PSZENŻYTO OZIME WYNIKI DOŚWIADCZEŃ

Transkrypt

1 PSZENŻYTO OZIME WYNIKI DOŚWIADCZEŃ Uwagi ogólne i omówienie wyników. Powierzchnia uprawy tego gatunku w Polsce miała tendencję wzrostową do roku 2009 (1277 tys. ha). Największą dynamikę wzrostu obserwowano w latach , kiedy to areał uprawy zwiększył się o około 400 tys. ha. W 2011 roku powierzchnia uprawy pszenżyta ozimego wynosiła 1157 tys. ha, a w 2012 spadła do 819 tys. ha W naszym województwie ma ono bardzo duże znaczenie, areał uprawy zajmuje ponad 20% powierzchni zasiewów. Wysokie potencjalne możliwości plonotwórcze a także wartość paszowa zbliżona do pszenicy i jęczmienia, pozwalają na wykorzystanie go w żywieniu tuczników i drobiu. Ostatnio duże nadzieje wiąże się również z wykorzystaniem pszenżyta do wypieku chleba. Ziarno pszenżyta może być też wykorzystywane do innych celów technologicznych. Oprócz młynarstwa i piekarstwa stosuje się je w cukiernictwie przy produkcji biszkoptów, herbatników, ciast piaskowych i kruchych oraz pierników bakaliowych. Specyficzność ciasta pszenżytniego nie wyklucza możliwości wykorzystania tego gatunku do produkcji mąki czy innych produktów spożywczych, nowe technologie przetwarzania wymagają odmiennego surowca. Z tego względu pszenżyto mające odmienne cechy technologiczne w porównaniu do pszenicy i żyta staje się alternatywą i szansą do produkcji nowych wyrobów prozdrowotnych o korzystnych cechach sensorycznych. Nowy kierunek wykorzystania pszenżyta wymaga wzmożonej pracy hodowców, agronomów i technologów żywności. Krajowy rejestr obecnie liczy 41 odmian w tym 12 krótkosłomych. Odmiany rejestrowane w ostatnich latach wnoszą postęp przede wszystkim w plenności. W miarę zwiększania się powierzchni uprawy tego gatunku zwiększa się nasilenie występowania chorób na pszenżycie, które jest powszechnie porażane przez mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, septoriozę liści i plew. Największe różnice odmianowe występują w odporności na mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną. Zarejestrowane ostatnio odmiany wnoszą postęp w odporności na ważniejsze choroby pszenżyta. Odmiany nie różnią się wyraźnie pod względem wymagań glebowych, natomiast wykazują pewne zróżnicowanie reakcji na niski odczyn gleby. Przyjmuje się, że odmiany krótkosłome nie powinny być uprawiane na najsłabszych glebach przeznaczonych pod pszenżyto. Podstawowym kryterium wyboru odmiany do uprawy jest plon ziarna. Duże znaczenie mają także zimotrwałość, odporność na porastanie ziarna w kłosie, odporność na wyleganie i choroby oraz termin dojrzewania, zawartość białka i inne cechy zirna W sezonie 2012/2013 na terenie województwa mazowieckiego zostały założone 4 doświadczenia z 20 odmianami pszenżyta ozimego. Doświadczenia zlokalizowane były w następujących jednostkach: - Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Seroczynie - Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Kawęczynie - DANKO Hodowla Roślin ZHR O/ Laski - Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie O/Radom W minionym sezonie odnotowano wzrost plonowania pszenżyta w stosunku do roku poprzedniego, jednak plony były niższe niż w roku Spośród odmian badanych w 2013 roku na obu poziomach agrotechniki najlepiej plonowały: Fredro, Agostino, Borowik. Z nowo zarejestrowanych odmian na uwagę zasługują odmiany Subito i Tomko. Porażenie przez choroby w 2013 roku było nieco większe niż w latach poprzednich

2 Tabela 1 PSZENŻYTO OZIME. Odmiany badane. Rok zbioru: 2013 Odmiana Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej- -pełnomocnika w Polsce ALGOSO* TRISMART* BORWO * ul. Główna 20, PL Strzelce 4 TULUS 2009 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Staszewska 70 PL Wągrowiec 5 FREDRO* TODAN* 2003 ul.główna 20,PL Strzelce 7 LEONTINO* PIZZARO* AGOSTINO Lantmannen SW Seed sp.z o.o. Ul. Terenowa 6g Pl Wrocław 10 BERENIKO* BOROWIK* 2011 ul.główna 20,PL Strzelce 12 KWS TRISOL 2011 KWS Lochow Petkus sp. z o.o. Kondratowice Ul. Słowiańska5 PL Prusy 13 MAESTOZO* MIKADO* AMOROZO* 2012 ul.główna 20,PL Strzelce 16 SUBITO* TOMKO* 2012 ul.główna 20,PL Strzelce 18 TORINO* TWINGO* WIARUS* ul.główna 20,PL Strzelce 1 - odmiany krótkosłome *- odmiana chroniona krajowym wyłącznym prawem hodowców - 2 -

3 Tabela 2 PSZENŻYTO OZIME. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2013 Miejscowość Seroczyn Kawęczyn Laski Powiat Siedlce Sochaczew Grójec Kompleks rolniczej przydatności gleby Klasa bonitacyjna gleby IVb IIIa IV PH gleby w KCI 5,75 7,37 * Przedplon Gorczyca biała Gorczyca biała Owies Data siewu Obsada nasion (szt/m 2 ) Data zbioru Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) N na poziomie a 2 (kg/ha) P 2 O 5 ( kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (l/ha) Insol 3 1,0 l Insol 3 1,0 l Insol 3 1,0 l Insol 3 1,0 l Insol 3 1,0 l Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Zaprawa nasienna T Vitavax 2000FS Maxim 025 FS Herbicyd ( nazwa, dawkaa) Legato Plus 600 SC 1,3 Legato Plus 600 SC 1,5 l Legato Plus 600 SC 1,5 l Insektycyd ( nazwa, dawka) Karate Zeon CS-0,12 l - - Tylko na poziomie a 2 Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka) Bumper 250EC- 0,5l Alert 375 SC 1l Input 460 EC 1,0l Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka) Amistar250 SC 0,6l + Artea 330EC 0,4l Fandango200EC 1,0 l Regulator wzrostu (nazwa, dawka) Cerone 480 SL 1,0 l Cerone 480 SL 1,0 l Moddus 250 0,3 l * - brak danych - 3 -

4 Tabela 3 PSZENŻYTO OZIME. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2013 Cecha Seroczyn Kawęczyn Laski a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Stan roślin przed zimą (skala 9 0 ) 8,5 8,9 8,9 2 Stan roślin po zimie (skala 9 0 ) 7,8 8,7 * 3 Martwe rośliny (%) 3,6 0,4 0,0 4 Termin kłoszenia (dzień, m-c) Termin dojrzałości wosk. (dzień, m-c) Wysokość roślin (cm) 102,0 96,8 117,2 106,4 112,1 106,9 7 Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 0 ) 9,0 9,0 8,8 8,7 7,9 8,3 8 Wyleganie przed zbiorem (skala 9 0 ) 8,4 8,8 8,7 8,6 * * 9 Porastanie ziarna przed zbiorem (skala 9 0 ) 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 Porażenie przez choroby (skala 9 0 ) 10 Pleśń śniegowa 6,7 8,6 8,8 11 Fuzarioza kłosów 6,9 7,9 7,7 8,0 * * 12 Septorioza liści 7,6 7,6 7,6 8,2 * * 13 Septorioza plew 7,2 8,3 7,4 7,8 * * 14 Mączniak prawdziwy 7,3 7,6 7,6 8,0 6,3 7,1 15 Masa 1000 ziarn (g) 45,7 46,2 36,1 40,9 40,4 46,6 16 Wilgotność ziarna (%) 12,9 12,9 15,3 15,2 9,4 11,3 16 Plon ziarna (dt z ha) 61,7 71,2 65,1 76,8 64,5 89,1-4 -

5 Seroczyn Kawęczyn Laski Seroczyn Kawęczyn Laski Tabela 4 PSZENŻYTO OZIME. Plon ziarna w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2013 Poziom a 1 Poziom a 2 Odmiana Wzorzec dt/ha 61,7 65,1 64,5 71,2 76,8 89,1 1 Borwo Fredro Tomko Wiarus Todan Algoso Trismart Leontino Pizarro Tulus Agostino Bereniko Borowik KWS Trisol Maestozo Mikado Amorozo Subito Torino Twingo Wzorzec: wszystkie badane odmian - 5 -

6 Tabela 5 PSZENŻYTO OZIME. Plon ziarna odmian (%wzorca). Lata zbioru: 2013, 2012, 2011 Odmiana Mrozoodporność (skala 9 0 ) Poziom a 1 Poziom a Wiarus 6, Liczba doświadczeń Wzorzec - wszystkie badane odmiany Skala 9 o : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny Wzorzec dt/ha 63,8 60,3 75,5 62,1 66,5 79,1 72,6 88,9 75,9 80,2 1 Algoso Trismart 6, Borwo 5, Tulus Fredro 4, Todan 5, Leontino 3, Pizarro Agostino 3, Bereniko Borowik 5, KWS Trisol 3, Maestozo Mikado Amorozo Subito 5, Tomko 6, Torino 3, Twingo

7 Tabela 6 PSZENŻYTO OZIME. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki a 1 (odchylenia od wzorca). Rok zbioru: 2013, Liczba Mączniak Fuzarioza kłosów Septorioza liści Odmiana lat badań Wzorzec (skala 9 0 ) 7,1 7,4 7,3 7,4 7,6 7,8 1 Algoso 3-1,1-0,5-0,6 0,2-0,9-0,1 2 Trismart 3-1,1-0,2-0,8-0,2-0,6-0,2 3 Borwo 3-1,2-0,9 0,2 0,3-0,6-0,2 4 Tulus 3-0,2-0,2 0,2-0,5 0,2-0,1 5 Fredro 3 0,3 0,3 0,4 1,1 0,2 0,1 6 Todan 2 0,3 - -0,1 - -0,1-7 Leontino 2-1,1-0,2 - -0,6-8 Pizzaro 2 1,4 - -0,6-0,4-9 Agostino 2 0,3-0,2-0,7-10 Bereniko 2 1,3-0,2-0,4-11 Borowik 2-0,1-0,2-0,2-12 KWS Trisol 2 0,9 - -0,6-0,2-13 Maestozo 2-0,1-0,2-0,2-14 Mikado 2-1,7-0,7 - -0,9-15 Amorozo 1-0,4 - -0,6 - -0,4-16 Subito 1 1,4-0,4-0,4-17 Tomko 1 0,8-0,7-0,4-18 Torino 1-0,7 - -0,6-0,2-19 Twingo 1 0,3 - -0,6-0,2-20 Wiarus 1 0,6-0,7-0,7 - Liczba doświadczeń Wzorzec - wszystkie badane odmiany Skala 9 o : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny - 7 -

8 Nie wystąpiło Nie wystąpiło Tabela 7 PSZENŻYTO OZIME. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenie od wzorca). Lata zbioru 2013, Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 0 ) Wysokość roślin Masa 1000 ziarn w fazie dojrzałości przed zbiorem (cm) (g) mlecznej Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec 8,6 7,9 110,4 105,9 40,7 44,3 1 Algoso 3 0,2-0,3 8,7 9,0 0,5 3,7 2 Trismart 3-0,3-0,4 9,1 9,5 4,1 6,9 3 Borwo 3 0,4 0,7-11,3-3,8-0,1-0,6 4 Tulus 3-0,3 0,0 1,7 1,5-0,1 1,2 5 Fredro 3 0,2 0,2-0,1 0,2 1,1 1,1 6 Todan 2-0,1-6,9-1,8-7 Leontino 2 0,2-0,9 - -1,6-8 Pizzaro 2 0,2-6,9-1,7-9 Agostino 2-0, ,4 - -0,1-10 Bereniko 2-0,3-2,2 - -8,1-11 Borowik 2 0,2-13,4-8,2-12 Kws Trisol 2-0,3-6,1-7,5-13 Maestozo 2-1,1-7,6 - -0,2-14 Mikado 2 0,2 - -4,8 - -3,9-15 Amorozo 1 0,2 - -1,1 - -2,3-16 Subito 1-0,6-1,7-4,9-17 Tomko 1 0,4 - -4,1-4,7-18 Torino 1-0,3-3,6 - -0,1-19 Twingo 1 0, ,1 - -2,7-20 Wiarus 1 0, ,1 - -7,0 - Liczba doświadczeń

9 Nie wystąpiło Nie wystąpiło Ciąg dalszy tabeli 7 Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 0 ) Wysokość roślin Masa 1000 ziarn w fazie dojrzałości przed zbiorem (cm) (g) mlecznej Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec 8,7 8,1 103,4 99,8 44,6 46,3 1 Algoso 3 0,1-0,1 8,5 8,0 4,1 5,0 2 Trismart 3-0,2-0,6 8,5 9,7 8,0 8,5 3 Borwo 3 0,3 0,3-10,7-3,6-3,1-2,3 4 Tulus 3 0,1 0,3 4,3 0,5-0,7 1,2 5 Fredro 3 0,1 0,0-1,2-0,6 0,6 0,3 6 Todan 2-0,4-5,1-3,1-7 Leontino 2 0,1-6,1 - -1,6-8 Pizzaro 2-0,4-3,8-0,5-9 Agostino 2 0, ,7 - -1,4-10 Bereniko 2 0,1-3,0 - -7,4-11 Borowik 2 0,3-8,3-8,0-12 Kws Trisol 2-0,4-3,8-7,2-13 Maestozo 2-0,7-5,1 - -2,0-14 Mikado 2 0,3 - -3,2 - -3,2-15 Amorozo 1-0,2 - -0,7 - -2,1-16 Subito 1-0,4 - -1,2-1,7-17 Tomko 1 0,3 - -0,2-2,6-18 Torino 1-0,2-5,1-0,3-19 Twingo 1 0, ,5 - -0,9-20 Wiarus 1 0, ,0 - -8,2 - Liczba doświadczeń Wyleganie: wyniki pochodzą z tych doświadczeń, w których miało ono miejsce; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. Wzorzec - wszystkie badane odmiany - 9 -

10 PSZENŻYTO OZIME CHARAKTERYSTYKA ODMIAN BADANYCH W ROKU 2013 (Zarejestrowanych w 2012 sporządzona na podstawie list opisowych odmian) 1. AMOROZO Odmiana pastewna, o normalnej wysokości wzrostu. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Odmiana o dość dużej mrozoodporności (5,5). Odporność na rdzę brunatną, fuzariozę kłosów dość duża, na mączniaka prawdziwego, septoriozę liści i plew, rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła średnia. Rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość w stanie zsypnym duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania średnie. Zawartość białka w ziarnie duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. 2. SUBITO Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Odmiana o dość dużej mrozoodporności (6). Odporność na mączniaka prawdziwego duża, na rdzę brunatną dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rynchosporiozę, septoriozę liści i plew, fuzariozę kłosów średnia. Rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie ziarna i gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie ziarna średnia, liczba opadania dość duża. Zawartość białka dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. 3. TOMKO Odmiana pastewna. O normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Mrozoodporność dość duża (6). Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, septoriozę plew duża, na choroby podstawy źdźbła, rynchosporiozę, septoriozę liści i fuzariozę kłosów dość duża. Rośliny średniej wysokości, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość w stanie zsypnym duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość mała. Zawartość białka dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. 4. TORINO - Odmiana pastewna o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Mrozoodporność średnia. Odporność na rdzę brunatną, rynchosporiozę, septoriozę liści dość duża, na mączniaka prawdziwego, septoriozę plew średnia, na choroby podstawy źdźbła i fuzariozę kłosów dość mała. Rośliny są dość wysokie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny do bardzo wczesnego, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość w stanie zsypnym duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie duża, liczba opadania średnia. Zawartość białka duża do bardzo dużej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. 5. TWINGO - Odmiana pastewna, typu półkarłowego. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Mrozoodporność dość duża (5,5). Odporność na rdzę brunatną duża, na mączniaka prawdziwego dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rynchosporiozę, septoriozę liści i plew średnia, na fuzariozę kłosów mała. Rośliny bardzo niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna średnie, gęstość w stanie zsypnym- bardzo mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość mała. Zawartość białka dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. 10

11 6. WIARUS - Odmiana pastewna, typu półkarłowego. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Mrozoodporność duża (6,5). Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę liści duża, na rynchosporiozę i septoriozę plew dość duża, na choroby podstawy źdźbła i fuzariozę kłosów średnia. Rośliny niskie do bardzo niskich, o dużej do bardzo dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren bardzo mała, wyrównanie dość małe, gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania mała. Zawartość białka dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. 11