MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO

Transkrypt

1 Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO

2 PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA - WPROWADZENIE CZ. 1

3 Przedmiot i zadania psychologii rozwojowej Rozwój i istota zmian Metody badawcze

4 PRZEDMIOT I ZADANIA PSYCHOLOGII ROZWOJOWEJ Psychologia rozwojowa - to dziedzina psychologii zajmująca się genezą zjawisk, funkcji i czynności psychicznych.

5 Możemy wyróżnić psychologię filogenetyczną - rozwój gatunków bada pochodzenie i rozwój procesów psychicznych istot żywych od najprostszych organizmów aż do powstania człowieka psychologia antropogenetyczna rozwój historyczny człowieka; psychologię ontogenetyczną - rozwój indywidualny człowieka w toku jego życia osobniczego - przedmiot zainteresowania psychologii rozwoju.

6 CELEM PSYCHOLOGII ROZWOJOWEJ JEST: poznawanie, zrozumienie i przedstawianie procesu rozwoju człowieka w różnych okresach jego życia wskazywanie realnych możliwości kształtowania, doskonalenia, samodoskonalenia i przekształcania własnych sił rozwojowych człowieka

7 ZWIĄZKI PSYCHOLOGII ROZWOJOWEJ Z INNYMI DZIAŁAMI PSYCHOLOGII: a) wychowawczą b) społeczną c) różnic indywidualnych d) kliniczną

8 Rozwój - długotrwały i ukierunkowany proces zmian w procesach fizycznych i psychicznych zachodzących w ciągu całego życia, w którym można wyodrębnić kolejne etapy świadczące o różnicowaniu się organizmu pod różnym względem. Najważniejsze cechy rozwoju to: kierunkowość zmiany konsekwentnie prowadzą do określonego stanu końcowego postępowość każda kolejna faza odznacza się wyższością w stosunku do poprzedniej

9 Cechy rozwoju psychicznego człowieka: Zmiany rozwojowe są nieustanne, ciągłe i dynamiczne ponieważ świat zewnętrzny i człowiek ciągle się zmienia, Zmiany rozwojowe w znacznym stopniu są zdeterminowane czynnikami środowiskowo kulturowymi

10 Istota rozwoju: ZMIANA - czyli uwzględnienie perspektywy czasowej; Definicja zmiany: różnica między stanem poprzednim a obecnym danego obiektu zaobserwowana po upływie pewnego czasu. Jednak nie każda zmiana oznacza rozwój!

11 OBSZARY ZMIAN Poziom społeczny: zmiany relacji osoba otoczenie. Poziom osobowościowy: zmiany osobowości. Poziom poznawczy: zmiany struktur umysłowych. Poziom behawioralny: zmiany zachowania.

12 W ONTOGENEZIE CZŁOWIEKA WYRÓŻNIA SIĘ TRZY ETAPY: - prenatalny - postnatalny - perinatalny

13 USYSTEMATYZOWANIE ROZWOJU CHIŃCZYCY Młodość do 20 lat Wiek zawierania małżeństw do 30 lat Wiek poznawania własnych błędów do 40 lat Wiek pełnienia urzędów społecznych do 50 lat Końcowy okres twórczego życia do 60 l. Wiek upragniony do 70 lat Starość od 70 lat GRECY Wiosna, czyli okres stawania się człowiekiem 0 20 lat Lato, czyli człowiek młody lat Jesień, czyli człowiek w pełni dojrzały lat Zima, czyli człowiek stary, cofający się lat

14 PERIODYZACJA ROZWOJU 1. Okres prenatalny: 0-9 m.ż Narodziny Okres niemowlęcy: od narodzin do 1 r.ż. w tym okres noworodkowy: od narodzin do 1 m.ż. 3. Okres poniemowlęcy: od 1 r.ż. do 3 r.ż. 4. Wczesne dzieciństwo: 2-3 r.ż. do 6-7 r.ż. 5. Średnie dzieciństwo: 6-7 r.ż. do r.ż. 6. Okres dorastania: r.ż. do r.ż. 7. Wczesna dorosłość: r.ż. do r.ż. 8. Średnia dorosłość: r.ż. do r.ż. 9. Późna dorosłość: r.ż. do Śmierć

15 WSKAŹNIKIEM ROZWOJU ONTOGENETYCZNEGO CZŁOWIEKA SĄ: - zmiany ilościowe wzrost danej cechy/zespołu cech somatycznych i psychicznych - jakościowe dana funkcja lub czynność psychiczna nie tylko wzrasta i rozszerza swój zasięg lecz przekształca się w do nowego wyższego poziomu albo nowej właściwości

16 INNA KLASYFIKACJA ZMIAN - zmiany wielkości charakter ilościowy - zmiany proporcji - charakter ilościowo jakościowy - zmiany związane z zanikaniem starych właściwości - zmiany związane z nabywaniem nowych właściwości

17 RODZAJE ZMIAN ROZWOJOWYCH: uniwersalne- zależne od wieku i występujące u każdego przedstawiciela gatunku homo sapiens; wspólne - dla rozwijających się razem członków pewnej grupy, którą może stanowić albo określona kultura, albo pewne pokolenie należące do danej kultury; indywidualne - wywołane czynnikami oddziałującymi tylko na daną jednostkę.

18 CECHY ZMIAN ROZWOJOWYCH Tempo szybkość z jaką dokonują się zmiany Rytm stopień regularności zachodzenia zmian Cykle rozwoju. Fazy: progres, plateau, regres, kryzys itd.

19 MODEL LINIOWY ROZWOJU Podstawowe pojęcia: tempo rozwoju i poziom osiągnięć Osoba A Osoba B Osoba C Osoba D czas

20 MODEL CYKLICZNO FAZOWY ROZWOJU Podstawowe pojęcia: cykl rozwoju i postęp cykl rozwoju progres plateau regres kryzys czas

21 METODY BADAWCZE W PSYCHOLOGII ROZWOJOWEJ Strategia porównań podłużnych Strategia porównań poprzecznych Sytuacyjna obserwacja psychologiczna Obserwacja naturalna Obserwacja kontrolowana Obserwacja anegdotyczna

22 Obserwacja fotograficzna Próbki czasowe Próbki zdarzeń Eksperyment Eksperyment naturalny Testy psychologiczne

23 W psychologii długo rozwój rozumiano tak, jak w naukach biologicznych; Podstawowe kategorie tak rozumianego rozwoju: - WZROST: ilościowe zwiększanie się rozmiarów (np. przyrost wagi, liczby komórek); - DOJRZEWANIE: rozwój komórek do takiego stanu, w którym organizm może w pełni je wykorzystać; - UCZENIE SIĘ: stosunkowo trwała zmiana zachowania będąca rezultatem doświadczenia. Zależna od dojrzewania.

24 Rezultat przyjęcia biologicznego modelu rozwoju - uznawanie za zmianę rozwojową taką, którą cechowało: 1. Jednokierunkowość (monotoniczność); 2. Nieodwracalność; 3. Trwałość; 4. Autonomiczność.

25 1. Jednokierunkowość: zmiany prowadzą do określonego stanu końcowego; na bazie prostszych zmian nadbudowują się bardziej skomplikowane; 2. Nieodwracalność i 3. Trwałość - oznacza to, że stany organizacji wewnętrznej, które raz powstały, nie mogą być cofnięte ani oduczone; stanowią bazę do nowych procesów zmian; 4. Autonomiczność - oznacza, że zmiany rozwojowe są ściśle powiązane i wyznaczane przez czynniki wewnętrzne, tkwiące w strukturze systemu psychicznego.

26 NOWE PODEJŚCIE DO ROZWOJU: PSYCHOLOGIA LIFE SPAN (BIEG ŻYCIA) P.BALTESA W tradycyjnej koncepcji rozwoju rozwój właściwy jest okresowi dzieciństwa i dorastania, w okresie dorosłości następuje stabilizacja rozwojowa, a okres starości charakteryzuje regres rozwojowy. W koncepcji life-span rozwój właściwy jest wszystkim okresom życia, łącznie ze starością.

27 1. Rozwój psychiczny człowieka trwa całe życie; 2. Rozwój człowieka ma charakter: a) wielowymiarowy, co oznacza, że istnieją odrębne wzorce rozwojowe dla różnych zjawisk życia psychicznego i zachowania; b) wielokierunkowy - czyli progresywny i regresywny; 3. Rozwój człowieka cechuje się intraindywidualną plastycznością, tzn. poszczególne funkcje są w różnym stopniu podatne na modyfikacje, m.in. ze względu na ilość i jakość doświadczeń;

28 4. Człowiek jest istotą rozwijającą się w rozwijającym się świecie; 5. Rozwój człowieka jest współdeterminowany przez grupy czynników: a) indywidualny wiek chronologiczny; b) okres historyczny; c) czynniki pozanormatywne - zdarzenia losowe spowodowane własnymi wyborami.

29 ZMIANA ROZWOJOWA Odnosi się NIE do stopnia progresywności wobec stanu wcześniejszego, ALE: do stopnia adaptacyjności - Przejawiającej się w zdolności jednostki do konstruowania nowych jakościowo relacji ze światem, z uwzględnieniem zmian zachodzących w danym czasie w organizmie i otoczeniu.

30 ROZWÓJ to: Efekt ciągłych interakcji między różnymi poziomami organizacji istniejącymi w świecie zewnętrznym i wewnętrznym. Do zastanowienia: Problem akceleracji rozwoju (przyspieszenie rozwoju w porównaniu z poprzednimi pokoleniami).