Tomasz Ściężor. Almanach Astronomiczny na rok 2015
|
|
- Radosław Maj
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Tomasz Ściężor Almanach Astronomiczny na rok 2015 Polskie Towarzystwo Astronomiczne Warszawa 2014
2 RECENZENT Jerzy M. Kreiner OPRACOWANIE TECHNICZNE I SKŁAD Tomasz Ściężor Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej publikacji nie może być reprodukowana w żadnej formie ani żadną metodą bez pisemnej zgody wydawcy Copyright 2014 by Tomasz Ściężor ISSN Wydawnictwo dostępne w wersji cyfrowej: Wydawca: Polskie Towarzystwo Astronomiczne ul. Bartycka 18, Warszawa 2
3 Spis Treści Wstęp...5 Najciekawsze wydarzenia astronomiczne w 2015 r...7 Słońce i Księżyc: Opis tabel efemerydy Słońca...9 Opis tabel efemerydy Księżyca...10 Opis tabel współrzędne prostokątne równikowe Słońca...11 Przykłady obliczania momentów wschodu, kulminacji i zachodu...12 Wykresy poprawek T i A...13 Efemerydy Słońca i Księżyca...14 Prostokątne współrzędne równikowe Słońca...38 Planety: Opis tabel efemerydy planet...42 Efemerydy planet Merkury...43 Wenus...45 Mars...46 Jowisz...47 Saturn...48 Uran...49 Neptun...50 Widoczność Merkurego i Wenus nad horyzontem w 2015 roku...51 Mapki tras Marsa, Jowisza i Saturna na tle gwiazd w 2015 roku...52 Mapki tras Urana i Neptuna na tle gwiazd w 2015 roku...53 Konfiguracje planet...54 Opis tabel do obserwacji fizycznych...55 efemerydy do obserwacji fizycznych: Słońca...57 Księżyca...61 Marsa...65 Jowisza...69 Libracje Księżyca...73 Planety karłowate: Opis tabel efemerydy planet karłowatych...75 Efemerydy planet karłowatych Ceres...76 Pluton...77 Haumea...78 Makemake...79 Eris...80 Mapki tras planet karłowatych na tle gwiazd w 2015 roku
4 Małe ciała Układu Słonecznego: planetoidy i komety: Planetoidy...86 Mapki tras planetoid na tle gwiazd w 2015 roku...98 Komety Spis komet przechodzących przez peryhelium w 2015 roku Efemerydy jasnych komet w 2015 r Mapki tras jasnych komet na tle gwiazd w 2015 roku Meteory Zaćmienia: Zaćmienia Słońca i Księżyca Księżyce planet i wybranych planet karłowatych: Opis tabel księżyce Jowisza diagramy ruchu księżyców Jowisza zjawiska w układzie księżyców Jowisza Opis tabel księżyce Saturna diagramy ruchu księżyców Saturna Układ Urana Układ Neptuna Układ Plutona Gwiazdy zmienne: Opis tabel gwiazdy zmienne Przykłady stosowania tabel gwiazd zmiennych efemerydy: gwiazd zmiennych zaćmieniowych gwiazd zmiennych typu RR Lyr cefeid gwiazd zmiennych długookresowych Zjawiska zakryciowe: Opis tabel zakrycia gwiazd przez Księżyc efemerydy zakryć gwiazd przez Księżyc Opis tabel zakrycia gwiazd przez planetoidy mapki okolic gwiazd zakrywanych przez planetoidy Dodatki: Wybrane gwiazdy podwójne do testu rozdzielczości Zanieczyszczenie świetlne w Polsce Duże ciała Układu Słonecznego planety i planety karłowate tabela Księżyce planet i planet karłowatych Układu Słonecznego tabela Bibliografia
5 Wstęp Almanach Astronomiczny na rok 2015, od roku bieżącego będący wydawnictwem Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, jest kontynuacją wydawanych przez Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii w latach Kalendarzy Astronomicznych oraz wydawanych w latach przez Klub Astronomiczny Regulus elektronicznych wersji Almanachów Astronomicznych. Na początku Almanachu zamieszczono spis najciekawszych wydarzeń astronomicznych (i nie tylko) w 2015 r. W roku 2015 będziemy mogli obserwować m.in. dwa zaćmienia Słońca (jedno całkowite i jedno częściowe) z których pierwsze widoczne będzie w Polce jako częściowe oraz dwa zaćmienia Księżyca (obydwa całkowite), w Polsce będziemy mogli obserwować drugie z nich przy zachodzie Księżyca. Przez lornetki powinny być widoczne przynajmniej trzy komety. Opis wymienionych zjawisk (i nie tylko) można odnaleźć w niniejszym Kalendarzu. W stosunku do poprzednich wydań powiększono Almanach o tabele libracji Księżyca, co pozwoli na obserwację niezwykle ciekawego pasa libracyjnego naszego satelity, jak również o raport ze stanu zanieczyszczenia świetlnego nocnego nieba w Polsce. W Almanachu uwzględniono podział ciał Układu Słonecznego, wprowadzony na Zgromadzeniu Ogólnym Międzynarodowej Unii Astronomicznej (IAU) w Pradze 24 sierpnia 2006 r., podając efemerydy i mapki tras planet karłowatych. Uaktualniono również m.in. tabele Meteory, Gwiazdy zmienne zaćmieniowe, Gwiazdy zmienne długookresowe, Gwiazdy podwójne do testu rozdzielczości oraz Księżyce planet Układu Słonecznego. Do obliczenia momentów zakryć gwiazd przez Księżyc wykorzystano program Win Occult v Do wielu obliczeń oraz mapek w niniejszym Kalendarzy użyto programu Guide v.9.0 firmy Project Pluto. Wykorzystano także materiały NASA. Wszystkie momenty w Kalendarzu podano w czasie Greenwich (UT, GMT). Czas Uniwersalny (UT) jest średnim czasem słonecznym na południku zerowym (Greenwich). W związku z niejednorodnością upływu czasu UT związaną nierównomiernością obrotu Ziemi w 1960 roku wprowadzono tzw. Czas Efemeryd (ET), czyli czas jednostajnie płynący. Różnica między ET i UT w danym roku jest określana na podstawie obserwacji dopiero po jego upływie, można ją jednak z określoną dokładnością przewidzieć. Oficjalnie czas UT został wycofany z użycia jeszcze w latach 70. Obecnie stosuje się czas UTC (Czas Uniwersalny Koordynowany) uwzględniający nieregularność ruchu obrotowego Ziemi i koordynowany względem czasu słonecznego. Z powodów obliczeniowych w niniejszym Almanachu wszystkie momenty podawane są w czasie UT ( czas zegarowy Greenwich ), przy założeniu, że w 2015 roku różnica ET-UT wyniesie 68 s. Uwaga: Do pełnego wykorzystania Almanachu wskazane jest posiadanie atlasu nieba. Tomasz Ściężor 5
6 6
7 Najciekawsze wydarzenia astronomiczne w 2015 r. 4 styczeń maksimum roju Kwadrantydy marzec/kwiecień sonda Dawn zbliża się do planety karłowatej Ceres 22 luty bliskie złączenie Wenus i Marsa na wieczornym niebie 20 marzec całkowite zaćmienie Słońca, widoczne na Atlantyku 4 kwiecień całkowite zaćmienie Księżyca, widoczne w Ameryce Północnej i Południowej, wschodniej Azji i Australii 22 kwiecień maksimum roju Lirydy 6 maj maksimum roju Eta Akwarydy 14 lipiec sonda New Horizons zbliża się do planety karłowatej Pluton 30 lipiec maksimum roju Delta Akwarydy 13 sierpień maksimum roju Perseidy 13 wrzesień częściowe zaćmienie Słońca, widoczne w południowej Afryce i na Antarktydzie 28 wrzesień całkowite zaćmienie Księżyca, widoczne w Ameryce Północnej i Południowej, Europie, Afryce i zachdoniej Azji 9 październik maksimum roju Drakonidy 21 październik maksimum roju Orionidy 26 październik bliskie złączenie Wenus z Jowiszem na porannym niebie 28 październik bliskie złączenie Wenus, Marsa i Jowisza na porannym niebie 12 listopad maksimum roju Taurydów 18 listopad maksimum roju Leonidów 7 grudzień bliskie złączenie Księżyca i Wenus na porannym niebie 14 grudzień maksimum roju Geminidów 23 grudzień maksimum roju Ursydów 7
8 8
9 Efemerydy Słońca (str parzyste) Efemerydy Słońca i Księżyca są zestawione miesiącami. Dane podawane są dla 0 h UT każdego dnia danego miesiąca. W pierwszej kolumnie efemeryd Słońca podano daty kalendarzowe, natomiast w drugiej liczby Daty Juliańskiej (JD) południa odpowiedniej daty. W kolejnych trzech kolumnach podane są momenty wschodu i zachodu górnego brzegu tarczy Słońca w czasie Greenwich (UT) przy uwzględnieniu refrakcji w horyzoncie, oraz azymuty punktów wschodu i zachodu w punkcie o długości geograficznej λ=0 i szerokości geograficznej ϕ=50. Azymuty liczy się od południowego punktu horyzontu (dodatnie - na zachód, ujemne - na wschód). W granicach Polski poprawkę T związaną z różnicą szerokości geograficznej odczytujemy z wykresów zamieszczonych na str.13 (górny - poprawki dla momentów wschodu i zachodu, dolny - poprawki dla azymutu). Metoda odczytania wartości poprawki T: Dla interesującej nas daty odczytujemy z Kalendarza wartość azymutu wschodu (zachodu). Następnie znalezioną wartość azymutu odnajdujemy na osi poziomej górnego wykresu ze str.13. Przykładamy pionowo linijkę do osi poziomej w miejscu odczytanego azymutu. Z pęku krzywych widocznych na wykresie (dla 49,50,51,52,53,54 i 55 szerokości geograficznej północnej) wybieramy krzywą odpowiadającą szerokości geograficznej zbliżonej do naszego miejsca obserwacji (można, interpolując graficznie, wykreślić miedzy krzywymi własną krzywą, odpowiadającą dokładnie żądanej szerokości geograficznej). Na osi pionowej wykresu odczytujemy wartość poprawki T dla punktu przecięcia się linijki z krzywą szerokości geograficznej. Poprawki związane z różnicą długości geograficznej liczymy wg. wzoru: λ T = 48 Tλ h ( T T ) 1 3 gdzie: λ długość geograficzna miejsca obserwacji wyrażona w godzinach, T odczytana z wykresu poprawka związana z szerokością geograficzną (należy także wyrazić w godzinach), T 1 odczytany z efemerydy moment wschodu (zachodu) dla poprzedniego dnia, T 3 odczytany z efemerydy moment wschodu (zachodu) dla kolejnego dnia po dniu obserwacji. W przypadku Słońca poprawka T λ jest jednak w granicach Polski niewielka i można jej nie uwzględniać. W celu określenia, o której godzinie aktualnego czasu urzędowego w miejscowości o długości geograficznej λ i szerokości geograficznej ϕ nastąpi wschód (bądź zachód) Słońca, należy posłużyć się formułą: dla wschodu: T = T k T + T λ λ + S dla zachodu: T = T k + T + T λ λ + S gdzie: T moment zjawiska w danym czasie urzędowym w miejscu obserwacji, T k moment zjawiska odczytany z Kalendarza, 9
10 T poprawka odczytana z wykresu (związana z szerokością geograficzną miejsca obserwacji), λ długość geograficzna wyrażona w mierze czasowej (dodatnia na wschód od Greenwich) miejsca obserwacji. S = 1 h dla tzw. czasu zimowego (CSE), S = 2 h dla tzw. czasu letniego (CWE). W przypadku wartości azymutu wschodu lub zachodu należy do wartości odczytanej z efemerydy dodać wartość poprawki odczytaną z dolnego wykresu na str.13 (metoda odczytu analogiczna jak dla poprawki T): A = A k + A W kolejnych kolumnach podane są: rektascensja α, deklinacja δ (widome na epokę daty), oraz równanie czasu η rozumiane jako różnica prawdziwy czas słoneczny minus średni czas słoneczny. Wszystkie te wielkości podane są dla momentu 0 h UT, tzn. dla średniej północy w Greenwich. W ostatniej kolumnie podano wartość czasu gwiazdowego θ na południku Greenwich λ=0 w średnią północ Greenwich. Pod tabelkami zamieszczony jest wykaz ważniejszych zjawisk astronomicznych widocznych w danym miesiącu. Podane są momenty złączeń planet (prawdziwych koniunkcji, a nie tylko złączeń w rektascensji lub długości ekliptycznej 1 ). Efemerydy Księżyca (str nieparzyste) W comiesięcznych efemerydach Księżyca znajdują się analogicznie jak w efemerydach Słońca: data kalendarzowa, godziny wschodu i zachodu (uwagi, w tym dotyczące poprawek, jak dla Słońca; dla Księżyca nie można jednak pomijać poprawki T λ, która może przyjmować znaczące wartości), azymuty punktów wschodu i zachodu, rektascensja i deklinacja (widome na epokę daty). Dodano także moment kulminacji (górowania) Księżyca. Moment kulminacji w punkcie o długości geograficznej λ wyznaczamy z wzoru: T = T k + T λ λ + S gdzie: T moment zjawiska w danym czasie urzędowym w miejscu obserwacji T k moment zjawiska odczytany z Kalendarza, T λ poprawka związana z różnicą długości geograficznej (poprawka T=0), 1 Zwykle jako koniunkcję dwóch obiektów przyjmuje się moment, gdy ich rektascensje bądź długości ekliptyczne są równe. Łatwo sobie jednak wyobrazić sytuację, gdy np. Merkury zbliża się do Wenus na odległość zaledwie kilku minut kątowych, po czym zawraca, nie osiągając rektascensji Wenus. Zgodnie z klasyczną definicją koniunkcji takiego zdarzenia w Kalendarzu nie należałoby zamieścić, gdyż koniunkcja nie zaszła. Pamiętajmy jednak, że celem Kalendarza jest podawanie informacji o wszystkich interesujących zjawiskach na niebie, a trzymanie się takiego formalizmu astronomicznego mogłoby spowodować przegapienie wielu ciekawych złączeń planetarnych. W związku z tym wprowadzam pojęcie prawdziwej koniunkcji definiowanej jako moment największego wzajemnego zbliżenia dwóch obiektów na niebie. Należy także pamiętać, że momenty tak zdefiniowanej prawdziwej koniunkcji różnią się nieco od momentów koniunkcji wyznaczonych w sposób klasyczny. 10
11 λ długość geograficzna wyrażona w mierze czasowej (dodatnia na wschód od Greenwich) miejsca obserwacji. S = 1 h dla tzw. czasu zimowego (CSE) S = 2 h dla tzw. czasu letniego (CWE) Ponadto podana jest także obserwowana średnica Księżyca D (w minutach kątowych ') oraz wielkość fazy F ( pełnia, nów). Wartość ujemna fazy wskazuje na fazę malejącą (po pełni), wartość dodatnia na fazę rosnącą (po nowiu). Podane współrzędne równikowe α i δ są współrzędnymi geocentrycznymi, tzn. dla obserwatora znajdującego się w geometrycznym środku Ziemi. Na skutek niewielkiego oddalenia Księżyca od Ziemi widoczne z powierzchni Ziemi współrzędne α' i δ' (topocentryczne) mogą różnić się od współrzędnych α i δ nawet o 1. Aby przeliczyć podane w kalendarzu współrzędne geocentryczne α i δ na współrzędne topocentryczne dla miejsca obserwacji o szerokości geograficznej ϕ, posługujemy się wzorami: α' = α p 0 cos ϕ sin t / cos δ δ' = δ p 0 (sin ϕ cos t - cos ϕ sin δ cos t) gdzie: ϕ - szerokość geograficzna miejsca obserwacji, t - kąt godzinny Księżyca (t=s-α, s czas gwiazdowy), p 0 - paralaksa horyzontalna Księżyca, p 0 = 1.88 D (D - obserwowana średnica Księżyca). Pod tabelkami zamieszczone są: po lewej stronie: daty pierwszej i ostatniej kwadry, pełni i nowiu, momentów przejścia Księżyca przez perygeum i apogeum w danym miesiącu, po prawej stronie: daty geocentrycznych złączeń w rektascensji Księżyca z planetami w danym miesiącu (N planeta na północ od Księżyca, S planeta na południe od Księżyca). Wszystkie momenty podano w UT. Prostokątne równikowe współrzędne Słońca (str.38-41) Prostokątne współrzędne równikowe Słońca są danymi niezbędnymi dla każdego, kto zajmuje się obliczaniem efemeryd lub określaniem orbit na podstawie obserwacji. W Kalendarzu podano współrzędne X,Y,Z Słońca dla 0 h każdego dnia w roku względem średniego równika i punktu równonocy epoki Środkiem układu współrzędnych jest środek Ziemi, osie X i Y leżą w płaszczyźnie równika średniego, oś X jest skierowana do punktu równonocy epoki , oś Y do punktu na równiku niebieskim o rektascensji α = 6 h 0 m 0 s, a oś Z do bieguna północnego. Jednostką miary jest Jednostka Astronomiczna (j.a.). 11
12 Przykład 1 Obliczyć momenty oraz azymuty wschodu i zachodu Słońca w Lublinie dnia 22 lipca 2015r. Rozwiązanie: Współrzędne geograficzne Lublina: ϕ = 51 15' N, λ = E = 1 h 30 m E Z Kalendarza dla 22 lipca odczytujemy moment wschodu Słońca: T k = 4 h 15 m datę zachodu Słońca: T k = 19 h 57 m oraz azymut wschodu (zachodu): A = 124 Dla szerokości geograficznej Lublina i dla azymutu 124 z wykresów na str.13 odczytujemy: T = +5 m A = +1 Liczymy T λ : Z Kalendarza odczytujemy dla 21 lipca: T 1 = 4 h 14 m dla 23 lipca: T 3 = 4 h 17 m Po podstawieniu do wzoru otrzymujemy: T λ = -5 s, czyli zaniedbywalnie mało. W tym okresie roku obowiązuje w Polsce czas letni, czyli: wschód T = T k T λ + 2 h = 4 h 15 m (+0 h 05 m ) 1 h 30 m + 2 h = 4 h 40 m zachód T = T k + T λ + 2 h = 19 h 57 m + (+0 h 05 m ) 1 h 30 m + 2 h = 20 h 32 m azymut A = A k + A = 125 Tak więc 22 lipca 2015 r. Słońce wzejdzie w Lublinie o godz. 4 h 40 m urzędowego czasu letniego, a zajdzie o godz. 20 h 32 m urzędowego czasu letniego, azymut wschodu będzie wynosił 125, a azymut zachodu Przykład 2 Obliczyć moment kulminacji Księżyca w Zielonej Górze dnia 17 kwietnia 2015r. Rozwiązanie: Współrzędne geograficzne Zielonej Góry: ϕ = 51 56' N, λ = E = 1 h 02 m E Z Kalendarza dla 17 kwietnia odczytujemy moment kulminacji Księżyca: T k = 10 h 50 m Dla długości geograficznej Zielonej Góry liczymy T λ : z Kalendarza odczytujemy dla 16 kwietnia: T 1 = 9 h 56 m dla 18 kwietnia: T 3 = 11 h 46 m Po podstawieniu do wzoru otrzymujemy: T λ = -2 m 20 s. W tym okresie roku obowiązuje w Polsce czas letni, czyli: T = T k + T λ λ + 2 h = 10 h 50 m 0 h 02 m 1 h 02 m + 2 h = 11 h 46 m Tak więc 17 kwietnia 2015 r. kulminacja Księżyca w Zielonej Górze nastąpi o godzinie 11 h 46 m urzędowego czasu letniego. 12
13 13
14 d SŁOŃCE JD Wsch. Zach. A α δ η θ λ=0 ϕ=50 0 h UT STYCZEŃ h m h m ± h m s m s h m s I 7 h Ziemia w peryhelium ( j.a.) 12 I 2 h Merkury 0.7ºN od Wenus 20 I 0 h Mars 0.2ºS od Neptuna 14
15 d KSIĘŻYC Wsch. Kulm. Zach. A W A Z α δ D F λ=0 ϕ=50 0 h UT STYCZEŃ 2015 h m h m h m + h m s ' ' pełnia: 5 I 4 h 53 m 8 I 8.4 h Jowisz 5ºN ostatnia kwadra: 13 I 9 h 46 m 16 I 11.5 h Saturn 2ºS nów: 20 I 13 h 14 m 21 I 17.7 h Merkury 3ºS pierwsza kwadra: 27 I 4 h 48 m 22 I 5.0 h Wenus 6ºS 23 I 0.8 h Neptun 4ºS apogeum: 9 I 18 h 18 m 23 I 4.8 h Mars 4ºS perygeum: 21 I 20 h 07 m 25 I 11.9 h Uran 0.6ºS 15
16 d SŁOŃCE JD Wsch. Zach. A α δ η θ λ=0 ϕ=50 0 h UT LUTY h m h m ± h m s m s h m s II 18 h Wenus 0.8ºS od Neptuna 22 II 6 h Wenus 0.4ºS od Marsa 16
17 d KSIĘŻYC Wsch. Kulm. Zach. A W A Z α δ D F λ=0 ϕ=50 0 h UT LUTY 2015 h m h m h m + h m s ' ' pełnia: 3 II 23 h 09 m 4 II 8.7 h Jowisz 5ºN ostatnia kwadra: 12 II 3 h 50 m 12 II 23.8 h Saturn 2ºS nów: 18 II 23 h 47 m 17 II 6.4 h Merkury 4ºS pierwsza kwadra: 25 II 17 h 14 m 19 II 13.1 h Neptun 4ºS 21 II 1.0 h Wenus 2ºS apogeum: 6 II 6 h 27 m 21 II 1.6 h Mars 1.5ºS perygeum: 19 II 7 h 31 m 21 II 22.3 h Uran 0.3ºS 17
18 d SŁOŃCE JD Wsch. Zach. A α δ η θ λ=0 ϕ=50 0 h UT MARZEC h m h m ± h m s m s h m s III 19 h Wenus 0.08ºN od Urana 11 III 16 h Mars 0.3ºN od Urana 18 III 8 h Merkury 1.5ºS od Neptuna 20 III 22 h 45 m Początek astronomicznej wiosny 20 III Całkowite zaćmienie Słońca (w Polsce widoczne jako częściowe) 18
19 d KSIĘŻYC Wsch. Kulm. Zach. A W A Z α δ D F λ=0 ϕ=50 0 h UT MARZEC 2015 h m h m h m + h m s ' ' pełnia: 5 III 18 h 05 m 3 III 8.1 h Jowisz 5.5ºN ostatnia kwadra: 13 III 17 h 48 m 12 III 8.1 h Saturn 2ºS nów: 20 III 9 h 36 m 19 III 2.0 h Neptun 4ºS pierwsza kwadra: 27 III 7 h 43 m 19 III 5.0 h Merkury 5ºS 21 III 11.4 h Uran 0.1ºS 21 III 22.3 h Mars 1ºN apogeum: 5 III 7 h 36 m 22 III 19.9 h Wenus 3ºN perygeum: 19 III 19 h 39 m 30 III 10.5 h Jowisz 6ºN 19
20 d SŁOŃCE JD Wsch. Zach. A α δ η θ λ=0 ϕ=50 0 h UT KWIECIEŃ h m h m ± h m s m s h m s IV Całkowite zaćmienie Księżyca (niewidoczne w Polsce) 8 IV 13 h Merkury 0.5ºS od Urana 22 IV 20 h Merkury 1.3ºN od Marsa 20
21 d KSIĘŻYC Wsch. Kulm. Zach. A W A Z α δ D F λ=0 ϕ=50 0 h UT KWIECIEŃ 2015 h m h m h m + h m s ' ' pełnia: 4 IV 12 h 05 m 8 IV 12.7 h Saturn 2ºS ostatnia kwadra: 12 IV 3 h 44 m 15 IV 13.2 h Neptun 4ºS nów: 18 IV 18 h 57 m 18 IV 0.6 h Uran 0ºN pierwsza kwadra: 25 IV 23 h 55 m 19 IV 11.2 h Merkury 4ºN 19 IV 19.1 h Mars 3ºN apogeum: 1 IV 13 h 00 m 21 IV 18.2 h Uran 7ºN perygeum: 17 IV 3 h 54 m 26 IV 18.2 h Jowisz 5.5ºN apogeum: 29 IV 3 h 56 m 21
22 d SŁOŃCE JD Wsch. Zach. A α δ η θ λ=0 ϕ=50 0 h UT MAJ h m h m ± h m s m s h m s V 3 h Merkury 1.6ºS od Marsa 22
23 d KSIĘŻYC Wsch. Kulm. Zach. A W A Z α δ D F λ=0 ϕ=50 0 h UT MAJ 2015 h m h m h m + h m s ' ' pełnia: 4 V 3 h 42 m 5 V 15.9 h Saturn 2ºS ostatnia kwadra: 11 V 10 h 36 m 12 V 21.3 h Neptun 3.5ºS nów: 18 V 4 h 13 m 15 V 12.0 h Uran 0.2ºN pierwsza kwadra: 25 V 17 h 19 m 18 V 16.0 h Mars 5ºN 19 V 6.9 h Merkury 6ºN perygeum: 15 V 0 h 24 m 21 V 19.0 h Wenus 8ºN apogeum: 26 V 22 h 14 m 24 V 7.2 h Jowisz 5ºN 23
24 d SŁOŃCE JD Wsch. Zach. A α δ η θ λ=0 ϕ=50 0 h UT CZERWIEC h m h m ± h m s m s h m s VI 16 h 38 m Początek astronomicznego lata 24
25 d KSIĘŻYC Wsch. Kulm. Zach. A W A Z α δ D F λ=0 ϕ=50 0 h UT CZERWIEC 2015 h m h m h m + h m s ' ' pełnia: 2 VI 16 h 19 m 1 VI 19.6 h Saturn 2ºS ostatnia kwadra: 9 VI 15 h 42 m 9 VI 3.1 h Neptun 3ºS nów: 16 VI 14 h 05 m 11 VI 20.5 h Uran 0.5ºN pierwsza kwadra: 24 VI 11 h 02 m 15 VI 2.5 h Merkury 0ºN 16 VI 12.7 h Mars 5.5ºN 20 VI 11.5 h Wenus 6ºN perygeum: 10 VI 4 h 40 m 20 VI 23.6 h Jowisz 5ºN apogeum: 23 VI 17 h 02 m 29 VI 1.0 h Saturn 2ºS 25
26 d SŁOŃCE JD Wsch. Zach. A α δ η θ λ=0 ϕ=50 0 h UT LIPIEC h m h m ± h m s m s h m s VII 4 h Wenus 0.4ºS od Jowisza 6 VII 20 h Ziemia w aphelium ( j.a.) 16 VII 4 h Merkury 0.1ºS od Marsa 26
27 d KSIĘŻYC Wsch. Kulm. Zach. A W A Z α δ D F λ=0 ϕ=50 0 h UT LIPIEC 2015 h m h m h m + h m s ' ' pełnia: 2 VII 2 h 20 m 6 VII 8.5 h Neptun 3ºS ostatnia kwadra: 8 VII 20 h 24 m 9 VII 2.8 h Uran 0.8ºN nów: 16 VII 1 h 24 m 15 VII 6.4 h Merkury 6ºN pierwsza kwadra: 24 VII 4 h 04 m 15 VII 9.1 h Mars 6ºN pełnia: 31 VII 10 h 43 m 18 VII 17.7 h Jowisz 4ºN 19 VII 1.2 h Wenus 0.4ºN perygeum: 5 VII 18 h 55 m 26 VII 8.3 h Saturn 2ºS apogeum: 21 VII 11 h 03 m 27
28 d SŁOŃCE JD Wsch. Zach. A α δ η θ λ=0 ϕ=50 0 h UT SIERPIEŃ h m h m ± h m s m s h m s VIII 10 h Merkury 8ºN od Wenus 7 VIII 8 h Merkury 0.5ºN od Jowisza 28
29 d KSIĘŻYC Wsch. Kulm. Zach. A W A Z α δ D F λ=0 ϕ=50 0 h UT SIERPIEŃ 2015 h m h m h m + h m s ' ' ostatnia kwadra: 7 VIII 2 h 03 m 2 VIII 15.3 h Neptun 3ºS nów: 14 VIII 14 h 53 m 5 VIII 8.8 h Uran 1ºN pierwsza kwadra: 22 VIII 19 h 31 m 13 VIII 4.7 h Mars 5.5ºN pełnia: 29 VIII 18 h 35 m 14 VIII 15.6 h Wenus 5ºS 15 VIII 12.1 h Jowisz 4ºN perygeum: 2 VIII 10 h 12 m 16 VIII 14.6 h Merkury 2ºN apogeum: 18 VIII 2 h 34 m 22 VIII 17.0 h Saturn 2.5ºS perygeum: 30 VIII 15 h 25 m 30 VIII 0.1 h Neptun 3ºS 29
30 d SŁOŃCE JD Wsch. Zach. A α δ η θ λ=0 ϕ=50 0 h UT WRZESIEŃ h m h m ± h m s m s h m s IX 18 h Wenus 9ºS od Marsa 13 IX Częściowe zaćmienie Słońca (niewidoczne w Polsce) 23 IX 8 h 21 m Początek astronomicznej jesieni 28 IX Całkowite zaćmienie Księżyca (widoczne w Polsce przy zachodzie jako półcieniowe) 30
31 d KSIĘŻYC Wsch. Kulm. Zach. A W A Z α δ D F λ=0 ϕ=50 0 h UT WRZESIEŃ 2015 h m h m h m + h m s ' ' ostatnia kwadra: 5 IX 9 h 54 m 1 IX 16.0 h Uran 1ºN nów: 13 IX 6 h 41 m 10 IX 5.9 h Wenus 3ºS pierwsza kwadra: 21 IX 8 h 59 m 10 IX 23.3 h Mars 5ºN pełnia: 28 IX 2 h 50 m 12 IX 6.2 h Jowisz 3ºN 15 IX 6.3 h Merkury 5ºS 19 IX 2.5 h Saturn 3ºS apogeum: 14 IX 11 h 29 m 26 IX 10.0 h Neptun 3ºS perygeum: 28 IX 1 h 47 m 29 IX 0.9 h Uran 1ºN 31
Tomasz Ściężor. Almanach Astronomiczny na rok 2013
Tomasz Ściężor Almanach Astronomiczny na rok 2013 Klub Astronomiczny Regulus Kraków 2012 1 Skład komputerowy almanachu wykonał autor publikacji Tomasz Ściężor Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej
Bardziej szczegółowoTomasz Ściężor. Almanach Astronomiczny na rok 2012
Tomasz Ściężor Almanach Astronomiczny na rok 2012 Klub Astronomiczny Regulus Kraków 2011 1 Skład komputerowy almanachu wykonał autor publikacji Tomasz Ściężor Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej
Bardziej szczegółowoTomasz Ściężor. Almanach Astronomiczny na rok 2014
Tomasz Ściężor Almanach Astronomiczny na rok 2014 Klub Astronomiczny Regulus Kraków 2013 1 Recenzent prof. dr hab. Jerzy M. Kreiner Skład komputerowy almanachu wykonał autor publikacji Tomasz Ściężor Wszelkie
Bardziej szczegółowoTomasz Ściężor. Almanach Astronomiczny na rok 2016
Tomasz Ściężor Almanach Astronomiczny na rok 2016 Polskie Towarzystwo Astronomiczne Warszawa 2015 RECENZENT Jerzy M. Kreiner OPRACOWANIE TECHNICZNE I SKŁAD Tomasz Ściężor Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna
Bardziej szczegółowoTomasz Ściężor. Almanach Astronomiczny na rok 2017
Tomasz Ściężor Almanach Astronomiczny na rok 2017 Polskie Towarzystwo Astronomiczne Warszawa 2016 RECENZENT Jerzy M. Kreiner OPRACOWANIE TECHNICZNE I SKŁAD Tomasz Ściężor Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna
Bardziej szczegółowoTomasz Ściężor. Almanach Astronomiczny na rok 2019
Tomasz Ściężor Almanach Astronomiczny na rok 2019 Polskie Towarzystwo Astronomiczne Warszawa 2018 RECENZENT Jerzy M. Kreiner OPRACOWANIE TECHNICZNE I SKŁAD Tomasz Ściężor Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna
Bardziej szczegółowoTomasz Ściężor. Almanach Astronomiczny na rok 2018
Tomasz Ściężor Almanach Astronomiczny na rok 2018 Polskie Towarzystwo Astronomiczne Warszawa 2017 RECENZENT Jerzy M. Kreiner OPRACOWANIE TECHNICZNE I SKŁAD Tomasz Ściężor Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna
Bardziej szczegółowoTomasz Ściężor. Almanach Astronomiczny na rok 2018
Tomasz Ściężor Almanach Astronomiczny na rok 2018 Polskie Towarzystwo Astronomiczne Warszawa 2017 RECENZENT Jerzy M. Kreiner OPRACOWANIE TECHNICZNE I SKŁAD Tomasz Ściężor Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna
Bardziej szczegółowoSTYCZEŃ Mgławica Koński Łeb Barnard 33 wewnątrz IC 434 w Orionie Źródło: NASA
Johannes Kepler Teleskop Keplera Mgławica Koński Łeb Barnard wewnątrz IC w Orionie Źródło: NASA STYCZEŃ 0 stycznia hm Ziemia znajduje się najbliżej Słońca w peryhelium. stycznia częściowe zaćmienie Słońca.
Bardziej szczegółowoPODRĘCZNA INSTRUKCJA ASTRO-EXCELA
2015 rok Janusz Bańkowski, Bełchatów Patronat programu SOS PTMA PODRĘCZNA INSTRUKCJA ASTRO-EXCELA Wstęp Arkusz kalkulacyjny MS Excel to doskonałe narzędzie obliczeniowe wszechstronnego użytku. Za pomocą
Bardziej szczegółowoNiebo nad nami Styczeń 2018
Niebo nad nami Styczeń 2018 Comiesięczny kalendarz astronomiczny STOWARZYSZENIE NA RZECZ WIEDZY I ROZWOJU WiR KOPERNIK WWW.WIRKOPERNIK.PL CZARNA 857, 37-125 CZARNA TEL: 603 155 527 E-MAIL: kontakt@wirkopernik.pl
Bardziej szczegółowoMiędzynarodowy Rok Astronomii 2009 luty (Księżyc) Niedziela Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek Sobota
Międzynarodowy Rok Astronomii 09 luty (Księżyc) 2 3 4 5 6 Zakrycie gwiazdy Gem przez Księżyc 8 4:00 Merkury oświetlony 9 5:38 maksimum półcieniowego zaćmienia Księżyca 0 2:00 Saturn w koniunkcji z 2 3
Bardziej szczegółowoDyfrakcja to zdolność fali do uginania się na krawędziach przeszkód. Dyfrakcja światła stanowi dowód na to, że światło ma charakter falowy.
ZAŁĄCZNIK V. SŁOWNICZEK. Czas uniwersalny Czas uniwersalny (skróty: UT lub UTC) jest taki sam, jak Greenwich Mean Time (skrót: GMT), tzn. średni czas słoneczny na południku zerowym w Greenwich, Anglia
Bardziej szczegółowoAplikacje informatyczne w Astronomii. Internet źródło informacji i planowanie obserwacji astronomicznych
Aplikacje informatyczne w Astronomii Internet źródło informacji i planowanie obserwacji astronomicznych Planowanie obserwacji ciał Układu Słonecznego Plan zajęć: planety wewnętrzne planety zewnętrzne systemy
Bardziej szczegółowoPiotr Brych Wzajemne zakrycia planet Układu Słonecznego
Piotr Brych Wzajemne zakrycia planet Układu Słonecznego 27 sierpnia 2006 roku nastąpiło zbliżenie Wenus do Saturna na odległość 0,07 czyli 4'. Odległość ta była kilkanaście razy większa niż średnica tarcz
Bardziej szczegółowoS T Y C Z E Ń. Mgławica Kooski Łeb Barnard 33 wewnątrz IC 434 w Orionie Źródło: NASA
Johannes Kepler Teleskop Keplera Mgławica Kooski Łeb Barnard wewnątrz IC w Orionie Źródło: NASA S T Y C Z E Ń 0 stycznia hm Ziemia znajduje się najbliżej Słońca w peryhelium. stycznia częściowe zaćmienie
Bardziej szczegółowoZAĆMIENIA. Zaćmienia Słońca
ZAĆMIENIA Zaćmienia Słońca 1. Całkowite zaćmienie Słońca 20 marca 2015. Pas fazy całkowitej zaćmienia rozpocznie się 20 marca 2015 o godzinie 9 h 10 m na północnym Atlantyku, prawie 500 km na południe
Bardziej szczegółowoElementy astronomii w geografii
Elementy astronomii w geografii Prowadzący: Marcin Kiraga kiraga@astrouw.edu.pl Podstawowe podręczniki: Jan Mietelski, Astronomia w geografii Eugeniusz Rybka, Astronomia ogólna Podręczniki uzupełniające:
Bardziej szczegółowoZAĆMIENIA. Zaćmienia Słońca
ZAĆMIENIA Zaćmienia Słońca 1. Częściowe zaćmienie Słońca 4 stycznia 2011. Cień Księżyca przechodzi nad północnymi obszarami biegunowymi Ziemi. Zaćmienie widoczne będzie w północnej Afryce, Europie oraz
Bardziej szczegółowoPrzykładowe zagadnienia.
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Przykładowe zagadnienia. Piotr A. Dybczyński Z BN E N h W Nd A S BN Z t δ N S α BS zenit północny biegun świata BN miejscowy południk astronomiczny Z punkt
Bardziej szczegółowoNiebo nad nami Wrzesień 2017
Niebo nad nami Wrzesień 2017 Comiesięczny kalendarz astronomiczny STOWARZYSZENIE NA RZECZ WIEDZY I ROZWOJU WiR KOPERNIK WWW.WIRKOPERNIK.PL CZARNA 857, 37-125 CZARNA TEL: 603 155 527 E-MAIL: kontakt@wirkopernik.pl
Bardziej szczegółowoPrzykładowe zagadnienia.
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Przykładowe zagadnienia. Piotr A. Dybczyński Z BN E N h W Nd A S BN Z δ N t S α BS zenit północny biegun świata BN miejscowy południk astronomiczny Z punkt
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK IV. Obliczanie rotacji / translacji obrazów.
ZAŁĄCZNIK IV. Obliczanie rotacji / translacji obrazów. Jak to zostało przedstawione w części 5.2.1, jeżeli zrobimy Słońcu zdjęcie z jakiegoś miejsca na powierzchni ziemi w danym momencie t i dokładnie
Bardziej szczegółowoZapisy podstawy programowej Uczeń: 2. 1) wyjaśnia cechy budowy i określa położenie różnych ciał niebieskich we Wszechświecie;
Geografia listopad Liceum klasa I, poziom rozszerzony XI Ziemia we wszechświecie Zapisy podstawy programowej Uczeń: 2. 1) wyjaśnia cechy budowy i określa położenie różnych ciał niebieskich we Wszechświecie;
Bardziej szczegółowoWędrówki między układami współrzędnych
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Wędrówki między układami współrzędnych Piotr A. Dybczyński Układ równikowy godzinny i układ horyzontalny zenit północny biegun świata Z punkt wschodu szerokość
Bardziej szczegółowoAnalemmatyczny zegar słoneczny dla Włocławka
Analemmatyczny zegar słoneczny dla Włocławka Jest to zegar o poziomej tarczy z pionowym gnomonem przestawianym w zależności od deklinacji Słońca (δ) kąta miedzy kierunkiem na to ciało a płaszczyzną równika
Bardziej szczegółowo1. Obserwacje nieba 2. Gwiazdozbiór na północnej strefie niebieskiej 3. Gwiazdozbiór na południowej strefie niebieskiej 4. Ruch gwiazd 5.
Budowa i ewolucja Wszechświata Autor: Weronika Gawrych Spis treści: 1. Obserwacje nieba 2. Gwiazdozbiór na północnej strefie niebieskiej 3. Gwiazdozbiór na południowej strefie niebieskiej 4. Ruch gwiazd
Bardziej szczegółowoUkłady współrzędnych równikowych
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Układy współrzędnych równikowych Piotr A. Dybczyński 15 października 2013 Układ współrzędnych sferycznych Taki układ wydaje się prosty. Sytuacja komplikuje
Bardziej szczegółowoSprawdzian 2. Fizyka Świat fizyki. Astronomia. Sprawdziany podsumowujące. sin = 0,0166 cos = 0,9999 tg = 0,01659 ctg = 60,3058
Imię i nazwisko Data Klasa Wersja A Sprawdzian.. Jedna jednostka astronomiczna to odległość jaką przebywa światło (biegnące z szybkością 300 000 km/h) w ciągu jednego roku. jaką przebywa światło (biegnące
Bardziej szczegółowoPozorne orbity planet Z notatek prof. Antoniego Opolskiego. Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN
Pozorne orbity planet Z notatek prof. Antoniego Opolskiego Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN Początek Młody miłośnik astronomii patrzy w niebo Młody miłośnik astronomii
Bardziej szczegółowoZAĆMIENIA 22. Zaćmienia Słońca
ZAĆMIENIA 22 Zaćmienia Słońca 1. Częściowe zaćmienie Słońca 6 stycznia 2019 Cień Księżyca przechodzi nad północnymi obszarami biegunowymi Ziemi. Zaćmienie widoczne będzie w północno-wschodniej Azji, w
Bardziej szczegółowoUkłady współrzędnych równikowych
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Układy współrzędnych równikowych Piotr A. Dybczyński Taki układ wydaje się prosty. Sytuacja komplikuje się gdy musimy narysować i używać dwóch lub trzech
Bardziej szczegółowoZAĆMIENIA 22. Zaćmienia Słońca
ZAĆMIENIA 22 Zaćmienia Słońca 1. Częściowe zaćmienie Słońca 15 lutego 2018 Cień Księżyca przechodzi pod południowymi obszarami biegunowymi Ziemi. Zaćmienie widoczne będzie w południowej części Ameryki
Bardziej szczegółowo( W.Ogłoza, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Pracownia Astronomiczna)
TEMAT: Analiza zdjęć ciał niebieskich POJĘCIA: budowa i rozmiary składników Układu Słonecznego POMOCE: fotografie róŝnych ciał niebieskich, przybory kreślarskie, kalkulator ZADANIE: Wykorzystując załączone
Bardziej szczegółowoFizyka i Chemia Ziemi
Fizyka i Chemia Ziemi Temat 4: Ruch geocentryczny i heliocentryczny planet T.J. Jopek jopek@amu.edu.pl IOA UAM Układ Planetarny - klasyfikacja. Planety grupy ziemskiej: Merkury Wenus Ziemia Mars 2. Planety
Bardziej szczegółowoRozwiązania przykładowych zadań
Rozwiązania przykładowych zadań Oblicz czas średni i czas prawdziwy słoneczny na południku λ=45 E o godzinie 15 00 UT dnia 1 VII. Rozwiązanie: RóŜnica czasu średniego słonecznego T s w danym miejscu i
Bardziej szczegółowoPrezentacja. Układ Słoneczny
Prezentacja Układ Słoneczny Układ Słoneczny Układ Słoneczny układ planetarny składający się ze Słońca i powiązanych z nim grawitacyjnie ciał niebieskich. Ciała te to osiem planet, 166 znanych księżyców
Bardziej szczegółowoRuchy planet. Wykład 29 listopada 2005 roku
Ruchy planet planety wewnętrzne: Merkury, Wenus planety zewnętrzne: Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun, Pluton Ruch planet wewnętrznych zachodzi w cyklu: koniunkcja dolna, elongacja wschodnia, koniunkcja
Bardziej szczegółowoZAĆMIENIA. Zaćmienia Słońca
ZAĆMIENIA Zaćmienia Słońca 1. Obrączkowe zaćmienie Słońca 26 lutego 2017 Pas fazy obrączkowej zaćmienia rozpocznie się 26 lutego 2017 o godzinie 13 h 15 m na Pacyfiku, w punkcie o współrzędnych ϕ = 43
Bardziej szczegółowoOpozycja... astronomiczna...
Opozycja... astronomiczna... Pojęcie opozycja bez dodatków ją bliżej określających jest intuicyjnie zrozumiałe. Wyraz ma swoją etymologię łacińską - oppositio i oznacza przeciwstawienie. Przenosząc to
Bardziej szczegółowoPROSZĘ UWAŻNIE SŁUCHAĆ NA KOŃCU PREZENTACJI BĘDZIE TEST SPRAWDZAJĄCY
PROSZĘ UWAŻNIE SŁUCHAĆ NA KOŃCU PREZENTACJI BĘDZIE TEST SPRAWDZAJĄCY RUCH OBROTOWY ZIEMI Ruch obrotowy to ruch Ziemi wokół własnej osi. Oś Ziemi jest teoretyczną linią prostą, która przechodzi przez Biegun
Bardziej szczegółowoZAĆMIENIA. Zaćmienia Słońca
ZAĆMIENIA Zaćmienia Słońca 1. Całkowite zaćmienie Słońca 9 marca 2016. Pas fazy całkowitej zaćmienia rozpocznie się 9 marca 2016 o godzinie 0 h 16 m na Oceanie Indyjskim, w połowie drogi między południowym
Bardziej szczegółowoGdzie się znajdujemy na Ziemi i w Kosmosie
Gdzie się znajdujemy na Ziemi i w Kosmosie Realizując ten temat wspólnie z uczniami zajęliśmy się określeniem położenia Ziemi w Kosmosie. Cele: Rozwijanie umiejętności określania kierunków geograficznych
Bardziej szczegółowoZiemia we Wszechświecie lekcja powtórzeniowa
Scenariusz lekcji Scenariusz lekcji powtórzeniowej do podręczników PULS ZIEMI 1 i PLANETA NOWA 1 45 min Ziemia we Wszechświecie lekcja powtórzeniowa t Hasło programowe: Ziemia we Wszechświecie/Ruchy Ziemi.
Bardziej szczegółowoRuch obiegowy Ziemi. Ruch obiegowy Ziemi. Cechy ruchu obiegowego. Cechy ruchu obiegowego
Ruch obiegowy Ziemi Ruch obiegowy Ziemi Ziemia obiega Słońce po drodze zwanej orbitą ma ona kształt lekko wydłużonej elipsy Czas pełnego obiegu wynosi 365 dni 5 godzin 48 minut i 46 sekund okres ten nazywamy
Bardziej szczegółowoCzłowiek najlepsza inwestycja. Fot.NASA FENIKS PRACOWNIA DYDAKTYKI ASTRONOMII
Fot.NASA FENIKS PRACOWNIA DYDAKTYKI ASTRONOMII PROPOZYCJA ĆWICZEŃ DZIENNYCH Z ASTRONOMII DLA UCZESTNIKÓW PROGRAMU FENIKS dr hab. Piotr Gronkowski, prof. UR gronk@univ.rzeszow.pl Uniwersytet Rzeszowski
Bardziej szczegółowoWyznaczanie długości i szerokości geograficznej z obserwacji astronomicznych.
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Wyznaczanie długości i szerokości geograficznej z obserwacji astronomicznych. Piotr A. Dybczyński Związek czasu słonecznego z gwiazdowym. Zadanie:
Bardziej szczegółowoZiemia jako zegar Piotr A. Dybczyński
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Ziemia jako zegar Piotr A. Dybczyński Czas gwiazdowy N N N N N N N N N N N s = 0h N s = 0h Czemu taka dziwna tarcza? N s = 0h Czemu taka dziwna tarcza?
Bardziej szczegółowoObliczanie pozycji obiektu na podstawie znanych elementów orbity. Rysunek: Elementy orbity: rozmiar wielkiej półosi, mimośród, nachylenie
Obliczanie pozycji obiektu na podstawie znanych elementów orbity Rysunek: Elementy orbity: rozmiar wielkiej półosi, mimośród, nachylenie a - wielka półoś orbity e - mimośród orbity i - nachylenie orbity
Bardziej szczegółowoZiemia jako zegar Piotr A. Dybczyński
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Ziemia jako zegar Piotr A. Dybczyński Czas gwiazdowy N N N N N N N N N N N s = 0h N s = 0h Czemu taka dziwna tarcza? N s = 0h Czemu taka dziwna tarcza?
Bardziej szczegółowoKsiężyc to ciało niebieskie pochodzenia naturalnego.
2b. Nasz Księżyc Księżyc to ciało niebieskie pochodzenia naturalnego. Obiega on największe ciała układów planetarnych, tj. planeta, planeta karłowata czy planetoida. W niektórych przypadkach kiedy jest
Bardziej szczegółowoZAĆMIENIA. Zaćmienia Słońca
ZAĆMIENIA Zaćmienia Słońca 1. Obrączkowe zaćmienie Słońca 10 maja 2013. Pas fazy obrączkowej zaćmienia rozpocznie się 10 maja 2013 o godzinie 22 h 31 m w zachodniej Australii, w punkcie o współrzędnych
Bardziej szczegółowoZAĆMIENIA. Zaćmienia Słońca
ZAĆMIENIA Zaćmienia Słońca 1. Obrączkowe zaćmienie Słońca 20 maja 2012. Pas fazy obrączkowej zaćmienia rozpocznie się 20 maja 2012 o godzinie 22 h 06 m przy południowym wybrzeżu Chin, w punkcie o współrzędnych
Bardziej szczegółowoAplikacje informatyczne w Astronomii. Internet źródło informacji i planowanie obserwacji astronomicznych
Aplikacje informatyczne w Astronomii Internet źródło informacji i planowanie obserwacji astronomicznych Skrót kursu: Tydzień I wstęp i planowanie pokazów popularnonaukowych a) współrzędne niebieskie układy
Bardziej szczegółowob. Ziemia w Układzie Słonecznym sprawdzian wiadomości
a. b. Ziemia w Układzie Słonecznym sprawdzian wiadomości 1. Cele lekcji Cel ogólny: podsumowanie wiadomości o Układzie Słonecznym i miejscu w nim Ziemi. Uczeń: i. a) Wiadomości zna planety Układu Słonecznego,
Bardziej szczegółowoLX Olimpiada Astronomiczna 2016/2017 Zadania z zawodów III stopnia. S= L 4π r L
LX Olimpiada Astronomiczna 2016/2017 Zadania z zawodów III stopnia 1. Przyjmij, że prędkość rotacji różnicowej Słońca, wyrażoną w stopniach na dobę, można opisać wzorem: gdzie φ jest szerokością heliograficzną.
Bardziej szczegółowoWyznaczanie długości i szerokości geograficznej z obserwacji astronomicznych.
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Wyznaczanie długości i szerokości geograficznej z obserwacji astronomicznych. Piotr A. Dybczyński Związek czasu słonecznego z gwiazdowym. Zadanie:
Bardziej szczegółowoPrzykład testu z astronomicznych podsatw geografii Uzupełnić puste pola : Wybarć własciwe odpowiedzi a,b,c,d,e... (moŝe byc kilka poprawnych!!
Przykład testu z astronomicznych podsatw geografii Uzupełnić puste pola : Wybarć własciwe odpowiedzi a,b,c,d,e.... (moŝe byc kilka poprawnych!!) 1. Astronomia zajmuje się badaniem 2. Z powodu zjawiska
Bardziej szczegółowoZAĆMIENIA. Zaćmienia Słońca
ZAĆMIENIA Zaćmienia Słońca 1. Obrączkowe zaćmienie Słońca 26 stycznia 2009. Pas fazy obrączkowej zaćmienia rozpocznie się 26 stycznia 2009 o godzinie 6 h 06 m na Atlantyku, na południowy-zachód od Przylądka
Bardziej szczegółowoCzas w astronomii. Krzysztof Kamiński
Czas w astronomii Krzysztof Kamiński Czas gwiazdowy - kąt godzinny punktu Barana; lokalny na danym południku Ziemi; związany z układem równikowym równonocnym; odzwierciedla niejednorodności rotacji Ziemi
Bardziej szczegółowowersja
www.as.up.krakow.pl wersja 2013-01-12 STAŁE: π = 3.14159268... e = 2.718281828... Jednostka astronomiczna 1 AU = 149.6 mln km = 8 m 19 s świetlnych Rok świetlny [l.y.] = c t = 9460730472580800 m = 9.46
Bardziej szczegółowoI OKREŚLANIE KIERUNKÓW NA ŚWIECIE
GEOGRAFIA I OKREŚLANIE KIERUNKÓW NA ŚWIECIE a) róża kierunków b) według przedmiotów terenowych Na samotnie rosnących drzewach gałęzie od strony południowej są dłuższe i grubsze. Słoje w pieńkach od strony
Bardziej szczegółowoZadania do testu Wszechświat i Ziemia
INSTRUKCJA DLA UCZNIA Przeczytaj uważnie czas trwania tekstu 40 min. ). W tekście, który otrzymałeś są zadania. - z luką - rozszerzonej wypowiedzi - zadania na dobieranie ). Nawet na najłatwiejsze pytania
Bardziej szczegółowoTomasz Ściężor. Almanach Astronomiczny na rok 2011
Toasz Ściężor Alanach Astronoiczny na rok Klub Astronoiczny Regulus Kraków Skład koputerowy alanachu wykonał autor publikacji Toasz Ściężor Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej publikacji nie oże
Bardziej szczegółowoXXXIX OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 2
-2/1- Zadanie 8. W każdym z poniższych zdań wpisz lub podkreśl poprawną odpowiedź. XXXIX OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 2 A. Słońce nie znajduje się dokładnie w centrum orbity
Bardziej szczegółowoPROPOZYCJA ĆWICZEŃ OBSERWACYJNYCH Z ASTRONOMII DO PRZEPROWADZENIA W OBSERWATORIUM ASTRONOMICZNYM INSTYTUTU FIZYKI UR DLA UCZESTNIKÓW PROJEKTU FENIKS
PROPOZYCJA ĆWICZEŃ OBSERWACYJNYCH Z ASTRONOMII DO PRZEPROWADZENIA W OBSERWATORIUM ASTRONOMICZNYM INSTYTUTU FIZYKI UR DLA UCZESTNIKÓW PROJEKTU FENIKS dr hab. Piotr Gronkowski - gronk@univ.rzeszow.pl Ćwiczenie
Bardziej szczegółowoREGULAMIN I WOJEWÓDZKIEGO KONKURSU WIEDZY ASTRONOMICZNEJ KASJOPEJA
REGULAMIN I WOJEWÓDZKIEGO KONKURSU WIEDZY ASTRONOMICZNEJ KASJOPEJA ORGANIZOWANEGO W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM W ROKU SZKOLNYM 2012/2013 DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNZJALNYCH I PONADGIMNAZJALYCH 1 Konkurs z astronomii
Bardziej szczegółowoISS na tle Księżyca Sajjad Asghari. ISS na Californią George Krieger
ISS na tle Księżyca Sajjad Asghari ISS na Californią George Krieger CZ PT SO N PN WT ŚR CZ PT SO N PN WT ŚR CZ PT SO N PN WT ŚR CZ PT SO N PN WT ŚR CZ PT SO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Bardziej szczegółowoRUCH OBROTOWY I OBIEGOWY ZIEMI
1. Wpisz w odpowiednich miejscach następujące nazwy: Równik, Zwrotnika Raka, Zwrotnik Koziorożca iegun Południowy, iegun Północny Koło Podbiegunowe Południowe Koło Podbiegunowe Południowe RUCH OROTOWY
Bardziej szczegółowoNACHYLENIE OSI ZIEMSKIEJ DO PŁASZCZYZNY ORBITY. Orbita tor ciała niebieskiego lub sztucznego satelity krążącego wokół innego ciała niebieskiego.
RUCH OBIEGOWY ZIEMI NACHYLENIE OSI ZIEMSKIEJ DO PŁASZCZYZNY ORBITY Orbita tor ciała niebieskiego lub sztucznego satelity krążącego wokół innego ciała niebieskiego. OBIEG ZIEMI WOKÓŁ SŁOŃCA W czasie równonocy
Bardziej szczegółowoKonkurs Astronomiczny Astrolabium IV Edycja 26 kwietnia 2017 roku Klasy I III Gimnazjum Test Konkursowy
Instrukcja Zaznacz prawidłową odpowiedź. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna. Czas na rozwiązanie testu wynosi 60 minut. 1. 11 kwietnia 2017 roku była pełnia Księżyca. Pełnia w dniu 11 kwietnia będzie
Bardziej szczegółowoETAP II. Astronomia to nauka. pochodzeniem i ewolucją. planet i gwiazd. na wydarzenia na Ziemi.
ETAP II Konkurencja I Ach te definicje! (każda poprawnie ułożona definicja warta jest aż dwa punkty) Astronomia to nauka o ciałach niebieskich zajmująca się badaniem ich położenia, ruchów, odległości i
Bardziej szczegółowoProjekt instalacji astronomicznych w miejscach publicznych Krakowa
Polska: www.astronomia2009.pl Małopolska: www.as.up.krakow.pl/2009 Projekt instalacji astronomicznych w miejscach publicznych Krakowa W grudniu 2007 podczas 62 zgromadzenia Ogólnego ONZ postanowiono, Ŝe
Bardziej szczegółowoZiemia jako zegar Piotr A. Dybczyński
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Ziemia jako zegar Piotr A. Dybczyński Czas gwiazdowy N N N N N N N N N N N s = 0h N s = 0h Czemu taka dziwna tarcza? N s = 0h Czemu taka dziwna tarcza?
Bardziej szczegółowoKonkurs Astronomiczny Astrolabium III Edycja 25 marca 2015 roku Klasy I III Liceum Ogólnokształcącego Test Konkursowy
Instrukcja Zaznacz prawidłową odpowiedź. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna. Czas na rozwiązanie testu wynosi 75 minut. 1. Przyszłość. Ludzie mieszkają w stacjach kosmicznych w kształcie okręgu o promieniu
Bardziej szczegółowoJak rozwiązywać zadania.
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Jak rozwiązywać zadania. Piotr A. Dybczyński zenit północny biegun świata BN miejscowy południk astronomiczny Z punkt wschodu szerokość geograficzna deklinacja
Bardziej szczegółowoAstronomia poziom rozszerzony
Astronomia poziom rozszerzony Zadanie 1. (2 pkt) ś ż ś ę ł ść ę ż ł ł ść ę ż ł ł ść Ł Źródło: CKE 2005 (PR), zad. 39. Zadanie 2. (1 pkt) Źródło: CKE 2006 (PR), zad. 28. Do podanych niżej miejscowości dobierz
Bardziej szczegółowoZestaw 1. Rozmiary kątowe str. 1 / 5
Materiały edukacyjne Tranzyt Wenus 2012 Zestaw 1. Rozmiary kątowe Czy zauważyliście, że drzewo, które znajduje się daleko wydaje się być dużo mniejsze od tego co jest blisko? To zjawisko nazywane jest
Bardziej szczegółowoCZĘŚCIOWE ZAĆMIENIE SŁOŃCA CZY WARTO POŚWIĘCAĆ MU UWAGĘ?
Mariusz Krukar Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii Oddział w Krośnie CZĘŚCIOWE ZAĆMIENIE SŁOŃCA CZY WARTO POŚWIĘCAĆ MU UWAGĘ? Materiały własne z obserwacji: Prawie całkowitego zaćmieni Słońca w Szkocji
Bardziej szczegółowoKanikuła - czas letnich upałów, czas letnich wakacji (lipiec i sierpień)
Kanikuła - czas letnich upałów, czas letnich wakacji (lipiec i sierpień) Upały nie są może powszechnie lubiane, ale za to ciepłe letnie noce stwarzają świetną okazję do długiego przebywania pod gołym niebem.
Bardziej szczegółowoPaździernikowe tajemnice skrywane w blasku Słońca
Październikowe tajemnice skrywane w blasku Słońca Do tej pory zajmowaliśmy się po części opisem nieba nocnego. I to nie powinno dziwić: wszak ta pora nadaje się na obserwacje rozgwieżdżonego nieba. Tymczasem
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ 1. NAWIGACJA MORSKA, WSPÓŁRZĘDNE GEOGRAFICZNE, ZBOCZENIE NAWIGACYJNE. KIERUNEK NA MORZU.
SPIS TREŚCI Przedmowa ROZDZIAŁ 1. NAWIGACJA MORSKA, WSPÓŁRZĘDNE GEOGRAFICZNE, ZBOCZENIE NAWIGACYJNE. KIERUNEK NA MORZU. 1.1. Szerokość i długość geograficzna. Różnica długości. Różnica szerokości. 1.1.1.
Bardziej szczegółowoCiała drobne w Układzie Słonecznym
Ciała drobne w Układzie Słonecznym Planety karłowate Pojęcie wprowadzone w 2006 r. podczas sympozjum Międzynarodowej Unii Astronomicznej Planetą karłowatą jest obiekt, który: znajduje się na orbicie wokół
Bardziej szczegółowoTellurium szkolne [ BAP_1134000.doc ]
Tellurium szkolne [ ] Prezentacja produktu Przeznaczenie dydaktyczne. Kosmograf CONATEX ma stanowić pomoc dydaktyczną w wyjaśnianiu i demonstracji układu «ZIEMIA - KSIĘŻYC - SŁOŃCE», zjawiska nocy i dni,
Bardziej szczegółowoWyjaśnij, dlaczego w kalendarzu gregoriańskim wprowadzono lata przestępne na zasadach opisanych powyżej...
PODSTAWY ASTRONOMII W GEOGRAFII zad z arkuszy Zadania 1. i 2. wykonaj po przeczytaniu poniższego tekstu. Od 1582 r. powszechnie w świecie jest używany kalendarz gregoriański. Przyjęto w nim założenie,
Bardziej szczegółowoKonkurs Astronomiczny Astrolabium V Edycja 29 kwietnia 2019 roku Klasy IV VI Szkoły Podstawowej Odpowiedzi
Instrukcja Zaznacz prawidłową odpowiedź. W każdym pytaniu tylko jedna odpowiedź jest poprawna. Liczba punktów przyznawanych za właściwą odpowiedź na pytanie jest różna i uzależniona od stopnia trudności
Bardziej szczegółowoInne Nieba. Gimnazjum Klasy I III Doświadczenie konkursowe nr 4
Gimnazjum Klasy I III Doświadczenie konkursowe nr 4 Rok 2017 1. Wstęp teoretyczny Układ Słoneczny jest niezwykle skomplikowanym mechanizmem. Mnogość parametrów przekłada się na mnogość zjawisk, jakie można
Bardziej szczegółowoPlan wykładu. Mechanika Układu Słonecznego
Mechanika nieba Marcin Kiraga: kiraga@astrouw.edu.pl 30 godzin wykładu + 30 godzin ćwiczeń wykłady poniedziałki godzina 13:15 ćwiczenia poniedziałki godzina 15:15 Warunki zaliczenia ćwiczeń: prace domowe
Bardziej szczegółowoSTYCZEŃ M M Pn Wt Śr Cz Pt So N
20e 10b 22b 20f Artystyczna wizja układu planetarnego Around HD 69830 II, odkrytego przez europejskich astronomów za pomocą ultra precyzyjnego spektrografu w La Silla (Chile) Źródło: ESO STYCZEŃ 2012 1
Bardziej szczegółowoWZORY NA WYSOKOŚĆ SŁOŃCA. Wzory na wysokość Słońca
TEMAT: Obliczanie wysokości Słońca. Daty WZORY NA WYSOKOŚĆ SŁOŃCA Wzory dla półkuli północnej 21 III i 23 IX h= 90 -φ h= 90 -φ Wzory dla półkuli południowej 22 VI h= 90 -φ+ 23 27 h= 90 -φ- 23 27 22 XII
Bardziej szczegółowoPoznajemy małe ciała niebieskie Układu Słonecznego.
Plan Pracy Sekcji Astronomicznej w /2015 roku Cel główny: Poznajemy małe ciała niebieskie Układu Słonecznego. Cele pomocnicze: 1. Poznajemy obiekty Układu Słonecznego (US) nie będące planetami komety,
Bardziej szczegółowoUkład Słoneczny Układ Słoneczny
Fizyka i Chemia Ziemi Układ Słoneczny we Wszechświecie Układ Słoneczny cz. 1 T.J. Jopek jopek@amu.edu.pl IOA UAM 1 2 Układ Słoneczny Układ Słoneczny stanowią: Układ Planetarny Słońce, planety, Obłok Oorta
Bardziej szczegółowo1 Szkic historii astronomii i jej zwiazków z fizyka
ELEMENTY ASTROFIZYKI I DYDAKTYKI ASTRONOMII UKŁAD SŁONECZNY Prowadzący: Marcin Kiraga. Podstawowe podręczniki: Paweł Artymowicz Astrofizyka układów planetarnych Eugeniusz Rybka Astronomia ogólna Frank
Bardziej szczegółowoBiuletyn Astronomiczny nr 2
Biuletyn Astronomiczny nr 2 W kwietniu skupimy się przede wszystkim na opisie rozgwieżdżonego nieba ponieważ takie interesujące zjawiska jak koniunkcje Księżyca z planetami czy zakrycia gwiazd przez Księżyc,
Bardziej szczegółowoWstęp do astrofizyki I
Wstęp do astrofizyki I Wykład 10 Tomasz Kwiatkowski 8 grudzień 2010 r. Tomasz Kwiatkowski, Wstęp do astrofizyki I, Wykład 10 1/36 Plan wykładu Wyznaczanie mas ciał niebieskich Gwiazdy podwójne Optycznie
Bardziej szczegółowoAstronomia. Studium Podyplomowe Fizyki z Astronomią. Marcin Kiraga kiraga@astrouw.edu.pl
Astronomia Studium Podyplomowe Fizyki z Astronomią Marcin Kiraga kiraga@astrouw.edu.pl Plan wykładów. Historia astronomii, opis podstawowych zjawisk na niebie, opis sfery niebieskiej, astronomiczne układy
Bardziej szczegółowoZadanie 2. (0-2) Podaj dzień tygodnia i godzinę, która jest w Nowym Orleanie. dzień tygodnia... godzina...
Zadanie 1.(0-1) Na południe od pewnego równoleżnika Słońce codziennie wschodzi i zachodzi, zaś na północ od tego równoleżnika występuje zjawisko dni i nocy polarnych. Powyższy opis dotyczy równoleżnika:
Bardziej szczegółowoPlan wykładu. Mechanika układów planetarnych (Ukł. Słonecznego)
Mechanika nieba Marcin Kiraga: kiraga@astrouw.edu.pl 30 godzin wykładu + 30 godzin ćwiczeń wykłady poniedziałki - godzina 15:15 ćwiczenia wtorki - godzina 12:15 Warunki zaliczenia ćwiczeń: prace domowe
Bardziej szczegółowoZiemia jako zegar Piotr A. Dybczyński
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Ziemia jako zegar Piotr A. Dybczyński Czas gwiazdowy N N N N N N N N N N N s = 0h Miara czasowa kątów 360 = 24h 15 = 1h = 60m m 1 = 4 m 60' = 4 15' = 1m
Bardziej szczegółowoUkład Słoneczny. Pokaz
Układ Słoneczny Pokaz Rozmiary planet i Słońca Orbity planet Planety typu ziemskiego Merkury Najmniejsza planeta U.S. Brak atmosfery Powierzchnia podobna do powierzchni Księżyca zryta kraterami część oświetlona
Bardziej szczegółowo