5. Pszenica jara. Uwagi ogólne. Wyniki doświadczeń

Transkrypt

1 5. Pszenica jara Uwagi ogólne Doświadczenia porejestrowe z pszenicą jarą w woj. warmińsko-mazurskim były założone w stacjach doświadczalnych we Wrócikowie i Rychlikach. Do opracowania dodane są doświadczenia z sąsiedniego województwa podlaskiego w celu poszerzenia informacji o badanych odmianach. W roku w Krajowym rejestrze znajdowało się 30 odmian pszenicy jarej (2 elitarne, 22 jakościowe, 5 chlebowych, 1 pastewna). W województwie warmińsko-mazurskim w badaniach uczestniczyło 11 odmian (9 jakościowych i 2 chlebowe) wybranych przez Wojewódzki Zespół PDO. W roku na Listę Odmian Zalecanych (LOZ) z pszenicą jarą wpisano odmianę Goplana, a wycofano KWS Torridon. Listę aktualnie tworzą: Tybalt, Ostka Smolicka, Struna, Mandaryna, Goplana i Harenda. Doświadczenia prowadzono w dwóch powtórzeniach z dwoma czynnikami, gdzie pierwszym czynnikiem były odmiany, a drugim poziomy agrotechniki. Celem tych badań było sprawdzenie wartości gospodarczej odmian w warunkach regionu północnego oraz określenie ich reakcji na zróżnicowaną agrotechnikę. Doboru środków ochrony roślin do wykonywanych zabiegów dokonali prowadzący doświadczenia zgodnie z zaleceniami IOR-u. Preparaty te były zarejestrowane w Polsce i znajdowały się w oryginalnych opakowaniach. Na obu poziomach agrotechnicznych w uzasadnionych przypadkach zwalczano szkodniki. Wyniki doświadczeń Średnie plonowanie pszenicy jarej w roku, na przeciętnym poziomie agrotechniki (a 1 ), było podobne we Wrócikowie i Rychlikach, wynosiło 75,3 dt/ha i 75,8 dt/ha, natomiast w Krzyżewie średni plon wyniósł 52,6 dt/ha. Na poziomie intensywnym (a 2 ) średni plon ziarna w poszczególnych stacjach wynosił odpowiednio: we Wrócikowie 86,8 dt/ha, w Rychlikach 86,2 dt/ha, a w Krzyżewie 64,1 dt/ha. Efektywność zastosowania agrotechniki na poziomie a 2 wynosiła we Wrócikowie i Krzyżewie 11,5 dt/ha, natomiast w Rychlikach 10,4 dt/ha (tabela 3). W ostatnim trzyleciu nieco powyżej wzorca zarówno na poziomie a 1 jak i a 2 plonowały odmiany Goplana oraz Harenda. W ostatnim roku, z odmian uczestniczących w badaniach, na poziomie a 1 powyżej wzorca plonowały: Goplana, Nimfa, Rusałka, Harenda oraz uczestniczące pierwszy rok w badaniach Jarlanka i Frajda. Najlepszy rezultat na poziomie a 2, podobnie jak na a 1, uzyskały również odmiany Goplana, Rusałka i badana pierwszy rok Frajda (tabela 5). Porażenie odmian przez choroby analizowano tylko na przeciętnym poziomie agrotechniki (tabela 6). Zwiększoną podatnością na najczęściej występujące w tym gatunku choroby charakteryzowały się odmiany: Ostka Smolicka, Rusałka, Varius oraz Jarlanka. W omawianym roku zanotowano w dwóch stacjach porażenie fuzariozą kłosów. Silniejszą reakcję na tego patogena zaobserwowano u odmian Jarlanka, Rusałka i Varius, natomiast wyższą odpornością wykazały się Mandaryna i Harenda. Warunki atmosferyczne w roku sprzyjały także rozwojowi innych chorób grzybowych. Niewielkie porażenie roślin mączniakiem zaobserwowano u odmiany Harenda. Septorioza liści wystąpiła w większym nasileniu na roślinach u Ostki Smolickiej, Nimfy, Jarlanki oraz Goplany. W minionym sezonie na rdzę brunatną bardziej podatne okazały się odmiany Tybalt, Varius i Frajda. W roku porażenie septoriozą plew wystąpiło w jednej stacji, słabszą odporność wykazały odmiany: Ostka Smolicka, Struna, Nimfa, Rusałka i Goplana, natomiast brunatna plamistość liści (DTR) wystąpiła w każdej miejscowości, porażenie wystąpiło u większości odmian. Najniższe oceny uzyskała: Goplana, Varius i Jarlanka.

2 W minionym sezonie niewielkie wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej wystąpiło tylko na poziomie a 1 u odmiany Frajda, natomiast wyleganie przed zbiorem zanotowano już na obu poziomach agrotechniki. Najbardziej podatne okazały się ( szczególnie na poziomie a 1 ) Rusałka, Jarlanka oraz Frajda (tabela 7). Średnia masa tysiąca ziaren (MTZ) w roku była nieznacznie wyższa niż w roku ubiegłym. Na poziomie przeciętnym wyniosła średnio 46,6 g we Wrócikowie, 44,1 g w Rychlikach i 40,6 g w Krzyżewie. Z kolei na poziomie a 2 we Wrócikowie wyniosła 47,8g, w Rychlikach 43,6 a w Krzyżewie 42,2g (tabela 3). Najgrubszym ziarnem, z odmian uczestniczących w badaniach, cechowała się na poziomie a 1 odmiana Tybalt, a na poziomie a 2 Nimfa. Najniższą MTZ na obu poziomach charakteryzowała się Mandaryna (tabela 7).

3 Tabela 1. Pszenica jara. Odmiany badane. Rok zbioru: Kod kraju pochodzenia Rok wpisania do Krajowego rejestru * Rok wpisania do LZO Hodowca (jednostka prowadząca hodowlę zachowawczą lub dla odmian zagranicznych krajowy przedstawiciel) 1. Tybalt w NL Irena Szyld, ul. Celtycka 41a; PL Kalisz 2. Ostka Smolicka PL Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146; PL Kobylin 3. Struna PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 4. Mandaryna PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 5. Goplana PL 2015 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 6. Nimfa PL 2016 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL Strzelce 7. Rusałka PL 2016 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL Strzelce 8. Varius DE 2016 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec 9. Jarlanka w PL Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146; PL Kobylin 10. Harenda w PL Małopolska Hodowla Roślin Spółka z o.o., ul. Zbożowa 4; PL Kraków 11. Frajda PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL Strzelce * - według,,listy odmian roślin rolniczych wpisanych do krajowego rejestru w Polsce"

4 Tabela 2. Pszenica jara. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO Wrócikowo pow. Olsztyn ZDOO Rychliki pow. Elbląg SDOO Krzyżewo woj. podlaskie Kompleks rolniczej przydatności gleby pszenny dobry pszenny dobry pszenny dobry Klasa bonitacji gleby III b IV a III b ph gleby w KCl 7,0 4,9 6,1 Przedplon bobik groch siewny groch siewny Data siewu Obsada nasion (szt./m 2 ) Data zbioru Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) N na poziomie a 2 (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (nazwa, dawka/ha) Opti Zboża (2 x 3kg) Opti Zboża(3kg); Wuxal Top N (5 l) Mikrowit Miedź 80 (1 l); ADOB Mn (1 l) Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Mustang Forte 195 SE (0,8 l) Granstar Ultra SX 50 SG (48 g) Chwastox Extra 300 SL (3 l) Insektycyd (nazwa, dawka/ha) tylko na poziomie a 2 Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Safir 125 SC (0,8 l) Atak 450 EC (1 l) Topsin M 500 SC (1,4 l) Soligor 425 EC (0,8 l) Falcon 460 EC (0,6 l) Fandango 200 EC (1 l) Moddus 250 EC (0,4 l) Moddus 250 EC (0,4 l) Moddus 250 EC (0,3 l)

5 Tabela 3. Pszenica jara. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Wyszczególnienie Wrócikowo Rychliki Krzyżewo a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1. Termin kłoszenia (data) Termin dojrzałości woskowej (data) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 ) Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 ) 9 9 7,7 9 7,5 7,7 6. Porażenie przez choroby (skala 9 ): -mączniak prawdziwy 9 9 8, rdza brunatna 8,6 9 8,8 9 8,1 8,5 -rdza żółta 8,5 9 8, septorioza liści 7,0 8,7 6,2 7,7 6,1 8,5 -septorioza plew ,5 8,3 -fuzarioza kłosów 9 9 8,7 9 5,4 7,1 -czerń zbóż brunatna plamistość liści (DTR) 8,4 9 6,1 7,6 6,7 8,1 7. Masa 1000 ziaren (przy wilgotności 14%) (g) 46,6 47,8 44,1 43,6 40,6 42,2 8. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 17,3 18,2 13,9 15,9 16,8 17,3 9. Plon ziarna (przy wilgotności 14%) (dt/ha) 75,3 86,8 75,8 86,2 52,6 64,1 Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki Skala 9 : 9 oznacza stan najkorzystniejszy; 1 oznacza stan najmniej korzystny

6 Tabela 4. Pszenica jara. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: przy wilgotności ziarna 14% Poziom a 1 Poziom a 2 Wrócikowo Rychliki Krzyżewo Wrócikowo Rychliki Krzyżewo Wzorzec (dt/ha) 77,4 75,1 55,6 87,9 85,1 65,4 1. Tybalt w Ostka Smolicka * Struna Mandaryna Goplana Nimfa Rusałka Varius Jarlanka w Harenda w Frajda w - odmiany wzorcowe w roku * - ostka Tabela 5. Pszenica jara. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, 2016, 2015 przy wilgotności ziarna 14% Liczba lat badań a 1 a Wzorzec (dt/ha) 69,4 84,0 86,6 76,7 80,0 79,5 94,0 95,4 86,8 89,6 1. Tybalt w Ostka Smolicka * Struna Mandaryna Goplana Nimfa Rusałka Varius Jarlanka w Harenda w Frajda Liczba doświadczeń w - odmiany wchodzące w skład wzorca * - ostka

7 Tabela 6. Pszenica jara. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Liczba lat badań Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Septorioza plew Fuzarioza kłosów Rdza żółta Brunatna plam. liści (DTR) Wzorzec (skala 9º) 8,3 7,6 8,6 8,1 6,4 6,6 7,2 6,2 6,9 6,9 9 8,8 7,1 7,3 1. Tybalt w 3 0,2 0,5-0,4-0,2 0,1 0,1-0,7-0,2-0,2-0,1 0,0 0,0 0,2 0,1 2. Ostka Smolicka * 3 0,2-1,0-0,1-0,1-0,6-0,8-1,7 0,0 0,3 0,5-3,5-3,5-0,1-0,6 3. Struna 3 0,7 0,6 0,3 0,0 0,4 0,2-1,7-0,4 0,3 0,1 0,0-0,3-0,1-0,1 4. Mandaryna 3 0,7 1,0-0,1 0,1-0,1-0,6 1,3 0,3 1,3 0,8 0,0-1,3 0,6 0,0 5. Goplana 3 0,7 1,1-0,2 0,1-0,3-0,2-1,2-0,2 0,6 0,6-0,5-0,8-0,3-0,4 6. Nimfa 2 0,2 - -0,2 - -0,4 - -1,7 - -0,2-0,3 0,0 - -0,1-7. Rusałka 2 0,7-0,1-0,4 - -1,7 - -0,4-0,6-0,8 - -0,1-8. Varius 2 0,7 - -0,4-0,2 - -0,7 - -0,4-0,1 0,0 - -0,3-9. Jarlanka w 1 0,7-0,1 - -0,4-0,8 - -0,7-0,0 - -0,3-10. Harenda w 3-0,8 0,1 0,3 0,2 0,4 0,0-0,2 0,1 0,8 0,6 0,0 0,2 0,1 0,0 11. Frajda 1 0,7 - -0,4-0,2 - -0,7 - -0,2 - -0,3 - -0,1 - Liczba doświadczeń Wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko, wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą w - odmiany wchodzące w skład wzorca * - ostka

8 Nie wystąpiło Tabela 7. Pszenica jara. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Liczba lat badań w fazie doj. mlecznej Wyleganie (skala 9º) przed zbiorem Poziom agrotechniki a 1 Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) Wzorzec (skala 9º) 9 9 8,1 8, ,2 44,8 1. Tybalt w 3 0,0-0,1 0,1-0, ,2 1,8 2. Ostka Smolicka * 3 0,0-0,1 0,4-0, ,9 0,3 3. Struna 3 0,0-0,2 0,1-1, ,3-1,8 4. Mandaryna 3 0,0 0,0 0,1 0, ,8-7,4 5. Goplana 3 0,0-0,1 0,1-0, ,3 0,2 6. Nimfa 2 0,0-0, ,6-7. Rusałka 2 0,0 - -0, ,7-8. Varius 2 0,0-0, ,8-9. Jarlanka w 1 0,0 - -0, ,6-10. Harenda w 3 0,0 0,0 0,2 0, ,6-0,8 11. Frajda 1-0,3 - -1, ,7 - Liczba doświadczeń Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec (skala 9º) 9 9 8,5 8, ,6 46,5 1. Tybalt w 3 0,0 0,2-0, ,6 0,7 2. Ostka Smolicka * 3-0,1 0,2-0, ,9 0,9 3. Struna 3-0,1-0,2-1, ,4-3,0 4. Mandaryna 3 0,0 0,2 0, ,5-9,1 5. Goplana 3 0,0 0,0-0, ,1-0,1 6. Nimfa 2-0, ,6-7. Rusałka 2-0, ,5-8. Varius 2-0, ,5-9. Jarlanka w , ,8-10. Harenda w 3 0,0 0,0 0,0 0, ,4-2,6 11. Frajda 1 0,0-0, ,9 - Liczba doświadczeń w - odmiany wchodzące w skład wzorca * - ostka

9 Charakterystyka odmian pszenicy jarej wpisanych do Krajowego rejestru w sezonie wegetacyjnym na podstawie Listy Opisowej Odmian COBORU (odmiany badane w doświadczeniach regionalnych) JARLANKA Jakościowa odmiana chlebowa (grupa A). Plenność dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Odporność na rdzę żółtą- duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną- dość duża, na brunatną plamistość liści, septoriozy liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów- średnia. Rośliny dość niskie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie i gęstość w stanie zsypnym średnie. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka duża, ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. FRAJDA chlebowa (grupa B). Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Odporność na mączniaka prawdziwego, brunatną plamistość liści i fuzariozę kłosów- dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną, rdzę żółtą, septoriozy liści, septoriozę plew- średnia. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym duża. Odporność na porastanie w kłosie mała, liczba opadania dość duża. Zawartość białka duża, ilość glutenu bardzo duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.