KARTA PRZEDMIOTU. (pieczęć wydziału)

Transkrypt

1 KARTA PRZEDMIOTU (pieczęć wydziału) 1. Nazwa przedmiotu: Rewitalizacja przyrodnicza 2. Kod przedmiotu: (terenów poprzemysłowych) 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 2012/ Forma kształcenia: studia pierwszego stopnia studia drugiego stopnia 1 5. Forma studiów: studia stacjonar, niestacjonar (wieczorowe/zaocz) 1 6. Kieruk studiów: Biotechnologia (SYMBOL WYDZIAŁU) RIE 7. Profil studiów: ogólnoakademicki, praktyczny 1 8. Specjalność: Biotechnologia w Ochronie Środowiska 9. Semestr: Jednostka prowadząca przedmiot: Katedra Biotechnologii Środowiskowej (RIE-8) 11. Prowadzący przedmiot: W: dr Monika Czarcka Ćwiczenia (zaj. ter.): dr Waldemar Szendera i dr Monika Czarcka 12. Przynależność do grupy przedmiotów: Przedmioty wspól przedmioty specjalnościowe in Status przedmiotu: obowiązkowy wybieralny inny Język prowadzenia zajęć: polski 15. Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstęp: Ochrona środowiska (zanieczyszczenie gleby, wód, remediacja gruntów), Ochrona Przyrody (ogólna znajomość problematyki degradacji zbiorowisk roślinnych i metod czynj ochrony przyrody), Ekologia i hydrobiologia (charakterystyka ekosystemów rzeki, jeziora, łąki, lasu), Botanika i Zoologia (najważniejsze gatunki środowiskotwórcze i wskaźnikowe) 16. Cel przedmiotu: C1. Usystematyzowanie i utrwalenie wiedzy z zakresu przyczyn i skutków degradacji środowiska, zwłaszcza w regionach uprzemysłowionych. C2. Poszerzenie wiadomości o sukcesji ekologiczj i procesach odnowy ekosystemów. C3. Wypracowanie ogólgo rozeznania w roślinności charakterystyczj dla różnych warunków glebowo-wodnych. C4. Zaznajomienie studentów z biotechnicznymi zabiegami rekultywacji biologiczj i przyrodniczej, rekultywacji w kierunku leśnym i renaturyzacji rzek. C5. Umiejętność sporządzania przez studentów prostego u przyrodniczej. C5. Uświadomienie dylematów związanych z rewitalizacją (sadzenie roślin, czy spontaniczna sukcesja?, odtwarzanie naturalnych zbiorowisk roślinnych, czy zagospodarowanie rekreacyj terenu?, drob zabiegi rewitalizacj, czy pełna renaturyzacja?) C6. Przekonanie studentów o konieczności otwartych konsultacji społecznych i dyskusji z mieszkańcami na temat kierunku i sposobu przeprowadzenia, aby wyjść na przeciw oczekiwaniom i potrzebom lokalnych społeczności. C7. Uświadomienie wagi i trudności osiągnięcia kompromisów przy ach rewitalizacyjnych. 17. Efekty kształcenia: Metoda Forma Odniesienie Opis efektu kształcenia Nr sprawdzenia efektu prowadzenia do efektów dla Student, który zaliczył przedmiot: kształcenia zajęć kierunku studiów 1. szczegółowo opisuje i wyjaśnia Kolokwium

2 przyczyny i skutki degradacji środowiska, rozumie procesy odnawiania się przyrody oraz potrafi scharakteryzować najważniejsze typy zbiorowisk roślinnych zna możliwości biotechniczgo zastosowania roślin, bakterii i grzybów do odtwarzania zdegradowanych ekosystemów i terenów poprzemysłowych zna szczegółowe metody, narzędzia i materiały, pozwalające na wykorzystanie materiału biologiczgo w biotechnologii ekosystemów; potrafi wskazać techniki odbudowy struktury biotyczj ekosystemu i odtwarzania lub wspomagania sukcesji roślinności na terenach zdegradowanych swobodnie stosuje odpowiednie urządzenia oraz oprogramowanie w celu wyszukania informacji, komunikowania się, organizowania i analizy danych, a także graficzgo przedstawienia danych potrzebnych do sporządzenia u przeprowadza skomplikowa obserwacje i pomiary w terenie pod kierunkiem opiekuna naukowego, następnie dokonuje ich interpretacji i wyciąga popraw wnioski wykorzystując zdobytą wiedzę, proponuje stosowanie odpowiedniej grupy organizmów w celu uzyskania stosowgo efektu pisem o charakterze problemowym (student może korzystać z materiałów dydaktycznych) Kolokwium pisem o charakterze problemowym (student może korzystać z materiałów dydaktycznych) Czynny udział w zajęciach terenowych, następnie samodziel zebranie danych i opracowanie u prelekcje połączo z nauką rozpoznawania roślinności zapoznanie się w terenie z różnymi przykładami (i prelekcje) zapoznanie się w terenie z różnymi przykładami (i prelekcje) omówienie metod sporządzania u, przedstawie nie przykładów takich ów wyjaśnienie i przeprowadzenie obserwacji i pomiarów potrzebnych do opracowania u zajęcia terenowe K_W01 K_W03 K_W05 K_W13 K_U01-02 K_U04 K_U11 K_U22, K_U23

3 7. Potrafi określić priorytet oraz identyfikować i rozstrzygać dylematy związa z realizacją określogo przez siebie i innych zadania 8. ma świadomość roli społeczj absolwenta uczelni techniczj, rozumie potrzebę spotkań z mieszkańcami i konsultacji społecznych ów inżynieryjnych. Wie, że poprzez udostępnianie nowych terenów rekreacyjnych przyczynia się do poprawy warunków życia i bezpieczeństwa społeczeństwa Dyskusje w trakcie zajęć terenowych, zajęcia terenowe dyskusje w trakcie zajęć terenowych K_K03 K_K Formy zajęć dydaktycznych i ich wymiar (liczba godzin) W. 15h Ćw. Terenowe 15h L.- P.- Sem Treści kształcenia: WYKŁAD: Klasyfikacja terenów zdegradowanych. Przyczyny degradacji. Rodzaje i skutki degradacji terenów. Kierunki zagospodarowania terenów zdewastowanych. Zapisy w polskim prawie dot. terenów zdegradowanych i poprzemysłowych. Program rządowy dla terenów poprzemysłowych Przykłady ów rewitalizacyjnych. Scenariusze terenów poprzemysłowych. Opracowanie IETU Założenia do programu rządowego dla terenów poprzemysłowych. Przykłady scenariuszy. Ocena możliwości przekształceń czynniki wewnętrz (potencjał terenu) i zewnętrz (szanse przekształceń). Zasady analizy SWOT. Rekultywacja terenów zdegradowanych. Degradacja, ochrona i rekultywacja gleb. Procesy zachodzące przy tworzeniu gleb na terenach zdegradowanych. Biotechnicz zabiegi rekultywacji terenów poprzemysłowych. Rekultywacja terenów zdegradowanych przez górnictwo podziem i odkrywkowe. Rekultywacja biologiczna. Znaczenie spontaniczj sukcesji ekologiczj. Etapy przywracania ekosystemów zbliżonych do naturalnych. Zasady regeracji biocenoz w rejonach przemysłowych. Polska strategia ekorozwoju. Rekultywacja w kierunku leśnym. Kiedy należy, a kiedy nie należy zalesiać? Renaturyzacja rzek. Podstawy działań przywracających naturalność obudowanym korytom rzecznym. Wykorzystanie roślin w przywracaniu naturalności rzek i regeracji biocenoz (pasy roślinności, najważniejsze zbiorowiska roślin, rośliny w umocnieniach, roślin materiały i elementy budowla). ZAJĘCIA TERENOWE: W trakcie zajęć terenowych wygłasza są prelekcje połączo z praktyczną nauką rozpoznawania roślin i zbiorowisk roślinnych. Wskazywa są możliwości odtwarzania właściwych zbiorowisk na terenach zdegradowanych. Studenci uczą się rozpoznawać w terenie gatunki drzew i ważniejszych krzewów iglastych i liściastych oraz najważniejszych roślin zielnych i bylin (gatunki rodzime i obce, gatunki przydat w rekultywacji, gatunki charakterystycz). Omawia są elementy geobotaniki w renaturyzacji ogólna charakterystyka zbiorowisk roślinnych właściwych dla różnych warunków glebowo-wodnych (ols, łęg, zarośla wierzbowe, grąd, buczyna, łąka świeża, torfowisko, roślinność szuwarowa i wodna, bór sosnowy, murawa kserotermiczna). "Ochrona dziedzictwa przyrody Śląska" Rezerwat stepowy Rozumice praktyczna nauka metod czynj ochrony przyrody. "Dobór roślin dla procesów rekultywacji". Park pocysterski w Rudach relikt prac rekultywacyjnych w dolinie rzeki Rudej. "Antropogenicz obszary chronio w Polsce" rezerwat ornitologiczny Łężczok (stawy).

4 "Odtwarzanie zdegradowanych siedlisk nadrzecznych" zwiedzanie rekonstrukcji zbiorowisk nadrzecznych (program REURIS). "Tworzenie złóż fitomelioracyjnych przy Zakładach Chemicznych w Jaworznie (program FOKS)". "Historia infrastruktury ochrony środowiska na Śląsku" największa zachowana w Europie Oczyszczalnia Szuwarowa z XIX wieku w Kobiórze. "Lasy a obszary rekultywowa" leśna ścieżka dydaktyczna w Kobiórze dolina Korzeńca. 20. Egzamin: tak nie Literatura podstawowa: 1. Starzewska-Sikorska A.(red.)2007: Instrumenty zarządzania rewitalizacją zdegradowanych terenów poprzemysłowych oraz obszarów odnowy miejskiej. Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok 2. Krzaklewski Wojciech 1988: Leśna rekultywacja i biologicz zagospodarowanie nieużytków poprzemysłowych. Skrypt Akademii Rolniczej w Krakowie, Kraków 3. Rostański A. 2006: Spontanicz kształtowanie się pokrywy roślinj na zwałowiskach po górnictwie węgla kamiengo na Górnym Śląsku. Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 4. Jermaczek A.(red.) 2008: Zalesiać czy nie zalesiać? Wydawnictwo Klubu Przyrodników, Świebodzin 5. Greirt A. 2000: Ochrona i rekultywacja terenów zurbanizowanych. Wyd. Polit. Zielonogórskiej, Zielona Góra 6. Karczewska A. 2008: Ochrona gleb i rekultywacja terenów zdegradowanych. WYD. Uniw. Przyr. we Wrocławiu, Wrocław 7. Maciak F. 2003: Ochrona i rekultywacja środowiska. Wyd. SGGW, Warszawa 8. Żelazo J., Popek Z. 2002: Podstawy renaturyzacji rzek. Wydawnictwo SGGW, W-wa 9. Czarcka Monika 1997: Rola roślin w ochronie brzegów rzek i potoków przed erozją i powodzią. W: Ekoinżynieria cz.i.- nr 9 (24)/ 1997 s.33-37, cz. II. - nr 10 (25) 1997 s Literatura uzupełniająca: 1. Begemann W., Schiechtl H.M. 1999: Inżynieria ekologiczna w budownictwie wodnym i ziemnym. Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2. Wysocki Cz., Sikorski P. 2009: Fitosocjologia stosowana w ochronie i kształtowaniu krajobrazu. Wydawnictwo SGGW, Warszawa 3. Cabała S. 1991: Możliwości zagospodarowania zwałowisk poprzemysłowych. Kształtowanie środowiska przyrodniczego i ochrona przyrody na obszarach uprzemysłowionych i zurbanizo-wanych, 1, (1991) 4. Chwastek J., Czuber W., Krzaklewski W. 1988: Jak rekultywować zwałowiska towarzyszące górnictwu węgla kamiengo. Aura, 11, (1988) 5. Krzaklewski W. 1986: Samorzut zarastanie zwałowisk odpadów z hut żelaza i praktycz znaczenie wyników badań fitosocjologicznych w rekultywacji tych terenów. Archiwum Ochrony Środowiska, 1-4, (1986) 6. Rostański A.1992: Procesy glebotwórcze i zmiany roślinności na skarpie rekultywowago biologicznie zwałowiska po kopalnictwie węgla kamiengo. Prace Naukowe Uniw. Śl., Katowice 7. Rostański A a. Rekultywacja i zagospodarowanie nieużytków poprzemysłowych rozwiązania alternatyw. Inżynieria ekologiczna. Nr 1. Ochrona i rekultywacja gruntów. Wyd. Ekoinżynieria, Lublin: Rostański Adam 2000 b. Podsumowanie badań flory terenów poprzemysłowych na Górnym Śląsku ( ). Acta Biologica Silesiana 35 (52): Tokarska-Guzik B., Rostański A. 1996: Rola zatopisk (zalewisk) pogórniczych w renaturalizacji Przemysłowego Krajobrazu Górgo Śląska. Wyd. Lubuskiego Klubu

5 Przyr. Świebodzin. Przegląd Przyrodniczy VII, 3-4/ 1996: Woźniak G. 2000: Rola procesów naturalnych w rekultywacji nieużytków poprzemysłowych. Inżynieria ekologiczna 1. Wyd. Ekoinżynieria, pp Woźniak G., Kompała A. 2001: Ekologiczny potencjał nieużytków poprzemysłowych jako podstawa ich biologiczj regeracji.w: Przywracanie wartości użytkowych terenom górniczym, s. 223, Wieliczka 12. Krzaklewski Wojciech 2005: Powtórka z rekultywacji. W: Kopaliny nr 1/2005 (58), 2/2005 (59), 3/2005 (60), ZPGiPSM 13. Guziak R., Lubaczewska S. (red.) 2001: Ochrona przyrody w praktyce. Podmokłe łąki i pastwiska. Polskie Tow. Przyjaciół Przyrody pro Natura, Wrocław 14. Fudali E. 2009: Antropogenicz zmiany w ekosystemach. Transformacje roślinności. Wyd. Uniw. Przyr. We Wrocławiu, Wrocław 23. Nakład pracy studenta potrzebny do osiągnięcia efektów kształcenia: Lp. Forma zajęć Liczba godzin kontaktowych/ pracy studenta 1 Wykład 15/15 2 Ćwiczenia (terenowe) 15/15 3 Laboratorium -/- 4 Projekt -/- 5 Seminarium -/- 6 In 15/15 Suma godzin 45/ Suma wszystkich godzin: Liczba punktów ECTS: Liczba punktów ECTS uzyskanych na zajęciach z bezpośrednim udziałem nauczyciela akademickiego: 1,5 27. Liczba punktów ECTS uzyskanych na zajęciach o charakterze praktycznym (zajęcia terenowe): Uwagi: Prezentacje z wykładów, instrukcje przygotowania się do ćwiczeń, tematy kolejnych zajęć, terminy i miejsce zajęć są na stronie: Zatwierdzono:. (data i podpis prowadzącego) (data i podpis dyrektora instytutu/kierownika katedry/ Dyrektora Kolegium Języków Obcych/kierownika lub Dyrektora jednostki międzywydziałowej 1 1 punkt ECTS 30 godzin.