1. Ogólna charakterystyka Gminy Szemud

Transkrypt

1 Załącznik Nr 3 do Zarządzenia Nr 541/II/2010 Wójta Gminy Szemud z dnia 15 listopada 2010 r. Informacja o sytuacji finansowej Gminy Szemud, ze szczególnym uwzględnieniem aktualnego stanu zadłużenia, a także prognozy zadłużenia w roku budżetowym 2011 oraz kolejnych latach 1. Ogólna charakterystyka Gminy Szemud Gmina Szemud położona jest na Pojezierzu Kaszubskim i graniczy: od północy z gminami Wejherowo i Luzino, od Zachodu z gminą Linia, od południa z gminami Kartuzy, Przodkowo i Żukowo, od wschodu z miastem Gdynia. Powierzchnia Gminy wynosi 176,57 km 2. Na strukturę obszaru składają się m.in.: użytki rolne 118,26 km 2 (67%), lasy 35,47 km 2 (20%), wody 3,34 km 2. Gmina Szemud jest gminą o charakterze rolniczym, z rozwijającym się dynamicznie sektorem usługowo-produkcyjnym oraz turystyczno-rekreacyjnym. Liczba mieszkańców Gminy Szemud sukcesywnie z roku na rok wzrasta, czego dowodem są dane wykazane w poniższej tabeli. Liczba mieszkańców aktualnie wynosi osób (wg stanu na r.) i podzielona jest na 22 sołectwa. Tabela nr1. Liczba mieszkańców Gminy Szemud za Lp. Sołectwo Liczba mieszkańców na Liczba mieszkańców na Liczba mieszkańców na Liczba mieszkańców na Liczba mieszkańców na Będargowo Bojano Częstkowo Dobrzewino (w tym msc Karczemki) Donimierz Głazica Grabowiec Jeleńska Huta Kamień Kielno Kieleńska Huta Koleczkowo Kowalewo Leśno Łebno Łebieńska Huta Przetoczyno Rębiska Szemud Szemudzka Huta Warzno Zęblewo x Ogółem

2 Liczba mieszkańców w latach wzrastała co roku średnio o ok. 3,5 %, zaś przez okres 9 miesięcy 2010 r. liczba mieszkańców wzrosła o 307 osób (tj. o 2,1 %) w stosunku do stanu na koniec 2009 roku. Gmina Szemud to rozwijające się dynamicznie miejscowości, nowe szkoły i obiekty sportowe, rozwój infrastruktury drogowej oraz wodociągowo-kanalizacyjnej, a także dogodne warunki do rozwoju przedsiębiorczości. 2. Analiza podstawowych kategorii finansowych budżetu Gminy Szemud, Do podstawowych kategorii jednostek samorządu terytorialnego zaliczają się wielkości charakteryzujące w sposób ogólny budżet gminy i zgodnie z art. 211 ustawy o finansach publicznych są to dochody, wydatki, przychody oraz rozchody. Ogólny obraz kształtowania się poszczególnych kategorii finansowych Gminy Szemud przedstawia tabela nr 2. Tabela nr 2. Kształtowanie się wyników finansowych Gminy Szemud w latach (w PLN) Lp. Wyszczególnienie (plan na r.) 2011 * (projekt) 1. Dochody ogółem a) dochody bieżące b) dochody majątkowe, w tym: - zadanie nr 1 UE - POIŚ - zadanie nr 2 UE - RPO 2. Wydatki ogółem a) wydatki bieżące b) wydatki majątkowe , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 2,146,295, , , , , , , , , , , , , , , , , ,33 3. Deficyt / nadwyżka (1-2) , , , , ,63 4. Przychody ogółem, w tym: , , , , ,63 a) kredyty i pożyczki , ,00 0, , ,00 b) wolne środki , , , , ,63 (niewykorzystane kredyty z lat ubiegłych) 5. Rozchody ogółem, w tym: a) spłaty kredytów, b) spłaty pożyczek , , , , , , , , , , , , , , ,00 * dla lat przedstawiono wykonanie budżetu wynikające ze sprawozdań budżetowych, dla roku 2010 plan wg stanu na , zaś dla roku 2011 podano dane wynikające z projektu uchwały budżetowej na rok Z danych zaprezentowanych w powyższej tabeli, wynika, że w analizowanym okresie dynamika przyrostu dochodów kształtowała się następująco: w roku 2007 pozyskano dochody na poziomie ,82 zł, w roku ,07 zł tj. o 15,42 % więcej niż w roku 2007, w roku ,56 zł tj. o 8,35 % więcej niż w roku poprzednim 2008, w roku 2010 planowane dochody określono na poziomie ,86 zł i są wyższe od dochodów wykonanych w roku budżetowym w 2009 o 18,55 %, w roku 2011 przewidziano w projekcie uchwały budżetowej po stronie dochodów kwotę ,70 zł, a więc o 2,97 % więcej niż planowane dochody na rok Dokonując podobnej analizy dynamiki w zakresie wydatków, to przedstawiała się ona następująco: w roku 2007 wydatkowano ,46 zł, w roku 2008 wydatkowano ,77 zł tj. o 18,12 % więcej niż w roku 2007, co przede wszystkim wynikało ze wzrostu wydatków majątkowych, które w roku 2007 wyniosły ,47 zł (dla porównania w roku ,55 zł), w roku ,02 zł tj. o 1,64 % mniej niż w roku poprzednim W roku 2009 na przedsięwzięcia inwestycyjne przeznaczono ,95 zł, a więc znacznie mniej niż w roku poprzedzającym. w roku 2010 znaczny wzrost wydatków określonych na kwotę ,89 zł tj. 73,19 % więcej niż w roku 2009, wynika przede wszystkim z realizacji inwestycji współfinansowanych ze środków UE (w zakresie uporządkowania gospodarki ściekowej na terenie wschodnim Gminy w msc. Bojano, Dobrzewino i Koleczkowo). 2

3 w projekcie uchwały budżetowej na rok 2011 zaplanowano wydatki na poziomie ,33 zł i jest to kwota niższa od wydatków roku 2010 o - 20,04 %. Wynika to z faktu, iż w roku budżetowym 2010 Gmina poniosła ogromny inwestycyjny wysiłek finansowy, bowiem wszystkie wydatki majątkowe roku 2010 to kwota ,53 zł tj. 37,04 % wszystkich wydatków. Na przyszły rok 2011 planuje się wydatki inwestycyjne na kwotę ,33 zł, a więc znacznie mniej niż w roku 2010, co niewątpliwie wpłynęło na spadek wydatków o 20 %. Zgodnie z ustawą o finansach publicznych różnica między dochodami a wydatkami budżetu gminy stanowi odpowiednio nadwyżkę budżetu gminy albo deficyt budżetu gminy. Dochody ogółem - wydatki ogółem = nadwyżka budżetu / deficyt budżetu W analizowanym okresie Gmina Szemud uzyskała następujące wyniki budżetu: w roku 2007 deficyt w kwocie ,67 zł, w roku 2008 deficyt w kwocie ,70 zł, w roku 2009 nadwyżkę w kwocie ,54 zł, w roku 2010 planowany deficyt wyniósł ,69 zł. w roku 2011 planowany deficyt wyniesie ,63 zł. Natomiast różnica między dochodami bieżącymi a wydatkami bieżącymi określona jako wynik bieżący, który w przypadku osiągania wartości dodatnich określany jest jako nadwyżka operacyjna (odpowiednio deficyt operacyjny w przypadku ujemnego wyniku bieżącego). Dochody bieżące - wydatki bieżące = nadwyżka operacyjna / deficyt operacyjny Tabel nr 3. Nadwyżka operacyjna budżetu Gminy Szemud lat Wyszczególnienie (plan) 2011 (projekt uchwały budżetowej) 1. Dochody bieżące , , , , ,40 2. Wydatki bieżące (z wydatkami na obsługę długu) , , , , ,00 3. Nadwyżka operacyjna (dochody bieżące - wydatki bieżące) , , , , ,40 Źródło: Obliczenia własne na podstawie sprawozdań Rb-NDS, uchwały budżetowej na rok 2010 oraz projektu uchwały budżetowej na rok Wyniki budżetu bieżącego wskazują, że Gmina Szemud w każdym analizowanym roku budżetowym zamknęła budżet nadwyżką operacyjna i jest w stanie pokryć wydatki bieżące dochodami bieżącymi. Nowa ustawa o finansach publicznych, która weszła w życie z dniem r. wprowadziła od r. obligatoryjną zasadę, w myśl której wydatki bieżące budżetu gminy nie mogą przekraczać dochodów bieżących gminy. 1 Gmina Szemud w analizowanym okresie spełnia ustawowe kryterium. Dodatni wynik bieżący (nadwyżka operacyjna) umożliwiał Gminie Szemud realizację nowych przedsięwzięć majątkowych, zarówno bezpośrednio przeznaczając tę kwotę na inwestycje lub pośrednio spłacając wcześniej zaciągnięte zobowiązania na cele inwestycyjne. Analizie struktury dochodów i wydatków w latach poświęcono odrębne podrozdziały, gdzie przedstawiono zmiany zachodzące w strukturze dochodów i wydatków. 1 Art. 242 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 157 poz z późnym.) organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie może uchwalić budżetu, w którym planowane wydatki bieżące są wyższe niż planowane dochody bieżące powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych i wolne środki, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt. 6 3

4 3. Analiza struktury dochodów Gminy Szemud za lata Dla potrzeb dokonania wstępnej analizy zmian zachodzących w strukturze i wielkości dochodów sporządzono budżet, w którym zestawiono pozycje zbiorcze dochodów gminy, zagregowanych według kryterium podobieństwa tematycznego do następujących kategorii: dochody własne, subwencje, dotacje celowe (w tym ze środków UE). Zestawienie przestawiono w tabeli nr 4 i 5. Tabela nr 4. Struktura dochodów Gminy Szemud za lata (w PLN). Lp. Wyszczególnienie (plan) 2011 (projekt) 1. Dochody własne w tym: , , , , ,56 a) z podatków i opłat lokalnych , , , , ,00 b) z rent planistycznych i opłat adiacenckich , , , , ,00 c) z majątku gminy (sprzedaż mienia) , , , , ,00 d) z udziału w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa , , , , ,00 e) z podatku od czynności cywilnoprawnych , , , , ,00 2. Subwencje , , , , ,00 3. Dotacje celowe na zadania z zakresu administracji rządowej (201) , , , , ,00 4. Dotacje celowe na zadania własne (203) , , , , ,00 5. Dotacje pozostałe, w tym na inwestycje (232, 202, 626) , , , , ,00 6. Dotacje ze środków UE na realizowane projekty , , , , ,14 7. Dochody ogółem , , , , ,70 Źródło: Obliczenia własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu Gminy Szemud w latach , uchwały budżetowej na 2010, a także projektu uchwały budżetowej na rok Tabela nr 5. Udział % dochodów własnych, subwencji i dotacji w dochodach ogółem. Wyszczególnienie 2007 Udział Udział Udział (plan) Dochody własne Udział 2011 (projekt) ,78 43% ,25 45% ,63 41% ,86 35% ,56 38% Subwencje ,00 39% ,00 38% ,00 42% ,00 38% ,00 41% Dotacje (w tym UE) ,04 18% ,82 17% ,93 17% ,34 27% ,14 22% Razem ,82 100% ,07 100% ,56 100% ,20 100% ,70 100% Z danych przestawionych w tabelach wynika, że w roku 2007 i 2008 dochody własne Gminy Szemud (m.in. podatki i opłaty lokalne, udziały w podatkach dochodowych) stanowiły największe źródło finansowania zadań samorządowych. W dwóch kolejnych latach 2009 i 2010 oraz projektowanym roku 2011 udział dochodów własnych w dochodach ogółem zmalał nieznacznie na rzecz wzrostu rangi dotacji i subwencji w dochodach ogółem. Wynika to z faktu absorpcji środków unijnych, które wpłynęły na zmianę struktury dochodów. Jest to zjawisko korzystne z punktu widzenia wykorzystania potencjału inwestycyjnego gminy. Z obserwacji badania wahań zachodzących w realizacji poszczególnych dochodów własnych wynika, że jednym ze znacznych źródeł dochodów są: wpływy z podatków i opłat lokalnych (podatek od nieruchomości, podatek rolny, podatek leśny, podatek od środków transportowych) stanowiły 13,6% w roku 2007 wszystkich dochodów, a w kolejnych latach odpowiednio w roku ,4%, w 2009 r. 12,7%, w 2010 r. 10,4%, w 2011 szacunki wskazują, iż podatki lokalne wyniosą prawie 11 % wszystkich dochodów, wpływy z rent planistycznych i opłat adiacenckich z tytułu podziału oraz opłat adiacenckich z tytułu uzbrojenia w infrastrukturę wodociągowo-kanalizacyjną, których rola z roku na rok wzrasta (o ile w 2007 roku stanowiły 0,55 % wszystkich dochodów to już w ,20 % a w roku 2011 m.in. w związku z planowanym wybudowaniem sieci kanalizacyjnej w rejonie wschodnim Gminy dochody z tego tytułu wzrosną i w strukturze dochodów gminy osiągną wskaźnik 6,88 %. podatek od czynności cywilnoprawnych w roku 2007 i 2008 utrzymywał się na bardzo wysokim poziomie (stanowiące odpowiednio 5,7 % i 4,6 % dochodów ogółem) z uwagi na boom na rynku nieruchomości. W kolejnych latach PCC utrzymuje się na poziomie 1 miliona złotych. 4 Udział

5 udziały w podatkach dochodowych od osób fizycznych i prawnych odgrywają znaczącą rolę w dochodach gminnych, bowiem stanowią ok. 13 % dochodów ogółem.w roku budżetowym 2008 dochody Gminy Szemud z tytułu udziałów w podatku dochodowym od osób fizycznych wyniosły ,00 zł. W roku 2009 dochody z tytułu udziałów w podatku dochodowym od osób fizycznych zrealizowano na poziomie niższym niż planowano, albowiem do budżetu Gminy w roku 2009 wpłynęły udziały w kwocie ,00 zł, a więc o zł mniej niż w roku poprzednim. Udziały gminy w podatkach dochodowych są to dochody gminy pobierane przez instytucje rządowe na realizację których gmina nie mają bezpośredniego wpływu a ich spadek w roku 2009 w stosunku do roku 2008 jest konsekwencją przede wszystkim mniejszych wpływów z tytułu tzw. PIT-ów do budżetu państwa. Do zaistniałej sytuacji (spadku udziałów w roku 2009 w stosunku do 2008) przyczyniły się czynniki niezależne od gminy, a mianowicie skutki nowelizacji ustaw podatkowych i czynników makroekonomicznych determinujących podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym. Wśród nich do najistotniejszych zaliczyć należałoby m.in.: utrzymanie ulg podatkowych prorodzinnych, waloryzacji progów podatkowych, kwot zmniejszających podatek w I przedziale podatkowym oraz kosztów uzyskania przychodów. Ponadto w 2009 roku weszła w życie obniżka stawek podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) do 18 % i 32 % z dotychczasowych 19, 30 i 40 %. W kolejnych latach 2010 i 2011 prognozy MF są optymistyczne, gdyż w 2010 udziały określono na kwotę tys. zł zaś w roku 2011 na poziomie tys. zł. Analiza dotacji pozyskanych ze środków Unii Europejskiej pozwoliła na sporządzenie tabeli nr 6, gdzie wskazano kwoty otrzymanych bezzwrotnych środków na realizację konkretnych projektów oraz kwoty zakontraktowane wynikające z zawartych umów o dofinansowanie. Sporym sukcesem dla Gminy Szemud było pozyskanie dotacji ze środków POIŚ i RPO na zadanie z zakresu uporządkowania gospodarki ściekowej w msc. Bojano, Dobrzewino i Koleczkowie. W okresie programowania pozyskano pokaźną kwotę prawie 13 mionów zł. 2 Tabela nr 6. Dochody ze środków UE, które wpłynęły na rachunek gminy w latach (w PLN) oraz prognozowane dotacje na lata (w PLN) na projekty, które wynikają z zawartych umów o dofinansowanie. Wyszczególnienie (plan) 2011 (projekt) 2012 (prognoza) RAZEM: a) dotacja rozwojowa z POIŚ na uporządkowanie gospodarki ściekowej w Gminie Szemud w msc: Bojano, Dobrzewino i Koleczkowo - zadanie I x x , , , , ,76 b) dotacja rozwojowa z RPO na uporządkowanie gospodarki ściekowej w Gminie Szemud w msc: Bojano, Dobrzewino i Koleczkowo - zadanie II x x x , ,29 x ,06 c) dotacja rozwojowa z POKL na projekt "Szansa - aktywizacja zawodowa i społeczna osób bezrobotnych z Gminy Szemud" x x , , , , ,03 d) dotacja z programu INTERREG IIIA na projekt "Wioski tematyczne: nowe możliwości dla biznesu, turystyki, kultury regionów przygranicznych" x x ,70 x x x ,70 e) dotacja celowa z SPO "Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb " w zakresie projektu "Dary Morza" realizowanego w 2007 r. x ,00 x x x x ,00 f) dotacja celowa z SPO "Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb " w zakresie projektu "Pokochaj Rybkę" realizowanego w 2008 r. x ,00 x x x x ,00 g) Środki z UE na dofinansowanie programu oświatowego "Za rękę z Einsteinem" , ,03 x x x x ,03 2 W tabeli nr 6 nie ujęto projektów, w których Gmina Szemud uczestniczyła jako partner współfinansujący a beneficjentem projektu unijnego był Powiat Wejherowski: dotyczy projektu E-powiat, jak również Zintegrowany system teleinformatyczny wspomagania działań ratowniczych w powiecie wejherowskim (kwota zł). 5

6 h) dotacja z PROW na realizację projektu "Łączymy pokolenia" - cyklu spotkań przedstawiających zarys historyczny Gminy Szemud x x x ,80 x x ,80 i) środki z PROW na zadanie inwestycyjne "Rozbudowa wodociągu w Łebieńskiej Hucie" - inwestycja zrealizowana w x x x ,00 x x ,00 i) dotacja z RPO na zadanie "Budowa placu treningowego wraz z częścią rekreacyjną dla druhów OSP i mieszkańców w Częstkowie - I etap" x x x x ,99 x ,99 j) dotacja z RPO na zadanie "Budowa wiejskiego placu zabaw w Bojanie" x x x x ,40 x ,40 k) dotacja z RPO na zadanie "Budowa budynku szatni z zapleczem oraz bezodpływowego zbiornika na ścieki przy boisku sportowym w Koleczkowie - II etap" x x x x ,91 x ,91 l) dotacja z PROW na zadanie "Budowa placu zabaw w Przetoczynie" x x x x ,00 x ,00 Dotacje ze środków UE ogółem: , , , , , , ,68 W dalszej części dla potrzeb analizy zmian zachodzących w strukturze i wielkości dochodów sporządzono porównano kształtowanie się dochodów w rozbiciu na działy klasyfikacji budżetowej w poszczególnych latach. Tabela nr 7. Dochody gminy w podziale na działy w latach Dział dochodu (plan na ) 2011 (projekt uchwały budżetowej) Rolnictwo i łowiectwo Rybołówstwo i rybactwo Wytwarzanie i zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz i wodę Transport i łączność Gospodarka mieszkaniowa Działalność usługowa Administracja publiczna Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa Dochody od osób prawnych, od osób fizycznych Różne rozliczenia Oświata i wychowanie Ochrona zdrowia Pomoc społeczna Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej Edukacyjna opieka wychowawcza Gospodarka komunalna i ochrona środowiska Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego Kultura fizyczna i sport

7 RAZEM DOCHODY: Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetu Gminy Szemud w latach oraz uchwała budżetowa na 2010, a także projekt uchwały budżetowej na rok Analiza struktury wydatków Gminy Szemud w latach Dla potrzeb dokonania analizy zmian zachodzących w strukturze wydatków należy porównać kształtowanie się d w rozbiciu na działy klasyfikacji budżetowej, w poszczególnych latach badanego okresu. Porównanie takie przedstawienia tabela nr 8. Tabela nr 8. Dynamika struktury wydatków Gminy Szemud w latach (w PLN) Dział wydatku Dynamika (08/07 %) 2009 Dynamik a (09/08%) 2010 (plan na ) Dynamika (10/09 %) 2011 (projekt uchwały budżetowej) Dynamika (11/10 %) , ,34-64% ,43 23% ,83 494% % , ,66-26% 0,00 0% 0,00 0% 0 0% , ,94 14% ,92 36% ,00 82% % , ,00 33% 3 000,00-25% 5 000,00 67% % , ,01 48% ,36 33% ,00 23% % , ,80 33% ,69-3% ,00 127% % , ,74 57% ,79-9% ,34 15% % , ,00-88% ,79 827% ,00 294% % , ,39 37% ,26-19% ,00 108% % , ,47 18% ,83 6% ,00 188% % , ,90 26% ,89-23% ,00 178% % 758 0,00 0,00 0% 0,00 0% ,65 0% % , ,54 33% ,87 1% ,52 55% % , ,00 0% 6 750,00 0% 6 750,00 0% % , ,62-5% ,26 46% ,00 34% % , ,90 1% ,59 8% ,00 5% % 853 0, ,00 0% ,69 320% ,55 9% % , ,71 1% ,79-48% ,00 37% % , ,02 21% ,76 23% ,00 77% % , ,27 10% ,38 13% ,00 38% % , ,46 556% ,72-86% ,00 97% % Razem: , ,77 18% ,02-2% ,89 73% % Źródło: Obliczenia własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu Gminy Szemud w latach oraz uchwały budżetowej na 2010 (stan na ) i projektu uchwały budżetowej na rok Dokonując analizy pionowej wydatków budżetu postanowiono wymienić kilka najważniejszych zadań realizowanych przez Gminę Szemud, które zajmują priorytetowe pozycje w budżecie w zakresie wydatków, a którym poświęcono trochę więcej uwagi. A mianowicie: a) wydatki na oświatę - z danych zawartych w powyższej tabeli wynika, że najwięcej samorząd wydaje na oświatę i wychowanie (dział 801), które w strukturze wydatków zajmują pierwsze miejsce. Jest to skutek m.in. przeprowadzonej reformy oświaty polegającej na stworzeniu kolejnego szczebla szkolnictwa jakim są gimnazja. Oświata i wychowanie oraz edukacyjna opieka wychowawcza to najistotniejsza pozycja w budżecie Gminy, która pochłania średniorocznie ok. 45 % ogółu budżetu gminy. Otrzymywana z budżetu państwa oświatowa subwencja ogólna nie pokrywa wszystkich wydatków, które Gmina Szemud przeznacza na zadania oświatowe, w celu utrzymania jak najlepszych warunków edukacyjnych dzieciom i młodzieży szkolnej, a także warunków pracy dla nauczycieli i obsługi. 7

8 Tabela nr 9. Wydatki na oświatę w latach i ich udział w wydatkach ogółem (w PLN) Lp. WYDATKI NA OŚWIATĘ (plan) 1. Wydatki bieżące, w tym: , , , ,52 2. w tym: wynagrodzenia i pochodne , , , ,00 3. Wydatki majątkowe , , , ,00 4. Razem wydatki na oświatę , , , ,52 Udział wydatków na oświatę w wydatkach 5. ogółem 43,15% 47,89% 48,19% 42,88% / / /2009 Dynamika wzrostu wydatków bieżących na oświatę (porównano wzrost wydatków bieżących danego roku do roku poprzedniego w %) liczona jako: (W b200n+1 - W b 200n)/W b 200n x 100 % x 9,87% 14,32% 19,06% Udział wydatków na oświatę w wydatkach ogółem stanowił w roku ,15 %, w roku ,89 %, w roku ,19 %, zaś w roku 2010 w wyniku zaplanowania w wydatkach realizacji kapitałochłonnych inwestycji z zakresu uporządkowania gospodarki ściekowej w rejonie wschodnim udział wydatków na oświatę w wydatkach ogółem spadł do poziomu 42,88 % w porównaniu do roku poprzedniego. W bardzo szybkim tempie rosną wydatki bieżące, co obrazuje nam wskaźnik dynamiki wzrostu wydatków bieżących na oświatę (pkt. 6), gdzie porównano tempo wzrostu wydatków bieżących danego roku do roku poprzedniego w %. I tak: w roku 2008 wydatki bieżące na oświatę wzrosły o 9,87 % w stosunku do kwoty wydatków bieżących roku 2007, w roku 2009 wydatki bieżące na oświatę wzrosły o 14,32 % w stosunku do roku 2008, zaś w roku 2010 wydatki bieżące na oświatę wzrosły aż o 19,06 % w stosunku do roku Tendencja wzrostowa wydatków bieżących na oświatę wynika przede wszystkim z wprowadzanych waloryzacji płac nauczycieli, uruchomienia w szkołach dodatkowych oddziałów, finansowania z budżetu Gminy edukacji dzieci w niepublicznych przedszkolach i innych formach wychowania przedszkolnego (punktach przedszkolnych), rokrocznym przeznaczaniem środków na remonty w obiektach szkolnych, a także wzrostem wydatków związanych z utrzymaniem nowych obiektów szkolnych i przyszkolnych / / /2009 Dynamika wzrostu wynagrodzeń nauczycieli w danym roku do roku poprzedniego w % x 7,03% 11,34% 12,24% Powyższa tabela obrazuje jaka była dynamika wzrostu płac nauczycieli zatrudnionych w szkołach i świetlicach szkolnych na terenie Gminy Szemud. I tak; w roku 2008 wydatki budżetu Gminy Szemud przeznaczone na wynagrodzenia i pochodne nauczycieli wzrosły o 7,03 % w stosunku do kwoty wydatków na wynagrodzenia roku 2007, w roku 2009 wydatki na wynagrodzenia nauczycieli wzrosły o 11,34 % w stosunku do roku 2008, zaś w roku 2010 wydatki na wynagrodzenia wzrosły aż o 12,24 % w stosunku do roku Otrzymywana z budżetu państwa oświatowa subwencja ogólna nie pokrywa wszystkich wydatków, które Gmina Szemud przeznacza na zadania oświatowe, w celu utrzymania jak najlepszych warunków edukacyjnych dzieciom i młodzieży szkolnej, a także warunków pracy dla nauczycieli i 3 Przez wydatki na oświatę należy rozumieć wydatki zaszeregowane zgodnie z klasyfikacją budżetową w działach: 801 Oświata i wychowanie, 803 szkolnictwo wyższe (stypendia) oraz 854 Edukacyjna opieka wychowawcza (świetlice szkolne). Ponadto wyjaśnia się, iż w ramach struktury organizacyjnej Gminy Szemud nie została wyodrębniona jednostka organizacyjna do obsługi administracyjnofinansowej szkół. Obsługa ta odbywa się w ramach struktury Urzędu Gminy i jest finansowana z rozdziału Administracja publiczna, dlatego w wydatkach na oświatę nie uwzględniają kosztu funkcjonowania komórki zajmującej się obsługą administracyjno-finansową. 8

9 obsługi. Na potrzeby ustalenia, ile środków własnych Gmina Szemud angażowała w realizację zadania własnego z zakresu edukacji sporządzono poniższe zestawienie tabelaryczne. Tabela nr 10. Wydatki bieżące i majątkowe na oświatę w latach Lp. WYDATKI NA OŚWIATĘ (plan) 1. Wydatki bieżące na oświatę , , , ,52 Wydatki majątkowe na oświatę 2. (bez wydatków na kulturę fizyczną i sport dział 926) , , , ,00 3. Razem wydatki na oświatę , , , ,52 Tabela nr 11. Dochody na oświatę w latach Lp. DOCHODY NA OŚWIATĘ (plan) 1. Subwencja oświatowa , , , ,00 2. Dotacje celowe na oświatę (zwrot kosztów dotacji z innych gmin, program Radosna Szkoła, wpływy za dożywianie w stołówkach, dotacja z FRKF, środki na program Za rękę z Einsteinem i inne dochody) , , , ,00 3. Razem dochody na oświatę , , , ,00 Tabela nr 12. Dopłata Gminy Szemud do zadań oświatowych ze środków własnych w latach Wyszczególnienie (plan) DOPŁATA DO WYDATKÓW BIEŻĄCYCH (dochody na oświatę wydatki bieżące na oświatę), która stanowi dopłatę Gminy Szemud ze środków własnych do wydatków bieżących Oświaty (bez uwzględnienia dopłaty do wydatków majątkowych inwestycji oświatowych) , , , ,52 DOPŁATA OGÓŁEM (dochody na oświatę wydatki na oświatę), która stanowi dopłatę globalną Gminy Szemud ze środków własnych do Oświaty (do wydatków bieżących i majątkowych) , , , ,52 Jak można zauważyć, Gmina Szemud ze środków własnych dopłaca do wydatków bieżących przeznaczonych na oświatę znaczne kwoty, w tym w roku 2007 do wydatków bieżących dopłacono tys. zł, w roku tys. zł, w roku tys. zł, zaś w roku 2010 aż tys. zł. Decydując się na inwestycje w bazę oświatową (budowę szkół i hal sportowych), które są finansowane ze środków własnych, gmina zabiegała o pozyskanie środków dotacyjnych. na budowę Sali gimnastycznej w Dobrzewinie 4 otrzymano w latach dotację ze środków Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej (FRKF) w łącznej kwocie ,42 zł (po uwzględnieniu zwrotu podatku VAT do UKFiS), na budowę Sali gimnastyczną w Łebnie 5 otrzymano dotację ze środków FRKF w kwocie zł (w tym: w roku tys. zł, w roku tys. zł, w roku tys. zł) na budowę boiska sportowego Moje boisko - Orlik otrzymano środki w kwocie zł (w tym w roku 2009 z budżetu państwa kwotę 333 tys. zł oraz pomoc finansową od Samorząd Województwa Pomorskiego w wys. 333 tys. zł) b) lokalny transport zbiorowy gmina przeznacza znaczne środki finansowe z przeznaczeniem na świadczenie usług komunikacji miejskiej przez ZKM Gdynia na terenie administracyjnym Gminy Szemud (Dobrzewino, Bojano, Koleczkowo oraz weekendy Kielno (linia 191), a od r. uruchomiono dodatkowo linię autobusową 193 relacji Szemud Gdynia Tesco), co niewątpliwie wpłynęło na poprawę warunków dojazdu, zwłaszcza młodzieży z terenu Gminy Szemud do szkół ponadgimnazjalnych w Trójmieście. Gmina Szemud przeznacza środki w formie dotacji do budżetu Miasta Gdynia na w/w cel, których wysokość zaprezentowano w zestawieniu tabelarycznym: Lokalny transport zbiorowy na terenie Gminy Szemud dotacje celowe dla Miasta Gdynia (plan) (projekt budżetu) Inwestycja budowy Sali gimnastycznej w Dobrzewinie była finansowana z działu 926 Kultura Fizyczna i Sport, dlatego nie ujęto jej w tabeli nr 10 w wierszu wydatki majątkowe na oświatę, 5 Inwestycja budowy Sali gimnastycznej w Łebnie była finansowana z działu 801 Oświata i wychowanie i mieści się w tabeli nr 10 w wierszu wydatki majątkowe na oświatę, 6 Inwestycję budowy boiska sportowego Moje Boisko Orlik 2012, dlatego nie ujęto jej w tabeli nr 10 w wierszu wydatki majątkowe na oświatę. 9

10 c) drogi powiatowe w tym zakresie Rada Gminy Szemud postanowiła partycypować w modernizacji dróg powiatowych przebiegających przez teren gminy Szemud, których zarządcą w myśl ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych jest zarząd Powiatu Wejherowskiego i to on ustala zasady współfinansowania odnowy dróg powiatowych (obecnie udział gminy Szemud wynosi 50 % kosztów). W poniższej tabeli zaprezentowano ile środków własnych z budżetu gmina przeznaczyła na drogi powiatowe w latach Pomoc finansowa i rzeczowa dla Powiatu Wejherowskiego (plan) Pomoc finansowa dla Powiatu Wejherowskiego na dofinansowanie remontu drogi powiatowej Nr 1405G na odcinku Kamień-Kielno Remont drogi powiatowej Nr 1405 G na odcinku Kamień Kielno (Bożanka) oraz remont drogi powiatowej Nr 1409 G na odcinku Częstkowo Głazica Odnowa drogi powiatowej nr 1409G Częstkowo Głazica poprzez wykonanie nowej nawierzchni (kontynuacja) polegająca na wyrównaniu istniejącej nawierzchni mieszanką mineralno-asfaltową a następnie ułożenie warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego na długości 1,5 km Odnowa drogi powiatowej nr 1409G Częstkowo Głazica na odcinku 1,532 km Remont drogi powiatowej Nr 1412 G Gdynia Koleczkowo na odcinku 1,25 km Odnowa nawierzchni drogi powiatowej Nr 1416G poprzez wykonanie nowej nawierzchni na odcinku 1 km Szemud Kowalewo Wykonanie projektu budowlanego na odnowę drogi Nr 1405G na odcinku Szemud-Kamień w celu poprawy bezpieczeństwa i zapewnienie spójności z drogami w Gminie Remont (odnowa) nawierzchni drogi powiatowej nr 1405G Szemud- Karczemki na odcinku Kielno-Karczemki dł.0,925 km ,96 Odnowa drogi Nr 1405G na odcinku Szemud-Kamień w celu poprawy bezpieczeństwa i zapewnienie spójności z drogami w Gminie (łączny koszt inwestycji to kwota: zł, w tym udział powiatu zł, udział budżetu państwa Schetynówka zł, udział gminy zł) ,49 Razem: ,45 d) oświetlenie uliczne - od r. art. 18 ust. 1 pkt. 2 i 3 ustawy Prawo energetyczne rozszerzył obowiązek finansowania oświetlenia dróg publicznych przez gminy z dróg będących własnością gminy do wszystkich dróg znajdujących się na terenie gminy (z wyłączeniem autostrad i dróg ekspresowych). W poprzednim stanie prawnym oświetlenie dróg, których gmina nie była zarządcą finansowane było z budżetu państwa. W celu zapewnienia bezpieczeństwa w Gminie rokrocznie w budżecie wyasygnowane są środki nie tylko na finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg znajdujących się na terenie Gminy 7 (koszt energii elektrycznej pobranej przez punkty świetlne, opłaty przesyłowe i opłaty abonamentowe za przesył, opłaty ryczałtowe za utrzymanie i konserwację urządzeń oświetlenia), ale również ponosimy koszt budowy nowych punktów świetlnych. Oświetlenie uliczne (plan) Zużycie energii, opłaty stałe i przesyłowe Konserwacja opraw świetlnych Budowa oświetlenia ulicznego w Gminie Razem: Należy zauważyć, iż do realizacji przez gminę obowiązku finansowania oświetlenia dróg przepisy ustawy Prawo energetyczne nie przewidują konieczności posiadania przez gminę prawa własności tego oświetlenia. 10

11 e) pomoc społeczna - obowiązki w zakresie polityki społecznej realizowane są przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Szemudzie, który realizuje zadania wynikające z ustawy o pomocy społecznej, ustawy o świadczeniach rodzinnych a także od r. z ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Wydatki na opiekę społeczną oraz funkcjonowanie jednostki GOPS zaszeregowane są w dziale 852. Skala zadań realizowanych przez Ośrodek znajduje przełożenie we wzroście wydatków W poniższej tabeli przedstawiono skalę wydatków Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej (dział 852) Wydatki bieżące ogółem, w tym: , , , ,00 Świadczenia społeczne (zasiłki rodzinne, zasiłki celowe, zasiłki stałe, świadczenia alimentacyjne) , , , ,00 wynagrodzenia i pochodne , , , ,64 Udział wynagrodzeń i pochodnych w wydatkach GOPS ogółem 7,19 % 9,09 % 11,01 % 13,12 % Udział wydatków GOPS w wydatkach budżetu Gminy Szemud ogółem 17,30% 14,86% 16,26% 9,85% W roku 2008 GOPS w Szemudzie pozyskał dofinansowanie ze środków Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki dotacje na realizację zadania pn. Szansa-aktywizacja zawodowa i społeczna osób bezrobotnych z Gminy Szemud, który za cel stawia sobie pomoc osobom bezrobotnym powrót na rynek pracy. Projekt Szansa-aktywizacja zawodowa i społeczna osób bezrobotnych z Gminy Szemud (dział 853) Wydatki projektu, w tym: , , ,55 wynagrodzenia i pochodne , , ,34 Dotacja z POKL Szansa , , ,00 Gmina Szemud pomaga Gmina pomaga mieszkańcom, którzy znajdują się w trudnej sytuacji materialnej. Na zasiłki celowe, okresowe i stałe przeznaczyła w roku 2009 prawie 460 tys. zł, w roku tys. zł, natomiast w projekcie uchwały budżetowej na rok 2011 przewidziano na ten cel kwotę 462,0 tys. zł. Na dożywianie uczniów wydano w 2009 roku kwotę 280 tys. zł, a na stypendia 88,4 tys. zł. (w tym na stypendia socjalne 58,4 tys. zł). W roku ,89 zł przeznaczono na dodatki mieszkaniowe. W 2009 r ,60 zł z budżetu przeznaczono na dożywianie dzieci w szkołach. Ponadto gmina świadczy usługi opiekuńcze na rzecz osób samotnych, które wymagają stałej opieki. W roku 2009 na te świadczenia przeznaczono 128,5 tys. zł. Zgodnie z wolą Rady Gminy wyrażoną w drodze stosownej uchwały gmina wspiera finansowo rodziców spełniających wskazane w uchwale kryteria dochodowe jednorazową kwotą z tytułu urodzenia dziecka tzw. becikowe, corocznie przeznaczając na ten cel środki własne na poziomie 70 tys. zł. Uchwalane stawki podatków lokalnych nie są na poziomie maksymalnym. Jest to korzystne dla mieszkańców, przedsiębiorców i rolników. Skutkiem obniżenia górnych stawek podatkowych są jednak uszczuplenia dochodów własnych gminy. Szacuje się, iż w 2009 r. uszczuplenia wynosiły 700 tys. zł, a w 2010 r. 805 tys. zł., a w roku 2011 wyniosą ok. 809,5 tys. zł. Na pomoc z budżetu liczyć mogą również organizacje pozarządowe, gdyż z budżetu gminy Szemud udzielane są od wielu lat dotacje celowe na realizację zadań z zakresu sportu, działania na rzecz osób i dzieci niepełnosprawnych, wypoczynek letni dzieci i młodzieży szkolnej, zapobieganie patologiom społecznym. Kwota wyodrębniona na dotacje dla organizacji ngo oscyluje w granicach 200 tys. zł. rocznie. Ponadto w gminie wprowadzono regulamin udzielania dofinansowania osobom fizycznym na zadania usuwania azbestu. W tej chwili czekamy na wprowadzenie nowelizacji do ustawy Prawo ochrony środowiska, która wprowadzi instrument wsparcia finansowego mieszkańców i umożliwi gminie dofinansować przedsięwzięcia związane z poprawą warunków środowiska. 11

12 Szczególne znaczenie dla pełnej oceny sytuacji finansowej samorządu pod kątem potencjalnych możliwości inwestycyjnych ma analiza porównawcza wydatków majątkowych do wydatków ogółem. Porównanie takie zawiera tabela nr 13. Tabela nr 11. Analiza porównawcza wydatków majątkowych do wydatków ogółem oraz wydatków bieżących do dochodów ogółem w latach Wyszczególnienie (plan) (projekt) 1. Wydatki ogółem , , , , ,33 2. Wydatki majątkowe , , , , ,33 3. Udział wydatków majątkowych w wydatkach ogółem 21% 25% 11% 37% 21% 4. Wydatki bieżące , , , , ,00 5. Dochody ogółem , , , , ,70 6. Udział wydatków bieżących w dochodach ogółem (%) 80% 77% 84% 85% 83% W poszczególnych latach badanego okresu udział wydatków majątkowych nie kształtował się równomiernie. W roku 2010 udział tych wydatków był najwyższy i prognozuje się, że wyniesie 37% wydatków ogółem. W roku 2009 udział inwestycji był niższy i wyniósł 11%, zaś w poprzednich latach utrzymywał się na zbliżonym poziomie przeszło 20%. Źródłem finansowania zamierzeń inwestycyjnych gminy były dochody własne, jak również kredyty i pożyczki. Przeprowadzoną szczegółową analizę struktury i dynamiki wzrostu wydatków budżetu Gminy Szemud za lata zaprezentowano w tabeli nr

13 Tabela nr 12. Struktura i dynamika wydatków Gminy Szemud w latach Dział Kategoria wydatku Dynamika (08/07 %) 2009 Struktura Dynamika (09/08 %) 2010 (plan na Struktura 2007 Struktura 2008 Struktura Struktura Rolnictwo i łowiectwo ,06% ,89% -64% ,14% 23% ,07% 494% % -33% Rybołówstwo i rybactwo ,20% ,13% -26% 0 0,00% 0% 0 0,00% 0% 0 0% 0% 600 Transport i łączność ,36% ,11% 14% ,47% 36% ,91% 82% % -52% 630 Turystyka ,01% ,01% 33% ,01% -25% ,01% 67% % 0% 700 Gospodarka mieszkaniowa ,07% ,35% 48% ,82% 33% ,30% 23% % 26% 710 Działalność usługowa ,28% ,31% 33% ,31% -3% ,40% 127% % -13% 750 Administracja publiczna ,30% ,05% 57% ,25% -9% ,83% 15% % 3% 751 Urzędy naczelnych organów władzy ,04% ,00% -88% ,04% 827% ,09% 294% % -97% 754 Bezpieczeństwo i ochrona przeciwpożarowa ,82% ,95% 37% ,78% -19% ,94% 108% % 11% 756 Koszt poboru podatków i opłat ,27% ,27% 18% ,29% 6% ,48% 188% % 96% 757 Obsługa długu publicznego ,61% ,65% 26% ,51% -23% ,82% 178% % 45% 758 Rezerwy 0 0,00% 0 0,00% 0% 0 0,00% 0% ,29% 0% % 444% Oświata i 801 wychowanie ,56% ,68% 33% ,01% 1% ,95% 55% % -25% 803 Szkolnictwo wyższe ,02% ,02% 0% ,02% 0% ,01% 0% % 36% 851 Ochrona zdrowia ,45% ,36% -5% ,53% 46% ,41% 34% % -31% 852 Pomoc społeczna ,30% ,84% 1% ,26% 8% ,85% 5% % 4% 853 Pozostałe zadania - polityka społeczna 0 0,00% ,23% 0% ,00% 320% ,63% 9% % -75% 854 Edukacyjna opieka wychowawcza ,57% ,19% 1% ,16% -48% ,92% 37% % -4% 900 Gospodarka komunalna i ochrona środowiska ,50% ,53% 21% ,92% 23% ,97% 77% % -37% 921 Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego ,27% ,11% 10% ,42% 13% ,92% 38% % -13% 926 Kultura fizyczna i sport ,31% ,29% 556% ,06% -86% ,21% 97% % 52% Razem: % % 18% % -2% % 73% % - 20% Źródło: Obliczenia własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu za lata , uchwały budżetowej na rok 2010 (wg stanu na ) oraz projektu uchwały budżetowej na rok Dynamika (10/09 %) 2011 (projekt) Dynamika (11/10 %) 13-20%

14 5. Analiza zadłużenia gminy w latach Gminy odgrywają szczególną rolę w polskiej gospodarce. Kolejne reformy ustrojowe i decentralizacja zadań publicznych przypisują gminom coraz więcej zadań, za realizację których gminy odpowiadają finansowo. Niestety w ślad za obowiązkami nakładanymi na barki gmin, nie otrzymują one dostatecznych środków finansowych. Wymienić można byłoby wiele zadań, które ustawodawca wpisał w katalog zadań własnych gminy bez zabezpieczenia odpowiednich dotacji samorządom, a które gminy zobligowane są realizować ze środków własnych. W dużej mierze poświęcono tej tematyce dział analiza wydatków budżetu gminy w latach , gdzie wskazano w jakich obszarach wydatków widać tendencje wzrostu wydatków wynikających z konieczności wywiązania się z nałożonych na gminę zadań. Gmina Szemud realizuje inwestycje infrastrukturalne z zakresu oświaty oraz kultury fizycznej i sportu, budowy sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, budowy oświetlenia ulicznego, modernizacji dróg gminnych i ich utrzymania, budowy chodników, placów zabaw i wielu innych zadań leżących w gestii samorządu. W ostatnim 10-leciu Gmina Szemud wychodząc naprzeciw oczekiwaniom społeczności lokalnej i naszych małych obywateli, którzy są naszą przyszłością przeznaczała relatywnie dużo środków finansowych na budowę obiektów szkolnych i przyszkolnych. Wymienić tutaj należy: budowę Gimnazjum w Szemudzie (2003), budowę hali widowiskowo-sportowej w Szemudzie (2003), budowę Sali gimnastycznej i zaplecza szkolnego dla szkoły w Dobrzewinie-Karczemkach (2008), budowa kompleksu sportowego Moje Boisko Orlik 2012 w Szemudzie (2009), budowa hali sportowej w Łebnie (2010), rozbudowa Zespołu Szkół w Kielnie (2009), rozbudowa SP w Koleczkowie (2010), rozbudowa Zespołu szkół o Gimnazjum i Bibliotekę Publiczną wraz z uzbrojeniem i zagospodarowaniem terenu we wsi Bojano (2010). Jednocześnie, Gmina nie była w stanie w dłuższym horyzoncie czasowym finansować wzrastających potrzeb wyłącznie z własnych środków. W takiej sytuacji, jak każdy podmiot funkcjonujący w realiach wolnego rynku, władze gminy stanęły przed problemem wyboru zewnętrznych, komercyjnych źródeł finansowania swej działalności, gdyż na źródła niekomercyjne (dotacje z budżetu państwa, fundusze pomocowe, pożyczki preferencyjne), gmina mogła liczyć jedynie w ograniczonym stopniu. W roku 2010 Rada Gminy Szemud podjęła zamiar realizacji wielu inwestycji kapitałochłonnych, które postanowiono (z uwagi na brak dostatecznych środków własnych) sfinansować ze środków kredytów komercyjnych. W wyniku zaciągniętych kredytów prognozowane saldo zadłużenia gminy na r. wyniesie ,16 zł. Tabela nr 13. Zadłużenie Gminy Szemud w latach Stan zadłużenia wg stanu na koniec roku , , , ,16 Rok 2007 W roku budżetowym 2007 zaciągnięto pożyczki preferencyjne na łączną kwotę ,16 zł, w tym: 1) zł - z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku w ramach umowy pożyczki nr WFOŚ/P/29/2006 z dnia r. z przeznaczeniem na budowę oczyszczalni ścieków i kanalizacji w Szemudzie (w roku 2006 r. zaciągnięto w ramach tej umowy zł; razem zł). 2) zł - z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku w ramach umowy pożyczki nr WFOŚ/P/29/2006 z dnia r. z przeznaczeniem na budowę oczyszczalni ścieków i kanalizacji w Szemudzie (w roku 2006 r. zaciągnięto w ramach tej umowy zł; razem zł), Rok 2008 W roku budżetowym 2008 zaciągnięto kredyt inwestycyjny udzielony ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej (EFRWP) w kwocie zł z przeznaczeniem na dokończenie rozbudowy Zespołu Szkół w Kielnie. Rok 2009 W roku budżetowym 2009 nie zaciągnięto żadnego kredytu ani pożyczki. Rok 2010 W roku budżetowym 2010 jako źródła finansowania kilku inwestycji wskazano kredyty komercyjne, w związku z tym ogłoszono i rozstrzygnięto następujące postępowania przetargowe na udzielenie kredytów: 1) zł z przeznaczeniem na rozbudowę SP w Koleczkowie, 14

15 2) zł z przeznaczeniem na zadanie z zakresu uporządkowania gospodarki ściekowej w Bojanie, Koleczkowie i Dobrzewinie I etap, 3) zł z przeznaczeniem na rozbudowę Zespołu Szkół o Gimnazjum i Bibliotekę Publiczną wraz z uzbrojeniem i zagospodarowaniem terenu we wsi Bojano, 4) zł z przeznaczeniem na zadanie z zakresu uporządkowania gospodarki ściekowej na terenie Gminy Szemud w msc. Bojano, Koleczkowo i Dobrzewino II etap, 5) zł z przeznaczeniem na sfinansowanie planowanego deficytu budżetu Gminy Szemud na pokrycie wydatków nieznajdujących pokrycia w planowanych dochodach w roku Dla lepszego zobrazowania konieczności realizacji znacznych potrzeb inwestycyjnych Gminy Szemud spełniających oczekiwania mieszkańców w analizowanych latach , które współfinansowano ze środków kredytowych sporządzono wykres kwoty długu na koniec roku wraz z wydatkami majątkowymi. Z prezentowanego wykresu wyraźnie można dostrzec, iż kwota wydatków majątkowych rośnie w szybszym tempie niż kwota długu, co obrazuje, iż Rada Gminy Szemud decyduje o zaciągnięciu kredytów i pożyczek preferencyjnych jedynie na przedsięwzięcia inwestycyjne (a nie na wydatki bieżące, które finansowane są z dochodów bieżących). Wykres nr 1. Wydatki majątkowe i zadłużenie w latach w ujęciu graficznym. Z regulacji ustawy o finansach publicznych wynikają dwojakiego rodzaju ograniczenia zadłużenia gmin. Zgodnie z nimi budżety gmin muszą być zestawione tak, aby: 1) łączna kwota przypadających do spłaty w danym roku budżetowym rat kredytów i pożyczek ( ) nie może przekroczyć 15% planowanych na dany rok budżetowy dochodów gminy 8, 2) łączna kwota długu gminy na koniec roku budżetowego nie może przekraczać 60% dochodów tej gminy w tym roku budżetowym 9. Pierwsze prezentowane ograniczenie decyduje o tym, na ile spłaty rat kapitałowych i odsetek obciążają budżety Gminy na kolejne lata. Badając, czy gmina uchwalając budżet, nie naruszyła reguły 15 %, nie można ograniczyć się tylko do analizy uchwalonego budżetu na dany rok należy również sprawdzić, czy deficyt proponowany w danym roku nie spowoduje przekroczenia limitu 15 % w którymkolwiek z kolejnych lat. Na tym polega prewencyjnoostrzegawcza rola tego przepisu. Dla Gminy Szemud wskaźniki dopuszczalnego poziomu zadłużenia kształtowały się następująco w latach : Lp. Wyszczególnienie (plan) 1. Dochody ogółem , , , ,20 2. Rozchody ogółem , , , ,00 3. Odsetki od kredytów i pożyczek , , , ,00 Zadłużenie gminy na koniec 4. danego roku , , , ,16 5. Zasada "15 %" 3,18% 3,06% 3,06% 3,75% 6. Zasada "60 %" 19% 16% 12% 33% 8 Art. 169 ust. 1 starej ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (max 15 %). 9 Art. 170 starej ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (max 60 %). 15

16 Jak widać, w żadnym roku nie został przekroczony wskaźnik zarówno dla limitu 15 % i limitu 60 %, a więc Gmina Szemud spełnia wymagania określone w ustawie o finansach publicznych. W celu lepszego zobrazowania uzyskanych wyników poniżej przestawiono kształtowanie się przedmiotowych wskaźników w ujęciu graficznym: Wykres nr 2. Dopuszczalne wskaźniki zadłużenia w latach w ujęciu graficznym. Prognozowane zadłużenie Gminy Szemud na r. w ujęciu analitycznym tj. z podziałem na poszczególne kredyty, rok ich zaciągnięcia i okres spłaty zaprezentowano w tabeli nr 14. Podkreślenia wymaga fakt, iż przewidujemy, iż pożyczkodawca (WFOŚiGW 10 ) umorzy Gminie 35 % kwoty udzielonej pożyczki w tym, w roku 2011 umorzy kwotę zł, w roku 2012 kwotę zł. Natomiast w roku 2014 Gmina zamierza ubiegać się do NFOŚiGW o umorzenie 10 % kwoty udzielonej pożyczki, co stanowi kwotę zł. 10 Zgodnie z regulaminami udzielania dofinansowania ze środków FOŚiGW, pożyczka może być częściowo umorzona pod warunkiem terminowego wykonania przedsięwzięcia i osiągnięcia planowanych efektów, w przypadku WFOSiGW (aktualnie 35%), zaś NFOŚiGW (w 10% udzielonej pożyczki). 16

17 Tabela nr 14. Zadłużenie Gminy Szemud z podziałem na poszczególne kredyty. Lp. Wysokość kredytu Kredytodawca Przeznaczenie Rok zaciągnięcia Okres spłaty Zadłużenie na r. Prognozowane zadłużenie na r. Rata kredytu przewidziane do zaciągnięcia w roku ,- Bank Rumia Spółdzielczy ,- Bank Rumia Spółdzielczy ,- Pożyczka z WFOŚiGW ,16 Pożyczka z NFOŚiGW Kredyt inwestycyjny na zadania (Gimnazjum w Szemudzie, Hala widowiskowo-sportowa, wodociąg Łebno-Donimierz) , ,00 0 Kredyt przeznaczony na sfinansowanie w 2003 roku wydatków nieznajdujących pokrycia w planowanych dochodach , ,00 0 Pożyczka inwestycyjna na budowę oczyszczalni ścieków i kanalizację w Szemudzie (Prognozowane umorzenie 35 % tj zł, w tym: w zł, w roku zł) , ,00 0 Pożyczka inwestycyjna na budowę oczyszczalni ścieków i kanalizację w Szemudzie (Prognozowane umorzenie 10% tj. w zł) , , ,- Kredyt z BRS (ze Kredyt inwestycyjny na dokończenie rozbudowy Zespołu środków EFRWP) Szkół w Kielnie z przeznaczeniem na Gimnazjum , , ,- Bank Millenium Kredyt inwestycyjny na rozbudowę Szkoły Podstawowej w Koleczkowie , , ,- Bank Rumia Spółdzielczy ,- Bank Gospodarstwa Krajowego ,- Bank Gospodarstwa Krajowego Kredyt inwestycyjny na zadanie z zakresu uporządkowania gospodarki ściekowej w Bojanie, Dobrzewinie i Koleczkowie - I zadanie , , ,00 Kredyt inwestycyjny na rozbudowę Zespołu Szkół o Gimnazjum i Bibliotekę Publiczną wraz z uzbrojeniem i zagospodarowaniem terenu we wsi Bojano , ,00 0 Kredyt inwestycyjny na zadanie z zakresu uporządkowania gospodarki ściekowej w Bojanie, Dobrzewinie i Koleczkowie - II zadanie , , ,- BRE Bank S.A. Kredyt przeznaczony na sfinansowanie planowanego deficytu budżetu Gminy Szemud na pokrycie wydatków nieznajdujących pokrycia w planowanych dochodach w roku , ,00 0 Razem: , , ,00 17

18 6. Prognoza zadłużenia w roku budżetowym 2011 oraz kolejnych latach Do analizy prognozy zadłużenia Gminy Szemud w roku budżetowym 2011 oraz kolejnych latach wykorzystano dane zawarte w projekcie uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej. Na potrzeby niniejszego podrozdziału przyjęto do analizy czteroletni horyzont czasowy planowania finansowego (rok budżetowy 2011 i 3 kolejne lata). WPF ma pozwolić na racjonalne prognozowanie gospodarki finansowej gmin w dłuższym czasie i jest dokumentem (prognozą) elastycznym, który można w trakcie roku budżetowego zmieniać 11. Przepisy ustawy o finansach publicznych umożliwiają korygowanie prognozy, tak aby dostosować ją do zmieniających się warunków w danym roku. Tabela nr 15. Prognozowane wielkości finansowe budżetu gminy Szemud w latach Lp. Wyszczególnienie Dochody ogółem , , , ,00 2. Wydatki budżetu , , , ,00 3. Deficyt / nadwyżka , , , ,50 4. Przychody , , , ,00 a) kredyty i pożyczki , b) wolne środki (na inwestycje) , , , ,00 5. Rozchody (spłata rat kredytów i pożyczek) , , , ,00 6. Odsetki od kredytów i pożyczek , , , ,00 7. Zadłużenie gminy na koniec danego roku , , , ,00 8. Zasada "15 %" (wskaźnik obsługi długu) 5,01% 9,49% 5,97% 5,61% 9. Zasada "60 %" (wskaźnik zadłużenia) 36,21% 28,08% 24,43% 18,86% Źródło: Projekt uchwały budżetowej na rok 2011 oraz projekt uchwały w sprawie Wieloletniej Prognozy Finansowej. Przeprowadzona analiza prognozy zadłużenia w roku budżetowym 2011 oraz 3 kolejnych latach wskazuje, że w żadnym roku nie zostanie przekroczony wskaźnik zarówno dla limitu 15 % i limitu 60 %, a więc Gmina Szemud spełnia wymogi określone w ustawie o finansach publicznych. Prognozuje się, że w roku 2012 wskaźniki determinujące możliwości zaciągania długu przyjmą najwyższy poziom, a mianowicie: kwota przypadająca do spłaty rat kredytów i pożyczek oraz odsetek w stosunku do planowanych dochodów wyniesie 9,49 % (dopuszczalny limit 15 %), kwota zadłużenia gminy na koniec roku 2012 w stosunku do planowanych dochodów przyjmie wskaźnik 28,08 % (dopuszczalny limit 60 %). W celu lepszego zobrazowania uzyskanych wyników poniżej przestawiono kształtowanie się przedmiotowych wskaźników w ujęciu graficznym: Wykres nr 3. Dopuszczalne wskaźniki zadłużenia w latach w ujęciu graficznym. Indywidualny wskaźnik zadłużenia z art. 243 nowej uofp 11 Stosownie do art. 232 ustawy zmiany w wieloletniej prognozie, z wyłączeniem zmian limitów zobowiązań i kwot wydatków na przedsięwzięcia, będzie wprowadzał wójt gminy. 18