CZY TE SCENY TO TYLKO FIKCJA LITERACKA CZY. CZY STAROśYTNI EGIPCJANIE FAKTYCZNIE UMIELI TAK DOBRZE PRZEWIDYWAĆ ZAĆMIENIA?

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "CZY TE SCENY TO TYLKO FIKCJA LITERACKA CZY. CZY STAROśYTNI EGIPCJANIE FAKTYCZNIE UMIELI TAK DOBRZE PRZEWIDYWAĆ ZAĆMIENIA?"

Transkrypt

1

2 MOTYW ZAĆMIENIA SŁOŃCA S W POWIEŚCI I FILMIE FARAON M CZY TE SCENY TO TYLKO FIKCJA LITERACKA CZY TEś CHOĆBY SZANSA MOśLIWO LIWOŚCI? CZY STAROśYTNI EGIPCJANIE FAKTYCZNIE UMIELI TAK DOBRZE PRZEWIDYWAĆ ZAĆMIENIA?

3 UKŁAD ZIEMIA - KSIĘś ĘśYC PODSTAWOWE DANE: średnia odl. od Ziemi 384 tyś. km. masa - 1/81 masy Ziemi, okres obiegu wokół Ziemi 27,32 doby mimośród orbity NAJMNIEJSZY I NAJWIĘKSZY ROZMIAR WIDOCZNEJ TARCZY KSIĘś ĘśYCA nachylenie orbity do płaszczyzny ekliptyki 5 o 09

4 UKŁAD SŁOŃCE ZIEMIA KSIĘśYC w skali 1 : (1 : 10 miliardów) Promień Słońca: R S = 700 tyś km cm Odległość Słońce Ziemia: D = 150 mln km m Promień Ziemi: R Z = 6400 km mm Odległość Ziemia KsięŜ ęŝyc: L = 384 tyś km cm Promień KsięŜ ęŝyca: R K = 1738 km mm

5 POWIERZCHNIA KSIĘśYCA

6 Krater Kepler Krater Tycho

7 Krater Kopernik

8 MAPA WIDOCZNEJ PÓŁKULI KSIĘśYCA

9 Fazy KsięŜ ęŝyca Ostatnia kwadra Kierunek padania promieni słonecznych Nów Pełnia Ziemia Pierwsza kwadra

10 FAZY KSIĘś ĘśYCA pełnia ostatnia kwadra pierwsza kwadra nów Ś w i a t ł o S ł o n e c z n e

11 OKRES OBROTU KSIĘś ĘśYCA WOKÓŁ SWOJEJ OSI (czyli doba na księŝ ęŝycu) JEST RÓWNY R OKRESOWI OBIEGOWEMU WOKÓŁ ZIEMI CZYLI DNI. TEN SYNCHRONIZM SPOWODOWANY ZOSTAŁ PŁYWOWYMI ODDZIAŁYWANIAMI ZIEMII I KSIĘś ĘśYCA.

12 Miesiąc: gwiazdowy i synodyczny [ dni] [ dni] Kierunek ruchu obiegowego Ziemi Słońce Następna pełnia KsięŜ ęŝyca: koniec mies. synodycznego Koniec mies. gwiazdowego (pełnego obiegu po orbicie). Pełnia KsięŜ ęŝyca: początek. mies. synodycznego i gwiazdowego

13 ORIENTACJA PRZESTRZENNA I NACHYLENIE ORBITY KSIĘś ĘśYCA

14 Płaszczyzna orbity ziemskiej Orbita KsięŜyca 5 o 09 Nachylona Orbita KsięŜ ęŝyca i jej tzw. węzły Płaszczyzna orbity ziemskiej Orbita KsięŜyca

15 Płaszczyzna orbity ziemskiej Orbita KsięŜyca 5 o 09 Nachylona Orbita KsięŜ ęŝyca i jej tzw. węzły Ruch precesyjny orbity KsięŜ ęŝyca powoduje przesuwanie się węzłów w orbity. (pełen en ich obrót t trwa ok lat). MIESIĄC C SMOCZY to odst to odstęp p czasu pomiędzy kolejnymi przejściami KsięŜ ęŝyca przez ten sam węzew zeł orbity. Trwa on dni.

16 ILUSTRACJA ZJAWISKA PRECESJI

17 Schemat powstawania zaćmie mień Słońca i KsięŜ ęŝyca Orbita KsięŜyca Półcień Słońce K Z K Cień Ziemi Półcień RZECZYWISTE PROPORCJE ROZMIARÓW W ZIEMI I KSIĘś ĘśYCA ORAZ ICH CIENI Z K

18 Słońce K Z Cień Półcień Półcień Słońce Z K Cień Ziemi Półcień

19 Płaszczyzna orbity ziemskiej Orbita KsięŜyca 5 o 09 W TAKIEJ SYTUACJI śadnego ZAĆMIENIA NIE BĘDZIEB Płaszczyzna orbity ziemskiej Orbita KsięŜyca ZAĆMIENIE (KSIĘś ĘśYCA LUB SŁOŃCA) S ZAJDZIE GDY PEŁNIA LUB NÓWN PRZYPADNĄ W POBLIśU U WĘZŁA W A ORBITY KSIĘś ĘśYCA

20

21

22 CIEŃ ZIEMI PÓŁCIEŃ ZIEMI WĘZEŁ ORBITY KSIĘś ĘśYCA

23

24 CIEŃ KSIĘś ĘśYCA PADAJĄCY NA ZIEMIĘ (TAM JEST W DANEJ CHWILI ZAĆMIENIE SŁOŃCA)

25 Przebieg częś ęściowego zaćmienia SłońcaS

26 Rodzaje zaćmie mień Słońca: A Całkowite, B Obrączkowe, C Częś ęściowe lub hybrydowe.

27 Miesiąc: gwiazdowy i synodyczny [ dni] [ dni] Kierunek ruchu obiegowego Ziemi Słońce Następna pełnia KsięŜ ęŝyca: koniec mies. synodycznego Koniec mies. gwiazdowego (pełnego obiegu po orbicie). Pełnia KsięŜ ęŝyca: początek. mies. synodycznego i gwiazdowego

28 KILKA DEFINICJI MIESIĄCA STOSOWANYCH W OPISIE RUCHU ORBITALNEGO KSIĘś ĘśYCA mies. Gwiazdowy okres czasu potrzebny na jedno pełne okrąŝ ąŝenie KsięŜ ęŝyca (o ) po orbicie wokół Ziemi mies. Synodyczny odstęp p czasu pomiędzy takimi samymi fazami KsięŜ ęŝyca (np( np.. od pełni do pełni) mies. Smoczy odstęp p czasu pomiędzy kolejnymi przejś- ciami KsięŜ ęŝyca przez ten sam węzew zeł orbity mies. Anomalistyczny - odstęp p czasu pomiędzy kolejnymi przejściami KsięŜ ęŝyca przez perigeum orbity.

29 CYKLICZNOŚĆ ZAĆMIEŃ SŁOŃCA I KSIĘśYCA mies. Gwiazdowy dni = 27 d 07 h 43 m 11 s mies. Synodyczny dni = 29 d 12 h 44 m 26 s mies. Smoczy dni = 27 d 05 h 05 m 36 s mies. Anomalistyczny dni = 27 d 13 h 18 m 33 s SAROS = dni = 6585 d 08 h 27 m = 18 lat 11 dni 08 godz 27 min zawiera: 223 mies. Synodyczne 242 mies. Smocze 239 mies. Anomalistycznych

30 CYKLICZNOŚĆ ZAĆMIEŃ SŁOŃCA I KSIĘśYCA SAROS = dni = 6585 d 08 h 27 m = 18 lat 11 dni 08 godz 27 min zawiera: 223 mies. Synodyczne 242 mies. Smocze 239 mies. Anomalistycznych Po okresie sarosu powtarzają się zaćmienia o podobnych cechach. W okresie 1 sarosu dochodzi do około o 70 zaćmie mień, w tym około o 42 zaćmienia Słońca S i ok. 28 zaćmie mień KsięŜ ęŝyca.

31 Liczba zaćmie mień Słońca w roku Liczba zaćmie mień KsięŜ ęŝyca w roku Liczba zaćmie mień KsięŜ ęŝyca na 1000 lat Okres obiegu Ziemi wokół Słońca Okres obiegu KsięŜ ęŝyca wokół Ziemi (tzw. miesiąc c synodyczny, czyli okres pomiędzy tymi samymi fazami KsięŜ ęŝyca Liczba miesięcy synodycznych w roku Miesiąc c w kalendarzu księŝ ęŝycowym Liczba miesięcy w roku w kalendarzu księŝ ęŝycowym Okres obiegu węzłów w Miesiąc c smoczy (czas między przejściami KsięŜ ęŝyca przez ten sam węzew zeł) Miesiąc c gwiazdowy (czas między przejściami KsięŜ ęŝyca przez to samo miejce na tle gwiazd) Okres obrotu perigeum orbity KsięŜ ęŝyca Miesiąc anomalistyczny (czas pomiędzy przejściami przez perigeum) Nachylenie orbity KsięŜ ęŝyca co najmniej 2 co najwyŝej 5 co najwyŝej 5 około o 1500 w tym ok. 700 całkowitych 1 rok = 365, dni 29,5306 dni 12 miesięcy + 10,875 dnia 30 dni 12 18,6 roku 27 dni 5h 5m 36s 27 dni 7h 43m 11,42s 8,85 roku 27 dni 13h 18m 37s ok. 5 stopni

32 Nazwy MIESIĄC C SMOCZY oraz SAROS pochodzą prawdo- podobnie ze staroŝytnej Mezopotamii. Tamtejsi kapłani ani mędrcy zauwaŝyli, Ŝe e tylko w określonych miejscach na niebie (zwanych dziś węzłami) ) mogą zajść zaćmienia Słońca S i KsięŜ ęŝyca zapewne dlatego, Ŝe e czai się tam jakiś smok usiłuj ujący zjeść Słońce bądźb KsięŜ ęŝyc. Wiedza ta przeniknęł ęła a takŝe e do staroŝytnego Egiptu. Jednak juŝ w staroŝytnej Grecji znano prawdziwą przyczynę zaćmie mień. ZbieŜno ność długości okresu SAROS (18( lat 11 dni) ) oraz okresu obiegu precesyjnego węzłów w w orbity KsięŜ ęŝyca (18.6( lat) ) jest raczej przypadkowa. Sprzyja jednak zauwaŝeniu i skojarzeniu periodyczności ci zaćmie mień o okresie ok. 18 lat z ułamkiem. u

33 ISTNIEJE JESZCZE JEDNA WIELKOŚĆ (I KOINCYDENCJA) - tzw. ROK SMOCZY - czyli ODSTĘP P CZASU POMIĘDZY KOLEJNYMI PRZEJŚCIAMI SŁOŃCA S NA NIEBIE PRZEZ TEN SAM WĘZEW ZEŁ ORBITY KSIĘś ĘśYCOWEJ. PONIEWAś NA SKUTEK PRECESJI ORBITY WĘZŁY W Y PRZESUWAJĄ SIĘ WSTECZNIE PO EKLIPTYCE WIĘC: C: ROK SMOCZY MA 346 d,62005 NATOMIAST 19 LAT SMOCZYCH TO: 19 x = 6585 d = 6585 d 18 h 44 m 33 s a więc znowu prawie okres SAROS

34 PODSUMOWUJĄC: 6585 dni (z ułamkiem!!! u ) TO : 223 mies. Synodyczne 242 mies. Smocze 239 mies. Anomalistycznych 19 lat Smoczych SAROS NIE JEST WIĘC C CAŁKOWIT KOWITĄ LICZBĄ DNI A POZA TYM TE UŁAMKI SĄ DLA KAśDEGO RODZAJU MIESIĄCA NIECO RÓśNE. R A WIĘC C PO OKRESIE SAROS (18 lat 11 dni + ok. 8.5 godz.) SEKWENCJE ZAĆMIE MIEŃ BĘDĄ POWTARZAĆ SIĘ LECZ NIE CAŁKIEM IDENTYCZNIE I NIE W TYCH SAMYCH MIEJSCACH NA ZIEMI.

35 ZAĆMIENIE KSIĘś ĘśYCA WIDOCZNE JEST NA CAŁYM NOCNYM OBSZARZE ZIEMI. ŁATWIEJ WIĘC C ZAUWAśYĆ PRAWIDŁOWO OWOŚĆ I POWTARZALNOŚĆ TYCH ZAĆMIE MIEŃ W CYKLU SAROS ZAĆMIENIE SŁOŃCAS (ZWŁASZCZA CAŁKOWITE) JEST ZJAWISKIEM BARDZIEJ LOKALNYM. DLA TYCH ZAĆMIE MIEŃ PRZYPADKOWE ZAUWAśENIE JAKICHŚ REGULARNOŚCI I POWTARZALNOŚCI JEST PRAKTYCZNIE NIEMOśLIWE UWAśA A SIĘ ZA PRAKTYCZNIE NIEMOśLIWE ABY STAROśYTNI EGIPCJANIE I BABILOŃCZYCY MOGLI PRZEWIDY- WAĆ ZAĆMIENIA SŁOŃCA S NA WIELE LAT NAPRZÓD

36 NAJBLIśSZE ZAĆMIENIA SŁOŃCA S WIDOCZNE W POLSCE

37 NAJBLIśSZE ZAĆMIENIA SŁOŃCA S WIDOCZNE W POLSCE

38 NAJBLIśSZE ZAĆMIENIA SŁOŃCA S WIDOCZNE W POLSCE

39

40

41

42 NAJBLIśSZE CAŁKOWITE I PÓŁCIENIOWE P ZAĆMIENIA KSIĘś ĘśYCA

43 NAJBLIśSZE CAŁKOWITE I PÓŁCIENIOWE P ZAĆMIENIA KSIĘś ĘśYCA

44 NAJBLIśSZE CAŁKOWITE I PÓŁCIENIOWE P ZAĆMIENIA KSIĘś ĘśYCA

45 NAJBLIśSZE CAŁKOWITE I PÓŁCIENIOWE P ZAĆMIENIA KSIĘś ĘśYCA

46 NAJBLIśSZE CAŁKOWITE I PÓŁCIENIOWE P ZAĆMIENIA KSIĘś ĘśYCA

47 DZIŚ,, DYSPONUJĄC C KOMPUTERAMI, POTRAFIMY WYLICZAĆ DOKŁADNE MOMENTY ZAĆMIE MIEŃ NA WIELE TYSIĄCLECI WSTECZ I NAPRZÓD. ZAĆMIENIE SŁOŃCA S PRZEZ ZIEMIĘ OGLĄDANE Z KSIĘś ĘśYCA.

48 J. Sikorski, IFD. UG

Fizyka i Chemia Ziemi

Fizyka i Chemia Ziemi Fizyka i Chemia Ziemi Temat 5: Zjawiska w układzie Ziemia - Księżyc T.J. Jopek jopek@amu.edu.pl IOA UAM 2012-01-26 T.J.Jopek, Fizyka i chemia Ziemi 1 Ruch orbitalny Księżyca Obserwowane tarcze Księżyca

Bardziej szczegółowo

Cykl saros. Szkoła Podstawowa Klasy VII-VIII Gimnazjum Klasa III Doświadczenie konkursowe 4

Cykl saros. Szkoła Podstawowa Klasy VII-VIII Gimnazjum Klasa III Doświadczenie konkursowe 4 Szkoła Podstawowa Klasy VII-VIII Gimnazjum Klasa III Doświadczenie konkursowe 4 Rok 2019 1. Wstęp teoretyczny Zaćmienia Słońca należą do najbardziej spektakularnych widowisk na niebie. Zachodzą one wtedy,

Bardziej szczegółowo

Ziemia jako planeta w Układzie Słonecznym

Ziemia jako planeta w Układzie Słonecznym Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Ziemia jako planeta w Układzie Słonecznym Data courtesy Marc Imhoff of NASA GSFC and Christopher Elvidge of NOAA NGDC. Image by Craig Mayhew and Robert

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie długości i szerokości geograficznej z obserwacji astronomicznych.

Wyznaczanie długości i szerokości geograficznej z obserwacji astronomicznych. Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Wyznaczanie długości i szerokości geograficznej z obserwacji astronomicznych. Piotr A. Dybczyński Związek czasu słonecznego z gwiazdowym. Zadanie:

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie długości i szerokości geograficznej z obserwacji astronomicznych.

Wyznaczanie długości i szerokości geograficznej z obserwacji astronomicznych. Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Wyznaczanie długości i szerokości geograficznej z obserwacji astronomicznych. Piotr A. Dybczyński Związek czasu słonecznego z gwiazdowym. Zadanie:

Bardziej szczegółowo

Ruch obiegowy Ziemi. Ruch obiegowy Ziemi. Cechy ruchu obiegowego. Cechy ruchu obiegowego

Ruch obiegowy Ziemi. Ruch obiegowy Ziemi. Cechy ruchu obiegowego. Cechy ruchu obiegowego Ruch obiegowy Ziemi Ruch obiegowy Ziemi Ziemia obiega Słońce po drodze zwanej orbitą ma ona kształt lekko wydłużonej elipsy Czas pełnego obiegu wynosi 365 dni 5 godzin 48 minut i 46 sekund okres ten nazywamy

Bardziej szczegółowo

( W.Ogłoza, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Pracownia Astronomiczna)

( W.Ogłoza, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Pracownia Astronomiczna) TEMAT: Analiza zdjęć ciał niebieskich POJĘCIA: budowa i rozmiary składników Układu Słonecznego POMOCE: fotografie róŝnych ciał niebieskich, przybory kreślarskie, kalkulator ZADANIE: Wykorzystując załączone

Bardziej szczegółowo

Tajemnice Srebrnego Globu

Tajemnice Srebrnego Globu Tajemnice Srebrnego Globu Teorie powstania Księżyca Księżyc powstał w wyniku zderzenia pra Ziemi z ciałem niebieskim o rozmiarach zbliżonych do ziemskich Ziemia i Księżyc powstały równocześnie, na początku

Bardziej szczegółowo

Pozorne orbity planet Z notatek prof. Antoniego Opolskiego. Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN

Pozorne orbity planet Z notatek prof. Antoniego Opolskiego. Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN Pozorne orbity planet Z notatek prof. Antoniego Opolskiego Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN Początek Młody miłośnik astronomii patrzy w niebo Młody miłośnik astronomii

Bardziej szczegółowo

Cykl Metona. Liceum Klasy I III Doświadczenie konkursowe nr 1

Cykl Metona. Liceum Klasy I III Doświadczenie konkursowe nr 1 Liceum Klasy I III Doświadczenie konkursowe nr 1 Rok 2017 1. Wstęp teoretyczny Od czasów prehistorycznych życie człowieka regulują trzy regularnie powtarzające się cykle astronomiczne. Pierwszy z nich

Bardziej szczegółowo

Fizyka i Chemia Ziemi

Fizyka i Chemia Ziemi Fizyka i Chemia Ziemi Układ Ziemia - Księżyc T.J. Jopek jopek@amu.edu.pl IOA UAM 2013-01-24 T.J.Jopek, Fizyka i chemia Ziemi 1 Ruch orbitalny Księżyca Obserwowane tarcze Księżyca 2013-01-24 T.J.Jopek,

Bardziej szczegółowo

Rotacja. W układzie związanym z planetą: siła odśrodkowa i siła Coroilisa. Potencjał efektywny w najprostszym przypadku (przybliżenie Roche a):

Rotacja. W układzie związanym z planetą: siła odśrodkowa i siła Coroilisa. Potencjał efektywny w najprostszym przypadku (przybliżenie Roche a): Rotacja W układzie związanym z planetą: siła odśrodkowa i siła Coroilisa. Potencjał efektywny w najprostszym przypadku (przybliżenie Roche a): Φ = ω2 r 2 sin 2 (θ) 2 GM r Z porównania wartości potencjału

Bardziej szczegółowo

Ruchy planet. Wykład 29 listopada 2005 roku

Ruchy planet. Wykład 29 listopada 2005 roku Ruchy planet planety wewnętrzne: Merkury, Wenus planety zewnętrzne: Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun, Pluton Ruch planet wewnętrznych zachodzi w cyklu: koniunkcja dolna, elongacja wschodnia, koniunkcja

Bardziej szczegółowo

Fizyka i Chemia Ziemi

Fizyka i Chemia Ziemi Fizyka i Chemia Ziemi Temat 4: Ruch geocentryczny i heliocentryczny planet T.J. Jopek jopek@amu.edu.pl IOA UAM Układ Planetarny - klasyfikacja. Planety grupy ziemskiej: Merkury Wenus Ziemia Mars 2. Planety

Bardziej szczegółowo

Skale czasu. dr inż. Stefan Jankowski

Skale czasu. dr inż. Stefan Jankowski Skale czasu dr inż. Stefan Jankowski s.jankowski@am.szczecin.pl Definition of Time Co mierzą zegary (przyp. fizykom Albert Einstein, Donald Ivey, and others) Coś co zapobiega aby wszystko nie działo się

Bardziej szczegółowo

Wędrówki między układami współrzędnych

Wędrówki między układami współrzędnych Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Wędrówki między układami współrzędnych Piotr A. Dybczyński Układ równikowy godzinny i układ horyzontalny zenit północny biegun świata Z punkt wschodu szerokość

Bardziej szczegółowo

Księżyc to ciało niebieskie pochodzenia naturalnego.

Księżyc to ciało niebieskie pochodzenia naturalnego. 2b. Nasz Księżyc Księżyc to ciało niebieskie pochodzenia naturalnego. Obiega on największe ciała układów planetarnych, tj. planeta, planeta karłowata czy planetoida. W niektórych przypadkach kiedy jest

Bardziej szczegółowo

Zaćmienie Słońca powstaje, gdy Księżyc znajdzie się pomiędzy Słońcem a Ziemią i tym samym przesłoni światło słoneczne.

Zaćmienie Słońca powstaje, gdy Księżyc znajdzie się pomiędzy Słońcem a Ziemią i tym samym przesłoni światło słoneczne. Zaćmienie Słońca powstaje, gdy Księżyc znajdzie się pomiędzy Słońcem a Ziemią i tym samym przesłoni światło słoneczne. Rodzaje zaćmień Słońca Zaćmienie częściowe Występuje, gdy obserwator nie znajduje

Bardziej szczegółowo

4π 2 M = E e sin E G neu = sin z. i cos A i sin z i sin A i cos z i 1

4π 2 M = E e sin E G neu = sin z. i cos A i sin z i sin A i cos z i 1 1 Z jaką prędkością porusza się satelita na orbicie geostacjonarnej? 2 Wiedząc, że doba gwiazdowa na planecie X (stała grawitacyjna µ = 500 000 km 3 /s 2 ) trwa 24 godziny, oblicz promień orbity satelity

Bardziej szczegółowo

Wstęp do astrofizyki I

Wstęp do astrofizyki I Wstęp do astrofizyki I Wykład 10 Tomasz Kwiatkowski 8 grudzień 2010 r. Tomasz Kwiatkowski, Wstęp do astrofizyki I, Wykład 10 1/36 Plan wykładu Wyznaczanie mas ciał niebieskich Gwiazdy podwójne Optycznie

Bardziej szczegółowo

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii 5 Poziom podstawowy

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii 5 Poziom podstawowy Egzamin maturalny z fizyki i astronomii 5 Poziom podstawowy 14. Kule (3 pkt) Dwie małe jednorodne kule A i B o jednakowych masach umieszczono w odległości 10 cm od siebie. Kule te oddziaływały wówczas

Bardziej szczegółowo

Badanie faz Księżyca oraz ich wpływu na poziom wody mórz i oceanów na Ziemi

Badanie faz Księżyca oraz ich wpływu na poziom wody mórz i oceanów na Ziemi Badanie faz Księżyca oraz ich wpływu na poziom wody mórz i oceanów na Ziemi Projekt badawczy wykonała: Nina Bąkowska kl. IIA Publiczne Gimnazjum w Pokoju 2014 rok Spis treści: I. Opis faz Księżyca II.

Bardziej szczegółowo

Teoria ruchu Księżyca

Teoria ruchu Księżyca Wykład 9 - Ruch Księżyca. Odkształcenia związane z rotacją, oddziaływanie przypływowe, efekty relatywistyczne, efekty związane z promieniowaniem Słońca. 14.04.2014 Miesiące księżycowe Miesiąc synodyczny

Bardziej szczegółowo

Tellurium szkolne [ BAP_1134000.doc ]

Tellurium szkolne [ BAP_1134000.doc ] Tellurium szkolne [ ] Prezentacja produktu Przeznaczenie dydaktyczne. Kosmograf CONATEX ma stanowić pomoc dydaktyczną w wyjaśnianiu i demonstracji układu «ZIEMIA - KSIĘŻYC - SŁOŃCE», zjawiska nocy i dni,

Bardziej szczegółowo

24 godziny 23 godziny 56 minut 4 sekundy

24 godziny 23 godziny 56 minut 4 sekundy Ruch obrotowy Ziemi Podstawowe pojęcia Ruch obrotowy, inaczej wirowy to ruch Ziemi wokół własnej osi. Oś Ziemi jest teoretyczną linią prostą, która przechodzi przez Biegun Północny i Biegun Południowy.

Bardziej szczegółowo

XXXIX OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 2

XXXIX OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 2 -2/1- Zadanie 8. W każdym z poniższych zdań wpisz lub podkreśl poprawną odpowiedź. XXXIX OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 2 A. Słońce nie znajduje się dokładnie w centrum orbity

Bardziej szczegółowo

NACHYLENIE OSI ZIEMSKIEJ DO PŁASZCZYZNY ORBITY. Orbita tor ciała niebieskiego lub sztucznego satelity krążącego wokół innego ciała niebieskiego.

NACHYLENIE OSI ZIEMSKIEJ DO PŁASZCZYZNY ORBITY. Orbita tor ciała niebieskiego lub sztucznego satelity krążącego wokół innego ciała niebieskiego. RUCH OBIEGOWY ZIEMI NACHYLENIE OSI ZIEMSKIEJ DO PŁASZCZYZNY ORBITY Orbita tor ciała niebieskiego lub sztucznego satelity krążącego wokół innego ciała niebieskiego. OBIEG ZIEMI WOKÓŁ SŁOŃCA W czasie równonocy

Bardziej szczegółowo

Elementy astronomii w geografii

Elementy astronomii w geografii Elementy astronomii w geografii Prowadzący: Marcin Kiraga kiraga@astrouw.edu.pl Podstawowe podręczniki: Jan Mietelski, Astronomia w geografii Eugeniusz Rybka, Astronomia ogólna Podręczniki uzupełniające:

Bardziej szczegółowo

Astronomia. Wykład IV. Waldemar Ogłoza. >> dla studentów. Wykład dla studentów fizyki

Astronomia. Wykład IV.  Waldemar Ogłoza. >> dla studentów. Wykład dla studentów fizyki Astronomia Wykład IV Wykład dla studentów fizyki Waldemar Ogłoza www.as.up.krakow.pl >> dla studentów Ruch obrotowy Ziemi Efekty ruchu wirowego Ziemi Zjawisko dnia i nocy Spłaszczenie Ziemi przez siłę

Bardziej szczegółowo

Jowisz i jego księŝyce

Jowisz i jego księŝyce Jowisz i jego księŝyce Obserwacje przez niewielką lunetkę np: Galileoskop Międzynarodowy Rok Astronomii 2009 Projekt Jesteś Galileuszem Imię i Nazwisko 1 :... Adres:... Wiek:... Jowisza łatwo odnaleźć

Bardziej szczegółowo

Astronomia. Znając przyspieszenie grawitacyjne planety (ciała), obliczyć możemy ciężar ciała drugiego.

Astronomia. Znając przyspieszenie grawitacyjne planety (ciała), obliczyć możemy ciężar ciała drugiego. Astronomia M = masa ciała G = stała grawitacji (6,67 10-11 [N m 2 /kg 2 ]) R, r = odległość dwóch ciał/promień Fg = ciężar ciała g = przyspieszenie grawitacyjne ( 9,8 m/s²) V I = pierwsza prędkość kosmiczna

Bardziej szczegółowo

Zapisy podstawy programowej Uczeń: 2. 1) wyjaśnia cechy budowy i określa położenie różnych ciał niebieskich we Wszechświecie;

Zapisy podstawy programowej Uczeń: 2. 1) wyjaśnia cechy budowy i określa położenie różnych ciał niebieskich we Wszechświecie; Geografia listopad Liceum klasa I, poziom rozszerzony XI Ziemia we wszechświecie Zapisy podstawy programowej Uczeń: 2. 1) wyjaśnia cechy budowy i określa położenie różnych ciał niebieskich we Wszechświecie;

Bardziej szczegółowo

LVII Olimpiada Astronomiczna 2013/2014 Zadania zawodów III stopnia

LVII Olimpiada Astronomiczna 2013/2014 Zadania zawodów III stopnia Zadanie 1. LVII Olimpiada Astronomiczna 2013/2014 Zadania zawodów III stopnia Z północnego bieguna księżycowego wystrzelono pocisk, nadając mu prędkość początkową równą lokalnej pierwszej prędkości kosmicznej.

Bardziej szczegółowo

Grawitacja - powtórka

Grawitacja - powtórka Grawitacja - powtórka 1. Oceń prawdziwość każdego zdania. Zaznacz, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub, jeśli jest A. Jednorodne pole grawitacyjne istniejące w obszarze sali lekcyjnej jest wycinkiem centralnego

Bardziej szczegółowo

Ziemia jako zegar Piotr A. Dybczyński

Ziemia jako zegar Piotr A. Dybczyński Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Ziemia jako zegar Piotr A. Dybczyński Czas gwiazdowy N N N N N N N N N N N s = 0h N s = 0h Czemu taka dziwna tarcza? N s = 0h Czemu taka dziwna tarcza?

Bardziej szczegółowo

LXII Olimpiada Astronomiczna 2018/2019 Zadania z zawodów III stopnia. ρ + Λ c2. H 2 = 8 π G 3. = 8 π G ρ 0. 2,, Ω m = 0,308.

LXII Olimpiada Astronomiczna 2018/2019 Zadania z zawodów III stopnia. ρ + Λ c2. H 2 = 8 π G 3. = 8 π G ρ 0. 2,, Ω m = 0,308. LXII Olimpiada Astronomiczna 2018/2019 Zadania z zawodów III stopnia 1. Współczesne obserwacje są zgodne z modelem Wszechświata, w którym obowiązuje geometria euklidesowa. W tym modelu tempo ekspansji,

Bardziej szczegółowo

Ziemia jako zegar Piotr A. Dybczyński

Ziemia jako zegar Piotr A. Dybczyński Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Ziemia jako zegar Piotr A. Dybczyński Czas gwiazdowy N N N N N N N N N N N s = 0h Miara czasowa kątów 360 = 24h 15 = 1h = 60m m 1 = 4 m 60' = 4 15' = 1m

Bardziej szczegółowo

Piotr Brych Wzajemne zakrycia planet Układu Słonecznego

Piotr Brych Wzajemne zakrycia planet Układu Słonecznego Piotr Brych Wzajemne zakrycia planet Układu Słonecznego 27 sierpnia 2006 roku nastąpiło zbliżenie Wenus do Saturna na odległość 0,07 czyli 4'. Odległość ta była kilkanaście razy większa niż średnica tarcz

Bardziej szczegółowo

Zadania do testu Wszechświat i Ziemia

Zadania do testu Wszechświat i Ziemia INSTRUKCJA DLA UCZNIA Przeczytaj uważnie czas trwania tekstu 40 min. ). W tekście, który otrzymałeś są zadania. - z luką - rozszerzonej wypowiedzi - zadania na dobieranie ). Nawet na najłatwiejsze pytania

Bardziej szczegółowo

SPRAWDZIAN NR Merkury krąży wokół Słońca po orbicie, którą możemy uznać za kołową.

SPRAWDZIAN NR Merkury krąży wokół Słońca po orbicie, którą możemy uznać za kołową. SPRAWDZIAN NR 1 IMIĘ I NAZWISKO: KLASA: GRUPA A 1. Merkury krąży wokół Słońca po orbicie, którą możemy uznać za kołową. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Siłę powodującą ruch Merkurego wokół Słońca

Bardziej szczegółowo

Konkurs Astronomiczny Astrolabium IV Edycja 26 kwietnia 2017 roku Klasy I III Gimnazjum Test Konkursowy

Konkurs Astronomiczny Astrolabium IV Edycja 26 kwietnia 2017 roku Klasy I III Gimnazjum Test Konkursowy Instrukcja Zaznacz prawidłową odpowiedź. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna. Czas na rozwiązanie testu wynosi 60 minut. 1. 11 kwietnia 2017 roku była pełnia Księżyca. Pełnia w dniu 11 kwietnia będzie

Bardziej szczegółowo

Ściąga eksperta. Ruch obiegowy i obrotowy Ziemi. - filmy edukacyjne on-line. Ruch obrotowy i obiegowy Ziemi.

Ściąga eksperta. Ruch obiegowy i obrotowy Ziemi.  - filmy edukacyjne on-line. Ruch obrotowy i obiegowy Ziemi. Ruch obiegowy i obrotowy Ziemi Ruch obrotowy i obiegowy Ziemi Ruch obiegowy W starożytności uważano, że wszystkie ciała niebieskie wraz ze Słońcem poruszają się wokół Ziemi. Jest to tzw. teoria geocentryczna.

Bardziej szczegółowo

1. * Wyjaśnij, dlaczego w kalendarzu gregoriańskim wprowadzono lata przestępne na zasadach opisanych powyŝej...

1. * Wyjaśnij, dlaczego w kalendarzu gregoriańskim wprowadzono lata przestępne na zasadach opisanych powyŝej... Zadania oznaczone * - zakres rozszerzony Zadania 1i 2 wykonaj po przeczytaniu poniŝszego tekstu. Od 1582 r. powszechnie w świecie jest uŝywany kalendarz gregoriański. Przyjęto w nim załoŝenie, tak jak

Bardziej szczegółowo

Sprawdzian 2. Fizyka Świat fizyki. Astronomia. Sprawdziany podsumowujące. sin = 0,0166 cos = 0,9999 tg = 0,01659 ctg = 60,3058

Sprawdzian 2. Fizyka Świat fizyki. Astronomia. Sprawdziany podsumowujące. sin = 0,0166 cos = 0,9999 tg = 0,01659 ctg = 60,3058 Imię i nazwisko Data Klasa Wersja A Sprawdzian.. Jedna jednostka astronomiczna to odległość jaką przebywa światło (biegnące z szybkością 300 000 km/h) w ciągu jednego roku. jaką przebywa światło (biegnące

Bardziej szczegółowo

Czas w astronomii. Krzysztof Kamiński

Czas w astronomii. Krzysztof Kamiński Czas w astronomii Krzysztof Kamiński Czas gwiazdowy - kąt godzinny punktu Barana; lokalny na danym południku Ziemi; związany z układem równikowym równonocnym; odzwierciedla niejednorodności rotacji Ziemi

Bardziej szczegółowo

14 POLE GRAWITACYJNE. Włodzimierz Wolczyński. Wzór Newtona. G- stała grawitacji 6, Natężenie pola grawitacyjnego.

14 POLE GRAWITACYJNE. Włodzimierz Wolczyński. Wzór Newtona. G- stała grawitacji 6, Natężenie pola grawitacyjnego. Włodzimierz Wolczyński 14 POLE GRAWITACYJNE Wzór Newtona M r m G- stała grawitacji Natężenie pola grawitacyjnego 6,67 10 jednostka [ N/kg] Przyspieszenie grawitacyjne jednostka [m/s 2 ] Praca w polu grawitacyjnym

Bardziej szczegółowo

Analiza danych. 7 th International Olympiad on Astronomy & Astrophysics 27 July 5 August 2013, Volos Greece. Zadanie 1.

Analiza danych. 7 th International Olympiad on Astronomy & Astrophysics 27 July 5 August 2013, Volos Greece. Zadanie 1. Analiza danych Zadanie 1. Zdjęcie 1 przedstawiające część gwiazdozbioru Wielkiej Niedźwiedzicy, zostało zarejestrowane kamerą CCD o rozmiarze chipu 17mm 22mm. Wyznacz ogniskową f systemu optycznego oraz

Bardziej szczegółowo

Skala jasności w astronomii. Krzysztof Kamiński

Skala jasności w astronomii. Krzysztof Kamiński Skala jasności w astronomii Krzysztof Kamiński Obserwowana wielkość gwiazdowa (magnitudo) Skala wymyślona prawdopodobnie przez Hipparcha, który podzielił gwiazdy pod względem jasności na 6 grup (najjaśniejsze:

Bardziej szczegółowo

PodziaŁ planet: Zewnętrzne: Wewnętrzne: Merkury. Jowisz. Wenus. Saturn. Ziemia. Uran. Mars. Neptun

PodziaŁ planet: Zewnętrzne: Wewnętrzne: Merkury. Jowisz. Wenus. Saturn. Ziemia. Uran. Mars. Neptun UKŁAD SŁONECZNY PodziaŁ planet: Wewnętrzne: Merkury Wenus Ziemia Mars Zewnętrzne: Jowisz Saturn Uran Neptun słońce Słońce jest zwyczajną gwiazdą. Ma około 5 mld lat. Jego temperatura na powierzchni osiąga

Bardziej szczegółowo

Obliczanie pozycji obiektu na podstawie znanych elementów orbity. Rysunek: Elementy orbity: rozmiar wielkiej półosi, mimośród, nachylenie

Obliczanie pozycji obiektu na podstawie znanych elementów orbity. Rysunek: Elementy orbity: rozmiar wielkiej półosi, mimośród, nachylenie Obliczanie pozycji obiektu na podstawie znanych elementów orbity Rysunek: Elementy orbity: rozmiar wielkiej półosi, mimośród, nachylenie a - wielka półoś orbity e - mimośród orbity i - nachylenie orbity

Bardziej szczegółowo

Ziemia we Wszechświecie lekcja powtórzeniowa

Ziemia we Wszechświecie lekcja powtórzeniowa Scenariusz lekcji Scenariusz lekcji powtórzeniowej do podręczników PULS ZIEMI 1 i PLANETA NOWA 1 45 min Ziemia we Wszechświecie lekcja powtórzeniowa t Hasło programowe: Ziemia we Wszechświecie/Ruchy Ziemi.

Bardziej szczegółowo

Satelity Ziemi. Ruch w polu grawitacyjnym. dr inż. Stefan Jankowski

Satelity Ziemi. Ruch w polu grawitacyjnym. dr inż. Stefan Jankowski Satelity Ziemi Ruch w polu grawitacyjnym dr inż. Stefan Jankowski s.jankowski@am.szczecin.pl Satellites Satelity można podzielić na: naturalne (planety dla słońca/ gwiazd, księżyce dla planet) oraz sztuczne

Bardziej szczegółowo

Wenus na tle Słońca. Sylwester Kołomański Tomasz Mrozek. Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego

Wenus na tle Słońca. Sylwester Kołomański Tomasz Mrozek. Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego Wenus na tle Słońca Sylwester Kołomański Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego Instytut Astronomiczny UWr Czym się zajmujemy? uczymy studentów, prowadzimy badania naukowe (astrofizyka

Bardziej szczegółowo

Przykład testu z astronomicznych podsatw geografii Uzupełnić puste pola : Wybarć własciwe odpowiedzi a,b,c,d,e... (moŝe byc kilka poprawnych!!

Przykład testu z astronomicznych podsatw geografii Uzupełnić puste pola : Wybarć własciwe odpowiedzi a,b,c,d,e... (moŝe byc kilka poprawnych!! Przykład testu z astronomicznych podsatw geografii Uzupełnić puste pola : Wybarć własciwe odpowiedzi a,b,c,d,e.... (moŝe byc kilka poprawnych!!) 1. Astronomia zajmuje się badaniem 2. Z powodu zjawiska

Bardziej szczegółowo

14R2 POWTÓRKA FIKCYJNY EGZAMIN MATURALNYZ FIZYKI I ASTRONOMII - II POZIOM ROZSZERZONY

14R2 POWTÓRKA FIKCYJNY EGZAMIN MATURALNYZ FIZYKI I ASTRONOMII - II POZIOM ROZSZERZONY 14R2 POWTÓRKA FIKCYJNY EGZAMIN MATURALNYZ FIZYKI I ASTRONOMII - II POZIOM ROZSZERZONY Ruch jednostajny po okręgu Dynamika bryły sztywnej Pole grawitacyjne Rozwiązanie zadań należy zapisać w wyznaczonych

Bardziej szczegółowo

Wykład 5 - całki ruchu zagadnienia n ciał i perturbacje ruchu keplerowskiego

Wykład 5 - całki ruchu zagadnienia n ciał i perturbacje ruchu keplerowskiego Wykład 5 - całki ruchu zagadnienia n ciał i perturbacje ruchu keplerowskiego 20.03.2013 Układ n ciał przyciągających się siłami grawitacji Mamy n ciał przyciągających się siłami grawitacji. Masy ciał oznaczamy

Bardziej szczegółowo

ZAĆMIENIA 22. Zaćmienia Słońca

ZAĆMIENIA 22. Zaćmienia Słońca ZAĆMIENIA 22 Zaćmienia Słońca 1. Częściowe zaćmienie Słońca 6 stycznia 2019 Cień Księżyca przechodzi nad północnymi obszarami biegunowymi Ziemi. Zaćmienie widoczne będzie w północno-wschodniej Azji, w

Bardziej szczegółowo

LIV Olimpiada Astronomiczna 2010 / 2011 Zawody III stopnia

LIV Olimpiada Astronomiczna 2010 / 2011 Zawody III stopnia LIV Olimpiada Astronomiczna 2010 / 2011 Zawody III stopnia 1. Wskutek efektów relatywistycznych mierzony całkowity strumień promieniowania od gwiazdy, która porusza się w kierunku obserwatora z prędkością

Bardziej szczegółowo

Astronomia poziom rozszerzony

Astronomia poziom rozszerzony Astronomia poziom rozszerzony Zadanie 1. (2 pkt) ś ż ś ę ł ść ę ż ł ł ść ę ż ł ł ść Ł Źródło: CKE 2005 (PR), zad. 39. Zadanie 2. (1 pkt) Źródło: CKE 2006 (PR), zad. 28. Do podanych niżej miejscowości dobierz

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Fizyka Poziom rozszerzony. Listopad 2015

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Fizyka Poziom rozszerzony. Listopad 2015 kod wewnątrz Zadanie 1. (0 1) KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Fizyka Poziom rozszerzony Listopad 2015 Vademecum Fizyka fizyka ZAKRES ROZSZERZONY VADEMECUM MATURA 2016 Zacznij przygotowania

Bardziej szczegółowo

Przyroda. Zeszyt ćwiczeń

Przyroda. Zeszyt ćwiczeń Przyroda 4 Zeszyt ćwiczeń 1 Ilona Żeber-Dzikowska Bożena Wójtowicz Magdalena Kosacka Przyroda Zeszyt ćwiczeń dla klasy czwartej szkoły podstawowej 2 Cztery strony świata 2.1 Zdobywam wiedzę o widnokręgu

Bardziej szczegółowo

Konkurs Astronomiczny Astrolabium V Edycja 29 kwietnia 2019 roku Klasy VII VIII Szkoły Podstawowej oraz Klasy III Gimnazjum Test Konkursowy

Konkurs Astronomiczny Astrolabium V Edycja 29 kwietnia 2019 roku Klasy VII VIII Szkoły Podstawowej oraz Klasy III Gimnazjum Test Konkursowy Instrukcja Zaznacz prawidłową odpowiedź. W każdym pytaniu tylko jedna odpowiedź jest poprawna. Liczba punktów przyznawanych za właściwą odpowiedź na pytanie jest różna i uzależniona od stopnia trudności

Bardziej szczegółowo

ZAĆMIENIA 22. Zaćmienia Słońca

ZAĆMIENIA 22. Zaćmienia Słońca ZAĆMIENIA 22 Zaćmienia Słońca 1. Częściowe zaćmienie Słońca 15 lutego 2018 Cień Księżyca przechodzi pod południowymi obszarami biegunowymi Ziemi. Zaćmienie widoczne będzie w południowej części Ameryki

Bardziej szczegółowo

IŚ / OŚ. Grawitacja. Droga Mleczna

IŚ / OŚ. Grawitacja. Droga Mleczna Droga Mleczna Średnica: około 100 000 lat świetlnych Grubość: około 10 000 lat świetlnych. Do 400 miliardów gwiazd Skala: redukcja do 130 km średnicy układ słoneczny: mm szerokości.. Galaktyka Andromedy

Bardziej szczegółowo

4. Ruch obrotowy Ziemi

4. Ruch obrotowy Ziemi 4. Ruch obrotowy Ziemi Jednym z pierwszych dowodów na ruch obrotowy Ziemi było doświadczenie, wykazujące ODCHYLENIE CIAŁ SWOBODNIE SPADAJĄCYCH Z WIEŻY: gdy ciało zostanie zrzucone z wysokiej wieży, to

Bardziej szczegółowo

Nasza Galaktyka

Nasza Galaktyka 13.1.1 Nasza Galaktyka Skupisko ok. 100 miliardów gwiazd oraz materii międzygwiazdowej składa się na naszą Galaktykę (w odróżnieniu od innych pisaną wielką literą). Większość gwiazd (podobnie zresztą jak

Bardziej szczegółowo

Sprawdzian Na rysunku przedstawiono siłę, którą kula o masie m przyciąga kulę o masie 2m.

Sprawdzian Na rysunku przedstawiono siłę, którą kula o masie m przyciąga kulę o masie 2m. Imię i nazwisko Data Klasa Wersja A Sprawdzian 1. 1. Orbita każdej planety jest elipsą, a Słońce znajduje się w jednym z jej ognisk. Treść tego prawa podał a) Kopernik. b) Newton. c) Galileusz. d) Kepler..

Bardziej szczegółowo

3a. Ruch obiegowy Ziemi

3a. Ruch obiegowy Ziemi 3a. Ruch obiegowy Ziemi Ziemia obiega gwiazdę znajdującą się w środku naszego układu planetarnego, czyli Słońce. Ta konstatacja, dzisiaj absolutnie niekwestionowana, z trudem dochodziła do powszechnej

Bardziej szczegółowo

Analiza danych Strona 1 z 6

Analiza danych Strona 1 z 6 Analiza danych Strona 1 z 6 (D1) Pulsar podwójny Dzięki systematycznym badaniom na przestrzeni ostatnich dziesiątek lat astronom znalazł dużą liczbę pulsarów milisekundowych (okres obrotu < 10ms) W większość

Bardziej szczegółowo

pobrano z serwisu Fizyka Dla Każdego - http://fizyka.dk - zadania fizyka, wzory fizyka, matura fizyka

pobrano z serwisu Fizyka Dla Każdego - http://fizyka.dk - zadania fizyka, wzory fizyka, matura fizyka 4. Pole grawitacyjne. Praca. Moc.Energia zadania z arkusza I 4.8 4.1 4.9 4.2 4.10 4.3 4.4 4.11 4.12 4.5 4.13 4.14 4.6 4.15 4.7 4.16 4.17 4. Pole grawitacyjne. Praca. Moc.Energia - 1 - 4.18 4.27 4.19 4.20

Bardziej szczegółowo

Kontrola wiadomości Grawitacja i elementy astronomii

Kontrola wiadomości Grawitacja i elementy astronomii Kontrola wiadomości Grawitacja i elementy astronomii I LO im. Stefana Żeromskiego w Lęborku 15 października Kartkówka w klasie IA - 20 minut Grupa 1 1 Wykonaj rysunek ilustrujący sposób wyznaczania odległości

Bardziej szczegółowo

Astronomia. Wykład IV. Waldemar Ogłoza. >> dla studentów. Wykład dla studentów geografii

Astronomia. Wykład IV.   Waldemar Ogłoza. >> dla studentów. Wykład dla studentów geografii Astronomia Wykład IV Wykład dla studentów geografii Waldemar Ogłoza www.as.up.krakow.pl >> dla studentów Efekty ruchu wirowego Ziemi Zjawisko dnia i nocy Spłaszczenie Ziemi przez siłę odśrodkową bezwładności

Bardziej szczegółowo

Sztuczny satelita Ziemi. Ruch w polu grawitacyjnym

Sztuczny satelita Ziemi. Ruch w polu grawitacyjnym Sztuczny satelita Ziemi Ruch w polu grawitacyjnym Sztuczny satelita Ziemi Jest to obiekt, któremu na pewnej wysokości nad powierzchnią Ziemi nadano prędkość wystarczającą do uzyskania przez niego ruchu

Bardziej szczegółowo

Fizyka układów planetarnych. Merkury. Wykład 5

Fizyka układów planetarnych. Merkury. Wykład 5 Fizyka układów planetarnych Merkury Wykład 5 101 10 6 km -1,4 mag, 14 55,8 10 6 km -2,9 mag, 25 parametr Merkury Ziemia półoś wielka 0,387 j.a. 1,0 j.a. okres orbitalny 0,24 roku 1 rok okres synodyczny

Bardziej szczegółowo

LIX Olimpiada Astronomiczna 2015/2016 Zawody III stopnia zadania teoretyczne

LIX Olimpiada Astronomiczna 2015/2016 Zawody III stopnia zadania teoretyczne LIX Olimpiada Astronomiczna 2015/2016 Zawody III stopnia zadania teoretyczne 1. Dwie gwiazdy ciągu głównego o masach M i m tworzyły układ podwójny o orbitach kołowych. W wyniku ewolucji, bardziej masywny

Bardziej szczegółowo

Dyfrakcja to zdolność fali do uginania się na krawędziach przeszkód. Dyfrakcja światła stanowi dowód na to, że światło ma charakter falowy.

Dyfrakcja to zdolność fali do uginania się na krawędziach przeszkód. Dyfrakcja światła stanowi dowód na to, że światło ma charakter falowy. ZAŁĄCZNIK V. SŁOWNICZEK. Czas uniwersalny Czas uniwersalny (skróty: UT lub UTC) jest taki sam, jak Greenwich Mean Time (skrót: GMT), tzn. średni czas słoneczny na południku zerowym w Greenwich, Anglia

Bardziej szczegółowo

ASTRONOMIA JANUSZA WILANDA

ASTRONOMIA JANUSZA WILANDA ASTRONOMIA JANUSZA WILANDA Część 1 Podstawy astronomii Warszawa, Piotrków Tryb. 2010 r. 1 Spis treści : 1. Wstęp 3 2. Moje początki z astronomią 3 3. Kierunki świata i rodzaje współrzędnych 4 4. Współrzędne

Bardziej szczegółowo

RUCH OBROTOWY I OBIEGOWY ZIEMI

RUCH OBROTOWY I OBIEGOWY ZIEMI 1. Wpisz w odpowiednich miejscach następujące nazwy: Równik, Zwrotnika Raka, Zwrotnik Koziorożca iegun Południowy, iegun Północny Koło Podbiegunowe Południowe Koło Podbiegunowe Południowe RUCH OROTOWY

Bardziej szczegółowo

Optyka 2012/13 powtórzenie

Optyka 2012/13 powtórzenie strona 1 Imię i nazwisko ucznia Data...... Klasa... Zadanie 1. Słońce w ciągu dnia przemieszcza się na niebie ze wschodu na zachód. W którym kierunku obraca się Ziemia? Zadanie 2. Na rysunku przedstawiono

Bardziej szczegółowo

Fizyka układów planetarnych. Wenus. Wykład 3

Fizyka układów planetarnych. Wenus. Wykład 3 Fizyka układów planetarnych Wenus Wykład 3 parametr wartość okres synodyczny 583 d (1 rok i 7 mies) rozm. kątowy 10 66 WENUS MERKURY HORYZONT Słońce pod horyzontem Źródło: NASA Źródło: NASA Źródło: Wordpress

Bardziej szczegółowo

Ziemia jako zegar Piotr A. Dybczyński

Ziemia jako zegar Piotr A. Dybczyński Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Ziemia jako zegar Piotr A. Dybczyński Czas gwiazdowy N N N N N N N N N N N s = 0h N s = 0h Czemu taka dziwna tarcza? N s = 0h Czemu taka dziwna tarcza?

Bardziej szczegółowo

ASTRONOMIA Klasa Ia Rok szkolny 2012/2013

ASTRONOMIA Klasa Ia Rok szkolny 2012/2013 1 ASTRONOMIA Klasa Ia Rok szkolny 2012/2013 NR Temat Konieczne 1 Niebo w oczach dawnych kultur i cywilizacji - wie, jakie były wyobrażenia starożytnych (zwłaszcza starożytnych Greków) na budowę Podstawowe

Bardziej szczegółowo

Podstawy fizyki sezon 1 VII. Pole grawitacyjne*

Podstawy fizyki sezon 1 VII. Pole grawitacyjne* Podstawy fizyki sezon 1 VII. Pole grawitacyjne* Agnieszka Obłąkowska-Mucha WFIiS, Katedra Oddziaływań i Detekcji Cząstek, D11, pok. 111 amucha@agh.edu.pl http://home.agh.edu.pl/~amucha * Resnick, Halliday,

Bardziej szczegółowo

Wykład 2 - zagadnienie dwóch ciał (od praw Keplera do prawa powszechnego ciążenia i z powrotem..)

Wykład 2 - zagadnienie dwóch ciał (od praw Keplera do prawa powszechnego ciążenia i z powrotem..) Wykład 2 - zagadnienie dwóch ciał (od praw Keplera do prawa powszechnego ciążenia i z powrotem..) 24.02.2014 Prawa Keplera Na podstawie obserwacji zgromadzonych przez Tycho Brahe (głównie obserwacji Marsa)

Bardziej szczegółowo

Prawo powszechnego ciążenia, siła grawitacyjna, pole grawitacyjna

Prawo powszechnego ciążenia, siła grawitacyjna, pole grawitacyjna Prawo powszechnego ciążenia, siła grawitacyjna, pole grawitacyjna G m m r F = r r F = F Schemat oddziaływania: m pole sił m Prawo powszechnego ciążenia, siła grawitacyjna, pole grawitacyjna Masa M jest

Bardziej szczegółowo

PROSZĘ UWAŻNIE SŁUCHAĆ NA KOŃCU PREZENTACJI BĘDZIE TEST SPRAWDZAJĄCY

PROSZĘ UWAŻNIE SŁUCHAĆ NA KOŃCU PREZENTACJI BĘDZIE TEST SPRAWDZAJĄCY PROSZĘ UWAŻNIE SŁUCHAĆ NA KOŃCU PREZENTACJI BĘDZIE TEST SPRAWDZAJĄCY RUCH OBROTOWY ZIEMI Ruch obrotowy to ruch Ziemi wokół własnej osi. Oś Ziemi jest teoretyczną linią prostą, która przechodzi przez Biegun

Bardziej szczegółowo

Amatorskie badania Księżyca

Amatorskie badania Księżyca Paweł Kopaczyk Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 7 XIII Liceum Ogólnokształcące ul. Unisławy 26 71-413 Szczecin tel. 91 423-25-66 tel./fax 91 422-27-07 klasa 1 E nauczyciel: mgr Tomasz Skowron Szczecin,

Bardziej szczegółowo

LX Olimpiada Astronomiczna 2016/2017 Zadania z zawodów III stopnia. S= L 4π r L

LX Olimpiada Astronomiczna 2016/2017 Zadania z zawodów III stopnia. S= L 4π r L LX Olimpiada Astronomiczna 2016/2017 Zadania z zawodów III stopnia 1. Przyjmij, że prędkość rotacji różnicowej Słońca, wyrażoną w stopniach na dobę, można opisać wzorem: gdzie φ jest szerokością heliograficzną.

Bardziej szczegółowo

wersja

wersja www.as.up.krakow.pl wersja 2013-01-12 STAŁE: π = 3.14159268... e = 2.718281828... Jednostka astronomiczna 1 AU = 149.6 mln km = 8 m 19 s świetlnych Rok świetlny [l.y.] = c t = 9460730472580800 m = 9.46

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN I WOJEWÓDZKIEGO KONKURSU WIEDZY ASTRONOMICZNEJ KASJOPEJA

REGULAMIN I WOJEWÓDZKIEGO KONKURSU WIEDZY ASTRONOMICZNEJ KASJOPEJA REGULAMIN I WOJEWÓDZKIEGO KONKURSU WIEDZY ASTRONOMICZNEJ KASJOPEJA ORGANIZOWANEGO W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM W ROKU SZKOLNYM 2012/2013 DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNZJALNYCH I PONADGIMNAZJALYCH 1 Konkurs z astronomii

Bardziej szczegółowo

GRAWITACJA I ELEMENTY ASTRONOMII

GRAWITACJA I ELEMENTY ASTRONOMII MODUŁ 1 SCENARIUSZ TEMATYCZNY GRAWITACJA I ELEMENTY ASTRONOMII OPRACOWANE W RAMACH PROJEKTU: FIZYKA ZAKRES PODSTAWOWY WIRTUALNE LABORATORIA FIZYCZNE NOWOCZESNĄ METODĄ NAUCZANIA. PROGRAM NAUCZANIA FIZYKI

Bardziej szczegółowo

ETAP II. Astronomia to nauka. pochodzeniem i ewolucją. planet i gwiazd. na wydarzenia na Ziemi.

ETAP II. Astronomia to nauka. pochodzeniem i ewolucją. planet i gwiazd. na wydarzenia na Ziemi. ETAP II Konkurencja I Ach te definicje! (każda poprawnie ułożona definicja warta jest aż dwa punkty) Astronomia to nauka o ciałach niebieskich zajmująca się badaniem ich położenia, ruchów, odległości i

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁ DYDAKTYCZNY Pomiar rozmiaru cienia Ziemi (Całkowite zaćmienie księżyca 2014)

MATERIAŁ DYDAKTYCZNY Pomiar rozmiaru cienia Ziemi (Całkowite zaćmienie księżyca 2014) MATERIAŁ DYDAKTYCZNY Pomiar rozmiaru cienia Ziemi (Całkowite zaćmienie księżyca 2014) Autorzy: Miguel Ángel Pío Jiménez, astronom z Instituto de Astrofísica de Canarias dr Miquel Serra Ricart, astronom

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 1 Wyznaczanie prawidłowej orientacji zdjęcia słonecznej fotosfery, wykonanego teleskopem TAD Gloria.

Ćwiczenie 1 Wyznaczanie prawidłowej orientacji zdjęcia słonecznej fotosfery, wykonanego teleskopem TAD Gloria. Ćwiczenie 1 Wyznaczanie prawidłowej orientacji zdjęcia słonecznej fotosfery, wykonanego teleskopem TAD Gloria. Autorzy: Krzysztof Ropek, uczeń I Liceum Ogólnokształcącego w Bochni Grzegorz Sęk, astronom

Bardziej szczegółowo

Chiang Mai, Tajlandia. Zawody teoretyczne

Chiang Mai, Tajlandia. Zawody teoretyczne Przeczytaj uwaŝnie: 1-sza Międzynarodowa Olimpiada z Astronomii i Astrofizyki Chiang Mai, Tajlandia Zawody teoretyczne Środa, 5 grudnia 007 1. Zawody teoretyczne trwają 5 godziny. Zawody obejmują 4 zadania..

Bardziej szczegółowo

KIE TOWARZY WATCHE LEC KÓW ASTRO

KIE TOWARZY WATCHE LEC KÓW ASTRO TOWARZYSTWO WATCHERS MIŁOŚNIKÓWASTRONOMII www.stma.pl 1 SIEDLECKIE SKY XV Festiwal Nauki i Sztuki Opis pokazów SKY SIEDLECKIE TOWARZYSTWO WATCHERS mgr inŝ. Sławomir Miernicki MIŁOŚNIKÓWASTRONOMII Siedlce,

Bardziej szczegółowo

Niebo na wakacje. Bartłomiej Zakrzewski

Niebo na wakacje. Bartłomiej Zakrzewski Strona 1 Niebo na wakacje Bartłomiej Zakrzewski Niniejszy artykuł jest w zamyśle propozycją wykorzystania wolnego czasu podczas właśnie rozpoczętych wakacji. Zaprezentowane informacje zachęcają do samodzielnego

Bardziej szczegółowo

Astronomia Wykład IV. r r r. Efekty ruchu wirowego Ziemi. Zmierzchy i świty. Siła Coriolisa. Siła odśrodkowa bezwładności.

Astronomia Wykład IV. r r r. Efekty ruchu wirowego Ziemi. Zmierzchy i świty. Siła Coriolisa. Siła odśrodkowa bezwładności. Astronomia Wykład IV Wykład dla studentów geografii Waldemar Ogłoza www.as.up.krakow.pl >> dla studentów Efekty ruchu wirowego Ziemi Zjawisko dnia i nocy Spłaszczenie Ziemi przez siłę odśrodkową bezwładności

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK IV. Obliczanie rotacji / translacji obrazów.

ZAŁĄCZNIK IV. Obliczanie rotacji / translacji obrazów. ZAŁĄCZNIK IV. Obliczanie rotacji / translacji obrazów. Jak to zostało przedstawione w części 5.2.1, jeżeli zrobimy Słońcu zdjęcie z jakiegoś miejsca na powierzchni ziemi w danym momencie t i dokładnie

Bardziej szczegółowo

GRAWITACJA MODUŁ 6 SCENARIUSZ TEMATYCZNY LEKCJA NR 2 FIZYKA ZAKRES ROZSZERZONY WIRTUALNE LABORATORIA FIZYCZNE NOWOCZESNĄ METODĄ NAUCZANIA.

GRAWITACJA MODUŁ 6 SCENARIUSZ TEMATYCZNY LEKCJA NR 2 FIZYKA ZAKRES ROZSZERZONY WIRTUALNE LABORATORIA FIZYCZNE NOWOCZESNĄ METODĄ NAUCZANIA. MODUŁ 6 SCENARIUSZ TEMATYCZNY GRAWITACJA OPRACOWANE W RAMACH PROJEKTU: FIZYKA ZAKRES ROZSZERZONY WIRTUALNE LABORATORIA FIZYCZNE NOWOCZESNĄ METODĄ NAUCZANIA. PROGRAM NAUCZANIA FIZYKI Z ELEMENTAMI TECHNOLOGII

Bardziej szczegółowo