Kształcenie na odległość nową metodą nauczania i zarządzania w agrobiznesie. mgr Zbigniew E. Zieliński

Transkrypt

1 Kształcenie na odległość nową metodą nauczania i zarządzania w agrobiznesie. mgr Zbigniew E. Zieliński Artykuł opublikowany na konferencji Zarządzanie w agrobiznesie, Wyższa Szkoła Handlowa w Kielcach, W ostatnim dziesięcioleciu XX wieku rozwój technologii informatycznych spowodował nowe sposoby przesyłania informacji i zdobywania wiedzy. Multimedialne technologie - połączenie dźwięku, obrazu statycznego, tekstu, animacji i wideo stwarza nowe możliwości w przekazywaniu danych i wiedzy. Codziennie wiele milionów ludzi na świecie korzysta z komputera podłączonego do Internetu i wymienia się wiadomościami. Dla nich o wiele prostsza i wygodniejsza jest wymiana informacji poprzez sieć, niż korzystanie np. z telefonu czy faksu. Nowoczesne, współczesne społeczeństwo informatyczne, wspomagane przez komputerowe i telekomunikacyjne technologie dostrzega, że zastosowanie i wdrożenie nowych produktów oraz technologii znacznie zmienia standard ich życia, sposób wykonywanej pracy lub rodzaje komunikowania się. Ponieważ poziom edukacyjny nowoczesnego społeczeństwa jest bardzo silnie powiązany z aktualną sytuacją ekonomiczną kraju, dlatego też bardzo dynamiczne wdrażanie nowoczesnych technologii wymusza ciągłą (ustawiczną) edukację dzisiejszego społeczeństwa. Pojawił się już nowy paradygmat w sposobie zdobywania wiedzy edukacja (uczenie się) przez całe życie (lifelong learning) 1. Dotychczas długotrwałe uczenie się przez dłuższy czas było ideałem edukacji. Powinno być ono preferowane w przypadku zagadnień, które zdaniem nauczycieli studenci powinni poznać. Jednak obecnie szybko zmieniające się technologie jednak sprawiają, że pracownicy, którzy chcą być najlepsi muszą stale i intensywnie się dokształcać. Dla zaspokojenia tych potrzeb można zastosować metodę nauczania wiedzy na czas (just-in-time). Nowoczesna technologia umożliwia dywersyfikację sposobów zdobywania wiedzy do osiągnięcia tego samego celu. E-learning to kolejne nowe pojęcie wykorzystywane przy wspomaganiu systemów uczenia jest to uczenie się przy użyciu Internetu. Na Zachodzie 1 Mirosław J. Kubiak Wirtualna edukacja ; Wydawnictwo Mikom, Warszawa

2 e-learning jest już znany i praktykowany od lat. Kursy i studia przez Internet organizują liczne uczelnie, umożliwiając naukę tym osobom, które z wielu względów nie mogą podjąć tradycyjnych studiów stacjonarnych. Polskie uczelnie też starają się nadążać za tym trendem. Nauczanie na odległość może spowodować przełom społeczny poprzez zrównanie szans wszystkich jednostek do dostępu do wiedzy może eliminować wszelkie nierówności społeczne, rasowe, itp., które występują w tradycyjnym procesie uczenia 2. Kształcenie na odległość nie jest wynalazkiem XX wieku. Pierwsze korespondencyjne kursy miały miejsce w Stanach Zjednoczonych już w XIX wieku. Druga fala nauczania na odległość była związana z rozwojem telewizji i powstaniem różnego rodzaju audycji o charakterze edukacyjnym. Kolejny przełom dokonał się w latach osiemdziesiątych XX wieku, kiedy to dokonywano pierwszych prób związanych z nauczaniem poprzez sieci komputerowe. W chwili obecnej obok sieci komputerowej istotnym czynnikiem pomagającym w nauczaniu na odległość są podręczniki elektroniczne. W chwili obecnej uczniowie i nauczyciele mają szansę zastąpienia tradycyjnych książkowych podręczników ich nowoczesną, elektroniczną wersją (na rynku polskim pojawiły się rodzimej produkcji 33 pozycje podręczników elektronicznych Edu-ROM jest to jeden z najbardziej innowacyjnych, nie tylko w polskiej skali projektów edukacyjnych iszkoła). W chwili obecnej wiele instytucji edukacyjnych umożliwia zdobycie wykształcenia bądź jego rozszerzenia poprzez uczestniczenie w studiach, programach czy kursach edukacji na odległość za pośrednictwem sieci Internet. Dzięki globalnej sieci komputerowej możliwe jest korzystanie on-line z wiedzy i umiejętności różnych ludzi zamieszkujących dowolne rejony geograficzne na świecie. Klasyczny sposób kształcenia zakłada, że przekazywanie wiedz odbywa się wyłącznie poprzez bezpośredni kontakt nauczyciela z uczniem. Model ten kojarzony jest zwykle z wykładami dla dużych grup studentów, ćwiczeniami w mniejszych grupach oraz indywidualnymi konsultacjami. Dodatkowym uzupełnieniem tego wzoru są zajęcia o charakterze laboratoryjnym, dyskusje bądź samodzielne prace nad zadanym projektem, Ten klasyczny przykład odbywa się w zamkniętym obszarze przestrzennym, wraz z zapleczem technicznym i wyposażeniem. Kontakty między nauczycielem a studentem jest wyłącznie bezpośrednie. 2 Krzysztof Piech Wiedza na czas Computerworld 2/

3 Przeciwstawnym przykładem nauczania jest idea nauczania na odległość, która zrywa ze starymi schematami jednoznacznie kojarzącymi się ze szkołą jako miejscem. Edukacja na odległość ma już długą tradycję, jednak dopiero w ostatniej dekadzie, dzięki szybkiemu rozwojowi technologii telekomunikacji i informatyki powstała możliwość nauczania na odległość wykorzystującego najnowsze zdobycze technologiczne. Rozwój nauki oraz postępująca informatyzacja społeczeństwa wymaga wprowadzania nowych pojęć do słowników istnieje już szereg definicji nauczania na odległość proponowana definicja - metoda prowadzenia procesu dydaktycznego w warunkach, gdy nauczyciele i uczniowie (studenci) są oddaleni od siebie (czasami znacznie), nie znajdują się w tym samym miejscu (nauczanie nie jest synchroniczne), stosują do przekazywania informacji tradycyjnych danych oprócz tradycyjnych sposobów komunikowania się również współczesne, bardzo nowoczesne technologie telekomunikacyjne, przesyłając: głos, obraz wideo, komputerowe dane oraz materiały drukowane, zaś nad całym procesem nauczania czuwa instytucja edukacyjna 3. Ze względu na sposób komunikowania się można wyróżnić kilka metod: nauczanie korespondencyjne, które opiera się na przesyłaniu pocztą specjalnie przygotowanych materiałów szkoleniowych (kaset magnetofonowych, kaset wideo, tekstu drukowanego), które uczeń wykorzystuje w trakcie nauki oraz samodzielnego wykonywania ćwiczeń i prac kontrolnych. Przykładem takiego sposobu nauczania może być ESKK Europejska Szkoła Kształcenia Korespondencyjnego nauka języków obcych, nauczanie za pomocą radia i telewizji, jest doskonałym sposobem na tworzenie i emisję programów edukacyjnych, jednak odbiór tych audycji jest bierny tzn. polega na oglądaniu lub nagrywaniu z możliwością późniejszym odtworzeniem informacji, nauczanie za pomocą radia i telewizji z interakcją telefoniczną, telefaksową, komputerową, która jest rozwinięciem powyższej techniki, z rozszerzoną możliwością komunikacji z nauczycielem za pomocą telefonu, lub faksu, 3 Kazimierz Wieczorkowski Multimedia i nauczanie na odległość, Materiały z konferencji pod redakcją K. Wieczorkowskiego, Toruń, września

4 nauczanie wspomagane komputerem z wykorzystaniem techniki multimedialnej, przy wykorzystaniu elektronicznych podręczników (np. edu- ROM ów) sprawia, iż informacja tekstowa, graficzna i dźwiękowa przekazywana jest w bardzo przyjazny sposób, zachęcający do samodzielnego kształcenia, nauczanie przez sieć komputerową, daje możliwość pełnej, szerokiej łączności pomiędzy nauczycielem a studentem. Dodatkowe zastosowanie technik multimedialnych w przesyłaniu informacji poprzez sieć znacznie podnosi efektywność zarówno nauczania jak i uczenia się. Nauczyciele i studenci (uczniowie) mają nieograniczony dostęp do zasobów informacyjnych i programowych, zgromadzonych w różnych punktach Internetu. Dzięki usługom sieciowym, takim np. jak poczta elektroniczna, wideokonferencje, listy dyskusyjne, przesyłanie plików i innych mają możliwość wielokierunkowej łączności ze sobą w czasie rzeczywistym jak i w dowolnym innym terminie (komunikacja synchroniczna i asynchroniczna) 4. Ten sposób pobierania nauki jest często jedynym sposobem przeznaczonym dla osób będących w wieku produkcyjnym, którzy chcieliby w krótkim czasie uzupełnić lub pogłębić swoje wiadomości z określonej dziedziny wiedzy, bez specjalnego angażowania się w uciążliwe dojazdy do szkoły lub uczelni. Jest również, podobnie jak na Zachodzie określona grupa osób, którzy z racji swojego wieku nie mogą już podjąć tradycyjnych studiów, a dzięki wieloletniej pracy i dużemu doświadczeniu dysponują ogromną wiedzą fachową, którą mogą udokumentować dzięki edukacji na odległość i zdobyć tytuł naukowy. W grupie chętnych są także ludzie doświadczeni przez los - osoby niepełnosprawne, przewlekle chore, dla których każde przemieszczanie się jest bardzo kłopotliwe i uciążliwe. Należy również podkreślić, że taki system nauczania wyrabia dyscyplinę i samodzielność oraz kształtuje indywidualność i zmysł organizacyjny studiujących. W wielu krajach posiadających obszary o niewielkim stopniu zaludnienia, od wielu lat, w procesie nauczania stosowano techniki: radiową, telewizyjną i telekomunikacyjną. Pozwalają one na aktywne uczenie na terenach, gdzie uczniowie 4 Mirosław J. Kubiak Internet dla nauczycieli. Nauczanie na odległość ; Wydawnictwo Mikom, Warszawa

5 są oddaleni od siebie i nauczyciela o wiele kilometrów. Metody takie stosowane są w krajach takich, jak Norwegia, Szwecja, Australia, Alaska i Islandia 5. Zmiany, zachodzące obecnie na świecie mają tak ogromne znaczenie dla rozwoju otaczającego nas świata, jak rewolucja przemysłowa z przełomu XVIII i XIX wieku. Zmieniła ona na trwałe wygląd gospodarek i społeczeństw. Informacja, szybko zmieniające się technologie sprawiają, że pracownicy, którzy chcą być stale najlepsi w tym co robią, muszą stale i intensywnie się dokształcać. Dla zaspokojenia tych potrzeb można stosować metodę uczenia just-in-time. Wyrażenie to jest parafrazą japońskiego systemu zarządzania just-in-time, polegającego na dostarczaniu części i narzędzi dokładnie wtedy, gdy są potrzebne. W przypadku edukacji polega to na umożliwieniu uczenia się za pomocą Internetu w zależności od bieżących potrzeb. Chodzi o zdobywanie wiedzy lub umiejętności dokładnie wtedy, gdy są one potrzebne. W skrajnym przypadku może to oznaczać, że nie będzie już potrzebne uczenie się w tradycyjnie rozumianych wyższych uczelniach technicznych, a będzie się liczyć umiejętność samodzielnej nauki w szybkim tempie. ICD szacuje, że elektroniczny rynek just-in-time osiągnie wartość 11,4 mld USD w 2003 roku, zaczynając od 1 mld USD w 1999 roku. Z kolei IBM podaje, iż dzięki stosowaniu nowego podejścia do szkolenia pracowników zaoszczędził w 1999 roku 200 mln USD. Analitycy IDC obliczyli, że jeden dzień elektronicznego uczenia się jest od 2 do 5 razy tańszy od tradycyjnych zajęć. Ten typ uczenia jest szczególnie przydatny w świecie IT. Metoda ta oferuje alternatywę wobec tradycyjnego szkolenia i może zastąpić wiedzę magazynowaną (warehousing knowledge) w klasach i bibliotekach. Just-in-time learning to również przypominanie sobie, powtórne uczenie się (relearning) wtedy, gdy dokładnie ta wiedza jest potrzebna. 6 Zastosowanie komputerów w procesie dydaktycznym daje ogromne możliwości w zakresie gromadzenia, przetwarzania i prezentacji wiedzy oraz symulacji wielu zjawisk np. przyrodniczych z wykorzystaniem interakcji, grafiki i animacji komputerowej, dźwięku itp. Nowoczesna technika filmowa, telewizyjna i telekomunikacyjna umożliwia ich integrację bardzo przydatną w edukacji. Dzięki ogromnemu rozwojowi metod i środków przetwarzania informacji realna stała się możliwość przekazywania treści dydaktycznych na duże odległości. Za 5 Mirosław J. Kubiak Edukacja na odległość, Kultura i edukacja Krzysztof Piech Wiedza na czas, Computerworld 2/

6 pośrednictwem Internetu nauczyciel i uczeń mają dostęp do dowolnych zasobów informacyjnych praktycznie znajdujących się w dowolnym zakątku naszej planety. 7 Ten realny transfer wiedzy na dowolną odległość sprawia, że proces dydaktyczny nie musi ograniczać się tylko do posiadanych w danej chwili w szkole zasobów ludzkich i informacyjnych, ale umożliwia dostęp do dorobku innych ośrodków, uczelni, szkół czy też osób. Dzięki temu student ma realną szansę i możliwość porozmawiania z wybitnymi specjalistami z określonej dziedziny wiedzy, dostępu do zgromadzonych i przetworzonych ludzkich zasobów wiedzy z różnych dziedzin. 7 Mirosław J. Kubiak Internet dla nauczycieli. Nauczanie na odległość ; Wydawnictwo Mikom, Warszawa