Opracowała: Krystyna Bruździak SDOO Przecław. 13. Soja

Transkrypt

1 Opracowała: Krystyna Bruździak SDOO Przecław 13. Soja Uwagi ogólne Soja jest jedną z najcenniejszych roślin strączkowych. Uprawiana jest głównie na nasiona, które zawierają przeciętnie 40% białka o doskonałym składzie aminokwasowym i około 20% tłuszczu o dużej zawartości kwasu linolowego. Wprowadzenie odmian o krótszym okresie wegetacji, tolerancyjnych na długość dnia i niższe temperatury w początkowym okresie wzrostu korzystnie wpłynie na większe zainteresowanie uprawą soi. W naszych warunkach klimatycznych i geograficznych mogą być uprawiane tylko odmiany soi wyhodowane lub przebadane w Polsce pod względem przydatności do uprawy. Soja jest rośliną dnia krótkiego o dużych wymaganiach termicznych, dlatego większość odmian zagranicznych w Polsce nie dojrzewa. Wyniki z doświadczeń odmianowych wykonanych w ramach PDO dla soi opracowano po trzyletnim okresie badań w 2011, 2012 i 2013 roku. Doświadczenia wzorem lat poprzednich przeprowadzono w trzech punktach doświadczalnych: SDOO Przecław, ZDOO Nowy Lubliniec i ZDOO Skołoszów. Doświadczenia przeprowadzono na jednym poziomie agrotechniki w trzech powtórzeniach. Tereny na których zostały założone doświadczenia jak i cały obszar województwa podkarpackiego ( wyłączając rejony podgórskie) sprzyjają uprawie tego gatunku. Pomimo rosnącego zainteresowania uprawą soi w Krajowym Rejestrze Odmian są zarejestrowane obecnie tylko trzy odmiany. Wykaz tych odmian przedstawia tabela 1. Wyniki doświadczenia Warunki wegetacji w 2013 roku na Podkarpaciu dla uprawy soi były ogólnie korzystne pomimo odnotowania kilku nawalnych ulew i burz. Zawiązywanie strąków i ich wypełnienie nasionami było bardzo dobre. Wysokie plony uzyskała odmiana Mavka, badana pierwszy rok. W Przecławiu uzyskała plon 40,8 dt z ha. Z odmian badanych 3 lata największy plon uzyskała odmiana Aldana w Przecławiu 37,7 dt z ha. Augusta plonowała na niższym poziomie i to we wszystkich doświadczeniach. Mavka, jeśli w przyszłości badań uzyska podobne wyniki jak w bieżącym sezonie, to również będzie można mówić o niej jako o odmianie wiodącej pod względem plonowania. Istotny wpływ na wysokość plonu ma stopień wylegania w fazie kwitnienia, zawiązywania strąków oraz przed zbiorem. Odporność na wyleganie wpływa bezpośrednio na mniejsze straty w czasie omłotu. Jeśli chodzi o tą cechę to korzystne oceny uzyskuje odmiana Aldana, która jest odmianą nieco wyższą we wzroście niż odmiana Augusta. Na ograniczenie strat plonu podczas kombajnowania ma również bezpośredni wpływ wysokość osadzenia najniższego strąka, które u odmiany Augusty średnio wyniosło 12,7 cm a u Aldany 12 cm. Mavka cechowała się korzystniejszym osadzeniem strąka, średnia wysokość wynosiła 14,7 cm. W latach porażenie chorobami wystąpiło w niewielkim nasileniu. Na bakteryjną ospowatość oporniejsza wydaje się odmiana Aldana niż Augusta. Warunki pogodowe w czasie dojrzewania strąków w ostatnich latach sprzyjały równomiernemu opadnięciu liści i dojrzewaniu nasion w strąkach. Potwierdzeniem tego była niska zawartość wody w nasionach podczas zbioru. W roku 2013 po zbiorze największą masą 1000 nasion charakteryzowała się odmiana Mavka. ta w porównaniu do dwóch odmian hodowli polskiej wykazała kilka cech korzystniejszych. Jak już wspomniano był to pierwszy rok badania tej odmiany w doświadczeniach PDO w województwie. Szczegółową analizę warunków polowych i ważniejszych cech rolniczo-użytkowych zawierają poniższe tabele 2-8.

2 Kod kraju pochodzenia Tabela 1 Soja. Odmiany badane. Rok zbioru: 2013 Rok wpisania do Krajowego Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - Rejestru Odmian w Polsce - pełnomocnika w Polsce Aldana 1992 PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o., ul. Główna 20, Strzelce 2 Augusta 2002 PL Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu ul. Wojska polskiego 28, Poznań 3 Mavka 2013 PL Agro Youmis sp. z o.o., Skórzewo, ul. Poznańska 80, Poznań Charakterystyka odmian soi wpisanych do krajowego rejestru odmian w roku 2013 wg COBORU, LOO 2013 MAVKA odmiana charakteryzująca się dużym plonem nasion i zawartością białka. Okres kwitnienia i dojrzewania dość długi. Wysokość osadzenia najniższego strąka wyższa niż u innych odmian co jest korzystne przy zbiorze kombajnowym. Wyleganie na średnim poziomie, równomierne dojrzewanie i mała skłonność do pękania strąków. Masa 1000 nasion duża. Mała podatność na patogeny. Korzystne warunki przy uprawie na glebach kompleksów pszennych i żytnich bardzo dobrych

3 Tabela 2. Soja. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2013 Miejscowość SDOO Przecław ZDOO Skołoszów ZDOO Nowy Lubliniec Powiat Mielec Jarosław Cieszanów Kompleks rolniczej przydatności gleby Klasa bonitacyjna gleby 2 2 4a ph gleby w KCl 7,11 5,61 6,29 Przedplon Pszenica ozima Pszenica ozima Pszenica ozima Data siewu (dzień, m-c, rok) 07 V V IV 2013 Obsada nasion (szt/m 2 ) Data zbioru -omłotu (dzień, m-c, rok) 29VIII i 06 IX IX.2013 Zbiór 27 VIII 2013,omłot 06 IX 2013 N (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnik. - - Inne zabiegi Nitragina 0,6 kg/ha Nitragina 0,3 kg/ha Nitragina 0,6 kg/ha Zaprawa nasienna (nazwa) Vitavax 2000 FS Zaprawa nasienna T Vitavax 2000 FS Herbicyd (nazwa,dawka/ha) Inne zabiegi (desykacja) - - -

4 Tabela 3 Soja. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2013 Cecha Przecław Skołoszów Nowy Lubliniec 1 Wysokość roślin (cm) Wysokość osadzenia najniższego strąka (cm) 16,8 14,3 10,0 3 Wyleganie roślin w fazie końca kwitnienia łanu (skala 9 o ) 8,7 8,8 9,0 4 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 8,3 8,5 9,0 5 Porażenie przez choroby : Askochytoza (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 6 Bakteryjna ospowatość (skala 9 o ) 9,0 7,9 9,0 7 Długość okresu od siewu do początku kwitnienia ( l. dni) Długość okresu od siewu do dojrzałości technicznej ( l. dni) Liczba dni od początku do końca kwitnienia łanu ( l. dni) Początek kwitnienia łanu (data) 24 VI VI VI Koniec kwitnienia łanu (data) 17 VII VII VII Pękanie strąków (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 13 Osypywanie ziarna (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 14 Równomierność dojrzewania (skala 9 o ) 9,0 9,0 8,7 15 Dojrzałość techniczna ziarna (data) 29 VIII IX VIII Koszenie (data) 06 IX IX VIII Omłot (data) 09 IX IX IX Masa 500 nasion (g) 75,2 71,0 67,5 19 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 13,6 14,1 10,2 20 Plon ziarna (dt z ha) 38,0 21,3 24,8 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian Skala 9

5 Tabela 4. Soja. Plon nasion odmian w miejscowości (% wzorca). Rok zbioru 2013 Przecław Skołoszów Nowy Lubliniec Wzorzec, dt z ha 38,0 21,3 24,8 1 Aldana Augusta Mavka Tabela 5. Soja. Plon nasion odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2013, Wzorzec, dt z ha 28,1 28,8 25,2 27,4 1 Aldana Augusta Mavka 106 Tabela 6. Soja. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2013, 2012, 2011 Liczba lat badań Bakteryjna ospowatość Wzorzec, (skala 9 o ) 1 Aldana 3-0,2-0,2 2 Augusta 3-0,2 0,1 3 Mavka 1 0,3 Liczba doświadczeń 3 9 Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Wzorzec: wszystkie badane odmiany

6 Tabela 7 Soja. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2013,2012,2011 Liczba lat badań Wysokość roślin (cm) Wysokość osadzenia najniższego strąka Wzorzec ,0 12,7 1 Aldana 3-5,5-2,0-1,4-0,7 2 Augusta 3-12,1-3,9-0,6 0,0 3 Mavka 1 17,6 2,0 Liczba doświadczeń Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których miało ono miejsce; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Wzorzec: wszystkie badane odmiany, Tabela 8 Soja. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2013, 2012,2011 Liczba lat badań Liczba dni od początku do końca kwitnienia łanu Równomierność dojrzewania Wilgotność nasion Masa 500 nasion (g) Wzorzec 23,0 24 8,9 8,3 12,6 12,9 71,2 76,5 1 Aldana 3-3,3-1,3 0,0 0,3-0,2-0,2-1,5 7,2 2 Augusta 3 2,3 0,7 0,0-0,3-0,5 0,0-7,1-10,0 3 Mavka 1 1,0 0,0 0,7 8,6 Liczba doświadczeń Równomierność dojrzewania: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których miało ono miejsce; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. Wzorzec: wszystkie badane odmiany