POLSKIE TOWARZYSTWO OCHRONY PTAKÓW

Transkrypt

1 POLSKIE TOWARZYSTWO OCHRONY PTAKÓW Sekretariat PTOP; ul. Ciepła 17; Białystok P O L S K I E T O W A R Z Y S T W O O C Ó W H R O N Y P T A K PROJEKT WYKONAWCZY na wykonanie budowli hydrotechnicznych dla celów retencyjnych planowanych dla kompensacji przyrodniczej w związku z negatywnym oddziaływaniem przebudowy drogi krajowej nr 22 na odcinku Elbląg - Grzechotki w OSO Natura 2000 Ostoja Warmińska PLB GMINA: BRANIEWO, POWIAT BRANIEWSKI Obręb Wola Lipowska działki nr: 288, 283 i Krasnolipie dz. nr 38/1 Projektant: mgr inż. Włodzimierz Stepaniuk specjalność budowlana melioracje wodne Nr 291/72/73/BŁ Białystok, listopad 2007r.

2 SPIS TREŚCI CZĘŚĆ OPISOWA... 3 Wiadomości wstępne... 3 Materiały wyjściowe... 3 Opis obszaru pod względem hydrograficznym... 4 Syntetyczny opis techniczny projektowanych urządzeń... 4 Podstawowe dane techniczne budowli hydrotechnicznych dla celów małej retencji... 6 Wytyczne do wykonawstwa i bhp... 7 Wskazanie elementów zagospodarowania terenów, które mogą stwarzać zagrożenie BIOZ... 8 ZAŁĄCZNIKI GRAFICZNE 1. Mapa lokalizacji inwestycji w skali 1:5000 szt Mapa zasięgu oddziaływania i lokalizacji w skali 1: szt Rysunek progu-bystrotoku w skali 1: 20 szt Rysunek progu ze ścianką szczelną w skali 1:50 szt Rysunek podwyższenia drogi z brodem w skali 1:50 szt Rysunek brodu w skali 1:50 szt. 1 2

3 CZĘŚĆ OPISOWA Wiadomości wstępne Projekt wykonawczy budowli hydrotechnicznych dla celów małej retencji planowanych dla kompensacji przyrodniczej w związku z negatywnym oddziaływaniem przebudowy drogi krajowej nr 22 na odcinku Elbląg - Grzechotki w OSO Natura 2000 Ostoja Warmińska PLB , zlokalizowanych na terenie gminy Braniewo, pow. braniewski, woj. warmińsko-mazurskie opracowany przez Pana mgr inż. Włodzimierza Stepaniuka z Polskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków. Przyspieszony odpływ wody spowodowany aktywnością gospodarczą człowieka powoduje z każdym rokiem obniżanie się poziomu wód gruntowych, a w konsekwencji przesuszenie terenu oraz zmniejszenie się różnorodności biologicznej. W celu przeciwdziałania temu zjawisku projektuje się budowle hydrotechniczne dla celów małej retencji, które tworzą lub zwiększają możliwości gromadzenia (retencjonowania) wody na obszarach powstawania zasobów, w wyniku opadów atmosferycznych. Jak wynika z szeregu opracowań naukowych zwiększenie uwilgotnienia terenu w kompleksach leśnych sprzyja zarówno zwiększeniu ilości gatunków awifauny, jak też wzrostowi lęgowych populacji gatunków już zasiedlających dany teren. Ponadto budowle hydrotechniczne dla celów małej retencji przyczyniają się do zapewnienia optymalnych warunków do produkcji leśnej, ochrony przeciwpożarowej, biologicznego zróżnicowania siedlisk leśnych, a także zachowania fauny i flory związanej z danym terenem. Materiały wyjściowe Przy opracowaniu projektu budowlanego wykonania urządzeń małej retencji wykorzystano następujące materiały: 1. Mapy topograficzne w skali 1: Mapy topograficzne w skali 1: Hydrologia K. Dębski 4. Hydrologia ogólna Z. Pazdro 5. Melioracje wodne Cz. Zakaszewski 6. Gruntoznawstwo techniczne W. Kollis 7. Mapa izolinii średnich i niskich spływów jednostkowych Stachy, Herbst, Orsztynowicz 8. Ochrona środowiska w budownictwie wodnym A. Żbikowski, J. Żelazo 9. Warunki techniczne prowadzenia robót z zakresu melioracji i gospodarki wodnej na terenach o szczególnych wartościach przyrodniczych zespół pod kier. prof. dr hab. P. Ilnickiego. 10. Zasady odbudowy i budowy urządzeń małej retencji Min. Rol. CBSiPWM Warszawa 11. Badania terenowe własne dotyczące rowów, lokalizacji istniejących budowli, dróg, roślinności, uwilgotnienia, użytkowania i pomiarów przekrojów poprzecznych w miejscach posadowienia projektowanych budowli hydrotechnicznych dla celów małej retencji oraz wierceń świdrem ręcznym w miejscach posadowienia obiektów. 3

4 Opis obszaru pod względem hydrograficznym Położenie geograficzne Rozpatrywany teren według rejonizacji przyrodniczo- leśnej położony jest w Krainie II Mazursko- Podlaskiej, Dzielnicy I Pojezierza Mazurskiego, makroregion Nizina Staropruska, mezoregionie Wzniesień Górowskich. Klimat, opady atmosferyczne Klimat tych terenów jest surowy, z częstymi zmianami pogody. Czas trwania okresu wegetacyjnego wynosi około dni. Średnia roczna temperatura wynosi 6,50 st. C, a średnia temperatura okresu wegetacyjnego 12 st. C. Roczna ilość opadów wynosi ponad 600 mm, przy czym około 65% opadów przypada na okres od kwietnia do września. Wiatry na terenie Nadleśnictwa mają głównie kierunek zachodni, lub zbliżony do zachodniego. Opis hydrograficzny Rozpatrywany teren położony jest w zlewni rzeki Banówka. Rowy, na których projektowane są budowli hydrotechnicznych dla celów małej retencji należą do Nadleśnictwa z odpływem do sieci melioracyjnej lub bezpośrednio do rzeki Banówki. Sytuacja taka powoduje, że odpływ wody z tych fragmentów lasu Nadleśnictwa Zaporowo odbywa się bez większych przeszkód. Obecny stopień zachowania rowów pozwala nadal skutecznie odwadniać i osuszać przyległy teren, w tym teren objęty projektem. Rowy prowadzące wiosną wodę w miesiącu czerwcu posiadają przepływy bardzo niskie, a w lipcu i sierpniu przesychają. Zebrane i przedstawione dane wskazują, że naturalna retencja tych fragmentu lasu jest w sposób znaczny zakłócona. Budowa przetamowań z materiałów naturalnych miejscowego pochodzenia wydatnie zwiększy możliwości retencjonowania wody w ciekach. W tym celu projektuje się wykonanie budowli hydrotechnicznych dla celów małej retencji, które będą służyły spowolnieniu odpływu oraz gromadzeniu (retencjonowaniu) wody powyżej każdego progu zlokalizowanych na rowach. Rowy, na których zlokalizowane są budowle posiadają mały spadek dna i stwarzają korzystne warunki do budowy urządzeń, służących spowolnieniu odpływu i zwiększaniu zasobów wody. Syntetyczny opis techniczny projektowanych urządzeń Opracowanie projektu wykonawczego poprzedzone zostało rozpoznaniem terenowym w celu uściślenia lokalizacji budowli hydrotechnicznych dla celów małej retencji i wyboru odpowiedniego przekroju poprzecznego koryta. W miejscach lokalizacji każdego obiektu wykonano pomiary przekrojów poprzecznych koryt oraz terenu przyległego. Uwzględniając warunki terenowe, charakterystykę budowy geologicznej oraz warunki gruntowo - wodne zaprojektowano następujące budowli hydrotechnicznych dla celów małej retencji: - próg bystrotok szt. 1; - grobla oporowa z rowem opaskowym szt. 1; - próg szt. 1; - grobla podwyższenie drogi szt.2; Projekt wykonawczy budowli hydrotechnicznych opracowany został dla obiektów wskazanych w Projekcie uzupełnienia planowanej kompensacji przyrodniczej i monitoringu w związku z prognozowanym oddziaływaniem przebudowy drogi krajowej nr 22 na odcinku Elbląg- Grzechotki w obrębie Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Ostoja Warmińska PLB 4

5 280015, wykonanym w sierpniu 2007r. przez zespół autorski w składzie: dr hab. Roch Mackowicz, prof. dr hab. Czesław Hołdyński, dr Lucjan Kleinschmidt. Projekt kompensacji zakłada przeprowadzenie retencyjnych zabiegów hydrotechnicznych na czterech powierzchniach leśnictwa Podlipie: 1. powierzchnia H1 oddz. 215s / obręb Wola Lipowska, działka nr powierzchnia H2 oddz. 211d / obręb Wola Lipowska, działka nr powierzchnia H3 oddz. 209i / obręb Wola Lipowska, 4. powierzchnia H4 oddz. 209Ah / obręb Krasnolipie, działka nr 38/1 Na podstawie badań terenowych stwierdzono, że nie można wykonać planowanych zabiegów na powierzchni H3, gdyż wskazany obszar to bardzo głęboki jar dochodzący do ponad 20 m głębokości, istniejący ciek jest bardzo dobrze zachowany w stanie naturalnym. Duże spadki podłużne i poprzeczne pozwalają uzyskać bardzo małą powierzchnię oddziaływania. Inwestycja w tym miejscu byłaby niewspółmiernie kosztowna w porównaniu do uzyskanych efektów. Na pozostałych powierzchniach dla celów retencyjnych zaprojektowano następujące obiekty: Pow. H1 Obiekt nr 1. próg bystrotok szt. 1; Obiekt nr 1A. grobla czołowa z rowem opaskowym szt. 1; Pow. H2 Obiekt nr 2 i 3. groble podwyższenie drogi szt.2; Pow. H4 Obiekt nr 4. próg szt.1. Progi bystrotoki są to budowle wodne, których głównym elementem jest przegroda ze ścianki szczelnej drewnianej, o grubości bali 50 mm, głębokości wbicia 3,00 m i długości zależnej od przekroju cieków w każdym miejscu. Po umocnieniu poszuru i ponuru narzutem kamiennym w płotkach faszynowych plecionych przetamowanie przybiera formę progu bystrotoku. Nachylenie umocnienia na ponurze 1:2, na poszurze 1:10 stwarza możliwość migracji organizmów kręgowych i bezkręgowych wzdłuż cieku, ponieważ nie tworzy bezpośredniego uskoku za progiem. Szczególnie nie będzie to utrudniać przedostawaniu się fauny wodnej w górę cieku, ponadto powodować będzie napowietrzenie wody płynącej ciekiem. Wysokość piętrzenia uzależniona jest od warunków terenowych i zaprojektowana jest na wysokości 0,79 m. Górną krawędź progu zaprojektowano na wysokości min. 0,10 m od brzegów, aby nie powodować przepływu wody wokół budowli, co prowadziłoby do uszkodzenia brzegów, rozmycia i utraty funkcjonalności. W celu umocnienia budowli zaprojektowano narzut kamienny w płotkach faszynowych plecionych, który zablokowany jest od góry i od dołu palisadą z pali o średnicy 0,10 m i długości 1,50 m, usytuowaną prostopadle do osi cieku. Przy ściance szczelnej zaprojektowano po obu stronach, pod narzutem kamiennym i z podsypką z pospółki, zasypkę gruntem zwięzłym (gliną) z ubiciem. Zwiększy to szczelność całej budowli oraz wydłuży drogę filtracji. Zastosowanie w projektowanej budowli materiałów naturalnych, tj. kamienia, faszyny, drewna daje efekt maskujący i nie deformuje walorów krajobrazowych. Próg bystrotok zaprojektowano dostosowując do szerokości dna rowu, kształtu przekroju poprzecznego oraz głębokości. Dane odnośnie progu znajdują się w przedmiarach dołączonych do opracowania. Parametry techniczne uwidocznione są na rysunku, w którym zawarte są całościowo dane do wykonania progu bystrotoku. 5

6 Zaprojektowana wysokość piętrzenia zapewnia swobodny odpływ przez budowlę przepływu normalnego. Przy spływach wód pozimowych może dochodzić do wystąpienia wody z brzegów. Będzie to jednak krótkotrwałe, bez szkody dla progu bystrotoku. W okresach suchych przepływ wody przez przelewy może ustąpić, a spiętrzona woda będzie tworzyć niewielki zbiornik w rowie powyżej progu. Progi są budowlami podobnymi do progów-bystrotoków z tym, ze budowane są na rowach o przepływach okresowych nie posiadających fauny a szczególnie ryb. W związku z tym nie zachodzi konieczność budowania bystrotoku na odpływie, który umożliwia migrację różnych organizmów wodnych. W naszym przypadku za tego rodzaju budowlą przemawia niewielkie piętrzenie o wysokości 0,27 m. Groble ziemne Budowle te zaprojektowane zostały na bazie istniejących dróg i jednocześnie stanowią podwyższenie tych dróg. Dzięki temu inwestycja tego rodzaju przyczyni się do usprawnienia warunków komunikacji na obszarach objętych projektem, jednocześnie spełniając rolę urządzenia piętrzącego. Urządzenie to jest budowlą ziemną, wykonaną z pospółki z niewielką zawartością gliny. W celu zapewnienia komunikacji zaprojektowano przelewy w formie brodów o szerokości korony przelewu 4 m i umocnieniu płytami betonowymi ażurowymi (np. typu jomb ). Nasyp grobli zaprojektowano o szerokości korony 4 m oraz nachyleniu skarp grobli 1:1,5. Przepływ wód po uzyskaniu normalnego poziomu piętrzenia odbywać się będzie przez w/w przelewy, które na poszurze i ponurze posiadają umocnienia z narzutu kamiennego w plotkach faszynowych. Podstawowe dane techniczne budowli hydrotechnicznych dla celów małej retencji Obiekt nr 1. Próg bystrotok obręb Wola Lipowska, działka nr wys. piętrzenia H - 0,79 m, - szerokość korony przelewu b- 0,5 m - dł. ścianki szczelnej L - 15 m - konstrukcja: próg faszynowo-kamienny, ścianka szczelna z bali drewnianych - n.p.p.: Obiekt nr 1A. Grobla czołowa z rowem opaskowym obręb Wola Lipowska, działka nr grobla podwyższenie drogi L - 124m - wysokość piętrzenia 0,56m - szerokość korony grobli 2,0m - rów opaskowy szer. dna 0,5m, nach. skarp 1:1,5m, dł. L 126m, - konstrukcja - budowla ziemna - n.p.p Obiekt nr 2. Grobla - podwyższenie drogi obręb Wola Lipowska, działka nr grobla podwyższenie drogi L - 34m - wysokość piętrzenia 0,97m 6

7 - szerokość korony grobli 4,0m - przelew bród przejazd szer.kor.4,0m z umocnieniem płytami ażurowymi (np. Jomb ) - konstrukcja - budowla ziemna z umocnieniami faszynowo-kamiennymi - n.p.p Obiekt nr 3. Grobla - podwyższenie drogi obręb Wola Lipowska, działka nr grobla podwyższenie drogi L - 48m - wysokość piętrzenia 0,97m - szerokość korony grobli 4,0m - przelew bród przejazd szer.kor.4,0m z umocnieniem płytami ażurowymi (np. Jomb ) - konstrukcja - budowla ziemna z umocnieniami faszynowo-kamiennymi - n.p.p Obiekt nr 4. Próg obręb Krasnolipie, działka nr 38/1 - wys. piętrzenia H - 0,27 m, - szerokość korony przelewu b- 0,5 m - dł. ścianki szczelnej L - 20 m - konstrukcja: próg faszynowo-kamienny, ścianka szczelna z bali drewnianych - n.p.p.: Wytyczne do wykonawstwa i bhp Budowle hydrotechniczne dla celów małej retencji są proste w wykonaniu i nie wymagają zatrudnienia specjalistycznych grup pracowników oraz sprzętu. Jednak przy ich budowie należy przestrzegać pewnych zasad i technologii wykonania. Do najważniejszych należy wykonanie ścianki szczelnej. W celu sprawnego zabicia ścianki szczelnej przewidziano grodzę i rów oprowadzający, w przypadku gdyby przepływ w cieku uniemożliwił wykonywanie robót. Po obu stronach ścianki szczelnej należy bardzo staranie wykonać uszczelnienie gliną, a następnie należy wykonać podsypkę z pospółki, płotki faszynowe, palisady i zakończyć wykonaniem narzutu kamiennego. Po zakończeniu robót konstrukcyjnych rozebrać grodzę, zasypać rów oprowadzający oraz uporządkować teren doprowadzając go do stanu pierwotnego. Wbicie ścianki szczelnej projektuje się przy pomocy młota pneumatycznego, wykopy i grodze przy pomocy koparki. Elementy takie jak umocnienia z narzutu kamiennego w płotkach faszynowych wyplatanych, palisady należy wykonywać ręcznie. Roboty wykonawcze wyżej wymienionych elementów mogą stwarzać zagrożenia dla pracowników związane z technologią wykonania, jak również z zastosowania sprzętu. W celu likwidacji ewentualnych zagrożeń dla pracujących przy budowie ludzi należy bezwzględnie przestrzegać przepisów BHP dla tego typu robót. Sprzęt powinny obsługiwać osoby posiadające uprawnienia oraz przeszkolenie w BHP. 7

8 Wskazanie elementów zagospodarowania terenów, które mogą stwarzać zagrożenie BIOZ Zgodnie z paragrafem 6 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. z dn r.) oraz biorąc pod uwagę szczegółowy zakres robót budowlanych, o których mowa w art. 21a ust.2 Ustawy z dnia r. Prawo Budowlane, brak jest robót budowlanych, których charakter, organizacja lub miejsce prowadzenia stwarzałyby szczególnie wysokie ryzyko zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi, za wyjątkiem części robót, polegających na zabijaniu ścianek szczelnych przy pomocy młota pneumatycznego. Elementy ścianki szczelnej posiadają długość bali 3 m, które ustawione pionowo do zabicia stwarzają zagrożenie dla pracujących przy tym ludzi. Na te elementy robót budowlanych należy opracować plan BIOZ. Do pozostałej części nie zachodzi potrzeba sporządzania planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Tym niemniej prace z wykonawstwem robót ziemnych i hydrotechnicznych należy prowadzić zgodnie z dokumentacją techniczną, warunkami zawartymi w Polskich Normach dotyczących tego rodzaju robót i obowiązujących przepisów w zakresie BHP. 8