwojowa), jak i przejmującej technologię (przedsiębiorstwo). Jednostki badawczo rozwojowe nierzadko nastawione są eksploatacyjnie 12. Jeśli przedsiębiorstwo ma taką samą charakterystykę powstają projekty przeciętne, dalekie od innowacji, chod mogą się tak byd nazywane i klasyfikowane. Natomiast w sytuacji wysokiego poziomu eksploracji dla instytutu badawczego i niskiego dla przedsiębiorstwa pojawia się szereg trudności i konfliktów głownie w sprawach finansowania 9 J. Dyer, H. Gregensen, M. Christensen, DNA innowatora, ICAN Institute, Warszawa T. Amabile, Creativity in contekst, Boulder, Westview Press 1996, E. Nęcka, Psychologia twórczości, GPW, Sopot

5 i wdrożenia projektu. Tutaj należy szukad podstawowych przyczyn niepowodzeo m.in. polskich wynalazków np. grafenu i azotku galu. Ignorancja innowacyjna jest dobrym przykładem na trudności, jakie napotyka przedsiębiorstwo w próbach jej przezwyciężenia. Z praktyki wiadomo, że wychodzenie z tego typu pułapki jest bardzo trudne i czasochłonne. Ścieżka transformacji musi zawsze przebiegad przez punkt pośredni, zakotwiczony w dolnej lewej dwiartce ( wiem, że nie wiem ) 13. Ilustruje to rys. 1. Jak radzid sobie z ignorancją Pierwszym i z reguły dośd trudnym krokiem jest uświadomienie sobie własnej ignorancji. Wymaga to przeprowadzenia zewnętrznych i wewnętrznych działao eksploracyjnych. W celu stymulacji takich działao można zastosowad rozwiązania strukturalne, behawioralne lub sekwencyjne 14. Pierwsza koncepcja zasadza się na umiejętnym lokowaniu komórek organizacyjnych zajmujących się działalnością eksploracyjną w odpowiednim segmencie struktury organizacyjnej (częstym błędem jest umieszczanie ich pionach inwestycji). Druga - na stworzeniu tzw. luzu organizacyjnego; pracownicy dzielą swój czas pracy pomiędzy działania eksploatacyjne i eksploracyjne. Trzecia - na sekwencyjnej zmianie całej organizacji z nastawienia eksploracyjnego na eksploatacyjne i odwrotnie. Zidentyfikowane za pomocą eksploracji informacje mieszczące się w obszarze ignorancji z reguły są niekompletne, niezrozumiałe i/lub mają skomplikowaną strukturę. Włączenie ich do bazy wiedzy wymaga wykorzystania różnych rodzajów przetwarzania informacji. Według M. H. Zacka pierwszego autora, który dostrzegł znaczenie organizacyjnej ignorancji wynika ona z czterech podstawowych cech współczesnych problemów biznesowych, które wyznaczają ramy dla metody radzenia sobie z niewiedzą (rys 2). Są to: 1. Niepewnośd - brak dostatecznej ilości informacji o wymaganej wartości do tego, żeby opisad jakieś obecne zdarzenie albo przewidzied przyszłe stany rzeczywistości lub podjąd decyzję. 2. Złożonośd - może byd zdefiniowana jako zespół licznych elementów posiadających skomplikowane powiązania, które muszą byd rozpatrywane jednocześnie. 3. Wieloznacznośd - to istnienie wielu konkurencyjnych w stosunku do siebie lub sprzecznych ze sobą elementów lub interpretacji tej samej rzeczy lub zdarzenia. 4. Nieokreślonośd oznacza brak struktury koncepcyjnej (kontekstu) potrzebnej do interpretowania nowych informacji, w konsekwencji powoduje niezdolnośd do dokonania interpretacji albo rozumienia sytuacji 15. Elementy te mogą występowad w różnym nasileniu i w różnych konfiguracjach (nie w każdym przypadku występują wszystkie). Można je dodatkowo podzielid na dwie grupy, ważne z punktu widzenia procesów przetwarzania informacji. Pierwsza kategoryzacja wynika z ko- 13 L. Israilidis, R. Lock, L. Cooke, Ignorance Management. Management Dynamics in the Knowledge Economy, Loughborough University A. Zakrzewska-Bielawska, Ambidexterity jako zdolnośd dynamiczna w odpowiedzi na niepewnośd otoczenia, edzi_na_niepewnosc_otoczenia 15 M.H. Zack, Managing Organizational Ignorance, Knowledge Directions, Northeastern University

6 nieczności pozyskiwania albo redukcji ilości informacji. Problemy charakteryzujące się dużym poziomem złożoności i wieloznaczności wymagają redukcji rozpatrywanych elementów oraz liczby interpretacji, punktów widzenia. W przeciwieostwie do tego niepewnośd wymaga pozyskania nowych danych i informacji. Podobnie nieokreślonośd wymaga zdobycia nowych informacji i stworzenia nieistniejących do tej pory ram interpretacyjnych. Złożonośd i wieloznacznośd wymaga więc redukcji, natomiast niepewnośd i nieokreślonośd - pozyskiwania nowych informacji i ram interpretacyjnych (rys 2). Dane/ informacje Struktura interpretacyjna/wiedza Zbyt dużo... Złożoność Zbyt wiele elementów i powiązao do jednoczesnego rozważania Wieloznaczność Wiele interpretacji tej samej sytuacji, zdarzenia. Ograniczanie Zbyt mało... Niepewność Zbyt mało wartościowych informacji o sytuacji, zdarzeniu. Nieokreśloność Niewystarczająca wiedza do wyjaśnienia czegoś albo zrozumienia stanu rzeczy. Pozyskiwanie Analiza/testy Interpretacja Rys 2. Struktura organizacyjnej ignorancji Źródło: M.H. Zack, Managing Organizational Ignorance, Knowledge Directions, Northeastern University Drugim kryterium podziału czterech elementów ignorancji są pewne specyficzne wewnętrzne cechy problemów. W zarządzaniu innowacjami często mówi się o problemach konwergencyjnych (zbieżnych) i dywergencyjnych (rozbieżnych). Problemy dywergencyjne nie mają jednego rozwiązania. Im bardziej rygorystycznie i precyzyjnie są badane, tym więcej pojawia się konkurencyjnych rozwiązao, które mogą byd ze sobą wręcz sprzeczne. Przetwarzanie informacji wymaga tu zatem rozpatrywania wielu możliwych kontekstów, interpretacji i negocjowania wyborów. Charakter rozbieżny mają problemy charakteryzujące się dużym ładunkiem wieloznaczności i nieokreśloności. Problemy zbieżne dotyczą precyzyjnych, wymiernych, logicznych faktów, które można poddad badaniu empirycznemu lub/i testom prowadzącym wprost do jednego prawidłowego rozwiązania. Należą do nich problemy cechujące się złożonością i niepewnością. Wymienione wyżej cztery cechy wykazują przedstawiony niżej naturalny ciąg (hierarchię trudności) i powinny byd rozpatrywane w pokazanym porządku. Każda z nich może byd opisana w kategoriach deficytu jednego lub dwóch elementów infologicznej koncepcji wiedzy. (1) nieokreślonośd (2) wieloznacznośd (3) niepewnośd (4) złożonośd 6

7 Nieokreślonośd jest najtrudniejszym problemem. W infologicznym ujęciu wiedzy nieokreślonośd oznacza zazwyczaj niedostatek informacji, ale przede wszystkim brak kontekstów. W polu widzenia mogą pojawiad się pojedyncze dane np. obiekty, które jednak nie są powiązane z innymi danymi (nie są informacją). Nieokreślonośd występuje np. w przypadku tzw. innowacji przełomowych. Nie istnieją jeszcze klienci, nie ma więc żadnych fundamentalnych informacji z badao rynku ani danych typu szeregów czasowych, które można by analizowad. Nie ma nawet żadnych porównywalnych produktów, które pozwalałyby na oszacowanie np. tempa przyswajania oferty przez rynek. Nie można przeprowadzid klasycznych badao rynkowych, ponieważ istniejący klienci nie dostarczą wiarygodnych danych. Zarządzanie nieokreślonością polega na gromadzeniu danych i konstruowaniu kontekstów, w którym rozpatrywana będą poszczególne obiekty. Oznacza to tworzenie informacji datalogicznej (jeśli jej w ogóle nie ma), a w następnej fazie - ram interpretacyjnych do niej, czyli informacji infologicznej. Działanie w warunkach nieokreśloności często wymaga posługiwania się metaforą i nośną analogią oraz pracy o charakterze iteracyjnym. Wymaga specyficznych warunków zachodzących w bezpośrednim kontakcie ekspertów, przecinania się różnych punktów widzenia, co sprzyja wytworzeniu tzw. efektu Medyceuszy (Medici Effect). Przydatny jest tu tzw. model kompetencji zawodowych typu T (głęboka wiedza w dziedzinie podstawowej i szerokie zainteresowania) oraz umiejętnośd dokonywania odległych skojarzeo. Przykładem stworzenia ram interpretacyjnych może byd prezentowany czasem w literaturze fakt odkrycia funkcji spełnianej przez długie zstępujące i wstępujące kanaliki w nerkach, której fizjolodzy nie znali, uważając je za nieważną pozostałośd ewolucyjną. Ramy interpretacyjne (kontekst) nadał zagadnieniu pewien inżynier niemający żadnego wykształcenia biologicznego, który dostrzegł podobieostwo narządu do urządzeo służących do zagęszczania roztworów. Badania poprowadzone w tym kierunku potwierdziły to przypuszczenie; kanaliki te rzeczywiście służą do zagęszczania moczu i mają zasadnicze znaczenie dla zdrowia, życia i procedur opracowywania leków 16. Wieloznacznośd oznacza istnienie wielu kontekstów (znaczeo) dla jednostkowej informacji. Kontekst wymaga powiązania informacji zawartej w komunikacie z okolicznościami i otoczeniem, w jakim mają byd rozpatrywane fakty. Redukcja wieloznaczności polega na wybraniu spośród nich tego, który najlepiej wyjaśnia znaczenie posiadanej przez użytkownika informacji. Ta sama informacja może byd umieszczona w różnych kontekstach np. rynkowym, finansowym, technologicznym, organizacyjnym, społecznym, psychologicznym, etycznym, politycznym i innych. Odkrycie wielu kontekstów dla informacji może byd wynikiem przeprowadzonej wstępnie analizy nieokreśloności lub jest naturalną, widoczną cechą danej informacji. Znaczenie informacji najczęściej zmienia się w zależności od umieszczenia jej w różnych kontekstach. Koncentracja na wybranej informacji jednostkowej i rozpatrywanie jej w różnych kontekstach i w oparciu o różne doświadczenia pozwala m. in. na badanie skutków pojawienia się pewnej nowej informacji i formułowanie wniosków na ten temat 17. B. Depre podaje następujący przykład 18. Załóżmy, że ktoś znalazł kilka ostryg i każda z nich miała perłę w środku. Z okoliczności tych może wywnioskowad, że każda ostryga zawiera perłę. Umieszczenie takiej 16 P. Miller, T. Wedell-Wedellsborg, Architekci innowacyjności, Jak pomagad pracownikom wdrażad wartościowe pomysły studio Emka, Warszawa B. Stefanowicz, Informacja,,op cit. 18 B. Dupre, 50 teorii filozofii, które powinieneś znad, PWN, Warszawa

8 informacji w innych kontekstach, może doprowadzid do weryfikacji wyciągniętego wniosku. Na przykład, umieszczenie jej w kontekście biologicznym może spowodowad pytanie, czemu służy perła w funkcjonowaniu organizmu ostrygi. Okaże się, że niczemu. Perły powstają najczęściej w wyniku reakcji organizmu na ciało obce, które przedostało się do muszli. Informacja ta znacznie redukuje wiarygodnośd pierwotnego wniosku. Jeśli umieścimy informację w kontekście ekonomicznym, okaże się że perły osiągają znaczne ceny (znacznie wyższe od powszechnie występujących ostryg), z tego wniosek, że muszą byd stosunkowo rzadkie, a więc przekonanie, że każda ostryga zawiera perłę jest fałszywe. Rozpatrywanie informacji z punktu widzenia jej nieokreśloności i wieloznaczności jest w zasadzie tożsame z tzw. rozumowaniem abdukcyjnym (abductive reasoning), które jest rodzajem myślenia twórczego. Składa się ono z trzech głównych faz: 1) gromadzenia faktów (informacji) istotnych dla sprawy w postaci komunikatów; 2) tworzenia hipotez (kontekstów) w celu określenia znaczenia informacji, 3) wyboru najlepiej do sytuacji dopasowanego wyjaśnienia znaczenia elementów pierwszej fazy. Badanie jednego kontekstu powoduje z reguły pojawianie się nowych możliwych wyjaśnieo znaczenia rozpatrywanej informacji, dotychczas w ogóle nieznanych. Dobrze opisuje to koncepcja interakcji twórczej, przedstawiona przez E. Neckę 19. Polega ona na ciągłym i wzajemnym oddziaływaniu dwóch czynników: celu aktywności i nieustannie pojawiających się tzw. struktur próbnych (kontekstów), stanowiących przymiarkę do osiągnięcia celu. Struktura próbna może mied postad materialną lub niematerialną (symboliczną, wyobrażeniową). Rozumowanie abdukcyjne zmierza do odkrycia najlepszego kontekstu tłumaczącego dany fakt; proces ten określa się jako zasadę wnioskowania do najlepszego wyjaśnienia. W koocowej etapie dochodzi więc do rangowania kontekstów i wyboru najlepszego z nich dla danej sytuacji 20. Niepewnośd w ujęciu infologicznym oznacza niedostateczną ilośd informacji przy znajomości kontekstów, w jakich ma byd ona rozpatrywana. Idealnym warunkiem dla redukcji niepewności jest kompletności posiadanej informacji, czyli taki jej zbiór i ilości, które dają racjonalną podstawę do podjęcia lub zaniechania pewnych działao. Kompletnośd oznacza posiadanie 100% informacji potrzebnych informacji. Ponieważ w praktyce takie sytuacje nie zachodzą, niektórzy eksperci mówią o wystarczalności informacji, posiadaniu informacji kluczowych dla rozpatrywanego zagadnienia 21. Sugestia w kwestii odstąpienia od kompletności informacji na rzecz jej wystarczalności wiąże się oczywiście ze zwiększeniem niepewności. Niepewnośd jest ściśle powiązana z działalnością innowacyjną. Można ją redukowad poprzez zbieranie informacji za pomocą działao eksploracyjnych i testy (eksperymenty) poczynionych założeo. Eksperymenty mogą przyjmowad różne formy np. tworzenie prototypów, organizacja ograniczonych rynków, modelowanie i symulacje działalności, testy koncepcji 22. Złożonośd. Istnieją dwa główne typy złożoności: prosta i zawikłana. Złożonośd prosta występuje wtedy, gdy znane są elementy złożonego układu, a powiązania między nimi mają prosty charakter. Typowym przykładem jest podział pracy np. w tzw. kaskadowym zarządzaniu projektami, czy podział władzy i pracy wyrażony w schematach organizacyjnych. Elementy są tu znane, podobnie jak rodzaj powiązao między nimi. Wystarczy je pogrupowad i ustalid 19 E. Nęcka, Psychologia twórczości, GPW, Sopot Jerzy Konieczny (red), Analiza informacji w służbach policyjnych i specjalnych, C. H. Beck, Warszawa B. Stefanowicz, Informacja, op cit. 22 S. D. Anthony, M. W. Johnson, J.V Sinfild, E.J. Altman, Przez innowacje do wzrostu. Jak wprowadzid innowację przełomową, Wolters Kluwer, Warszawa

9 ich hierarchię. Rozwiązaniem dla złożoności prostej jest więc często grupowanie elementów i ustanowienie (lub stwierdzenie) prostego systemu relacji między nimi. Złożonośd zawikłana występuje wtedy, gdy powiązania elementów układu złożonego nie są do kooca znane i zawierają relacje o charakterze sprzężeo zwrotnych, procesów równoważących i opóźniających. Możliwe jest występowanie dodatnich i ujemnych synergii. Częśd elementów układu może byd ukryta. W bardziej złożonych układach mogą byd wbudowane tzw. systemowe struktury podstawowe (archetypy) takie jak: proces równoważący z opóźnieniem, granice wzrostu, przerzucenie brzemienia, erozja celów, eskalacja, sukces dla odnoszących sukces, tragedia wspólnoty 23 i inne. Mogą one posłużyd jako wzorce w badaniu złożoności zawikłanej. Złożonośd zawikłana może występowad zarówno w istniejących, jak i w nowo tworzonych strukturach; zrozumienie działania takiego układu wymaga identyfikacji powiązao pomiędzy elementami i wychwycenie wymienionych wyżej procesów i archetypów. Ogólna zasada brzmi: przyczyna i skutek leżą zazwyczaj daleko od siebie i z reguły są najmniej oczywiste. Taką strukturę mają np. zastane systemy kosztów w przedsiębiorstwie. Z reguły mają one wbudowane procesy równoważące z opóźnieniem, które powodują kompensację zredukowanych kosztów, sprawiając że cięcia wydatków stają się nieskuteczne. Typowym przykładem jest redukcja zatrudnienia, która w dłuższej perspektywie tylko w wyjątkowych przypadkach przynosi pożądany rezultat w postaci obniżenia kosztów całkowitych 24. Innymi przykładami są np. systemy oceny i zarządzania oparte na wielu wskaźnikach. Należą do nich np. tzw. indeksy innowacyjności, system zarządzania strategią BSC i inne. Praca nad problemem złożonym wymaga w pierwszej kolejności określenia typu złożoności (prosta czy zawikłana), a następnie ograniczania jednocześnie analizowanych elementów i relacji między nimi. Dotyczy to zarówno układów zastanych, jak i nowo tworzonych. Zasadnicze znaczenie ma właściwe rozpoznanie typu złożoności. W praktyce złożonośd jest rozpatrywana głównie jako złożonośd prosta. Np. na takim błędnym założeniu opierana jest często konstrukcja BSC (Balanced Scorecard). Złożonością zawikłaną cechują się z reguły projekty innowacyjne, w tym innowacyjne modele biznesu. Rozpatrywanie takiego projektu w kategoriach złożoności prostej najczęściej prowadzi do błędnych wniosków i trudnych do zrozumienia niepowodzeo. W zarządzaniu innowacjami znane jest zjawisko paraliżu analizy ugrzęźnięcia w próbach jednoczesnego rozpatrywania wielu spraw. Przyjmuje się, że zespoły pracujące nad innowacją nie powinny koncentrowad na więcej niż dwóch kwestiach równocześnie 25. Dotyczy to zarówno jednej jak drugiej kategorii złożoności. W przypadku złożoności zawikłanej należy koncentrowad się na jednym procesie lub archetypie. 23 P.M. Senge, Piata dyscyplina, Dom wydawniczy ABC, Warszawa P.J. Ludy, Budowanie zysku. Jak obniżad koszty nie redukując zatrudnienia, Studio Emka, Warszawa 2001; P. Senge, Piata dyscyplina. Teoria i praktyka organizacji uczących się, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa : E. Misha, G.M. Spreitzer, A. K. Mishra, Podtrzymywanie morale w okresie zwolnieo, Zarządzanie na Świecie 5/ S. D. Anthony, M. W. Johnson, J.V Sinfild, E.J. Altman, Przez innowacje, op. cit. 9

10 Podsumowanie Ignorancja organizacyjna jest coraz częściej postrzegana jako jedna z podstawowych i słabo dotąd rozpoznanych przyczyn trudności, jakie napotykają przedsiębiorstwa w działalności rozwojowej, w tym w rozwiązywaniu paradoksu eksploracji i eksploatacji. Jest jedną z głównych przyczyn powszechnie występującego wśród przedsiębiorstw nastawienia eksploatacyjnego, wzmacnianego dodatkowo przez systemy edukacyjne. Nadmierne ukierunkowanie na optymalizację istniejących zasobów, charakterystyczne dla zarządzania eksploatacyjnego, niebezpiecznie poszerza obszar organizacyjnej ignorancji i marginalizuje jej znaczenie. Organizacje poruszają się w bezpiecznych sferach: wiemy, że wiemy i wiemy, że nie wiemy (rys. 1). Innowacje w takiej sytuacji są rozumiane wyłącznie jako modernizacje i innowacje inkrementalne (przyrostowe). Uderza to przede wszystkim w działalnośd innowacyjną o charakterze przełomowym. Do konstrukcji innowacji przełomowych, dających najwyższe napędy wzrostu, konieczne jest badanie nieznanych dziedzin. Umiejętnośd eksploracji, penetracji nieznanych obszarów, poszukiwanie wiedzy zupełnie nowej staje się coraz ważniejszą kompetencją decydującą o rozwoju firm i projektów wymagających pracy twórczej. Konieczne są tu nowe umiejętności i metody organizacji pracy. Przedstawiony w pracy sposób podejścia do organizacyjnej ignorancji jest rodzajem myślenia twórczego. Jest na tyle uniwersalny, że może stanowid podstawę do rozwiązywania przedstawionych problemów w każdej organizacji. Literatura 1. T. Amabile, Creativity in contekst, Boulder, Westview Press R. L. Ackoff, The Art of Problem Solving, John Wiley& Sons, Inc, New York S. D. Anthony, M. W. Johnson, J.V Sinfild, E.J. Altman, Przez innowacje do wzrostu. Jak wprowadzid innowację przełomową, Wolters Kluwer, Warszawa K. Chlebowski, Polityka kadrowa a ceny akcji 5. B. Dupre, 50 teorii filozofii, które powinieneś znad, PWN, Warszawa J. Dyer, H. Gregensen, M. Christensen, DNA innowatora, ICAN Institute, Warszawa J. Harnoss, M Reeves, Nie pozwól, by twoja firma wpadła w pułapkę sukcesu L. Israilidis, R. Lock, L. Cooke, Ignorance Management. Management Dynamics in the Knowledge Economy, Loughborough University J. Konieczny (red.), Analiza informacji w służbach policyjnych i specjalnych, C. H. Beck, Warszawa P.J. Ludy, Budowanie zysku. Jak obniżad koszty nie redukując zatrudnienia, Studio Emka, Warszawa P. Miller, T. Wedell-Wedellsborg, Architekci innowacyjności, Jak pomagad pracownikom wdrażad wartościowe pomysły, Studio Emka, Warszawa E. Misha, G.M. Spreitzer, A. K. Mishra, Podtrzymywanie morale w okresie zwolnieo, Zarządzanie na Świecie 5/

11 15. E. Nęcka, Psychologia twórczości, GPW, Sopot M. Senge, Piata dyscyplina, Dom wydawniczy ABC, Warszawa B. Stefanowicz, Informacja, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Oficyna Wydawnicza, Warszawa T.F. Trompenaars, Kultura innowacji, Wolters Kluwer, Warszawa 2010; 19. B. de Witt, R. Meyer, Synteza strategii, PWE, Warszawa M.H. Zack, Managing Organizational Ignorance, Knowledge Directions, Northeastern University A. Zakrzewska-Bielawska, Ambidexterity jako zdolnośd dynamiczna w odpowiedzi na niepewnośd otoczenia, _dynamiczna_w_odpowiedzi_na_niepewnosc_otoczenia 11

Podstawy zarządzania

Podstawy zarządzania Podstawy zarządzania mgr Magdalena Marczewska TiMO (Zakład Teorii i Metod Organizacji) Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego mmarczewska@wz.uw.edu.pl Kierunki w zarządzaniu Rozwój nauk o zarządzaniu

Bardziej szczegółowo

Podstawy organizacji i zarządzania

Podstawy organizacji i zarządzania Podstawy organizacji i zarządzania mgr Magdalena Marczewska TiMO (Zakład Teorii i Metod Organizacji) Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego mmarczewska@wz.uw.edu.pl Kierunki w zarządzaniu Rozwój

Bardziej szczegółowo

Plan. Struktura czynności myślenia (materiał, operacje reguły)

Plan. Struktura czynności myślenia (materiał, operacje reguły) Myślenie Pojęcie myślenia Plan Struktura czynności myślenia (materiał, operacje reguły) Funkcje myślenia Rola myślenia w rozwiązywaniu problemów (pojęcie problemu i jego rodzaje, fazy rozwiązywania, przeszkody)

Bardziej szczegółowo

Systemy zarządzania wiedzą w strategiach firm. Prof. dr hab. Irena Hejduk Szkoła Głowna Handlowa w Warszawie

Systemy zarządzania wiedzą w strategiach firm. Prof. dr hab. Irena Hejduk Szkoła Głowna Handlowa w Warszawie Systemy zarządzania wiedzą w strategiach firm Prof. dr hab. Irena Hejduk Szkoła Głowna Handlowa w Warszawie Wprowadzenie istota zarządzania wiedzą Wiedza i informacja, ich jakość i aktualność stają się

Bardziej szczegółowo

dr Robert Blażlak Przedsiębiorczośd

dr Robert Blażlak Przedsiębiorczośd dr Robert Blażlak Przedsiębiorczośd Definicje według J.Penca Gotowośd i zdolnośd podejmowania i rozwiązywania, w sposób twórczy i nowatorski nowych problemów, umiejętnośd wykorzystywania pojawiających

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie kompetencjami

Zarządzanie kompetencjami Zarządzanie kompetencjami Zarządzanie kompetencjami reprezentuje jeden z najnowszych nurtów zarządzania zasobami ludzkimi. Jako datę początku zainteresowania zarządzaniem kompetencjami w literaturze wskazuje

Bardziej szczegółowo

EFEKTY KSZTAŁCENIA KIERUNEK EKONOMIA

EFEKTY KSZTAŁCENIA KIERUNEK EKONOMIA EFEKTY KSZTAŁCENIA KIERUNEK EKONOMIA Kierunek Ekonomia Studia I stopnia Efekty kształcenia: Kierunek: Ekonomia Poziom kształcenia: Studia I stopnia Uczelnia: Uczelnia Łazarskiego w Warszawie Profil: Ogólnoakademicki

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr 69 /2012. Senatu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. z dnia 31 maja 2012 roku

Uchwała Nr 69 /2012. Senatu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. z dnia 31 maja 2012 roku Uchwała Nr 69 /2012 Senatu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach z dnia 31 maja 2012 roku w sprawie określenia efektów kształcenia dla kierunku zarządzanie na poziomie drugiego stopnia o profilu

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZANIE KAPITAŁEM LUDZKIM W POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTWACH

ZARZĄDZANIE KAPITAŁEM LUDZKIM W POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTWACH DAG MARA LEWICKA ZARZĄDZANIE KAPITAŁEM LUDZKIM W POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTWACH Metody, narzędzia, mierniki WYDAWNICTWA PROFESJONALNE PWN WARSZAWA 2010 Wstęp 11 ROZDZIAŁ 1. Zmiany w zakresie funkcji personalnej

Bardziej szczegółowo

Modelowanie jako sposób opisu rzeczywistości. Katedra Mikroelektroniki i Technik Informatycznych Politechnika Łódzka

Modelowanie jako sposób opisu rzeczywistości. Katedra Mikroelektroniki i Technik Informatycznych Politechnika Łódzka Modelowanie jako sposób opisu rzeczywistości Katedra Mikroelektroniki i Technik Informatycznych Politechnika Łódzka 2015 Wprowadzenie: Modelowanie i symulacja PROBLEM: Podstawowy problem z opisem otaczającej

Bardziej szczegółowo

Transformacja wiedzy w budowie i eksploatacji maszyn

Transformacja wiedzy w budowie i eksploatacji maszyn Uniwersytet Technologiczno Przyrodniczy im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy Wydział Mechaniczny Transformacja wiedzy w budowie i eksploatacji maszyn Bogdan ŻÓŁTOWSKI W pracy przedstawiono proces

Bardziej szczegółowo

Etapy życia oprogramowania

Etapy życia oprogramowania Modele cyklu życia projektu informatycznego Organizacja i Zarządzanie Projektem Informatycznym Jarosław Francik marzec 23 w prezentacji wykorzystano również materiały przygotowane przez Michała Kolano

Bardziej szczegółowo

Szukanie wspólnej wartości (korzyści) w klastrze

Szukanie wspólnej wartości (korzyści) w klastrze Szukanie wspólnej wartości (korzyści) w klastrze Struktura klastrowa M. Porter - klastry to geograficzne koncentracje wzajemnie powiązanych przedsiębiorstw, wyspecjalizowanych dostawców (w tym dostawców

Bardziej szczegółowo

CZYNNIKI SUKCESU PPG

CZYNNIKI SUKCESU PPG CZYNNIKI SUKCESU PPG STOSOWANIE UMIEJĘTNOŚCI ZAWODOWYCH Wiedza o biznesie Wiedza specjalistyczna Wiedza o produktach i usługach Wiedza przemysłowa ZARZĄDZANIE REALIZACJĄ ZADAŃ Działanie w perspektywie

Bardziej szczegółowo

Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. Uwarunkowania stosowania koncepcji otwartych innowacji w instytucjach naukowych i badawczo-rozwojowych

Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. Uwarunkowania stosowania koncepcji otwartych innowacji w instytucjach naukowych i badawczo-rozwojowych mgr Aneta Olejniczak Promotor: prof. dr hab. Agnieszka Izabela Baruk Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. Uwarunkowania stosowania koncepcji otwartych innowacji w instytucjach naukowych i badawczo-rozwojowych

Bardziej szczegółowo

WIEDZA. przywołuje pogłębioną wiedzę o różnych środowiskach społecznych kształtujących bezpieczeństwo, ich specyfice i procesach w nich zachodzących

WIEDZA. przywołuje pogłębioną wiedzę o różnych środowiskach społecznych kształtujących bezpieczeństwo, ich specyfice i procesach w nich zachodzących Nazwa kierunku studiów: BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE Poziom kształcenia: studia II stopnia; Profil kształcenia: praktyczny; Obszar nauk społecznych; Dziedziny nauk: nauki społeczne, nauki ekonomiczne, nauki

Bardziej szczegółowo

Symbol EKO S2A_W01 S2A_W02, S2A_W03, S2A_W03 S2A_W04 S2A_W05 S2A_W06 S2A_W07 S2A_W08, S2A_W09 S2A_W10

Symbol EKO S2A_W01 S2A_W02, S2A_W03, S2A_W03 S2A_W04 S2A_W05 S2A_W06 S2A_W07 S2A_W08, S2A_W09 S2A_W10 Załącznik do uchwały nr 73 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 30 stycznia 2013 r. Opis zakładanych efektów kształcenia Nazwa kierunku studiów: Administracja 1. Odniesień efektów kierunkowych do

Bardziej szczegółowo

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PRAWO JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL PRAKTYCZNY

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PRAWO JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL PRAKTYCZNY EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PRAWO JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL PRAKTYCZNY Tabela odniesienia kierunkowych efektów kształcenia do charakterystyk drugiego stopnia Polskiej Ramy Kwalifikacji

Bardziej szczegółowo

ODWZOROWANIE RZECZYWISTOŚCI

ODWZOROWANIE RZECZYWISTOŚCI ODWZOROWANIE RZECZYWISTOŚCI RZECZYWISTOŚĆ RZECZYWISTOŚĆ OBIEKTYWNA Ocena subiektywna OPIS RZECZYWISTOŚCI Odwzorowanie rzeczywistości zależy w dużej mierze od możliwości i nastawienia człowieka do otoczenia

Bardziej szczegółowo

KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA

KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA Załącznik do Uchwały Senatu Politechniki Krakowskiej z dnia 28 czerwca 2017 r. nr 58/d/06/2017 Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki w Krakowie Nazwa wydziału Wydział Inżynierii Środowiska Dziedzina

Bardziej szczegółowo

Badania marketingowe

Badania marketingowe Badania marketingowe Dr hab. prof. SGH Katedra Rynku i Marketingu SGH teresataranko@o2.pl Konsultacje pokój 302 Madalińskiego 6/8 Wtorek -15.00-16.00 Struktura problematyki 1. Definicja i funkcje badań

Bardziej szczegółowo

Jak zostać dobrym analitykiem? Wpisany przez RR Nie, 21 paź 2012

Jak zostać dobrym analitykiem? Wpisany przez RR Nie, 21 paź 2012 Analityk systemów informatycznych to zawód cieszący się w ostatnich latach rosnącą popularnością. Młodych ludzi zachęcają liczne oferty pracy, perspektywa wysokich zarobków i możliwość podnoszenia kwalifikacji.

Bardziej szczegółowo

Procesowa specyfikacja systemów IT

Procesowa specyfikacja systemów IT Procesowa specyfikacja systemów IT BOC Group BOC Information Technologies Consulting Sp. z o.o. e-mail: boc@boc-pl.com Tel.: (+48 22) 628 00 15, 696 69 26 Fax: (+48 22) 621 66 88 BOC Management Office

Bardziej szczegółowo

MATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA

MATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA ZAŁĄCZNIK NR 2 MATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Studia podyplomowe ZARZĄDZANIE FINANSAMI I MARKETING Przedmioty OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Absolwent studiów podyplomowych - ZARZĄDZANIE FINANSAMI I MARKETING:

Bardziej szczegółowo

Etapy życia oprogramowania. Modele cyklu życia projektu. Etapy życia oprogramowania. Etapy życia oprogramowania

Etapy życia oprogramowania. Modele cyklu życia projektu. Etapy życia oprogramowania. Etapy życia oprogramowania Etapy życia oprogramowania Modele cyklu życia projektu informatycznego Organizacja i Zarządzanie Projektem Informatycznym Jarosław Francik marzec 23 Określenie wymagań Testowanie Pielęgnacja Faza strategiczna

Bardziej szczegółowo

MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE

MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE Efekty kształcenia dla kierunku MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE - studia drugiego stopnia - profil ogólnoakademicki Forma Studiów: stacjonarne i niestacjonarne Wydział Gospodarki Międzynarodowej Uniwersytetu

Bardziej szczegółowo

WIEDZA T1P_W06. K_W01 ma podstawową wiedzę o zarządzaniu jako nauce, jej miejscu w systemie nauk i relacjach do innych nauk;

WIEDZA T1P_W06. K_W01 ma podstawową wiedzę o zarządzaniu jako nauce, jej miejscu w systemie nauk i relacjach do innych nauk; SYMBOL Efekty kształcenia dla kierunku studiów: inżynieria zarządzania; Po ukończeniu studiów pierwszego stopnia na kierunku inżynieria zarządzania, absolwent: Odniesienie do obszarowych efektów kształcenia

Bardziej szczegółowo

MODELOWANIE STRATEGII HR. Zwinne podejście do planowania rozwoju HR- Go Model Canvas

MODELOWANIE STRATEGII HR. Zwinne podejście do planowania rozwoju HR- Go Model Canvas MODELOWANIE STRATEGII HR Zwinne podejście do planowania rozwoju HR- Go Model Canvas Projektowanie strategii HR z Go Model Canvas Planowanie rozwoju HR jest bardzo ważnym komponentem strategii organizacyjnej.

Bardziej szczegółowo

Opracowanie produktów spoŝywczych. Podejście marketingowe - Earle Mary, Earle Richard, Anderson Allan. Spis treści. Przedmowa

Opracowanie produktów spoŝywczych. Podejście marketingowe - Earle Mary, Earle Richard, Anderson Allan. Spis treści. Przedmowa Opracowanie produktów spoŝywczych. Podejście marketingowe - Earle Mary, Earle Richard, Anderson Allan Spis treści Przedmowa Część I. Wprowadzenie 1. Kluczowe czynniki sukcesu lub niepowodzenia nowych produktów

Bardziej szczegółowo

Efekty uczenia się na kierunku. Logistyka (studia pierwszego stopnia o profilu praktycznym)

Efekty uczenia się na kierunku. Logistyka (studia pierwszego stopnia o profilu praktycznym) Efekty uczenia się na kierunku Załącznik nr 2 do uchwały nr 412 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 29 maja 2019 r. Logistyka (studia pierwszego stopnia o profilu praktycznym) Tabela 1. Kierunkowe

Bardziej szczegółowo

Badania naukowe. Tomasz Poskrobko. Metodyka badań naukowych

Badania naukowe. Tomasz Poskrobko. Metodyka badań naukowych Badania naukowe Tomasz Poskrobko Metodyka badań naukowych Badania naukowe w szerokim ujęciu etapowy proces twórczych czynności, przebiegający od ustalenia i powzięcia decyzji o rozwiązaniu problemu badawczego,

Bardziej szczegółowo

Wykład 2 Rola otoczenia w procesie formułowania strategii organizacji

Wykład 2 Rola otoczenia w procesie formułowania strategii organizacji Dr inż. Aleksander Gwiazda Zarządzanie strategiczne Wykład 2 Rola otoczenia w procesie formułowania strategii organizacji Plan wykładu Koncepcja otoczenia przedsiębiorstwa Metoda SWOT Cele przedsiębiorstwa

Bardziej szczegółowo

Społeczna odpowiedzialnośd biznesu w projektach ekoinnowacyjnych. Maciej Bieokiewicz

Społeczna odpowiedzialnośd biznesu w projektach ekoinnowacyjnych. Maciej Bieokiewicz 2011 Społeczna odpowiedzialnośd biznesu w projektach ekoinnowacyjnych Maciej Bieokiewicz Koncepcja Społecznej Odpowiedzialności Biznesu Społeczna Odpowiedzialnośd Biznesu (z ang. Corporate Social Responsibility,

Bardziej szczegółowo

INŻYNIERIA I MARKETING dlaczego są sobie potrzebne?

INŻYNIERIA I MARKETING dlaczego są sobie potrzebne? POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA I EKONOMII Międzynarodowa Konferencja Naukowo-techniczna PROGRAMY, PROJEKTY, PROCESY zarządzanie, innowacje, najlepsze praktyki INŻYNIERIA I MARKETING dlaczego

Bardziej szczegółowo

O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ

O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ Wykład 7. O badaniach nad sztuczną inteligencją Co nazywamy SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ? szczególny rodzaj programów komputerowych, a niekiedy maszyn. SI szczególną własność

Bardziej szczegółowo

MANAGER INNOWACJI MODUŁY WARSZTATOWE

MANAGER INNOWACJI MODUŁY WARSZTATOWE MANAGER INNOWACJI MODUŁY WARSZTATOWE WARSZTAT I-A PRAWNO-TEORETYCZNE PODSTAWY PROJEKTÓW INNOWACYJNYCH Czym jest innowacja? Możliwe źródła Wewnętrzne i zewnętrzne źródła informacji o innowacji w przedsiębiorstwie.

Bardziej szczegółowo

Kierunki wspierania. Wyniki projektu Insight 2030

Kierunki wspierania. Wyniki projektu Insight 2030 Warszawa, 1 marca 2012 Kierunki wspierania innowacyjności ci przedsiębiorstw. Wyniki projektu Insight 2030 Beata Lubos, Naczelnik Wydziału Polityki Innowacyjności, Departament Rozwoju Gospodarki, Ministerstwo

Bardziej szczegółowo

Poznawcze i innowacyjne aspekty zarządzania wiedzą w organizacji. Halina Tomalska

Poznawcze i innowacyjne aspekty zarządzania wiedzą w organizacji. Halina Tomalska VI konferencja Innowacja i kooperacja symbioza nauki i biznesu WSB NLU, Nowy Sącz, 20.01.2012 r. Poznawcze i innowacyjne aspekty zarządzania wiedzą w organizacji Halina Tomalska I. Co myśleć o procesach

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia dla kierunku Prawno-ekonomicznego

Efekty kształcenia dla kierunku Prawno-ekonomicznego II. Efekty kształcenia dla kierunku Prawno-ekonomicznego Poziom kształcenia: studia pierwszego stopnia Profil: ogólnoakademicki Dyscyplina: prawo i ekonomia Forma studiów: stacjonarne Tytuł zawodowy uzyskiwany

Bardziej szczegółowo

OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA

OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Załącznik nr 1 do uchwały nr 17/II/2018 Senatu UJ z 28 lutego 2018 r. Nazwa Wydziału: Nauk o Zdrowiu Nazwa kierunku studiów: organizacja i ekonomika ochrony zdrowia

Bardziej szczegółowo

SPECYFIKA PRZYWÓDZTWA EDUKACYJNEGO I KOMPETENCJE POLSKICH DYREKTORÓW

SPECYFIKA PRZYWÓDZTWA EDUKACYJNEGO I KOMPETENCJE POLSKICH DYREKTORÓW Prezentacja przedstawiona podczas VIII Kongresu Zarządzania Oświatą, OSKKO, Warszawa 25-27.09.2013 www.oskko.edu.pl/kongres/ SPECYFIKA PRZYWÓDZTWA EDUKACYJNEGO I KOMPETENCJE POLSKICH DYREKTORÓW DR ROMAN

Bardziej szczegółowo

Karta monitorowania wzmacniania umiejętności i kompetencji praktycznych w branży opiekuńczo-wychowawczej

Karta monitorowania wzmacniania umiejętności i kompetencji praktycznych w branży opiekuńczo-wychowawczej Umiejętności Rozwijanie specjalistycznych umiejętności z zakresu: K_U01 Obserwowania, wyszukiwania, przetwarzania informacji na temat zjawisk społecznych oraz umiejętności ich interpretowania z punktu

Bardziej szczegółowo

I. Szczegółowe efekty kształcenia Administracja I o

I. Szczegółowe efekty kształcenia Administracja I o I. Szczegółowe efekty kształcenia Administracja I o Założenia ogólne 1. Nazwa kierunku studiów: Administracja 2. Nazwy specjalności kształcenia tworzonych w ramach kierunku: administracja publiczna i administracja

Bardziej szczegółowo

Spis treści. 00 Red. Spis tresci. Wstep..indd 5 2009 12 02 10:52:08

Spis treści. 00 Red. Spis tresci. Wstep..indd 5 2009 12 02 10:52:08 Spis treści Wstęp 9 Rozdział 1. Wprowadzenie do zarządzania projektami 11 1.1. Istota projektu 11 1.2. Zarządzanie projektami 19 1.3. Cykl życia projektu 22 1.3.1. Cykl projektowo realizacyjny 22 1.3.2.

Bardziej szczegółowo

Sieć społeczna przedsiębiorcy w teorii i praktyce zarządzania małą firmą

Sieć społeczna przedsiębiorcy w teorii i praktyce zarządzania małą firmą 1 2 Politechnika Częstochowska Piotr Tomski Sieć społeczna przedsiębiorcy w teorii i praktyce zarządzania małą firmą Monografia Częstochowa 2016 3 Recenzenci: Prof. dr hab. inż. Stanisław Nowosielski Prof.

Bardziej szczegółowo

Kreatywność w zarządzaniu projektami

Kreatywność w zarządzaniu projektami Anna Nowakowska Kreatywność w zarządzaniu projektami Dane adresowe Symetria Agencja e-biznes i dom mediowy ul. Wyspiańskiego 10/4 60-749 Poznań Kontakt tel.: 061 864 36 55 faks: 061 864 36 55 e-mail: symetria@symetria.pl

Bardziej szczegółowo

SPOTKANIE INFORMACYJNO-PROMOCYJNE na temat projektów innowacyjnych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

SPOTKANIE INFORMACYJNO-PROMOCYJNE na temat projektów innowacyjnych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki SPOTKANIE INFORMACYJNO-PROMOCYJNE na temat projektów innowacyjnych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Poznao, 29 września 2010 r. Czym jest innowacyjnośd nowym lepszym skuteczniejszym efektywniejszym

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie projektami. Wykład 2 Zarządzanie projektem

Zarządzanie projektami. Wykład 2 Zarządzanie projektem Zarządzanie projektami Wykład 2 Zarządzanie projektem Plan wykładu Definicja zarzadzania projektami Typy podejść do zarządzania projektami Cykl życia projektu/cykl zarządzania projektem Grupy procesów

Bardziej szczegółowo

Umiejscowienie kierunku w obszarach kształcenia Kierunek kształcenia prawno-ekonomiczny należy do obszaru kształcenia w zakresie nauk społecznych.

Umiejscowienie kierunku w obszarach kształcenia Kierunek kształcenia prawno-ekonomiczny należy do obszaru kształcenia w zakresie nauk społecznych. Efekty kształcenia dla kierunku PRAWNO-EKONOMICZNEGO studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Forma studiów: stacjonarne Studia prowadzone wspólnie przez Wydział Ekonomii Uniwersytetu Ekonomicznego

Bardziej szczegółowo

OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW UCZENIA SIĘ NAZWA KIERUNKU STUDIÓW: Administracja POZIOM STUDIÓW: studia II stopnia PROFIL STUDIÓW: ogólnoakademicki

OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW UCZENIA SIĘ NAZWA KIERUNKU STUDIÓW: Administracja POZIOM STUDIÓW: studia II stopnia PROFIL STUDIÓW: ogólnoakademicki OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW UCZENIA SIĘ NAZWA KIERUNKU STUDIÓW: Administracja POZIOM STUDIÓW: studia II stopnia PROFIL STUDIÓW: ogólnoakademicki Opis zakładanych efektów uczenia się uwzględnia uniwersalne

Bardziej szczegółowo

ROZWÓJ INNOWACYJNOŚCI I AMBITNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI 1

ROZWÓJ INNOWACYJNOŚCI I AMBITNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI 1 ROZWÓJ INNOWACYJNOŚCI I AMBITNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI Anna Macko Centrum Psychologii Ekonomicznej i Badań Decyzji WSPiZ im. L. Koźmińskiego ROZWÓJ INNOWACYJNOŚCI I AMBITNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI 1 Ambitna przedsiębiorczość

Bardziej szczegółowo

Organizacyjny aspekt projektu

Organizacyjny aspekt projektu Organizacyjny aspekt projektu Zarządzanie funkcjonalne Zarządzanie między funkcjonalne Osiąganie celów poprzez kierowanie bieżącymi działaniami Odpowiedzialność spoczywa na kierownikach funkcyjnych Efektywność

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia dla kierunku POLITYKA SPOŁECZNA

Efekty kształcenia dla kierunku POLITYKA SPOŁECZNA Efekty kształcenia dla kierunku POLITYKA SPOŁECZNA studia drugiego stopnia profil ogólnoakademicki Forma studiów: stacjonarne i niestacjonarne Wydział Ekonomii Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu Umiejscowienie

Bardziej szczegółowo

Screening i ranking technologii

Screening i ranking technologii Screening i ranking technologii Maciej Psarski Uniwersytet Łódzki Centrum Transferu Technologii Screening i ranking Selekcja idei, technologii, opcji, możliwości, rynków, Na wczesnych etapach rozwoju przedsięwzięcia

Bardziej szczegółowo

Innowacyjność i nauka to nie to samo czyli jakiej polityki innowacyjności potrzeba w Polsce?

Innowacyjność i nauka to nie to samo czyli jakiej polityki innowacyjności potrzeba w Polsce? Innowacyjność i nauka to nie to samo czyli jakiej polityki innowacyjności potrzeba w Polsce? Wojciech Cellary Katedra Technologii Informacyjnych Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Mansfelda 4, 60-854 Poznań

Bardziej szczegółowo

MARKETINGOWY SYSTEM INFORMACJI

MARKETINGOWY SYSTEM INFORMACJI MARKETINGOWY SYSTEM INFORMACJI INFORMACJA MARKETINGOWA...... (jako specyficzny rodzaj informacji zarządczej) to wszelka informacja wykorzystywana w procesie marketingowego zarządzania przedsiębiorstwem,

Bardziej szczegółowo

G. Morgan, Obrazy organizacji, Warszawa 1997

G. Morgan, Obrazy organizacji, Warszawa 1997 3. Metafory organizacyjne Morgana G. Morgan, Obrazy organizacji, Warszawa 1997 przedstawia specyficzny sposób postrzegania, myślenia i mówienia o organizacji; ujmuje istotę utrwalonego typu doświadczenia

Bardziej szczegółowo

TRENING KOMPETENCJI MENEDŻERSKICH

TRENING KOMPETENCJI MENEDŻERSKICH TRENING KOMPETENCJI MENEDŻERSKICH Przykładowy program szkolenia Dzień Sesja 1: Wprowadzenie do zarządzania strategicznego Definicje i podstawowe terminy z zakresu zarządzania strategicznego Interesariusze

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI Rozdział 1 Wstęp, czyli o zarządzaniu przez rozwój Rozdział 2 Rozwój organizacyjny szkół

SPIS TREŚCI Rozdział 1 Wstęp, czyli o zarządzaniu przez rozwój Rozdział 2 Rozwój organizacyjny szkół SPIS TREŚCI Rozdział 1 Wstęp, czyli o zarządzaniu przez rozwój... 7 Rozdział 2 Rozwój organizacyjny szkół... 13 Rozdział 3 Sposoby pozyskiwania osób uczestniczących w procesie rozwoju organizacji... 34

Bardziej szczegółowo

Opis kierunkowych efektów kształcenia

Opis kierunkowych efektów kształcenia Efekty kształcenia na kierunku Opis kierunkowych efektów kształcenia Odniesienie efektów kształcenia do obszaru wiedzy Filozofia bezpieczeństwa (W, Ćw, S, B) Geografia bezpieczeństwa (W, Ćw, S, B) Historia

Bardziej szczegółowo

posiada podstawową wiedzę o instytucjonalnych uwarunkowaniach polityki społecznej.

posiada podstawową wiedzę o instytucjonalnych uwarunkowaniach polityki społecznej. Efekty kształcenia dla kierunku POLITYKA SPOŁECZNA studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Forma studiów: stacjonarne i niestacjonarne Wydział Ekonomii Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu Umiejscowienie

Bardziej szczegółowo

Kierowanie zespołem naukowym

Kierowanie zespołem naukowym Kierowanie zespołem naukowym Wojciech Cellary Katedra Technologii Informacyjnych Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Mansfelda 4, 60-854 Poznań cellary@kti.ue.poznan.pl www.kti.ue.poznan.pl (c) W. Cellary

Bardziej szczegółowo

Kierunki rozwoju firmy Decyzje o wyborze rynków Decyzje inwestycyjne Rozwój nowych produktów Pozycjonowanie. Marketing strategiczny

Kierunki rozwoju firmy Decyzje o wyborze rynków Decyzje inwestycyjne Rozwój nowych produktów Pozycjonowanie. Marketing strategiczny Badania marketingowe dr Grzegorz Mazurek Istota badań Podejmowanie decyzji odbywa się na bazie doświadczenia, wiedzy oraz intuicji. Podejmowanie decyzji wiąże się automatycznie z ryzykiem poniesienia porażki

Bardziej szczegółowo

Region i jego rozwój w warunkach globalizacji

Region i jego rozwój w warunkach globalizacji Region i jego rozwój w warunkach globalizacji Jacek Chądzyński Aleksandra Nowakowska Zbigniew Przygodzki faktycznie żyjemy w dziwacznym kręgu, którego środek jest wszędzie, a obwód nigdzie (albo może na

Bardziej szczegółowo

Karta monitorowania wzmacniania umiejętności i kompetencji Praktycznych w obszarze zarządzanie zasobami ludzkimi

Karta monitorowania wzmacniania umiejętności i kompetencji Praktycznych w obszarze zarządzanie zasobami ludzkimi KZ_U01 Obserwacji, KZ_U01 Dokonywania interpretacji i wyjaśniania obserwacji zjawisk i zjawisk społecznych oraz procesów w zakresie wzajemnych relacji między zarządzania personelem zjawiskami społecznymi

Bardziej szczegółowo

3. Koncepcja benchmarkingu i możliwości jej stosowania w szkolnictwie wyższym

3. Koncepcja benchmarkingu i możliwości jej stosowania w szkolnictwie wyższym 3. Koncepcja benchmarkingu i możliwości jej stosowania w szkolnictwie wyższym Joanicjusz Nazarko, Katarzyna Kuźmicz, Elżbieta Szubzda, Joanna Urban Pojęcie benchmarkingu należy ściśle łączyć z imperatywem

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia dla kierunku studiów LOGISTYKA studia pierwszego stopnia profil praktyczny

Efekty kształcenia dla kierunku studiów LOGISTYKA studia pierwszego stopnia profil praktyczny Załącznik do uchwały Nr XXIII 5.5/13 Senatu UMCS z dnia 27 lutego 2013 r. Efekty kształcenia dla kierunku studiów LOGISTYKA studia pierwszego stopnia profil praktyczny Umiejscowienie kierunku w obszarze

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp... 11

Spis treści. Wstęp... 11 Wstęp.... 11 Rozdział 1. Przedmiot, ewolucja i znaczenie zarządzania kadrami (Tadeusz Listwan)... 15 1.1. Pojęcie zarządzania kadrami.................................. 15 1.2. Cele i znaczenie zarządzania

Bardziej szczegółowo

Faza Określania Wymagań

Faza Określania Wymagań Faza Określania Wymagań Celem tej fazy jest dokładne określenie wymagań klienta wobec tworzonego systemu. W tej fazie dokonywana jest zamiana celów klienta na konkretne wymagania zapewniające osiągnięcie

Bardziej szczegółowo

Nazwa metodologia nauki etymologicznie i dosłownie znaczy tyle, co nauka o metodach badań.

Nazwa metodologia nauki etymologicznie i dosłownie znaczy tyle, co nauka o metodach badań. Nazwa metodologia nauki etymologicznie i dosłownie znaczy tyle, co nauka o metodach badań. Metoda dedukcji i indukcji w naukach społecznych: Metoda dedukcji: 1. Hipoteza 2. Obserwacja 3. Przyjęcie lub

Bardziej szczegółowo

Przegląd problemów doskonalenia systemów zarządzania przedsiębiorstwem

Przegląd problemów doskonalenia systemów zarządzania przedsiębiorstwem Przegląd problemów doskonalenia systemów zarządzania przedsiębiorstwem Przegląd problemów doskonalenia systemów zarządzania przedsiębiorstwem pod redakcją Adama Stabryły Kraków 2011 Książka jest rezultatem

Bardziej szczegółowo

Podstawy zarządzania

Podstawy zarządzania Podstawy zarządzania mgr Magdalena Marczewska TiMO (Zakład Teorii i Metod Organizacji) Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego mmarczewska@wz.uw.edu.pl Rozwiązywanie problemów decyzyjnych Manager

Bardziej szczegółowo

1. Nazwa kierunku: Ekonomia społeczna (studia I stopnia) 2. Obszar/y kształcenia: Obszar nauk społecznych 3. Wskazanie dziedziny nauki, do której

1. Nazwa kierunku: Ekonomia społeczna (studia I stopnia) 2. Obszar/y kształcenia: Obszar nauk społecznych 3. Wskazanie dziedziny nauki, do której 1. Nazwa kierunku: Ekonomia społeczna (studia I stopnia) 2. Obszar/y kształcenia: Obszar nauk społecznych 3. Wskazanie dziedziny nauki, do której odnoszą się kierunkowe efekty kształcenia: dziedzina nauk

Bardziej szczegółowo

opracowanie 3 nowoczesnych metod służących identyfikacji, opisowi oraz optymalizacji procesów zarządzania w JST.

opracowanie 3 nowoczesnych metod służących identyfikacji, opisowi oraz optymalizacji procesów zarządzania w JST. Realizacja złożonych celów administracji publicznej wymaga skutecznego zarządzania i koordynacji. Coraz większe znaczenie w administracji państwowej, samorządowej, instytucjach państwowych nabierają rozwiązania

Bardziej szczegółowo

Matryca weryfikacji efektów kształcenia - studia III stopnia

Matryca weryfikacji efektów kształcenia - studia III stopnia Ocena publicznej obrony pracy doktorskiej Ocena rozprawy doktorskiej Ocena opublikowanych prac naukowych Ocena uzyskanych projektów badawczych Ocena przygotowania referatu na konferencję Ocena wystąpienia

Bardziej szczegółowo

Klastry- podstawy teoretyczne

Klastry- podstawy teoretyczne Klastry- podstawy teoretyczne Dr inż. Anna Szerenos Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Produkcji Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego, Program Innet Plan prezentacji Koncepcja klastra

Bardziej szczegółowo

Badania Marketingowe. Zajęcia 1 Wprowadzenie do badao marketingowych

Badania Marketingowe. Zajęcia 1 Wprowadzenie do badao marketingowych Badania Marketingowe Zajęcia 1 Wprowadzenie do badao marketingowych Definicje badao marketingowych Badanie marketingowe to systematyczne projektowanie, zbieranie, prezentowanie danych i wyników badao istotnie

Bardziej szczegółowo

Summary in Polish. Fatimah Mohammed Furaiji. Application of Multi-Agent Based Simulation in Consumer Behaviour Modeling

Summary in Polish. Fatimah Mohammed Furaiji. Application of Multi-Agent Based Simulation in Consumer Behaviour Modeling Summary in Polish Fatimah Mohammed Furaiji Application of Multi-Agent Based Simulation in Consumer Behaviour Modeling Zastosowanie symulacji wieloagentowej w modelowaniu zachowania konsumentów Streszczenie

Bardziej szczegółowo

Budowanie skutecznego zespołu przez product managera

Budowanie skutecznego zespołu przez product managera Budowanie skutecznego zespołu przez product managera Na czym polega specyfika zespołu kierowanego przez product managera? Grupa jako system Jednostki Struktura grupy wielkość normy model interakcji role

Bardziej szczegółowo

MODEL KOMPETENCYJNY DYREKTORA

MODEL KOMPETENCYJNY DYREKTORA MODEL KOMPETENCYJNY DYREKTORA JAKO NARZĘDZIE WSPOMAGAJĄCE ZARZĄDZANIE PLACÓWKĄ ZARZĄDZANIE PO WROCŁAWSKU prof. UWr Kinga Lachowicz-Tabaczek Instytut Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego, HR Projekt Wrocław

Bardziej szczegółowo

Proces informacyjny. Janusz Górczyński

Proces informacyjny. Janusz Górczyński Proces informacyjny Janusz Górczyński 1 Proces informacyjny, definicja (1) Pod pojęciem procesu informacyjnego rozumiemy taki proces semiotyczny, ekonomiczny i technologiczny, który realizuje co najmniej

Bardziej szczegółowo

Kwestionariusz dla :

Kwestionariusz dla : Wsparcie Przedsiębiorczości Społecznej w Europie Kwestionariusz dla : osób prowadzących przedsiębiorstwa społeczne ekspertów/trenerów z obszaru ekonomii społecznej, przedsiębiorczości i zarządzania osób

Bardziej szczegółowo

Efekty uczenia się na kierunku. Bezpieczeństwo Narodowe (studia drugiego stopnia o profilu praktycznym)

Efekty uczenia się na kierunku. Bezpieczeństwo Narodowe (studia drugiego stopnia o profilu praktycznym) Kod efektu kierunkowego Załącznik nr 2 do uchwały nr 418 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 29 maja 2019 r. Efekty uczenia się na kierunku Bezpieczeństwo Narodowe (studia drugiego stopnia o profilu

Bardziej szczegółowo

Czynniki wzrostu innowacyjności regionu i przedsiębiorstw

Czynniki wzrostu innowacyjności regionu i przedsiębiorstw Czynniki wzrostu innowacyjności regionu i przedsiębiorstw prof. dr hab. Krystyna Poznańska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Katedra Zarządzania Innowacjami Poziom innowacyjności Polski na tle UE W raporcie

Bardziej szczegółowo

Natalia Gorynia-Pfeffer STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ

Natalia Gorynia-Pfeffer STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ Natalia Gorynia-Pfeffer STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ Instytucjonalne uwarunkowania narodowego systemu innowacji w Niemczech i w Polsce wnioski dla Polski Frankfurt am Main 2012 1 Instytucjonalne uwarunkowania

Bardziej szczegółowo

O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ

O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ Jak określa się inteligencję naturalną? Jak określa się inteligencję naturalną? Inteligencja wg psychologów to: Przyrodzona, choć rozwijana w toku dojrzewania i uczenia

Bardziej szczegółowo

Społecznie odpowiedzialne zarządzanie w organizacjach publicznych. Teza cele konstrukcja realizacja

Społecznie odpowiedzialne zarządzanie w organizacjach publicznych. Teza cele konstrukcja realizacja Dr Grzegorz Baran, Instytut Spraw Publicznych UJ Społecznie odpowiedzialne zarządzanie w organizacjach publicznych Teza cele konstrukcja realizacja Teza Zakorzenienie modelu działania organizacji publicznej

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia dla kierunku Administracja. Wydział Prawa i Administracji Uczelni Łazarskiego

Efekty kształcenia dla kierunku Administracja. Wydział Prawa i Administracji Uczelni Łazarskiego Efekty kształcenia dla kierunku Administracja Wydział Prawa i Administracji Uczelni Łazarskiego II stopień Umiejscowienie kierunku w obszarach kształcenia Kierunek studiów Administracja należy do obszaru

Bardziej szczegółowo

Analiza i projektowanie oprogramowania. Analiza i projektowanie oprogramowania 1/32

Analiza i projektowanie oprogramowania. Analiza i projektowanie oprogramowania 1/32 Analiza i projektowanie oprogramowania Analiza i projektowanie oprogramowania 1/32 Analiza i projektowanie oprogramowania 2/32 Cel analizy Celem fazy określania wymagań jest udzielenie odpowiedzi na pytanie:

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW

PODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW PODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW Część 5. Mgr Michał AMBROZIAK Wydział Zarządzania Uniwersytet Warszawski Warszawa, 2007 Prawa autorskie zastrzeżone. Niniejszego opracowania nie wolno kopiować ani

Bardziej szczegółowo

Opis efektu kształcenia dla programu kształcenia

Opis efektu kształcenia dla programu kształcenia TABELA ODNIESIEŃ EFEKTÓW KSZTAŁCENIA OKREŚLONYCH DLA PROGRAMU KSZTAŁCENIA DO EFEKTÓW KSZTAŁCENIA OKREŚLONYCH DLA OBSZARU KSZTAŁCENIA I PROFILU STUDIÓW PROGRAM KSZTAŁCENIA: Kierunek Fizyka Techniczna POZIOM

Bardziej szczegółowo

Szczegółowe efekty kształcenia i ich odniesienie do efektów dla obszaru nauk społecznych na kierunku administracja studia I stopnia.

Szczegółowe efekty kształcenia i ich odniesienie do efektów dla obszaru nauk społecznych na kierunku administracja studia I stopnia. Szczegółowe efekty kształcenia i ich odniesienie do efektów dla obszaru nauk społecznych na kierunku administracja studia I stopnia. Objaśnienie oznaczeń w symbolach: K kierunkowe efekty kształcenia W

Bardziej szczegółowo

Przedszkole Nr 30 - Śródmieście

Przedszkole Nr 30 - Śródmieście RAPORT OCENA KONTROLI ZARZĄDCZEJ Przedszkole Nr 30 - Śródmieście raport za rok: 2016 Strona 1 z 12 I. WSTĘP: Kontrolę zarządczą w jednostkach sektora finansów publicznych stanowi ogół działań podejmowanych

Bardziej szczegółowo

WSHiG Karta przedmiotu/sylabus

WSHiG Karta przedmiotu/sylabus WSHiG Karta przedmiotu/sylabus KIERUNEK SPECJALNOŚĆ TRYB STUDIÓW SEMESTR Turystyka i Rekreacja Hotelarstwo i Gastronomia, Obsługa ruchu Turystycznego, Zarządzanie i Marketing w Hotelarstwie, Gastronomii

Bardziej szczegółowo

Narzędzia myślenia Słowa - wyobrażenia - pojęcia Wiesław Gdowicz

Narzędzia myślenia Słowa - wyobrażenia - pojęcia Wiesław Gdowicz Narzędzia myślenia Słowa - wyobrażenia - pojęcia Wiesław Gdowicz Einstein nie prowadził eksperymentów. Był fizykiem teoretycznym. Zestawiał znane fakty i szczegółowe zasady i budował z nich teorie, które

Bardziej szczegółowo

Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność biznesu a dokonania przedsiębiorstwa

Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność biznesu a dokonania przedsiębiorstwa Prof. dr hab. Edward Nowak Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Katedra Rachunku Kosztów, Rachunkowości Zarządczej i Controllingu Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność

Bardziej szczegółowo

Pomiar i doskonalenie jakości procesów usługowych, metody oceny procesu usługowego- SERIQUAL, CIT, CSI.

Pomiar i doskonalenie jakości procesów usługowych, metody oceny procesu usługowego- SERIQUAL, CIT, CSI. Anna Jurek 133846 Izabela Sokołowska 133991 Gr. Pon. P godz. 15.15 Procesowe Zarządzanie Przedsiębiorstwem- seminarium. Pomiar i doskonalenie jakości procesów usługowych, metody oceny procesu usługowego-

Bardziej szczegółowo

Zaplanować projekt fundraisingowy i przeprowadzić go przez wszystkie etapy realizacji nie tracąc z pola widzenia założonych efektów;

Zaplanować projekt fundraisingowy i przeprowadzić go przez wszystkie etapy realizacji nie tracąc z pola widzenia założonych efektów; Celem szkolenia Zarządzanie projektem fundraisingowym jest nabycie przez uczestników wiedzy, umiejętności oraz kompetencji w zakresie planowania i osiągania celów projektowych. Uczestnik pozna i nauczy

Bardziej szczegółowo

Nazwa Wydziału Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa modułu kształcenia Kod modułu Język kształcenia Efekty kształcenia dla modułu kształcenia

Nazwa Wydziału Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa modułu kształcenia Kod modułu Język kształcenia Efekty kształcenia dla modułu kształcenia Nazwa Wydziału Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa modułu kształcenia Kod modułu Język kształcenia Efekty kształcenia dla modułu kształcenia Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej Instytut Przedsiębiorczości

Bardziej szczegółowo

SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA INNOWACYJNOŚCI. dr Jagoda Mrzygłocka- Chojnacka

SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA INNOWACYJNOŚCI. dr Jagoda Mrzygłocka- Chojnacka SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA INNOWACYJNOŚCI dr Jagoda Mrzygłocka- Chojnacka PYTANIE O INNOWACYJNOŚĆ Pytanie o innowacyjność jest pytaniem o warunki powstawania innowacji oraz ich upowszechnienia. Innowacyjność

Bardziej szczegółowo