Wartość technologiczna odmian pszenicy

Transkrypt

1 Józef Zych* Wartość technologiczna odmian pszenicy Ziarno pszenicy jest dobrą paszą dla wszystkich grup zwierząt gospodarskich, a także podstawowym surowcem w przemyśle młynarsko-piekarskim. Szeroki zakres badań technologicznych w Laboratorium Chemiczno-Technologicznym COBORU w Słupi Wielkiej pozwala na pełną ocenę przydatności poszczególnych odmian pszenicy zwyczajnej (Triticum aestivum L. emend. Fiori et Paol.) do wypieku chleba i ciastek. Nie prowadzi się natomiast specjalistycznych badań na cele pastewne, a do tej grupy zaliczane są odmiany nie spełniające wymogów odmian chlebowych czy ciastkowych. Nowym zagadnieniem w pracach laboratorium jest ocena przydatności odmian pszenicy twardej (Triticum durum Desf.) do produkcji makaronu, gdyż pierwsza ozima odmiana tego gatunku (SMH 103 Komnata) została przyjęta do badań urzędowych jesienią 2005 r. W bieżącym sezonie wegetacyjnym (2007/2008) badane są już 2 odmiany ozime i 3 jare. Wymogiem badania wartości gospodarczej przed wpisaniem do krajowego rejestru objęte są obecnie także odmiany pszenicy orkisz (Triticum spelta L.), ale dotychczas nie złożono żadnego wniosku o wpis do naszego rejestru. Zasadniczym kryterium wyboru odmiany do uprawy jest przeznaczenie produkowanego. Inne są bowiem oczekiwania od odmian przeznaczanych na paszę a inne w przypadku wykorzystywania na cele młynarsko-piekarskie (do wypieku chleba czy ciastek). W pierwszym przypadku oczekiwana będzie przede wszystkim wysoka plenność oraz korzystne inne cechy rolnicze i niektóre użytkowe, w drugim zaś podstawowego znaczenia nabierają odpowiednie właściwości przerobowe i technologiczne,, i pieczywa. Istotne znaczenie mają również korzystne cechy rolnicze. Znaczna poprawa jakości nowych odmian wpisywanych do Ważniejsze wskaźniki wartości technologicznej wzorcowych odmian pszenicy ozimej i jarej w latach (wg COBORU) Tabela 1 Rok opadania Wskaź. sedyment. ogółem Wodochłonność Roz-miękczenie Objętość chleba Gęstość w stanie zsypnym Szklistość sek. %s.m. ml % % j.br. cm 2 cm 3 kg/hl % % Pszenica ozima Korweta ( ), Tonacja ( ) Ilość glutenu mokrego , ,0 58, , , , ,6 58, , , , ,1 61, , , , ,1 56, , , , ,8 56, , , , ,0 59, , , , ,7 59, , , , ,6 56, , , , ,1 56, , ,8 2007* , ,4 56, , ,1 śr , ,5 58, , ,6 Pszenica jara - Jasna , ,0 60, , , , ,6 60, , , , ,9 64, , , , ,6 58, , , , ,1 59, , , , ,1 61, , , , ,7 60, , , , ,7 58, , , , ,8 56, , ,0 2007* , ,4 59, , ,3 śr , ,9 59, , ,6 * pierwszy termin oceny 2

2 pszenica ozima. Podstawowe wskaźniki wartości gospodarczej odmian (wg COBORU) Odmiana Grupa wartości technologicznej Rok wpisania do krajowego rejestru Udział w produkcji nasiennej 2007 roku (%) Plon (dt z ha) poziom a 1 poziom a lat badań Tabela 2 Mrozoodporność (skala 9 ) Akteur DE A ,1 76,1 86,1 2 3,5 2 Alcazar FR A ,3 78,7 87,5 3 2,5 3 Boomer GB A ,2 80,6 91, Figura A ,2 79,3 89,9 3 4,5 5 Finezja A ,2 75,7 86, Fregata A ,6 72,8 82,0 3 2,5 7 Kohelia A ,8 88, Legenda A ,3 75,8 87, Ludwig AT A ,0 77,0 86, Mulan DE A ,1 83,0 92,8 2 3,5 11 Muszelka A ,9 92, Muza A ,6 73,4 83, Naridana A ,0 77,8 87,6 2 4,5 14 Olivin FR A ,4 73,8 82, Ostka Strzelecka A ,1 71,7 81,6 2 4,5 16 Ostroga A ,5 88, Rubens FR A ,3 73,4 83, Rywalka A ,7 72,6 82, Smuga A ,3 76,5 87,0 3 5,5 20 Sukces A ,7 74,9 83,9 3 2,5 21 Tonacja A ,3 76,3 86,8 3 5,5 22 Trend DE A ,1 78,7 89, Türkis DE A ,4 76,2 86,9 3 4,5 24 Turnia A ,6 73,4 85,4 3 4,5 25 Wydma A ,6 75,2 86,4 3 4,5 26 Zawisza A ,9 74,2 85, Zyta A ,2 73,1 83,6 3 2,5 28 Anthus DE B ,6 77,3 88, Batuta B ,2 76,3 85,9 2 5,5 30 Bogatka B ,6 78,9 89, Dorota UK B ,1 75,8 88, Flair DE B ,4 77,3 86,9 3 1,5 33 Garantus FR B ,0 79,3 90, Jenga DE B ,2 73,8 84,9 2 2,5 35 Kobiera B ,4 82,3 92, Kobra Plus B ,0 72,3 82,9 3 5,5 37 Kris UK B ,8 79,2 90,3 3 2,5 38 Meteor DE B ,2 89, Mewa (ostka) B ,8 75,2 85, Nadobna B ,7 77,7 88,9 3 2,5 41 Nateja B ,0 77,7 87, Nutka B ,4 78,5 89, Sława B ,1 73,9 83, Slade FR K ,8 81,5 90,9 2 1,5 45 Zorza K ,8 88, Izyda C ,5 76,3 86, Markiza C ,0 79,1 89,4 3 4,5 48 Mikula C ,4 75,1 86, Rapsodia UK C ,4 81,7 92,4 3 1,5 50 Satyna C ,7 78,0 88,8 3 5,5 51 Symfonia C ,8 73,6 84,1 3 5,5 Kol. 2 : A jakościowa, B chlebowa, K na ciastka, C pozostała (w tym paszowa) Kol. 4: wg danych PIORiN; powierzchnia w roku ,4 tys. ha kol. 5: a 1 przeciętny poziom agrotechniki, a 2 wysoki poziom agrotechniki Kol. 6: mrozoodporność: 9 bardzo duża, 7 duża, 5 średnia, 3 mała, 1 bardzo mała krajowego rejestru sprawia, że na czoło wymagań technologicznych wysuwają się własności przemiałowe. Mając do wyboru znaczną paletę odmian, nie dziwi fakt, że młynarze stawiają na odmiany o większej wydajności, o mniejszej zawartości popiołu i jasnej barwie. W tej konfrontacji lepiej na ogół wypadają formy ozime, które jednak pod względem parametrów wypiekowych często ustępują formom jarym. Od tej zasady zdarzają się wyjątki, jak to miało miejsce w poprzednim sezonie, w którym szczególnym powodzeniem cieszyły się odmiany o bardziej szarej mące (brak dostatecznej ilości żytniego na rynku). Aby lepiej wykorzystać potencjał jakościowy pszenicy jarej, obecnie w ocenie odmian większą uwagę zwraca się na wydajność nowych odmian. Od 2008 r. wydajność jest obowiązkowym kryterium oceny wartości technologicznej odmian ozimych i jarych badanych w doświadczeniach wstępnych, czyli bezpośrednio poprzedzających badania urzędowe w COBORU. Ułatwi to wstępną klasyfikację zgłaszanych odmian do poszczególnych grup jakościowych. Z uwagi na charakter artykułu, pominięto wiele ważnych cech rolniczych odmian, ograniczając się do podania informacji o plonowaniu oraz mrozoodporności (u form ozimych). Wyniki plonu pochodzą z doświadczeń porejestrowych (PDO) i rejestrowych z lat Są one syntezą wyników licznych serii doświadczeń różniących się zestawem badanych odmian. Dla lepszej interpretacji wyników plenności, w każdej tabeli dodatkowo podano informację o liczbie lat badań każdej odmiany. Szeroko natomiast potraktowano wyniki badań technologicznych, które powinny ułatwić wybór odmian najlepiej spełniających oczekiwania przemysłu. Wyniki tych badań pochodzą wyłącznie z doświadczeń rejestrowych, które obecnie trwają 2 3 lata dla odmian pszenicy jarej i 3 sezony dla odmian pszenicy ozimej (rejestracja w tracie trzeciego roku lub po trzecim roku badań) i obejmują okres Dla zapewnienia porównywalności wyników w poszczególnych latach tego okresu równolegle badano co najmniej 2 odmiany zarejestrowane, z których jedna pełniła rolę odmiany wzorcowej (pszenica ozima: Begra, Korweta, Tonacja - od roku 2005; pszenica jara: Jasna, Tybalt od roku 2007). 3

3 Pszenica ozima. Bonitacja wskaźników technologicznych,, i pieczywa odmian w skali 9-stopniowej (wg COBORU) Tabela 3 Odmiany opadania Wskaźnik sedyment. Wodochłonność Rozmiękczenie Objętość chleba Barwa Szklistość jakościowe (grupa A) 1 Akteur ż/ Alcazar Boomer ż/ Figura Finezja jż/ Fregata Kohelia Legenda Ludwig Mulan Muszelka Muza Naridana ż/ Olivin Ostka Strzelecka o/ Ostroga o/ Rubens Rywalka Smuga Sukces Tonacja Trend Türkis Turnia Wydma Zawisza Zyta chlebowe (grupa B) 28 Anthus Batuta Bogatka Dorota Flair Garantus Jenga ż/ Kobiera Kobra Plus Kris Meteor ż/ Mewa o/ Nadobna Nateja Nutka Sława Wymagana wartość progowa E A B Kol. 1: pominięto odmiany zaliczone do grupy technologicznej K i C; * ciasto sporadycznie kleiste Kol. 10: ż/ żółta barwa maki, jż/ jasnożółta barwa maki Kol. 2-12: bonitacja w relacji do wzorcowej odmiany Tonacja wg Laboratorium chemiczno-technologicznego w Słupi Wielkiej; wyższe stopnie oznaczają ocenę korzystniejszą Ilość glutenu mokrego Badania rejestrowe i porejestrowe pszenicy prowadzi się przy uprawie na 4 dwóch, znacznie zróżnicowanych poziomach agrotechniki. Wysoki poziom agrotechniki (a 2 ) różni się od przeciętnego zwiększonym o 40 kg/ha nawoże-

4 Pszenica ozima na ciastka. Bonitacja wskaźników technologicznych, i w skali 9-stopniowej (wg COBORU) Tabela 4 Jakość Odmiana opadania Wskaźnik sedymenta-cyjny ogółem Wodochłon-ność Oporność na rozciąganie Rozciągliwość Barwa Slade Zorza Wymagana wartość progowa min 4 max 3 max 6 max 4 min 5 min 3 Kol. 2-10: bonitacja w relacji do chlebowej (grupa B) odmiany Kobra Plus; próby do badań z poziomu a 1 Kol. 7-9: po 45 minutach niem azotowym, stosowaniem dolistnych preparatów wieloskładnikowych (łącznie z fungicydami), ochroną przed wyleganiem (1 zabieg) i chorobami (2 zabiegi). W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się dodatkowe stosowanie regulatora wzrostu i fungicydu. Pozwala to oceniać reakcję odmian przy dodatkowych nakładach na nawożenie i ochronę. Różnice w przyroście plonu poszczególnych odmian bywają znaczne w poszczególnych doświadczeniach i nieco się zacierają w seriach rocznych. Oznacza to, że takie same nakłady na ochronę mogą dać różne efekty ekonomiczne. Wyniki plonu podano w jednostkach naturalnych, natomiast wyniki cech technologicznych zbonitowano w skali 9 w odniesieniu do aktualnie obowiązujących odmian wzorcowych. Dla wszystkich cech (w tym dla rozmiękczenia ) ocena 9 oznacza wartość najkorzystniejszą, 1 ocenę najgorszą. Wartość technologiczna odmian pszenicy jest ujęta w 5 grup: E elitarna, A jakościowa, B chlebowa, K na ciastka i C pozostała, w tym paszowa. Odmiany z grup E, A, B są przydatne do wypieku chleba. Szczegółowe zasady zaszeregowania odmian do odpowiedniej grupy opisano w publikacji Metoda oceny i kwalifikacji jakości odmian pszenicy E. Klockiewicz-Kamińska, W. Brzeziński, Wiadomości Odmianoznawcze, z. 67, Słupia Wielka 1997), choć od tego czasu zmieniły się już odmiany wzorcowe. Próby do badań na cele chlebowe pochodzą z dziesięciu doświadczeń z wysokiego poziomu agrotechniki, przy czym pełne badania technologiczne wykonuje Pszenica jara. Podstawowe wskaźniki wartości gospodarczej odmian (wg COBORU) Odmiana Grupa wartości technologicznej Rok wpisania do krajowego rejestru Udział w produkcji nasiennej 2007 roku (%) Plon (dt z ha) poziom a 1 poziom a Tabela 5 1 Bombona E ,1 58,1 66,4 3 2 Vinjett SE E ,3 55,6 63,3 3 3 Zebra SE E ,7 54,5 64,8 3 4 Bryza (ostka) DE A ,5 56,9 68,5 3 5 Griwa A ,6 57,0 66,7 3 6 Hewilla A ,8 58,1 68,5 3 7 Hezja A ,0 54,0 63,5 2 8 Histra A ,2 54,4 62,4 1 9 Jasna A ,3 55,4 63, Katoda A ,1 67, Koksa A ,1 55,3 62, Korynta A ,0 56,3 65, Monsun DE A ,4 58,8 68, Nawra A ,7 56,1 65, Opatka A ,5 64, Parabola A ,8 59,1 67, Partyzan SE A ,0 57,3 65, Radunia A ,5 57,4 65, Raweta A ,7 57,0 64, Triso DE A ,6 54,9 64, Tybalt NL A ,8 61,6 69, Waluta A ,4 68, Żura A ,5 57,1 65, Cytra B ,8 56,3 64, Helia B ,0 57,3 68, Trappe DE B ,1 69, Zadra (ostka) B ,1 58,6 66, Pasteur NL C ,1 56,9 64,0 2 Kol.2 : E elitarna, A jakościowa, B chlebowa, C pszenica pozostała (w tym paszowa) Kol.4: wg danych PIORiN; powierzchnia w roku ,7 tys. ha; w latach kwalifikacją objęto również odmiany ze Wspólnotowego Katalogu Roślin Rolniczych (CCA) kol.5: a 1 przeciętny poziom agrotechniki, a 2 wysoki poziom agrotechniki lat badań 5

5 Pszenica jara. Bonitacja wskaźników technologicznych,, i pieczywa odmian w skali 9-stopniowej (wg COBORU) Tabela 6 Odmiany opadania Wskaź. sedyment. Wodochłonność Rozmiękczenie Objętość chleba Barwa Szklistość elitarne (grupa E) 1 Bombona ż/ Vinjett ż/ Zebra jakościowe (grupa A) 4 Bryza o/ Griwa Hewilla Hezja Histra ż/ Jasna Katoda jż/ Koksa Korynta Monsun Nawra Opatka Parabola Partyzan ż/ Radunia Raweta Triso Tybalt Waluta Żura chlebowe (grupa B) 24 Cytra Helia* Trappe jż/ Zadra o/ pozostałe (grupa C) 28 Pasteur Wymagana wartość progowa E A B Kol. 1: * ciasto sporadycznie kleiste Kol. 10: ż/ żółta barwa, jż/ jasnożółta barwa Kol. 2-12: bonitacja w relacji do wzorcowej odmiany Jasna wg LCh-T w Słupi Wielkiej; wyższe stopnie oznaczają ocenę korzystniejszą Ilość glutenu mokrego Tabela 7 Grupa wartości technologicznej powierzchnia plantacji nasiennych (w tys. ha) 53,1 49,3 37,4 34,8 26,1 20,3 20,0 15,6 13,0 15,4 udział w powierzchni plantacji nasiennych (%) A B K C CCA * * Wspólnotowy Katalog Odmian Roślin Rolniczych; Tonacja do roku 2005 grupa B 6

6 się na ziarnie z 8 miejscowości. Średni poziom nawożenia azotowego w tych doświadczeniach wynosił ok. 180 kg N/ha dla pszenicy ozimej i ok. 150 kg N/ha dla pszenicy jarej. Podane dawki zawierają także nawożenie stosowane w celu zwiększenia zawartości w ziarnie, tj. 35 kg N/ha (dla pszenicy ozimej) i 25 kg N/ha (dla pszenicy jarej). Nawożenie to, w formie saletry amonowej stosuje się w fazie od kłoszenia do kwitnienia. Natomiast do 2003 r. włącznie po zakończeniu kwitnienia zasilano jeszcze pszenicę dolistnie 12 kg mocznika (5,5 kg N/ha) z dodatkiem siarczanu magnezu i wieloskładnikowych nawozów dolistnych. Bez wątpienia, tak wysokie nawożenie azotowe jest niezbędne dla zapewnienia dobrej jakości surowca, szczególnie odmian o mniejszej zawartości. W użytkowaniu na ciastka pożądana jest m.in. ograniczona zawartość, dlatego próby do badań technologicznych pochodzą z przeciętnego poziomu agrotechniki (mniejsze nawożenie azotowe). Ważnym wyróżnikiem dla odmian ciastkowych jest także mała wodochłonność oraz parametry ekstensograficzne po 45 minutach fermentacji, zwłaszcza mała oporność na rozciąganie, przy jednocześnie dużej rozciągliwości. Obecnie na ten cel zarejestrowane są tylko 2 odmiany ozime (Slade i Zorza). Zaliczenie do tej grupy krajowej odmiany Zorza (wcześniej grupa C) nie spowodowało wzrostu zainteresowania tą odmianą i w latach prawie w ogóle nie była rozmnażana. Natomiast zagraniczna odmiana Slade w roku 2007 zajmowała 0,8 % w powierzchni zakwalifikowanych plantacji nasiennych pszenicy ozimej. Z uwagi na duże zróżnicowanie wyrobów cukierniczych zastosowanie w produkcji może mieć także surowiec z innych odmian. Obecnie nie prowadzi się specjalnych badań nad przydatnością odmian pszenicy zwyczajnej do produkcji makaronu. Chcąc więc ocenić odmiany pod tym względem można jedynie posiłkować się wspólnymi parametrami istotnymi przy wypieku chleba i produkcji makaronu (np. zawartość, ilość glutenu, szklistość itp). Trzeba podkreślić, że wskaźniki wartości technologicznej odmian charakteryzują się naturalną, dość znaczną zmiennością, wywoływaną przez środowisko przyrodniczo-rolnicze. Należy je więc rozumieć głównie jako informację o potencjale jakości danej odmiany, przy czym spełnienie przez odmianę zaliczoną do grupy E, A lub B wymogów w zakresie liczby opadania i zawartości daje dużą szansę uzyskania surowca o pożądanych parametrach technologicznych (tym większą im wyższa grupa jakości). Znaczny wpływ na parametry młynarskie i piekarskie ma także przebieg pogody, co dla najważniejszych parametrów w dziesięcioleciu obrazuje tabela 1. W ostatnich latach bardzo zmniejszał się popyt na kwalifikowany materiał siewny wszystkich zbóż, przy czym w roku 2007 odnotowano dość wyraźny wzrost. Mimo to, wysokiej jakości materiałem siewnym obsiewa się obecnie mniej niż 10% plantacji produkcyjnych. Wykorzystanie potencjału tkwiącego w odmianach jest relatywnie małe, znacznie mniejsze niż w innych krajach. W tabelach 2 7 wszystkie odmiany wpisane do krajowego rejestru w roku 2008 wyróżniono pogrubioną czcionką. Pominięto natomiast odmiany nie badane w trzech ostatnich latach (pszenica ozima Clever i Tortija z grupy B oraz Almari z grupy C, pszenica jara Torka z grupy E i Bati z gupy B). Pszenica ozima Według danych GUS powierzchnia uprawy pszenicy ozimej w latach osiągała poziom od ponad 1,8 do prawie 2,0 mln ha, natomiast w latach 2006 i 2007 była stosunkowo mniejsza i wyniosła niespełna 1,8 mln ha. Mimo niewielkiego spadku, jest to w dalszym ciągu roślina o zdecydowanie największym areale uprawy w naszym kraju. Znaczne zróżnicowanie jakości gleb w poszczególnych regionach kraju skutkuje przestrzennym zróżnicowaniem znaczenia ozimej formy pszenicy w uprawie. Jakość Największy udział w zasiewach zbóż (z mieszankami) pszenica ozima ma w województwach dolnośląskim i opolskim (51 i 45%), a także małopolskim i podkarpackim (38%), przy średniej krajowej wynoszącej ok. 23%. Natomiast na Podlasiu, Mazowszu i w województwie łódzkim udział w strukturze zasiewów zbóż nie przekracza 10%. W roku 2008 do krajowego rejestru wpisano 5 nowych odmian: cztery jakościowe (grupa A) Kohelia, Mulan, Muszelka i Ostroga oraz jedną chlebową (grupa B) Jenga. Kohelia, Muszelka i Ostroga są odmianami krajowymi, natomiast hodowcą dwóch pozostałych jest niemiecka firma Nordsaat. Oceny wartości wypiekowej dla wszystkich odmian, z wyjątkiem Kohelii, nie są jeszcze ostateczne. Analizy będą prowadzone także na ziarnie z roku zbioru Nowe odmiany są dobrą propozycją dla szerokiego kręgu użytkowników, a znaczne zróżnicowanie cech przemawia za ich indywidualnym traktowaniem w uprawie. Po skreśleniu w roku 2008 na wniosek hodowców 4 odmian (Roma i Rysa z grupy B oraz Kaja i Kamila z grupy C) oraz 7 w roku poprzednim (Korweta i Pegassos z grupy A, Aristos, Mikon, Sakwa i Soraja z grupy B oraz Liryka z grupy C), w krajowym rejestrze znajdują się obecnie 54 odmiany ozimej formy pszenicy zwyczajnej. W tej liczbie 27 (połowę) odmian zaliczono do grupy technologicznej jakościowej (A), 18 do chlebowej (B), 2 na ciastka (K) i 7 do pszenicy pozostałej (C). Ilościowo w krajowym rejestrze wyraźnie przeważają odmiany polskiej hodowli (37 odmian); zagranicznych jest 19 (35%), ale ich liczba w ostatnich latach systematycznie wzrastała (2000 6%, %, %, %). W ostatnich 5 latach ( ) do krajowego rejestru wpisano 30 nowych odmian (ponad połowę obecnego stanu), a skreślono 17 odmian. Wyraźnie poprawiła się też struktura, na rzecz odmian jakościowych i chlebowych. Mało natomiast rejestrowano odmian pastewnych. Bez wątpienia można więc stwierdzić, że 7

7 w ostatnim czasie dokonał się przełom w dostępności odmian przydatnych na cele młynarsko-piekarskie. Pod względem jakości na wyróżnienie zasługują zwłaszcza odmiany Fregata i Akteur (tylko w jednej na osiem cech nie spełniają wymogów grupy E). Dla niektórych odmian, zwłaszcza zagranicznych barierą rozszerzania się areału ich uprawy w naszym kraju jest niewystarczająca mrozoodporność. Można przyjąć, że w naszych warunkach stosunkowo niewielkie ryzyko wymarzania wykazują odmiany o minimum średniej mrozoodporności (ocena 4,5 i 5 ). Na plantacjach nasiennych stale wzrasta znaczenie odmian przydatnych dla przemysłu młynarsko-piekarskiego, poprawia się także struktura ich jakości, co dobrze obrazuje tabela 7. Wzrastający natomiast udział w produkcji nasiennej odmian ze Wspólnotowego Katalogu Roślin Rolniczych (CCA) wskazuje, że zarówno producentów rolnych jak przemysł rolno-spożywczy dotknie problem uprawy i przerobu odmian niedostatecznie lub wcale nie badanych warunkach naszego kraju. Pszenica jara Powierzchnia uprawy pszenicy jarej w roku 2007 wynosiła 334 tys. ha i była mniejsza o ok. 45 tys. ha w porównaniu z rokiem 2006 (dane GUS). W ostatnich latach jej znaczenie w uprawie wyraźnie zmalało. Średni krajowy udział w strukturze zasiewów zbóż w latach wynosił zaledwie 4,5 %. Największe znaczenie w uprawie pszenica jara miała w województwie zachodniopomorskim (10%), najmniejsze natomiast w województwie wielkopolskim (2%) i kujawsko-pomorskim (3%). W roku 2008 zarejestrowano 2 jakościowe (grupa A) odmiany Katoda i Waluta oraz jedną chlebową (grupa B) Trappe. Z rejestru nie skreślono żadnej odmiany, natomiast w roku 2007 cztery: Kosma i Napola (grupa A) oraz Hena i Henika (grupa B). Obecnie krajowy rejestr liczy 30 odmian. Do grupy technologicznej elitarnej (E) należą 4 odmiany, do jakościowej (A) 20, do chlebowej (B) 5, a jedna (Pasteur) do grupy C (pszenica pozostała, w tym pastewna). Odmiany pszenicy jarej w większości pochodzą z krajowej hodowli, natomiast formy zagraniczne (niemieckie, szwedzkie, holenderskie) stanowią 30 % wszystkich zarejestrowanych. Od 2000 r. krajowy rejestr wzbogacił się o 3 odmiany elitarne oraz aż o 20 jakościowych, z których 4 już skreślono. Świadczy to o ukierunkowaniu hodowli w stronę poprawy parametrów technologicznych uzyskiwanego, przy jednoczesnym podnoszeniu poziomu plenności odmian. Dla przykładu, najlepiej plonująca elitarna odmiana Bombona poziomem plenności przewyższa znaczną część odmian jakościowych. * Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej. * Wydanie publikacji zostało dofinansowane przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Sylwia Stępniewska* Przydatność technologiczna odmian pszenic rekomendowanych do uprawy w Polsce na 2008 rok według badań Zakładu Przetwórstwa Zbóż i Piekarstwa IBPRS 8 W większości krajów o rozwiniętym rynku zbożowym np. w krajach członkowskich Unii Europejskiej, ogłaszane są tzw. listy odmian rekomendowanych przez organizacje rolnicze, młynarskie lub innych użytkowników. Nie ma obowiązku uprawiania tych odmian, ani użytkowania ich, ale ich rekomendowanie jest wskazówką dla wszystkich zainteresowanych o ich dobrej wartości technologicznej. Dotyczy to zarówno rolników, jak i hodowców nowych odmian, a także użytkowników np. młynarzy czy piekarzy, że cechy jakościowe właśnie tej odmiany są odpowiednie do przetwórstwa na mąkę na cele wypiekowe. W Polsce nie ma jeszcze systemu promowania odmian pszenicy na podstawie oceny użytkowników, tj. młynarzy, piekarzy, cukierników czy producentów makaronu. Nowe odmiany zgłaszane przez firmy hodowlane (krajowe lub zagraniczne) są badane przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU), a następnie po pozytywnej ocenie wpisywane do Krajowego Rejestru Odmian. Część z nich wybrana przez zespoły wojewódzkie PDO uczestniczy następnie w doświadczalnictwie porejestrowym (PDO), którego organizatorem jest COBORU oraz jego partnerzy ustawowi, tj. Samorządy Wojewódzkie i Izby Rolnicze oraz inne zainteresowane jednostki głównie związane z rolnictwem, tj. produkcją a nie jego przetwórstwem. W sferze rolniczej pierwsze listy odmian rekomendowanych w Polsce zostały ogłoszone w lutym 2005 r. Listy te dotyczyły następujących zbóż: pszenicy ozimej i jarej, jęczmienia ozimego i jarego, pszenżyta ozimego i jarego, żyta ozimego i owsa oraz rzepaku