Niebo na wakacje. Bartłomiej Zakrzewski

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Niebo na wakacje. Bartłomiej Zakrzewski"

Transkrypt

1 Strona 1 Niebo na wakacje Bartłomiej Zakrzewski Niniejszy artykuł jest w zamyśle propozycją wykorzystania wolnego czasu podczas właśnie rozpoczętych wakacji. Zaprezentowane informacje zachęcają do samodzielnego spoglądania na nocne niebo. Mogą teŝ słuŝyć opiekunom grup kolonijnych oraz instruktorom obozowym jako propozycja na uatrakcyjnienie wypoczynku swoim podopiecznym, którzy przy okazji zdobędą nieco wiedzy o Wszechświecie. Wiele cennych uwag na temat organizacji obserwacji oraz pomysłów dotyczących zagadnień, jakie moŝna podczas obserwacji realizować, znajduje się w zamieszczonym na tej samej stronie internetowej artykule Jerzego M. Kreinera O nauczaniu astronomii. Większość proponowanych obserwacji moŝna prowadzić bez uŝycia jakichkolwiek instrumentów optycznych. Jedynie do kilku niezbędna jest duŝa lornetka lub lunetka. W przypadku, gdy uŝywamy lornetki, niezwykle waŝne jest podparcie rąk obserwatora, dzięki czemu ramiona nie ulegną szybkiemu zmęczeniu. JeŜeli zdecydujemy się na umocowanie lornetki, musimy skonstruować taki zestaw, aby był moŝliwie stabilny, ale jednocześnie łatwo podąŝał za ruchem sfery niebieskiej. Lunetkę natomiast najlepiej jest zamocować na oryginalnym statywie. Ciekawe wyniki moŝna uzyskać wykorzystując do obserwacji cyfrowy aparat fotograficzny z obiektywem o moŝliwie duŝym zakresie zmiany ogniskowej. Jednak poprawnie wykonane zdjęcie uzyskamy wyłącznie za pomocą aparatu, w którym moŝna ręcznie ustawić ostrość na nieskończoność. Aparat powinien być takŝe wyposaŝony w zdalne wyzwalanie migawki za pomocą węŝyka spustowego lub pilota, albo przynajmniej powinien posiadać samowyzwalacz (co jest mniej korzystne). Aparat musi być sztywno umocowany zdjęcia robione nocą wymagają długich czasów ekspozycji. Na początku lipca obserwacje astronomiczne powinniśmy rozpoczynać około , zaleŝnie od szerokości geograficznej, na jakiej będziemy się znajdować (im bardziej na północ, tym później). Wtedy rozpoczyna się tzw. zmierzch Ŝeglarski i na niebie moŝna dostrzec planety i najjaśniejsze gwiazdy. Pod koniec sierpnia czas ten przesunie się do Obserwacje nieba moŝna rozpocząć od identyfikacji gwiazdozbiorów i najjaśniejszych gwiazd. Na letnim, wieczornym niebie najbardziej charakterystyczne gwiazdozbiory to Lira, Łabędź i Orzeł. Dwa pierwsze widoczne są wysoko nad naszymi głowami (w pobliŝu zenitu), trzeci poniŝej w kierunku południowo-wschodnim. Ich najjaśniejsze gwiazdy tworzą charakterystyczny układ zwany letnim trójkątem. Na prawo od letniego trójkąta znajdziemy gwiazdozbiór Herkulesa. DuŜe wraŝenie robi, nieco trudniejsza do odnalezienia, Korona Północna. Na północno-zachodniej stronie nieba znajdziemy Wielką Niedźwiedzicę, której siedem najjaśniejszych gwiazd tworzy charakterystyczną konstelację Wielkiego Wozu. PodąŜając za jego tylnymi kołami, dotrzemy do Gwiazdy Polarnej, najjaśniejszej w Małej Niedźwiedzicy, która niezmiennie przez cały rok wskazuje, jak w pogodną noc zmierzać w kierunku północnym. PodąŜając dalej na wschód, zauwaŝymy charakterystyczny kształt gwiazdozbioru Kasjopei, przypominający kształtem zdeformowaną literę W. Ozdobą letniego nieba jest Droga Mleczna, przecinająca wieczorne niebo z północy na południe. Do identyfikacji gwiazdozbiorów i jasnych gwiazd bardzo

2 przydatna jest obrotowa mapka nieba, o której szczegółowo moŝna przeczytać we wspomnianym powyŝej artykule J. M. Kreinera. Spośród ciał niebieskich naleŝących do Układu Słonecznego, najprostszy do obserwacji jest KsięŜyc. Najłatwiejsze jest porównywanie jego wyglądu w róŝnych fazach. W nowiu, gdy znajduje się między Ziemią a Słońcem, jest dla nas niewidoczny. Na jasnym tle nieba, tuŝ po zachodzie Słońca, moŝna go zobaczyć od około 2-3 dni później. Kształtem przypomina wtedy wąski sierp, podobny do litery D. Siedem dni po nowiu widzimy juŝ połowę tarczy KsięŜyca nasz satelita jest w pierwszej kwadrze. Z nocy na noc moŝna równieŝ dostrzec, Ŝe znacznie zmienia swoje połoŝenie na tle gwiazd (oddalając się od Słońca), dzięki czemu coraz później zachodzi i moŝna go obserwować coraz dłuŝej. Po następnych siedmiu dniach tarczy KsięŜyca przybywa druga połowa. Oznacza to, Ŝe obserwujemy zjawisko pełni. W tym czasie KsięŜyc znajduje się po przeciwnej stronie nieba niŝ Słońce i jest widoczny przez całą noc. Po momencie pełni, KsięŜyca zaczyna ubywać po prawej stronie i jego tarcza powoli zaczyna przypominać kształtem literę C. Jednocześnie zaczyna on wschodzić coraz później po zachodzie Słońca, przez co pogarszają się warunki jego wieczornej widoczności. W tym czasie jest takŝe moŝliwe zaobserwowanie KsięŜyca w ciągu dnia na porannym niebie, o czym nie zawsze zdajemy sobie sprawę. Ostatni moment, aby dostrzec KsięŜyc to około 26 dni po nowiu tuŝ przed wschodem Słońca. Jest to jednocześnie 3 dni przed następnym nowiem, po którym cała sytuacja powtarza się. Za pomocą lornetki moŝemy obserwować szczegóły na powierzchni KsięŜyca: morza, największe pasma górskie i kratery o największej średnicy. Najlepszym okresem do takich obserwacji KsięŜyca jest okres od pierwszych dni po nowiu do 2-3 dni po pierwszej kwadrze. Wtedy najwyraźniej widać wiele szczegółów leŝących na granicy części oświetlonej i nieoświetlonej (granicę tę nazywamy terminatorem). Wynika to z faktu, Ŝe tamte obszary są oświetlane przez Słońce, znajdujące się na małej wysokości nad księŝycowym horyzontem, przez co wszystkie nierówności powierzchni rzucają długie cienie. Szczegółową mapę KsięŜyca moŝna znaleźć w Internecie, np. pod adresem: NajwaŜniejsze informacje o fazach KsięŜyca na najbliŝsze letnie miesiące są zamieszczone w poniŝszej tabeli: Fazy KsięŜyca 2007 Nów Pierwsza Kwadra Pełnia Ostatnia Kwadra d h m d h m d h m d h m Strona 2 Lipiec Lipiec Lipiec Lipiec Sierpień Sierpień Sierpień Sierpień d- dzień, h godzina, m minuta, Godziny i minuty podane są w czasie wschodnioeuropejskim (letnim).

3 Strona 3 Spośród planet widocznych gołym okiem, najtrudniejszy do zaobserwowania jest Merkury. Promień jego orbity wynosi zaledwie 39% promienia orbity Ziemi i dlatego dla osób, które go obserwują, nigdy nie będzie oddalał się od Słońca na odległość kątową większą niŝ 18 stopni i tylko w pobliŝu tej pozycji moŝe być dostrzeŝony. Oznacza to jednak, Ŝe nawet przy maksymalnym oddaleniu kątowym (elongacji) moŝna go dostrzec jedynie nisko nad horyzontem, na jasnym tle nieba tuŝ po zachodzie lub przed wschodem Słońca. Szybki ruch po sferze niebieskiej i częste chowanie się w promieniach Słońca sprawiają, Ŝe Merkurego moŝna zobaczyć jedynie przez kilka dni w roku. Jeśli dodamy do tego fakt, Ŝe jasność tej planety nie jest zbyt duŝa, moŝna stwierdzić, Ŝe jego odszukanie moŝe przynieść obserwatorowi sporą satysfakcję. Nawet wielu zawodowych astronomów nigdy tej planety nie widziało na własne oczy, co moŝe dodatkowo zachęcić do jej poszukiwań na niebie. Niestety podczas najbliŝszych wakacji warunki do obserwacji Merkurego nie będą zbyt sprzyjające. Jedynie około 20 lipca Merkury znajdzie się w maksymalnej zachodniej elongacji, co oznacza, Ŝe moŝe być obserwowany przed świtem. Niekorzystne ustawienie względem ekliptyki sprawi jednak, Ŝe będzie on widoczny około pół godziny przed wschodem Słońca, bardzo nisko nad horyzontem (maksymalnie 8-9 stopni) na bardzo jasnym tle nieba. Znacznie łatwiej jest znaleźć następną w kolejności planetę - Wenus. Jako najjaśniejszy naturalny (po Słońcu i KsięŜycu) obiekt astronomiczny, sprawia zawsze na obserwatorze bardzo duŝe wraŝenie. Z tego samego powodu co Merkury, moŝe być widoczna jedynie po zachodzie lub przed wschodem Słońca. Większe rozmiary orbity sprawiają, Ŝe okresy dobrej widoczności Wenus są dłuŝsze niŝ Merkurego. DuŜe wraŝenie robi oglądanie Wenus przez lunetę. MoŜna wtedy zauwaŝyć fazy, podobne jak na KsięŜycu. Na początku lipca Wenus będzie widoczna nisko nad zachodnim horyzontem, ale warunki jej widoczności bardzo szybko będą się pogarszać. Planeta będzie coraz wcześniej zachodzić i w drugiej połowie miesiąca juŝ nie będzie moŝna jej zobaczyć. Ponownie dostrzegalna będzie od końca sierpnia - przed wschodem Słońca nisko po wschodniej stronie nieba. Na tle gwiazdozbioru Barana, a następnie Byka będzie moŝna zobaczyć Marsa planetę o wyraźnie czerwonawym zabarwieniu. Okres jego najlepszej widoczności w najbliŝszym czasie przypadnie na drugą połowę nocy i będzie tym lepszy im bliŝej do końca wakacji. Bardziej dogodne będą warunki do obserwacji Jowisza, największej planety w Układzie Słonecznym i drugiej co do jasności na niebie. Jowisz przez całe lato będzie widoczny od zmierzchu do świtu. Gdy będziemy mieli dobrze odsłonięty horyzont, w pobliŝu Jowisza zobaczymy jasną gwiazdę o czerwonawej barwie. Jest to Antares, najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Skorpiona. Obserwując Jowisza przez duŝą lornetkę będzie moŝna w jego pobliŝu zaobserwować cztery największe satelity (tzw. księŝyce galileuszowe) odkryte w 1610 roku przez tego włoskiego uczonego. Na wieczornym niebie, blisko Wenus (na tle gwiazdozbioru Lwa) będzie widoczny Saturn. Niestety on takŝe bardzo szybko przesuwa się w kierunku Słońca, przez co coraz trudniej dostrzec go na tle gwiazd. Niewątpliwą ozdobą tej planety jest charakterystyczny pierścień, wyróŝniający ją spośród wszystkich innych w Układzie Słonecznym. Pierścień ten moŝna jednak zobaczyć jedynie za pomocą lunety.

4 Ciekawym zjawiskiem na niebie są koniunkcje (złączenia) planet oraz planet z KsięŜycem. PoniŜej przedstawiona jest lista koniunkcji najlepiej widocznych w czasie wakacyjnych miesięcy. Strona 4 Data Zjawisko 2 lipca Wenus 0 08 na południe od Saturna 9 lipca Mars 6 na południe od KsięŜyca 16 lipca Saturn 0 04 na północ od KsięŜyca 17 lipca Wenus 3 na południe od KsięŜyca 25 lipca Jowisz 6 na północ od KsięŜyca 7 sierpnia Mars 6 na południe od KsięŜyca 22 sierpnia Jowisz 6 na północ od KsięŜyca Do identyfikacji planet, oprócz obrotowej mapki nieba, potrzebne są informacje na temat ich aktualnego połoŝenia na tle gwiazd. Niektóre mapki podają współrzędne planet na kilka lat naprzód, dzięki czemu moŝna łatwo znaleźć je na niebie. Warunki widoczności KsięŜyca i planet w kolejnych miesiącach są takŝe dostępne w wielu miejscach w Internecie. O jednym z nich będzie mowa w dalszej części artykułu. Ciekawym zjawiskiem na letnim niebie są meteory z roju Perseidów. Maksimum natęŝenia tego zjawiska ma miejsce kaŝdego roku około 12 sierpnia. Najwięcej meteorów (ze względu na usytuowanie obserwatora względem kierunku ruchu Ziemi po orbicie) moŝna dostrzec w drugiej połowie nocy. Liczba obserwowanych meteorów zmienia się równieŝ z sezonu na sezon. Do ich obserwacji nie jest potrzebny Ŝaden instrument, natomiast chcąc oglądać zjawisko dłuŝszy czas, dobrze jest robić to w pozycji leŝącej. Do tego bardzo przydatny jest np. leŝak oraz oczywiście koc albo śpiwór. W bieŝącym roku warunki do obserwacji będą sprzyjające, bo KsięŜyc, znajdujący się w tym czasie w pobliŝu nowiu, nie będzie swoim światłem pogarszał warunków widoczności. Oprócz wymienionych powyŝej naturalnych obiektów i zjawisk astronomicznych ciekawe moŝe być teŝ obserwowanie sztucznych satelitów Ziemi. Pomocnym źródłem informacji moŝe być strona internetowa Do prawidłowego korzystania z dostępnych danych niezbędna jest znajomość dokładnych współrzędnych geograficznych miejsca, skąd będą prowadzone obserwacje. Autorzy strony udostępniają bardzo obszerną bazę danych miejscowości na całym świecie, na której moŝna znaleźć praktycznie wszystkie, nawet bardzo małe, polskie miejscowości (nazwy miejscowości wpisujemy bez polskich znaków). JeŜeli przebywać będziemy poza terenem zamieszkałym, to do wyznaczenia długości i szerokości geograficznej bardzo przydatny będzie odbiornik GPS. Wspomniana strona umoŝliwia przede wszystkim wyznaczenie, na siedem dni naprzód, warunków widoczności dostrzegalnych gołym okiem sztucznych satelitów, w tym m. in. Międzynarodowej Stacji Kosmicznej i innych, jaśniejszych od zadanej jasności granicznej. Najciekawiej wyglądają satelity z serii Iridium obserwowane w postaci kilkusekundowych błysków. Satelity te są widoczne kaŝdej nocy (po zachodzie oraz przed wschodem Słońca), a ich przeciętna jasność jest porównywalna do tej, jaką mają najjaśniejsze gwiazdy. Zwykle 1-2 razy w tygodniu pojawiają się znacznie silniejsze błyski, które w momencie maksimum osiągają jasność minus 7-8 wielkości gwiazdowej, a więc wielokrotnie przekraczają jasność

5 Wenus. Na obserwatorze, który widzi takie zjawisko po raz pierwszy, robi to niezwykłe wraŝenie. Oprócz tego na stronie heavens above moŝna znaleźć informacje o innych ciekawych zjawiskach astronomicznych, aktualną mapkę nieba z zaznaczonymi pozycjami planet oraz informacje o Układzie Słonecznym. Strona jest napisana w języku angielskim. Na koniec naleŝy zaznaczyć, Ŝe wszystkie obserwacje dadzą tym lepszy wynik, im prowadzone będą dalej od silnych źródeł światła i źródeł zanieczyszczeń atmosfery. Do obserwacji gwiazdozbiorów czy Drogi Mlecznej lepiej jest wybrać okres z dala od pełni KsięŜyca. Wtedy tło nieba będzie znacznie mniej rozjaśnione jego światłem. JeŜeli chcemy, aby letnie obserwacje słuŝyły nam nie tylko jako rozrywka, ale stanowiły teŝ źródło pewnych doświadczeń w pracy dydaktycznej, dobrze jest zanotować najwaŝniejsze wyniki i spostrzeŝenia. Strona 5

Sprawozdanie z działalności koła w ramach konkursu A jednak się kręci.

Sprawozdanie z działalności koła w ramach konkursu A jednak się kręci. Sprawozdanie z działalności koła w ramach konkursu A jednak się kręci. I Zespół Szkół nr 1 w Wadowicach Ul. Słowackiego 4 II Kółko geograficzne, prowadzący ElŜbieta Włoch III Liczba członków 6 osób z klas

Bardziej szczegółowo

Poza przedstawionymi tutaj obserwacjami planet (Jowisza, Saturna) oraz Księżyca, zachęcamy również do obserwowania plam na Słońcu.

Poza przedstawionymi tutaj obserwacjami planet (Jowisza, Saturna) oraz Księżyca, zachęcamy również do obserwowania plam na Słońcu. Zachęcamy do eksperymentowania z amatorską fotografią nieba. W przygotowaniu się do obserwacji ciekawych zjawisk może pomóc darmowy program Stellarium oraz strony internetowe na przykład spaceweather.com

Bardziej szczegółowo

Niebo nad nami Styczeń 2018

Niebo nad nami Styczeń 2018 Niebo nad nami Styczeń 2018 Comiesięczny kalendarz astronomiczny STOWARZYSZENIE NA RZECZ WIEDZY I ROZWOJU WiR KOPERNIK WWW.WIRKOPERNIK.PL CZARNA 857, 37-125 CZARNA TEL: 603 155 527 E-MAIL: kontakt@wirkopernik.pl

Bardziej szczegółowo

Jowisz i jego księŝyce

Jowisz i jego księŝyce Jowisz i jego księŝyce Obserwacje przez niewielką lunetkę np: Galileoskop Międzynarodowy Rok Astronomii 2009 Projekt Jesteś Galileuszem Imię i Nazwisko 1 :... Adres:... Wiek:... Jowisza łatwo odnaleźć

Bardziej szczegółowo

Opozycja... astronomiczna...

Opozycja... astronomiczna... Opozycja... astronomiczna... Pojęcie opozycja bez dodatków ją bliżej określających jest intuicyjnie zrozumiałe. Wyraz ma swoją etymologię łacińską - oppositio i oznacza przeciwstawienie. Przenosząc to

Bardziej szczegółowo

1. Obserwacje nieba 2. Gwiazdozbiór na północnej strefie niebieskiej 3. Gwiazdozbiór na południowej strefie niebieskiej 4. Ruch gwiazd 5.

1. Obserwacje nieba 2. Gwiazdozbiór na północnej strefie niebieskiej 3. Gwiazdozbiór na południowej strefie niebieskiej 4. Ruch gwiazd 5. Budowa i ewolucja Wszechświata Autor: Weronika Gawrych Spis treści: 1. Obserwacje nieba 2. Gwiazdozbiór na północnej strefie niebieskiej 3. Gwiazdozbiór na południowej strefie niebieskiej 4. Ruch gwiazd

Bardziej szczegółowo

Niebo nad nami Wrzesień 2017

Niebo nad nami Wrzesień 2017 Niebo nad nami Wrzesień 2017 Comiesięczny kalendarz astronomiczny STOWARZYSZENIE NA RZECZ WIEDZY I ROZWOJU WiR KOPERNIK WWW.WIRKOPERNIK.PL CZARNA 857, 37-125 CZARNA TEL: 603 155 527 E-MAIL: kontakt@wirkopernik.pl

Bardziej szczegółowo

Październikowe tajemnice skrywane w blasku Słońca

Październikowe tajemnice skrywane w blasku Słońca Październikowe tajemnice skrywane w blasku Słońca Do tej pory zajmowaliśmy się po części opisem nieba nocnego. I to nie powinno dziwić: wszak ta pora nadaje się na obserwacje rozgwieżdżonego nieba. Tymczasem

Bardziej szczegółowo

Zapisy podstawy programowej Uczeń: 2. 1) wyjaśnia cechy budowy i określa położenie różnych ciał niebieskich we Wszechświecie;

Zapisy podstawy programowej Uczeń: 2. 1) wyjaśnia cechy budowy i określa położenie różnych ciał niebieskich we Wszechświecie; Geografia listopad Liceum klasa I, poziom rozszerzony XI Ziemia we wszechświecie Zapisy podstawy programowej Uczeń: 2. 1) wyjaśnia cechy budowy i określa położenie różnych ciał niebieskich we Wszechświecie;

Bardziej szczegółowo

Kanikuła - czas letnich upałów, czas letnich wakacji (lipiec i sierpień)

Kanikuła - czas letnich upałów, czas letnich wakacji (lipiec i sierpień) Kanikuła - czas letnich upałów, czas letnich wakacji (lipiec i sierpień) Upały nie są może powszechnie lubiane, ale za to ciepłe letnie noce stwarzają świetną okazję do długiego przebywania pod gołym niebem.

Bardziej szczegółowo

Biuletyn Astronomiczny nr 2

Biuletyn Astronomiczny nr 2 Biuletyn Astronomiczny nr 2 W kwietniu skupimy się przede wszystkim na opisie rozgwieżdżonego nieba ponieważ takie interesujące zjawiska jak koniunkcje Księżyca z planetami czy zakrycia gwiazd przez Księżyc,

Bardziej szczegółowo

( W.Ogłoza, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Pracownia Astronomiczna)

( W.Ogłoza, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Pracownia Astronomiczna) TEMAT: Analiza zdjęć ciał niebieskich POJĘCIA: budowa i rozmiary składników Układu Słonecznego POMOCE: fotografie róŝnych ciał niebieskich, przybory kreślarskie, kalkulator ZADANIE: Wykorzystując załączone

Bardziej szczegółowo

Piotr Brych Wzajemne zakrycia planet Układu Słonecznego

Piotr Brych Wzajemne zakrycia planet Układu Słonecznego Piotr Brych Wzajemne zakrycia planet Układu Słonecznego 27 sierpnia 2006 roku nastąpiło zbliżenie Wenus do Saturna na odległość 0,07 czyli 4'. Odległość ta była kilkanaście razy większa niż średnica tarcz

Bardziej szczegółowo

Prezentacja. Układ Słoneczny

Prezentacja. Układ Słoneczny Prezentacja Układ Słoneczny Układ Słoneczny Układ Słoneczny układ planetarny składający się ze Słońca i powiązanych z nim grawitacyjnie ciał niebieskich. Ciała te to osiem planet, 166 znanych księżyców

Bardziej szczegółowo

Ruch obiegowy Ziemi. Ruch obiegowy Ziemi. Cechy ruchu obiegowego. Cechy ruchu obiegowego

Ruch obiegowy Ziemi. Ruch obiegowy Ziemi. Cechy ruchu obiegowego. Cechy ruchu obiegowego Ruch obiegowy Ziemi Ruch obiegowy Ziemi Ziemia obiega Słońce po drodze zwanej orbitą ma ona kształt lekko wydłużonej elipsy Czas pełnego obiegu wynosi 365 dni 5 godzin 48 minut i 46 sekund okres ten nazywamy

Bardziej szczegółowo

BEZPIECZNE OBSERWACJE SŁOŃCA

BEZPIECZNE OBSERWACJE SŁOŃCA BEZPIECZNE OBSERWACJE SŁOŃCA Słońce to jeden z najciekawszych obiektów do amatorskich badań astronomicznych. W porównaniu do innych jest to obiekt wyjątkowo łatwy do znalezienia każdy potrafi wskazać położenie

Bardziej szczegółowo

Człowiek najlepsza inwestycja. Fot.NASA FENIKS PRACOWNIA DYDAKTYKI ASTRONOMII

Człowiek najlepsza inwestycja. Fot.NASA FENIKS PRACOWNIA DYDAKTYKI ASTRONOMII Fot.NASA FENIKS PRACOWNIA DYDAKTYKI ASTRONOMII PROPOZYCJA ĆWICZEŃ DZIENNYCH Z ASTRONOMII DLA UCZESTNIKÓW PROGRAMU FENIKS dr hab. Piotr Gronkowski, prof. UR gronk@univ.rzeszow.pl Uniwersytet Rzeszowski

Bardziej szczegółowo

Gwiazdy i gwiazdozbiory

Gwiazdy i gwiazdozbiory Gwiazdy i gwiazdozbiory 1. W pogodny wieczór udaj się w miejsce oddalone od silnych źródeł światła. Weź ze sobą latarkę, obrotową mapę nieba, kompas i przybory do notowania obserwacji. 2. Spójrz w niebo

Bardziej szczegółowo

PROSZĘ UWAŻNIE SŁUCHAĆ NA KOŃCU PREZENTACJI BĘDZIE TEST SPRAWDZAJĄCY

PROSZĘ UWAŻNIE SŁUCHAĆ NA KOŃCU PREZENTACJI BĘDZIE TEST SPRAWDZAJĄCY PROSZĘ UWAŻNIE SŁUCHAĆ NA KOŃCU PREZENTACJI BĘDZIE TEST SPRAWDZAJĄCY RUCH OBROTOWY ZIEMI Ruch obrotowy to ruch Ziemi wokół własnej osi. Oś Ziemi jest teoretyczną linią prostą, która przechodzi przez Biegun

Bardziej szczegółowo

Konkurs Astronomiczny Astrolabium IV Edycja 26 kwietnia 2017 roku Klasy I III Gimnazjum Test Konkursowy

Konkurs Astronomiczny Astrolabium IV Edycja 26 kwietnia 2017 roku Klasy I III Gimnazjum Test Konkursowy Instrukcja Zaznacz prawidłową odpowiedź. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna. Czas na rozwiązanie testu wynosi 60 minut. 1. 11 kwietnia 2017 roku była pełnia Księżyca. Pełnia w dniu 11 kwietnia będzie

Bardziej szczegółowo

Anna Malinowska Fotografowanie pozornego ruchu sfery niebieskiej

Anna Malinowska Fotografowanie pozornego ruchu sfery niebieskiej Anna Malinowska Fotografowanie pozornego ruchu sfery niebieskiej Konieczność zrobienia zdjęć bardzo mnie zdenerwowała (jak chyba zresztą wszystkich uczestników studiów podyplomowych Nauczyciel fizyki w

Bardziej szczegółowo

Dyfrakcja to zdolność fali do uginania się na krawędziach przeszkód. Dyfrakcja światła stanowi dowód na to, że światło ma charakter falowy.

Dyfrakcja to zdolność fali do uginania się na krawędziach przeszkód. Dyfrakcja światła stanowi dowód na to, że światło ma charakter falowy. ZAŁĄCZNIK V. SŁOWNICZEK. Czas uniwersalny Czas uniwersalny (skróty: UT lub UTC) jest taki sam, jak Greenwich Mean Time (skrót: GMT), tzn. średni czas słoneczny na południku zerowym w Greenwich, Anglia

Bardziej szczegółowo

Fizyka i Chemia Ziemi

Fizyka i Chemia Ziemi Fizyka i Chemia Ziemi Temat 4: Ruch geocentryczny i heliocentryczny planet T.J. Jopek jopek@amu.edu.pl IOA UAM Układ Planetarny - klasyfikacja. Planety grupy ziemskiej: Merkury Wenus Ziemia Mars 2. Planety

Bardziej szczegółowo

Pożegnania. Mapa nieba, miedzioryt, XIX w.

Pożegnania. Mapa nieba, miedzioryt, XIX w. Pożegnania Opustoszałe gniazda bocianie, coraz wcześniejsze zachody Słońca, zimne noce i zmieniające barwy liście na drzewach i krzewach to zapowiedź pory jesiennej pożegnanie pięknego w tym roku gorącego

Bardziej szczegółowo

Inne Nieba. Gimnazjum Klasy I III Doświadczenie konkursowe nr 4

Inne Nieba. Gimnazjum Klasy I III Doświadczenie konkursowe nr 4 Gimnazjum Klasy I III Doświadczenie konkursowe nr 4 Rok 2017 1. Wstęp teoretyczny Układ Słoneczny jest niezwykle skomplikowanym mechanizmem. Mnogość parametrów przekłada się na mnogość zjawisk, jakie można

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK IV. Obliczanie rotacji / translacji obrazów.

ZAŁĄCZNIK IV. Obliczanie rotacji / translacji obrazów. ZAŁĄCZNIK IV. Obliczanie rotacji / translacji obrazów. Jak to zostało przedstawione w części 5.2.1, jeżeli zrobimy Słońcu zdjęcie z jakiegoś miejsca na powierzchni ziemi w danym momencie t i dokładnie

Bardziej szczegółowo

Projekt instalacji astronomicznych w miejscach publicznych Krakowa

Projekt instalacji astronomicznych w miejscach publicznych Krakowa Polska: www.astronomia2009.pl Małopolska: www.as.up.krakow.pl/2009 Projekt instalacji astronomicznych w miejscach publicznych Krakowa W grudniu 2007 podczas 62 zgromadzenia Ogólnego ONZ postanowiono, Ŝe

Bardziej szczegółowo

Księżyc to ciało niebieskie pochodzenia naturalnego.

Księżyc to ciało niebieskie pochodzenia naturalnego. 2b. Nasz Księżyc Księżyc to ciało niebieskie pochodzenia naturalnego. Obiega on największe ciała układów planetarnych, tj. planeta, planeta karłowata czy planetoida. W niektórych przypadkach kiedy jest

Bardziej szczegółowo

Pozorne orbity planet Z notatek prof. Antoniego Opolskiego. Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN

Pozorne orbity planet Z notatek prof. Antoniego Opolskiego. Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN Pozorne orbity planet Z notatek prof. Antoniego Opolskiego Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN Początek Młody miłośnik astronomii patrzy w niebo Młody miłośnik astronomii

Bardziej szczegółowo

Badanie faz Księżyca oraz ich wpływu na poziom wody mórz i oceanów na Ziemi

Badanie faz Księżyca oraz ich wpływu na poziom wody mórz i oceanów na Ziemi Badanie faz Księżyca oraz ich wpływu na poziom wody mórz i oceanów na Ziemi Projekt badawczy wykonała: Nina Bąkowska kl. IIA Publiczne Gimnazjum w Pokoju 2014 rok Spis treści: I. Opis faz Księżyca II.

Bardziej szczegółowo

Aplikacje informatyczne w Astronomii. Internet źródło informacji i planowanie obserwacji astronomicznych

Aplikacje informatyczne w Astronomii. Internet źródło informacji i planowanie obserwacji astronomicznych Aplikacje informatyczne w Astronomii Internet źródło informacji i planowanie obserwacji astronomicznych Skrót kursu: Tydzień I wstęp i planowanie pokazów popularnonaukowych a) współrzędne niebieskie układy

Bardziej szczegółowo

STYCZEŃ Mgławica Koński Łeb Barnard 33 wewnątrz IC 434 w Orionie Źródło: NASA

STYCZEŃ Mgławica Koński Łeb Barnard 33 wewnątrz IC 434 w Orionie Źródło: NASA Johannes Kepler Teleskop Keplera Mgławica Koński Łeb Barnard wewnątrz IC w Orionie Źródło: NASA STYCZEŃ 0 stycznia hm Ziemia znajduje się najbliżej Słońca w peryhelium. stycznia częściowe zaćmienie Słońca.

Bardziej szczegółowo

Skala jasności w astronomii. Krzysztof Kamiński

Skala jasności w astronomii. Krzysztof Kamiński Skala jasności w astronomii Krzysztof Kamiński Obserwowana wielkość gwiazdowa (magnitudo) Skala wymyślona prawdopodobnie przez Hipparcha, który podzielił gwiazdy pod względem jasności na 6 grup (najjaśniejsze:

Bardziej szczegółowo

Jaki jest Wszechświat?

Jaki jest Wszechświat? 1 Jaki jest Wszechświat? Od najmłodszych lat posługujemy się terminem KOSMOS. Lubimy gry komputerowe czy filmy, których akcja rozgrywa się w Kosmosie, na przykład Gwiezdne Wojny. Znamy takie słowa, jak

Bardziej szczegółowo

Międzynarodowy Rok Astronomii 2009 luty (Księżyc) Niedziela Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek Sobota

Międzynarodowy Rok Astronomii 2009 luty (Księżyc) Niedziela Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek Sobota Międzynarodowy Rok Astronomii 09 luty (Księżyc) 2 3 4 5 6 Zakrycie gwiazdy Gem przez Księżyc 8 4:00 Merkury oświetlony 9 5:38 maksimum półcieniowego zaćmienia Księżyca 0 2:00 Saturn w koniunkcji z 2 3

Bardziej szczegółowo

Rozmiar Księżyca. Szkoła Podstawowa Klasy I III Doświadczenie konkursowe nr 2

Rozmiar Księżyca. Szkoła Podstawowa Klasy I III Doświadczenie konkursowe nr 2 Szkoła Podstawowa Klasy I III Doświadczenie konkursowe nr 2 Rok 2017 1. Wstęp teoretyczny Księżyc jest znacznie mniejszy od Ziemi. Ma on kształt w przybliżeniu kulisty o promieniu około 1740 km. Dla porównania

Bardziej szczegółowo

CZY TE SCENY TO TYLKO FIKCJA LITERACKA CZY. CZY STAROśYTNI EGIPCJANIE FAKTYCZNIE UMIELI TAK DOBRZE PRZEWIDYWAĆ ZAĆMIENIA?

CZY TE SCENY TO TYLKO FIKCJA LITERACKA CZY. CZY STAROśYTNI EGIPCJANIE FAKTYCZNIE UMIELI TAK DOBRZE PRZEWIDYWAĆ ZAĆMIENIA? MOTYW ZAĆMIENIA SŁOŃCA S W POWIEŚCI I FILMIE FARAON M CZY TE SCENY TO TYLKO FIKCJA LITERACKA CZY TEś CHOĆBY SZANSA MOśLIWO LIWOŚCI? CZY STAROśYTNI EGIPCJANIE FAKTYCZNIE UMIELI TAK DOBRZE PRZEWIDYWAĆ ZAĆMIENIA?

Bardziej szczegółowo

Sprawdzian 2. Fizyka Świat fizyki. Astronomia. Sprawdziany podsumowujące. sin = 0,0166 cos = 0,9999 tg = 0,01659 ctg = 60,3058

Sprawdzian 2. Fizyka Świat fizyki. Astronomia. Sprawdziany podsumowujące. sin = 0,0166 cos = 0,9999 tg = 0,01659 ctg = 60,3058 Imię i nazwisko Data Klasa Wersja A Sprawdzian.. Jedna jednostka astronomiczna to odległość jaką przebywa światło (biegnące z szybkością 300 000 km/h) w ciągu jednego roku. jaką przebywa światło (biegnące

Bardziej szczegółowo

PODRĘCZNA INSTRUKCJA ASTRO-EXCELA

PODRĘCZNA INSTRUKCJA ASTRO-EXCELA 2015 rok Janusz Bańkowski, Bełchatów Patronat programu SOS PTMA PODRĘCZNA INSTRUKCJA ASTRO-EXCELA Wstęp Arkusz kalkulacyjny MS Excel to doskonałe narzędzie obliczeniowe wszechstronnego użytku. Za pomocą

Bardziej szczegółowo

Konkurs Astronomiczny Astrolabium V Edycja 29 kwietnia 2019 roku Klasy IV VI Szkoły Podstawowej Odpowiedzi

Konkurs Astronomiczny Astrolabium V Edycja 29 kwietnia 2019 roku Klasy IV VI Szkoły Podstawowej Odpowiedzi Instrukcja Zaznacz prawidłową odpowiedź. W każdym pytaniu tylko jedna odpowiedź jest poprawna. Liczba punktów przyznawanych za właściwą odpowiedź na pytanie jest różna i uzależniona od stopnia trudności

Bardziej szczegółowo

Zanieczyszczenie Światłem

Zanieczyszczenie Światłem Gimnazjum Klasy I III Doświadczenie konkursowe nr 2 Rok 2017 1. Wstęp teoretyczny Rozwój cywilizacyjny, wprowadzenie sztucznego oświetlenia, wzrost populacji i gęstości zaludnienia spowodował nie tylko

Bardziej szczegółowo

1 Co to jest gwiazda? 2 Gwiazdozbiór. 3 Przedstawienie

1 Co to jest gwiazda? 2 Gwiazdozbiór. 3 Przedstawienie Maria Myśkow Spis treści 1 Co to jest gwiazda?...3 2 Gwiazdozbiór...3 3 Przedstawienie...3 4 Znak zodiaku...4 4.1 Zodiak astronomiczny...4 4.2 Zodiak astrologiczny...5 5 Ekliptyka...6 6 Bibliografia:...6

Bardziej szczegółowo

Kroki: A Windows to the Universe Citizen Science Event. windows2universe.org/starcount. 29 października - 12 listopada 2010

Kroki: A Windows to the Universe Citizen Science Event. windows2universe.org/starcount. 29 października - 12 listopada 2010 Kroki: CZEGO potrzebuję? Długopis lub ołówek Latarka z czerwonym światłem lub do trybu nocnego GPS, dostęp do Internetu lub mapa topograficzna Wydrukowany Przewodnik obserwatora z formularzem raportu JAK

Bardziej szczegółowo

S T Y C Z E Ń. Mgławica Kooski Łeb Barnard 33 wewnątrz IC 434 w Orionie Źródło: NASA

S T Y C Z E Ń. Mgławica Kooski Łeb Barnard 33 wewnątrz IC 434 w Orionie Źródło: NASA Johannes Kepler Teleskop Keplera Mgławica Kooski Łeb Barnard wewnątrz IC w Orionie Źródło: NASA S T Y C Z E Ń 0 stycznia hm Ziemia znajduje się najbliżej Słońca w peryhelium. stycznia częściowe zaćmienie

Bardziej szczegółowo

Ruch Gwiazd. Szkoła Podstawowa Klasy IV VI Doświadczenie konkursowe nr 3

Ruch Gwiazd. Szkoła Podstawowa Klasy IV VI Doświadczenie konkursowe nr 3 Szkoła Podstawowa Klasy IV VI Doświadczenie konkursowe nr 3 Rok 2017 1. Wstęp teoretyczny Ludzka wyobraźnia łączy rozproszone po niebie gwiazdy w pewne charakterystyczne wzory, ułatwiające nawigację po

Bardziej szczegółowo

Układ słoneczny. Rozpocznij

Układ słoneczny. Rozpocznij Układ słoneczny Rozpocznij Planety układu słonecznego Mapa Merkury Wenus Ziemia Mars Jowisz Saturn Neptun Uran Sprawdź co wiesz Merkury najmniejsza i najbliższa Słońcu planeta Układu Słonecznego. Jako

Bardziej szczegółowo

Największa panorama nocnego nieba jest dziełem amatora 28-letni Nick Risinger z Seattle pracował jako szef działu marketingu, gdy pewnego dnia zdecydo

Największa panorama nocnego nieba jest dziełem amatora 28-letni Nick Risinger z Seattle pracował jako szef działu marketingu, gdy pewnego dnia zdecydo Wykonała: Marzena Witasek kl. Iie 3.06.2011 Zabrze Czym i jak fotografować nocne niebo i ciała niebieskie? Czym i jak fotografować niebo? Astrofotografia to pojęcie bardzo szerokie. Do astrofotografii

Bardziej szczegółowo

Tellurium szkolne [ BAP_1134000.doc ]

Tellurium szkolne [ BAP_1134000.doc ] Tellurium szkolne [ ] Prezentacja produktu Przeznaczenie dydaktyczne. Kosmograf CONATEX ma stanowić pomoc dydaktyczną w wyjaśnianiu i demonstracji układu «ZIEMIA - KSIĘŻYC - SŁOŃCE», zjawiska nocy i dni,

Bardziej szczegółowo

Tomasz Ściężor. Almanach Astronomiczny na rok 2013

Tomasz Ściężor. Almanach Astronomiczny na rok 2013 Tomasz Ściężor Almanach Astronomiczny na rok 2013 Klub Astronomiczny Regulus Kraków 2012 1 Skład komputerowy almanachu wykonał autor publikacji Tomasz Ściężor Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej

Bardziej szczegółowo

Układ Słoneczny Pytania:

Układ Słoneczny Pytania: Układ Słoneczny Pytania: Co to jest Układ Słoneczny? Czy znasz nazwy planet? Co jeszcze znajduje się w Układzie Słonecznym poza planetami? Co to jest Układ Słoneczny Układ Słoneczny to układ ciał niebieskich,

Bardziej szczegółowo

Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha

Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha Arkusz zawiera informa cje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. EGZAMIN STANDARDOWYCH UMIEJĘTNOŚCI MAGICZNYCH ASTRONOMIA MARZEC 2013 Instrukcja dla

Bardziej szczegółowo

Zaćmienie Słońca powstaje, gdy Księżyc znajdzie się pomiędzy Słońcem a Ziemią i tym samym przesłoni światło słoneczne.

Zaćmienie Słońca powstaje, gdy Księżyc znajdzie się pomiędzy Słońcem a Ziemią i tym samym przesłoni światło słoneczne. Zaćmienie Słońca powstaje, gdy Księżyc znajdzie się pomiędzy Słońcem a Ziemią i tym samym przesłoni światło słoneczne. Rodzaje zaćmień Słońca Zaćmienie częściowe Występuje, gdy obserwator nie znajduje

Bardziej szczegółowo

Przykład testu z astronomicznych podsatw geografii Uzupełnić puste pola : Wybarć własciwe odpowiedzi a,b,c,d,e... (moŝe byc kilka poprawnych!!

Przykład testu z astronomicznych podsatw geografii Uzupełnić puste pola : Wybarć własciwe odpowiedzi a,b,c,d,e... (moŝe byc kilka poprawnych!! Przykład testu z astronomicznych podsatw geografii Uzupełnić puste pola : Wybarć własciwe odpowiedzi a,b,c,d,e.... (moŝe byc kilka poprawnych!!) 1. Astronomia zajmuje się badaniem 2. Z powodu zjawiska

Bardziej szczegółowo

ASTRONOMIA JANUSZA WILANDA

ASTRONOMIA JANUSZA WILANDA ASTRONOMIA JANUSZA WILANDA Część 1 Podstawy astronomii Warszawa, Piotrków Tryb. 2010 r. 1 Spis treści : 1. Wstęp 3 2. Moje początki z astronomią 3 3. Kierunki świata i rodzaje współrzędnych 4 4. Współrzędne

Bardziej szczegółowo

Wędrówki między układami współrzędnych

Wędrówki między układami współrzędnych Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Wędrówki między układami współrzędnych Piotr A. Dybczyński Układ równikowy godzinny i układ horyzontalny zenit północny biegun świata Z punkt wschodu szerokość

Bardziej szczegółowo

NACHYLENIE OSI ZIEMSKIEJ DO PŁASZCZYZNY ORBITY. Orbita tor ciała niebieskiego lub sztucznego satelity krążącego wokół innego ciała niebieskiego.

NACHYLENIE OSI ZIEMSKIEJ DO PŁASZCZYZNY ORBITY. Orbita tor ciała niebieskiego lub sztucznego satelity krążącego wokół innego ciała niebieskiego. RUCH OBIEGOWY ZIEMI NACHYLENIE OSI ZIEMSKIEJ DO PŁASZCZYZNY ORBITY Orbita tor ciała niebieskiego lub sztucznego satelity krążącego wokół innego ciała niebieskiego. OBIEG ZIEMI WOKÓŁ SŁOŃCA W czasie równonocy

Bardziej szczegółowo

Prezentacja multimedialna pt. Czy warto obserwować gniewkowskie niebo? Opracowali: Szymon Milewski Łukasz Kwiatkowski Marta Lewandowska

Prezentacja multimedialna pt. Czy warto obserwować gniewkowskie niebo? Opracowali: Szymon Milewski Łukasz Kwiatkowski Marta Lewandowska Prezentacja multimedialna pt. Czy warto obserwować gniewkowskie niebo? Opracowali: Szymon Milewski Łukasz Kwiatkowski Marta Lewandowska Słońce Jest ono gwiazdą centralną Układu Słonecznego, wokół której

Bardziej szczegółowo

Kamera internetowa: prosty instrument astronomiczny. Dr Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny Uniwersytet Wrocławski

Kamera internetowa: prosty instrument astronomiczny. Dr Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny Uniwersytet Wrocławski Kamera internetowa: prosty instrument astronomiczny Dr Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny Uniwersytet Wrocławski Detektory promieniowania widzialnego Detektory promieniowania widzialnego oko błona fotograficzna

Bardziej szczegółowo

Konkurs Astronomiczny Astrolabium III Edycja 25 marca 2015 roku Klasy I III Liceum Ogólnokształcącego Test Konkursowy

Konkurs Astronomiczny Astrolabium III Edycja 25 marca 2015 roku Klasy I III Liceum Ogólnokształcącego Test Konkursowy Instrukcja Zaznacz prawidłową odpowiedź. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna. Czas na rozwiązanie testu wynosi 75 minut. 1. Przyszłość. Ludzie mieszkają w stacjach kosmicznych w kształcie okręgu o promieniu

Bardziej szczegółowo

Zestaw 1. Rozmiary kątowe str. 1 / 5

Zestaw 1. Rozmiary kątowe str. 1 / 5 Materiały edukacyjne Tranzyt Wenus 2012 Zestaw 1. Rozmiary kątowe Czy zauważyliście, że drzewo, które znajduje się daleko wydaje się być dużo mniejsze od tego co jest blisko? To zjawisko nazywane jest

Bardziej szczegółowo

Tomasz Ściężor. Almanach Astronomiczny na rok 2015

Tomasz Ściężor. Almanach Astronomiczny na rok 2015 Tomasz Ściężor Almanach Astronomiczny na rok 2015 Polskie Towarzystwo Astronomiczne Warszawa 2014 RECENZENT Jerzy M. Kreiner OPRACOWANIE TECHNICZNE I SKŁAD Tomasz Ściężor Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna

Bardziej szczegółowo

Fotografowanie pozornego ruchu sfery niebieskiej

Fotografowanie pozornego ruchu sfery niebieskiej Małgorzata Getek Magdalena Rams Justyna Liber Beata Gębura Fotografowanie pozornego ruchu sfery niebieskiej Zadaniem zaliczeniowym z przedmiotu astronomia i astrofizyka było wykonanie serii zdjęć nocnego

Bardziej szczegółowo

ARCHIWALNE OBSERWACJE NIEBA BARTEK PILARSKI

ARCHIWALNE OBSERWACJE NIEBA BARTEK PILARSKI ARCHIWALNE OBSERWACJE NIEBA BARTEK PILARSKI 1997 2 kwietnia, ŚR (2258 0033) monolornetka 20x60 / 10 / 7 C M 68 (?), M 81, M 82, NGC 2403 (+), NGC 1502 ( gw.podwójna pośrodku tej gromady) IC 342 (-), M52,

Bardziej szczegółowo

Tomasz Ściężor. Almanach Astronomiczny na rok 2014

Tomasz Ściężor. Almanach Astronomiczny na rok 2014 Tomasz Ściężor Almanach Astronomiczny na rok 2014 Klub Astronomiczny Regulus Kraków 2013 1 Recenzent prof. dr hab. Jerzy M. Kreiner Skład komputerowy almanachu wykonał autor publikacji Tomasz Ściężor Wszelkie

Bardziej szczegółowo

Tomasz Ściężor. Almanach Astronomiczny na rok 2012

Tomasz Ściężor. Almanach Astronomiczny na rok 2012 Tomasz Ściężor Almanach Astronomiczny na rok 2012 Klub Astronomiczny Regulus Kraków 2011 1 Skład komputerowy almanachu wykonał autor publikacji Tomasz Ściężor Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej

Bardziej szczegółowo

Wenus na tle Słońca. Sylwester Kołomański Tomasz Mrozek. Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego

Wenus na tle Słońca. Sylwester Kołomański Tomasz Mrozek. Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego Wenus na tle Słońca Sylwester Kołomański Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego Instytut Astronomiczny UWr Czym się zajmujemy? uczymy studentów, prowadzimy badania naukowe (astrofizyka

Bardziej szczegółowo

Układ Słoneczny. Pokaz

Układ Słoneczny. Pokaz Układ Słoneczny Pokaz Rozmiary planet i Słońca Orbity planet Planety typu ziemskiego Merkury Najmniejsza planeta U.S. Brak atmosfery Powierzchnia podobna do powierzchni Księżyca zryta kraterami część oświetlona

Bardziej szczegółowo

KONKURS ASTRONOMICZNY

KONKURS ASTRONOMICZNY SZKOLNY KLUB PRZYRODNICZY ALTAIR KONKURS ASTRONOMICZNY ETAP PIERWSZY 1. Jakie znasz ciała niebieskie? Gwiazdy, planety, planety karłowate, księŝyce, planetoidy, komety, kwazary, czarne dziury, ciemna materia....

Bardziej szczegółowo

Zadania do testu Wszechświat i Ziemia

Zadania do testu Wszechświat i Ziemia INSTRUKCJA DLA UCZNIA Przeczytaj uważnie czas trwania tekstu 40 min. ). W tekście, który otrzymałeś są zadania. - z luką - rozszerzonej wypowiedzi - zadania na dobieranie ). Nawet na najłatwiejsze pytania

Bardziej szczegółowo

Wieczór pod gwiazdami - astronomiczny spacer.

Wieczór pod gwiazdami - astronomiczny spacer. Kółko Astronomiczne przy Publicznej Szkole Podstawowej w Łanach wyruszyło na obserwację "spadających gwiazd". czyli meteorów z roju Leonidów. Wieczór pod gwiazdami - astronomiczny spacer. Walburga Węgrzyk

Bardziej szczegółowo

VII Międzynarodowa konferencja "Astronomia i XXI wieku i jej nauczanie

VII Międzynarodowa konferencja Astronomia i XXI wieku i jej nauczanie 08.10.2014 VII Międzynarodowa konferencja "Astronomia i XXI wieku i jej nauczanie Konferencja rozpocznie się 17 października 2014 roku, o godz. 17:00 w Małopolskim Centrum Dźwięku i Słowa w Niepołomicach,

Bardziej szczegółowo

Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha

Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. EGZAMIN STANDARDOWYCH UMIEJĘTNOŚCI MAGICZNYCH ASTRONOMIA CZERWIEC 2013 Instrukcja dla

Bardziej szczegółowo

BLIŹNIĘTA. Karolina Ponikowska 6c

BLIŹNIĘTA. Karolina Ponikowska 6c BLIŹNIĘTA Karolina Ponikowska 6c SPIS TREŚCI 1 CO TO JEST GWIAZDA? 3 2 CO TO JEST GWIAZDOZBIÓR? 3 3 GWIAZDOZBIÓR BLIŹNIĄT - INFORMACJE OGÓLNE 3 4 WYBRANE GWIAZDY WCHODZĄCE W SKŁAD TEGO GWIAZDOZBIORU 4

Bardziej szczegółowo

PROPOZYCJA ĆWICZEŃ OBSERWACYJNYCH Z ASTRONOMII DO PRZEPROWADZENIA W OBSERWATORIUM ASTRONOMICZNYM INSTYTUTU FIZYKI UR DLA UCZESTNIKÓW PROJEKTU FENIKS

PROPOZYCJA ĆWICZEŃ OBSERWACYJNYCH Z ASTRONOMII DO PRZEPROWADZENIA W OBSERWATORIUM ASTRONOMICZNYM INSTYTUTU FIZYKI UR DLA UCZESTNIKÓW PROJEKTU FENIKS PROPOZYCJA ĆWICZEŃ OBSERWACYJNYCH Z ASTRONOMII DO PRZEPROWADZENIA W OBSERWATORIUM ASTRONOMICZNYM INSTYTUTU FIZYKI UR DLA UCZESTNIKÓW PROJEKTU FENIKS dr hab. Piotr Gronkowski - gronk@univ.rzeszow.pl Ćwiczenie

Bardziej szczegółowo

Niebo czerwcowe. Harrison Schmidt, astronauta amerykański zbiera próbki

Niebo czerwcowe. Harrison Schmidt, astronauta amerykański zbiera próbki Niebo czerwcowe Czerwiec nie jest najlepszym miesiącem na obserwacje nieba, ponieważ noce są krótkie i tu na północy, czyli na krańcu świata, jak się wypowiadał Mikołaj Kopernik o Fromborku, są one rozświetlone

Bardziej szczegółowo

Gdzie się znajdujemy na Ziemi i w Kosmosie

Gdzie się znajdujemy na Ziemi i w Kosmosie Gdzie się znajdujemy na Ziemi i w Kosmosie Realizując ten temat wspólnie z uczniami zajęliśmy się określeniem położenia Ziemi w Kosmosie. Cele: Rozwijanie umiejętności określania kierunków geograficznych

Bardziej szczegółowo

ASTRONOMIA Klasa Ia Rok szkolny 2012/2013

ASTRONOMIA Klasa Ia Rok szkolny 2012/2013 1 ASTRONOMIA Klasa Ia Rok szkolny 2012/2013 NR Temat Konieczne 1 Niebo w oczach dawnych kultur i cywilizacji - wie, jakie były wyobrażenia starożytnych (zwłaszcza starożytnych Greków) na budowę Podstawowe

Bardziej szczegółowo

Elementy astronomii w geografii

Elementy astronomii w geografii Elementy astronomii w geografii Prowadzący: Marcin Kiraga kiraga@astrouw.edu.pl Podstawowe podręczniki: Jan Mietelski, Astronomia w geografii Eugeniusz Rybka, Astronomia ogólna Podręczniki uzupełniające:

Bardziej szczegółowo

Ruchy planet. Wykład 29 listopada 2005 roku

Ruchy planet. Wykład 29 listopada 2005 roku Ruchy planet planety wewnętrzne: Merkury, Wenus planety zewnętrzne: Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun, Pluton Ruch planet wewnętrznych zachodzi w cyklu: koniunkcja dolna, elongacja wschodnia, koniunkcja

Bardziej szczegółowo

ETAP II. Astronomia to nauka. pochodzeniem i ewolucją. planet i gwiazd. na wydarzenia na Ziemi.

ETAP II. Astronomia to nauka. pochodzeniem i ewolucją. planet i gwiazd. na wydarzenia na Ziemi. ETAP II Konkurencja I Ach te definicje! (każda poprawnie ułożona definicja warta jest aż dwa punkty) Astronomia to nauka o ciałach niebieskich zajmująca się badaniem ich położenia, ruchów, odległości i

Bardziej szczegółowo

CZĘŚCIOWE ZAĆMIENIE SŁOŃCA CZY WARTO POŚWIĘCAĆ MU UWAGĘ?

CZĘŚCIOWE ZAĆMIENIE SŁOŃCA CZY WARTO POŚWIĘCAĆ MU UWAGĘ? Mariusz Krukar Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii Oddział w Krośnie CZĘŚCIOWE ZAĆMIENIE SŁOŃCA CZY WARTO POŚWIĘCAĆ MU UWAGĘ? Materiały własne z obserwacji: Prawie całkowitego zaćmieni Słońca w Szkocji

Bardziej szczegółowo

RUCH OBROTOWY I OBIEGOWY ZIEMI

RUCH OBROTOWY I OBIEGOWY ZIEMI 1. Wpisz w odpowiednich miejscach następujące nazwy: Równik, Zwrotnika Raka, Zwrotnik Koziorożca iegun Południowy, iegun Północny Koło Podbiegunowe Południowe Koło Podbiegunowe Południowe RUCH OROTOWY

Bardziej szczegółowo

Biuletyn Astronomiczny Nr 3

Biuletyn Astronomiczny Nr 3 Biuletyn Astronomiczny Nr 3 Niebo majowe Dłuższe i być może cieplejsze tegoroczne majowe noce sprzyjać będą obserwacjom nieba. To także pora na wsłuchiwanie się w nocne trele słowików ukrytych w rozkwitniętych

Bardziej szczegółowo

Odległość kątowa. Liceum Klasy I III Doświadczenie konkursowe 1

Odległość kątowa. Liceum Klasy I III Doświadczenie konkursowe 1 Liceum Klasy I III Doświadczenie konkursowe 1 Rok 2015 1. Wstęp teoretyczny Patrząc na niebo po zachodzie Słońca mamy wrażenie, że znajdujemy się pod rozgwieżdżoną kopułą. Kopuła ta stanowi połowę tzw.

Bardziej szczegółowo

Kontrola wiadomości Grawitacja i elementy astronomii

Kontrola wiadomości Grawitacja i elementy astronomii Kontrola wiadomości Grawitacja i elementy astronomii I LO im. Stefana Żeromskiego w Lęborku 15 października Kartkówka w klasie IA - 20 minut Grupa 1 1 Wykonaj rysunek ilustrujący sposób wyznaczania odległości

Bardziej szczegółowo

LX Olimpiada Astronomiczna 2016/2017 Zadania z zawodów III stopnia. S= L 4π r L

LX Olimpiada Astronomiczna 2016/2017 Zadania z zawodów III stopnia. S= L 4π r L LX Olimpiada Astronomiczna 2016/2017 Zadania z zawodów III stopnia 1. Przyjmij, że prędkość rotacji różnicowej Słońca, wyrażoną w stopniach na dobę, można opisać wzorem: gdzie φ jest szerokością heliograficzną.

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN I WOJEWÓDZKIEGO KONKURSU WIEDZY ASTRONOMICZNEJ KASJOPEJA

REGULAMIN I WOJEWÓDZKIEGO KONKURSU WIEDZY ASTRONOMICZNEJ KASJOPEJA REGULAMIN I WOJEWÓDZKIEGO KONKURSU WIEDZY ASTRONOMICZNEJ KASJOPEJA ORGANIZOWANEGO W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM W ROKU SZKOLNYM 2012/2013 DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNZJALNYCH I PONADGIMNAZJALYCH 1 Konkurs z astronomii

Bardziej szczegółowo

Lutowe niebo. Wszechświat Kopernika, De revolutinibus, 1566 r.

Lutowe niebo. Wszechświat Kopernika, De revolutinibus, 1566 r. Lutowe niebo I znowu możemy nieco uwagi poświęcić Mikołajowi Kopernikowi, którego 545 rocznica urodzin przypada 19 lutego. Postać ta do dziś stanowi inspirację nie tylko dla astronomów, ale i osób związanych

Bardziej szczegółowo

Przykładowe zagadnienia.

Przykładowe zagadnienia. Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Przykładowe zagadnienia. Piotr A. Dybczyński Z BN E N h W Nd A S BN Z t δ N S α BS zenit północny biegun świata BN miejscowy południk astronomiczny Z punkt

Bardziej szczegółowo

Piotr Fita Wydział Fizyki UW, Zakład Optyki

Piotr Fita Wydział Fizyki UW, Zakład Optyki Cyfrowa astrofotografia amatorska Piotr Fita Wydział Fizyki UW, Zakład Optyki Klub Astronomiczny ALMUKANTARAT Po co fotografować niebo? by widzieć więcej by widzieć kolorowo by utrwalić rzadkie zjawiska

Bardziej szczegółowo

XXXIX OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 2

XXXIX OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 2 -2/1- Zadanie 8. W każdym z poniższych zdań wpisz lub podkreśl poprawną odpowiedź. XXXIX OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 2 A. Słońce nie znajduje się dokładnie w centrum orbity

Bardziej szczegółowo

ZAUROCZENI NIEBEM GWIAŹDZISTYM...

ZAUROCZENI NIEBEM GWIAŹDZISTYM... ZAUROCZENI NIEBEM GWIAŹDZISTYM... Niebo kwietniowe Rozmaitość ludzkich zainteresowań niemalże dorównuje rozmaitości gwiazd. A wśród tychże zainteresowań, według Ptolemeusza, Kopernika i wielu innych astronomów

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie długości i szerokości geograficznej z obserwacji astronomicznych.

Wyznaczanie długości i szerokości geograficznej z obserwacji astronomicznych. Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Wyznaczanie długości i szerokości geograficznej z obserwacji astronomicznych. Piotr A. Dybczyński Związek czasu słonecznego z gwiazdowym. Zadanie:

Bardziej szczegółowo

Cykl saros. Szkoła Podstawowa Klasy VII-VIII Gimnazjum Klasa III Doświadczenie konkursowe 4

Cykl saros. Szkoła Podstawowa Klasy VII-VIII Gimnazjum Klasa III Doświadczenie konkursowe 4 Szkoła Podstawowa Klasy VII-VIII Gimnazjum Klasa III Doświadczenie konkursowe 4 Rok 2019 1. Wstęp teoretyczny Zaćmienia Słońca należą do najbardziej spektakularnych widowisk na niebie. Zachodzą one wtedy,

Bardziej szczegółowo

Ziemia we Wszechświecie lekcja powtórzeniowa

Ziemia we Wszechświecie lekcja powtórzeniowa Scenariusz lekcji Scenariusz lekcji powtórzeniowej do podręczników PULS ZIEMI 1 i PLANETA NOWA 1 45 min Ziemia we Wszechświecie lekcja powtórzeniowa t Hasło programowe: Ziemia we Wszechświecie/Ruchy Ziemi.

Bardziej szczegółowo

Treści prezentowane w filmie:

Treści prezentowane w filmie: PRZEWODNIK DLA NAUCZYCIELI PRZEWODNIK PO FILMIE DLA NAUCZYCIELI Hubble 3D to trójwymiarowy film dokumentalny, przedstawiający wyprawę serwisową do Kosmicznego Teleskopu Hubble a. Teleskop juŝ od 20 lat

Bardziej szczegółowo

Przykładowe zagadnienia.

Przykładowe zagadnienia. Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Przykładowe zagadnienia. Piotr A. Dybczyński Z BN E N h W Nd A S BN Z δ N t S α BS zenit północny biegun świata BN miejscowy południk astronomiczny Z punkt

Bardziej szczegółowo

Układ Słoneczny. Szkoła Podstawowa Klasy IV VI Doświadczenie konkursowe nr 2

Układ Słoneczny. Szkoła Podstawowa Klasy IV VI Doświadczenie konkursowe nr 2 Szkoła Podstawowa Klasy IV VI Doświadczenie konkursowe nr 2 Rok 2019 1. Wstęp teoretyczny Wszyscy ludzie zamieszkują wspólną planetę Ziemię. Nasza planeta, tak jak siedem pozostałych, obiega Słońce dookoła.

Bardziej szczegółowo

Aplikacje informatyczne w Astronomii. Internet źródło informacji i planowanie obserwacji astronomicznych

Aplikacje informatyczne w Astronomii. Internet źródło informacji i planowanie obserwacji astronomicznych Aplikacje informatyczne w Astronomii Internet źródło informacji i planowanie obserwacji astronomicznych Planowanie obserwacji ciał Układu Słonecznego Plan zajęć: planety wewnętrzne planety zewnętrzne systemy

Bardziej szczegółowo

Przyroda. Zeszyt ćwiczeń

Przyroda. Zeszyt ćwiczeń Przyroda 4 Zeszyt ćwiczeń 1 Ilona Żeber-Dzikowska Bożena Wójtowicz Magdalena Kosacka Przyroda Zeszyt ćwiczeń dla klasy czwartej szkoły podstawowej 2 Cztery strony świata 2.1 Zdobywam wiedzę o widnokręgu

Bardziej szczegółowo