Modele umysłu rok akademicki 2015/2016. Temat 6. Model czterech dróg ewolucji poznawczej

Transkrypt

1 Modele umysłu rok akademicki 2015/2016 Temat 6 Model czterech dróg ewolucji poznawczej

2 Model fodoriański ( model klasyczny ): (1) systemy wejściowe / system centralny; (2) radykalny natywizm; (3) model obliczeniowy; (4) RTM (reprezentacyjna teoria umysłu); (5) internalizm i solipsyzm metodologiczny.

3 Model fodoriański ( model klasyczny ): (1) systemy wejściowe / system centralny; (2) radykalny natywizm; (3) model obliczeniowy; (4) RTM (reprezentacyjna teoria umysłu); (5) internalizm i solipsyzm metodologiczny. Model czterech dróg: odrzuca lub modyfikuje idee od (1) do (5);

4 Model fodoriański ( model klasyczny ): (1) systemy wejściowe / system centralny; (2) radykalny natywizm; (3) model obliczeniowy; (4) RTM (reprezentacyjna teoria umysłu); (5) internalizm i solipsyzm metodologiczny. Model czterech dróg: odrzuca lub modyfikuje idee od (1) do (5); jest rozszerzeniem modelu oferowanego przez psychologię ewolucyjną.

5 Model psychologii ewolucyjnej: (a) komputacjonizm (szeroko rozumiany);

6 Model psychologii ewolucyjnej: (a) komputacjonizm (szeroko rozumiany); (b) adaptacjonizm jako zasada heurystyczna: większość cech fenotypowych ma charakter adaptacyjny;

7 Model psychologii ewolucyjnej: (a) komputacjonizm (szeroko rozumiany); (b) adaptacjonizm jako zasada heurystyczna: większość cech fenotypowych ma charakter adaptacyjny; (c) dobór naturalny jest jedynym procesem prowadzącym do zmian adaptacyjnych w procesach poznawczych; procesy ontogenetyczne polegają jedynie na rozwoju genetycznie uwarunkowanych cech adaptacyjnych; (d) różnica między procesami poznawczymi i pozapoznawczymi jest nieistotna: jedne i drugie polegają na kierowanych regułami transformacjach symbolicznych reprezentacji.

8 Model psychologii ewolucyjnej: (a) komputacjonizm (szeroko rozumiany); (b) adaptacjonizm jako zasada heurystyczna: większość cech fenotypowych ma charakter adaptacyjny; (c) dobór naturalny jest jedynym procesem prowadzącym do zmian adaptacyjnych w procesach poznawczych; procesy ontogenetyczne polegają jedynie na rozwoju genetycznie uwarunkowanych cech adaptacyjnych; (d) różnica między procesami poznawczymi i pozapoznawczymi jest nieistotna: jedne i drugie polegają na kierowanych regułami transformacjach symbolicznych reprezentacji. Model czterech dróg: (a) & (b) TAK, (c) & (d) NIE

9 Model czterech dróg: wbrew (d), różnica między procesami poznawczymi oraz pozapoznawczymi jest istotna.

10 Model czterech dróg: wbrew (d), różnica między procesami poznawczymi oraz pozapoznawczymi jest istotna. PROCESY POZNAWCZE rozpoznawanie PROCESY POZAPOZNAWCZE analiza sensoryczna & procesy motoryczne

11 Model czterech dróg: wbrew (d), różnica między procesami poznawczymi oraz pozapoznawczymi jest istotna. PROCESY POZNAWCZE rozpoznawanie kierowane przez przekonania i oczekiwania; podatne na ingerencję (np. ze strony rozumowania i podejmowania decyzji); dostępne świadomości. PROCESY POZAPOZNAWCZE analiza sensoryczna & procesy motoryczne kierowane przez stymulację (bodźce); odporne na ingerencję (np. ze strony rozumowania i podejmowania decyzji); pozaświadome.

12 Model czterech dróg: wbrew (d), różnica między procesami poznawczymi oraz pozapoznawczymi jest istotna. Ważne założenia: procesy poznawcze zachodzą w systemach poznawczych, które należy charakteryzować ze względu na właściwe im mechanizmy oraz reprezentacje;

13 Model czterech dróg: wbrew (d), różnica między procesami poznawczymi oraz pozapoznawczymi jest istotna. Ważne założenia: procesy poznawcze zachodzą w systemach poznawczych, które należy charakteryzować ze względu na właściwe im mechanizmy oraz reprezentacje; funkcja procesów pozapoznawczych polega albo na dostarczaniu danych wejściowych do systemów poznawczych, albo na wykorzystywaniu danych wyjściowych systemów poznawczych w tworzeniu reakcji motorycznych.

14 Model czterech dróg: wbrew (c), dobór naturalny nie jest jedynym źródłem modyfikacji bądź rozwiązań adaptacyjnych.

15 Model czterech dróg: wbrew (c), dobór naturalny nie jest jedynym źródłem modyfikacji bądź rozwiązań adaptacyjnych. DROGA FILOGENETYCZNA: dobór naturalny jako źródło zmiany adaptacyjnej. DROGA ONTOGENETYCZNA: dobór rozwojowy jako źródło zmiany adaptacyjnej.

16 Model czterech dróg: wbrew (c), dobór naturalny nie jest jedynym źródłem modyfikacji bądź rozwiązań adaptacyjnych. DROGA FILOGENETYCZNA: dobór naturalny jako źródło zmiany adaptacyjnej. DROGA ONTOGENETYCZNA: dobór rozwojowy jako źródło zmiany adaptacyjnej. KONSTRUKCJA: MODULACJA: zmiana mechanizmów i/lub reprezentacji systemu poznawczego. zmiana funkcjonowania systemów dostarczających danych wejściowych.

17 Model czterech dróg: Ilustracja za: Heyes 2009, s. 21.

18 Typowy argument na rzecz hipotezy o konstrukcji filogenetycznej zdolności X: zdolność X rozwija się wg stałego schematu niezależnie od tego, jak bogaty jest zasób bodźców środowiskowych. argument z ubóstw bodźca

19 Typowy argument na rzecz hipotezy o konstrukcji filogenetycznej zdolności X: zdolność X rozwija się wg stałego schematu niezależnie od tego, jak bogaty jest zasób bodźców środowiskowych. argument z ubóstw bodźca Przez analogię, na rzecz hipotezy o konstrukcji ontogenetycznej zdolności X będą przemawiały argumenty z bogactwa bodźca.

20 Przykład 1: wdrukowanie (ang. imprinting) Inne nazwy: naznaczenie, wpojenie, reakcja piętna.

21 Przykład 1: wdrukowanie (ang. imprinting) Inne nazwy: naznaczenie, wpojenie, reakcja piętna. Problem adaptacyjny: ograniczenie zakresu interakcji do matki i/lub przedstawicieli swojego gatunku.

22 Przykład 1: wdrukowanie (ang. imprinting) Wdrukowanie: obserwowane u młodych organizmów utrwalenie się wzorca matki (lub rodzeństwa, zachowań typowych dla gatunku itp.);

23 Przykład 1: wdrukowanie (ang. imprinting) Wdrukowanie: obserwowane u młodych organizmów utrwalenie się wzorca matki (lub rodzeństwa, zachowań typowych dla gatunku itp.); dzięki wdrukowaniu zachowanie społeczne młodego zwierzęcia zawęża się do interakcji z konkretnym organizmem (np. matką, rodzeństwem, przedstawicielami własnego gatunku itp.);

24 Przykład 1: wdrukowanie (ang. imprinting) Wdrukowanie: obserwowane u młodych organizmów utrwalenie się wzorca matki (lub rodzeństwa, zachowań typowych dla gatunku itp.); dzięki wdrukowaniu zachowanie społeczne młodego zwierzęcia zawęża się do interakcji z konkretnym organizmem (np. matką, rodzeństwem, przedstawicielami własnego gatunku itp.); występujące w ściśle określonym momencie rozwoju osobniczego ( okres krytyczny lub sensytywny, który trwa np. kilka godzin);

25 Przykład 1: wdrukowanie (ang. imprinting) Wdrukowanie: obserwowane u młodych organizmów utrwalenie się wzorca matki (lub rodzeństwa, zachowań typowych dla gatunku itp.); dzięki wdrukowaniu zachowanie społeczne młodego zwierzęcia zawęża się do interakcji z konkretnym organizmem (np. matką, rodzeństwem, przedstawicielami własnego gatunku itp.); występujące w ściśle określonym momencie rozwoju osobniczego ( okres krytyczny lub sensytywny, który trwa np. kilka godzin); praktycznie nie podlegające modyfikacji.

26 Przykład 1: wdrukowanie (ang. imprinting) Klasyczne ujęcie wdrukowania ( Konrad Lorenz, studia nad wdrukowaniem u gęsi gęgawy): wdrukowanie zachodzi bez wzmocnienia, jest ograniczone do okresu sensytywnego, jest nieodwracalne.

27 Przykład 1: wdrukowanie (ang. imprinting) Klasyczne ujęcie wdrukowania ( Konrad Lorenz, studia nad wdrukowaniem u gęsi gęgawy): wdrukowanie zachodzi bez wzmocnienia, jest ograniczone do okresu sensytywnego, jest nieodwracalne. Zatem: mechanizm wdrukowania jest rezultatem konstrukcji filogenetycznej.

28 Przykład 1: wdrukowanie (ang. imprinting) Wbrew obserwacjom Lorenza: wdrukowanie wykorzystuje mechanizm warunkowania klasycznego ( system uczenia się asocjacyjnego); okres sensytywny ulega samowygaszeniu i jest odwracalny.

29 Przykład 1: wdrukowanie (ang. imprinting) Konkurencyjny model Batesona i Horna (1994)

30 Przykład 1: wdrukowanie (ang. imprinting) Konkurencyjny model Batesona i Horna (1994) Etapy wdrukowania: proces analizy sensorycznej, proces rozpoznawania, proces motoryczny.

31 Przykład 1: wdrukowanie (ang. imprinting) Konkurencyjny model Batesona i Horna (1994) Etapy wdrukowania: proces analizy sensorycznej, proces rozpoznawania, proces motoryczny. Ważne: wdrukowanie JEST rozwiązaniem adaptacyjnym; adaptacja ta powstaje jednak za sprawą modulacji filogenetycznej.

32 Przykład 2: pamięć przestrzenna u ptaków magazynujących pokarm sikora uboga orzechówka Clarka

33 Przykład 2: pamięć przestrzenna u ptaków magazynujących pokarm Problem adaptacyjny: sezonowa zmienność w dostępności pokarmu.

34 Przykład 2: pamięć przestrzenna u ptaków magazynujących pokarm Problem adaptacyjny: sezonowa zmienność w dostępności pokarmu. Fakty dotyczące ptaków magazynujących pokarm: w testach na pamięć przestrzenną wypadają lepiej niż ptaki niemagazynujące, mają powiększony hipokamp, uszkodzenie hipokampa upośledza pamięć przestrzenną.

35 Przykład 2: pamięć przestrzenna u ptaków magazynujących pokarm Problem adaptacyjny: sezonowa zmienność w dostępności pokarmu. Fakty dotyczące ptaków magazynujących pokarm: w testach na pamięć przestrzenną wypadają lepiej niż ptaki niemagazynujące, mają powiększony hipokamp, uszkodzenie hipokampa upośledza pamięć przestrzenną. Hipoteza: konstrukcja filogenetyczna doprowadziła do powstania wyspecjalizowanego systemu pamięci przestrzennej (bazującego na hipokampie), który korzysta z reguł i reprezentacji odmiennych od tych, które wykorzystują systemy przetwarzające informacje nieprzestrzenne.

36 Przykład 2: pamięć przestrzenna u ptaków magazynujących pokarm Świadectwa podważające hipotezę konstrukcji filogenetycznej: w niektórych testach ptaki magazynujące wcale nie wypadają lepiej, niż ptaki magazynujące, w testach, w których radziły sobie lepiej, wynik nie był zależny od czasu przechowywania informacji, rozrost hipokampa nie ma wpływu na wyniki testów.

37 Przykład 2: pamięć przestrzenna u ptaków magazynujących pokarm Świadectwa podważające hipotezę konstrukcji filogenetycznej: w niektórych testach ptaki magazynujące wcale nie wypadają lepiej, niż ptaki magazynujące, w testach, w których radziły sobie lepiej, wynik nie był zależny od czasu przechowywania informacji, rozrost hipokampa nie ma wpływu na wyniki testów. Mimo to: możemy utrzymać tezę, że ptaki magazynujące mają lepszą pamięć przestrzenną.

38 Przykład 2: pamięć przestrzenna u ptaków magazynujących pokarm Konkurencyjna hipoteza modulacji filogenetycznej: dobór naturalny NIE wytworzył odrębnego, poznawczego systemu pamięci przestrzennej, ALE zmienił pozapoznawcze procesy sensoryczne i motoryczne;

39 Przykład 2: pamięć przestrzenna u ptaków magazynujących pokarm Konkurencyjna hipoteza modulacji filogenetycznej: dobór naturalny NIE wytworzył odrębnego, poznawczego systemu pamięci przestrzennej, ALE zmienił pozapoznawcze procesy sensoryczne i motoryczne; zmiana dotyczy selekcji danych wejściowych.

40 Przykład 2: pamięć przestrzenna u ptaków magazynujących pokarm Pytanie: czy lepsza pamięć przestrzenna u ptaków magazynujących jest wynikiem modulacji, czy konstrukcji filogenetycznej?

41 Przykład 2: pamięć przestrzenna u ptaków magazynujących pokarm Pytanie: czy lepsza pamięć przestrzenna u ptaków magazynujących jest wynikiem modulacji, czy konstrukcji filogenetycznej? Ważne: model czterech dróg jako taki NIE rozstrzyga tego pytania; umożliwia jednak jego sformułowanie oraz podpowiada, jak tę kwestię rozstrzygnąć empirycznie.

42 Przykład 3: rozpoznawanie twarzy Problem adaptacyjny: ograniczenie zakresu interakcji społecznej do konkretnych, znanych sobie osób.

43 Przykład 3: rozpoznawanie twarzy Problem adaptacyjny: ograniczenie zakresu interakcji społecznej do konkretnych, znanych sobie osób. Ważne: twarze stanowią naturalną dziedzinę bodźców, dość powszechnych w środowisku ewolucji hominidów.

44 Przykład 3: rozpoznawanie twarzy Problem adaptacyjny: ograniczenie zakresu interakcji społecznej do konkretnych, znanych sobie osób. Ważne: twarze stanowią naturalną dziedzinę bodźców, dość powszechnych w środowisku ewolucji hominidów. Świadectwa na rzecz hipotezy konstrukcji filogenetycznej: efekt odwrócenia twarzy (sugeruje, że bodźce twarzopodobne przetwarzamy holistycznie);

45

46 Przykład 3: rozpoznawanie twarzy Problem adaptacyjny: ograniczenie zakresu interakcji społecznej do konkretnych, znanych sobie osób. Ważne: twarze stanowią naturalną dziedzinę bodźców, dość powszechnych w środowisku ewolucji hominidów. Świadectwa na rzecz hipotezy konstrukcji filogenetycznej: efekt odwrócenia twarzy (sugeruje, że bodźce twarzopodobne przetwarzamy holistycznie); prozopagnozja versus WS, czyli argument z podwójnej dysocjacji (sugeruje specyficzne mechanizmy);

47 Przykład 3: rozpoznawanie twarzy Problem adaptacyjny: ograniczenie zakresu interakcji społecznej do konkretnych, znanych sobie osób. Ważne: twarze stanowią naturalną dziedzinę bodźców, dość powszechnych w środowisku ewolucji hominidów. Świadectwa na rzecz hipotezy konstrukcji filogenetycznej: efekt odwrócenia twarzy (sugeruje, że bodźce twarzopodobne przetwarzamy holistycznie); prozopagnozja versus WS, czyli argument z podwójnej dysocjacji (sugeruje specyficzne mechanizmy); preferencje noworodków (sugerują, że wrażliwość na twarze jest wrodzona).

48 Przykład 3: rozpoznawanie twarzy ( ) co najmniej równie prawdopodobne jest to, że tym, co ukształtował dobór naturalny, jest proces pozapoznawczy, który wpływa na podaż sygnałów wejściowych dopływających do mechanizmów rozpoznawania [ hipoteza modulacji filogenetycznej] i że mechanizmy te, które zostały naturalnie dobrane w taki sposób, aby obsługiwały wszystkie sfery funkcjonowania, nabywają charakterystycznych właściwości w trakcie ontogenezy za sprawą doświadczeń z kontaktów z twarzami [ hipoteza konstrukcji ontogenetycznej]. (Heyes, 2009, s. 36)

49 Przykład 3: rozpoznawanie twarzy Hipoteza modulacji filogenetycznej preferencji noworodków: pozapoznawczy mechanizm (zlokalizowany w strukturach podkorowych) odpowiedzialny za wczesną wrażliwość i zdolność śledzenia bodźców składających się z trzech plam tworzących odwrócony trójkąt;

50 Przykład 3: rozpoznawanie twarzy Hipoteza modulacji filogenetycznej preferencji noworodków: pozapoznawczy mechanizm (zlokalizowany w strukturach podkorowych) odpowiedzialny za wczesną wrażliwość i zdolność śledzenia bodźców składających się z trzech plam tworzących odwrócony trójkąt; mechanizm ten słabnie między 4 a 6 tygodniem życia;

51 Przykład 3: rozpoznawanie twarzy Hipoteza modulacji filogenetycznej preferencji noworodków: pozapoznawczy mechanizm (zlokalizowany w strukturach podkorowych) odpowiedzialny za wczesną wrażliwość i zdolność śledzenia bodźców składających się z trzech plam tworzących odwrócony trójkąt; mechanizm ten słabnie między 4 a 6 tygodniem życia; zdąży jednak nastawić mechanizm rozpoznawania na bodźce twarzopodobne.

52 Przykład 3: rozpoznawanie twarzy Świadectwa na rzecz hipotezy konstrukcji ontogenetycznej: sekwencyjne, a nie holistyczne rozpoznawanie twarzy w WS;

53 Przykład 3: rozpoznawanie twarzy Świadectwa na rzecz hipotezy konstrukcji ontogenetycznej: sekwencyjne, a nie holistyczne rozpoznawanie twarzy w WS; holistyczne mechanizmy rozpoznawania psów przez ich wieloletnich hodowców ( bogactwo bodźca );

54 Przykład 3: rozpoznawanie twarzy Świadectwa na rzecz hipotezy konstrukcji ontogenetycznej: sekwencyjne, a nie holistyczne rozpoznawanie twarzy w WS; holistyczne mechanizmy rozpoznawania psów przez ich wieloletnich hodowców ( bogactwo bodźca ); holistyczne mechanizmy rozpoznawania bodźców typu greeble.

55 Przykład 4: teoria umysłu Problem adaptacyjny: uczestnictwo w złożonych interakcjach społecznych, a zwłaszcza w komunikacji.

56 Przykład 4: teoria umysłu Problem adaptacyjny: uczestnictwo w złożonych interakcjach społecznych, a zwłaszcza w komunikacji. Hipoteza konstrukcji filogenetycznej: mechanizmy przetwarzające informacje o złożonych interakcjach społecznych operują reprezentacjami przekonań i pragnień uczestników interakcji; zdolność ta jest adaptacyjna i stanowi wynik doboru naturalnego.

57 Przykład 4: teoria umysłu ( ) hipoteza o konstrukcji ontogenetycznej sugeruje, że potencjał wyobrażenia sobie, lub reprezentowania, stanów umysłu powstaje w toku rozwoju dzięki doświadczeniu wynikającemu z zachowania własnego i innych jednostek, między innymi w kontakcie i w powiązaniu z mentalistycznym językiem tych, którzy rozwinęli już dorosłą teorię umysłu. Jako element kompletu mechanizmów języka, dobór naturalny mógł zaopatrzyć ludzi w ogólną zdolność tworzenia metareprezentacji zdolność do reprezentowania reprezentacji lecz, według hipotezy o konstrukcji ontogenetycznej, dane nie wskazują, że zapoczątkowała ona jakoś szczególnie przygotowanie rozwoju pojęć dotyczących stanów umysłu. Heyes, 2009, s. 39.

58 Przykład 4: teoria umysłu Krótko mówiąc: zdolność do reprezentowania mentalnych reprezentacji jest wynikiem internalizacji pewnego sposobu mówienia, a ten ostatni może być artefaktem (wynalazkiem) kulturowym. Lew Wygotski o internalizacji

59 Przykład 4: teoria umysłu Świadectwa na rzecz hipotezy konstrukcji filogenetycznej: upośledzenia TTOM w wyniku uszkodzenia prawej półkuli ( rozumienie historyjek obrazkowych wymagających przypisywania stanów mentalnych).

60 Przykład 4: teoria umysłu Świadectwa na rzecz hipotezy konstrukcji filogenetycznej: upośledzenia TTOM w wyniku uszkodzenia prawej półkuli ( rozumienie historyjek obrazkowych wymagających przypisywania stanów mentalnych). Ale: to upośledzenie nabyte, może dotyczyć zdolności stanowiącej wynik konstrukcji ontogenetycznej.

61 Przykład 4: teoria umysłu Świadectwa na rzecz hipotezy konstrukcji filogenetycznej: TTOM rozwija się w niezmiennej sekwencji niezależnie od dostępności bodźców społecznych ( argument z ubóstwa bodźca).

62 Przykład 4: teoria umysłu Świadectwa na rzecz hipotezy konstrukcji filogenetycznej: TTOM rozwija się w niezmiennej sekwencji niezależnie od dostępności bodźców społecznych ( argument z ubóstwa bodźca). Ale: testy diagnostyczne na TTOM nie są czyste czynnikowo, tj. aranżowane w nich zadania wymagają zaangażowania wielu zdolności: rozumienie języka, pamięć operacyjna itp.;

63 Przykład 4: teoria umysłu Świadectwa na rzecz hipotezy konstrukcji filogenetycznej: TTOM rozwija się w niezmiennej sekwencji niezależnie od dostępności bodźców społecznych ( argument z ubóstwa bodźca). Ale: testy diagnostyczne na TTOM nie są czyste czynnikowo, tj. aranżowane w nich zadania wymagają zaangażowania wielu zdolności: rozumienie języka, pamięć operacyjna itp.; potrzeba większej liczby badań międzykulturowych;

64 Przykład 4: teoria umysłu Świadectwa na rzecz hipotezy konstrukcji filogenetycznej: TTOM rozwija się w niezmiennej sekwencji niezależnie od dostępności bodźców społecznych ( argument z ubóstwa bodźca). Ale: testy diagnostyczne na TTOM nie są czyste czynnikowo, tj. aranżowane w nich zadania wymagają zaangażowania wielu zdolności: rozumienie języka, pamięć operacyjna itp.; potrzeba większej liczby badań międzykulturowych; wzrost częstotliwości, z jaką w interakcjach ze swoimi dziećmi matki odnoszą się do własnych stanów mentalnych (wiek dziecka od 30 do 36 miesięcy); bogactwo bodźcowe?

65 Przykład 4: teoria umysłu Świadectwa na rzecz hipotezy konstrukcji filogenetycznej: TTOM da się zaobserwować u naczelnych innych niż ludzie ( Premack & Woodruff, 1978, Does the Chimpanzee Have a Theory of Mind?).

66 Przykład 4: teoria umysłu Świadectwa na rzecz hipotezy konstrukcji filogenetycznej: TTOM da się zaobserwować u naczelnych innych niż ludzie ( Premack & Woodruff, 1978, Does the Chimpanzee Have a Theory of Mind?). Ale: niejednoznaczność testów, które rzekomo wykazują obecność TTOM u szympansów.

67 Przykład 4: teoria umysłu Świadectwa na rzecz hipotezy konstrukcji filogenetycznej: dziedziczność autyzmu (założenie: upośledzenie TTOM jako core deficit ).

68 Przykład 4: teoria umysłu Świadectwa na rzecz hipotezy konstrukcji filogenetycznej: dziedziczność autyzmu (założenie: upośledzenie TTOM jako core deficit ). Ale: możliwe, że uszkodzeniu uległ ogólny system przetwarzania informacji, a przetwarzanie bodźców społecznych wymaga większych zasobów obliczeniowych;

69 Przykład 4: teoria umysłu Świadectwa na rzecz hipotezy konstrukcji filogenetycznej: dziedziczność autyzmu (założenie: upośledzenie TTOM jako core deficit ). Ale: możliwe, że uszkodzeniu uległ ogólny system przetwarzania informacji, a przetwarzanie bodźców społecznych wymaga większych zasobów obliczeniowych; choć nie ma danych na temat upośledzenia TTOM u niemowląt autystycznych, istnieją dane świadczące o upośledzeniu SAM; tymczasem SAM stanowi niezbędny element mechanizmu uczenia się kulturowego ( internalizacja).

70 Przykład 4: teoria umysłu Podsumowując: model czterech dróg NIE rozstrzyga na rzecz hipotezy o konstrukcji filogenetycznej lub hipotezy o konstrukcji ontogenetycznej TTOM; podpowiada jednak, jak tę kwestię rozstrzygnąć empirycznie.

71 Literatura podstawowa: Heyes, Cecilia, 2001, Causes and consequences of imitation, Trends in Cognitive Sciences, Vol. 5, No. 6, Heyes, Cecilia, 2009, Cztery drogi ewolucji poznawczej, w: w: A. Klawiter (red.), Formy aktywności umysłu. Ujęcia kognitywistyczne, t. 2, Ewolucja i złożone układy poznawcze, Warszawa: WN PWN, (wersja anglojęzyczna: Literatura pomocnicza: Baron-Cohen, Simon, 2009, Rozwój zdolności czytania innych umysłów: cztery etapy, w: A. Klawiter (red.), Formy aktywności umysłu. Ujęcia kognitywistyczne, t. 2, Ewolucja i złożone układy poznawcze, Warszawa: WN PWN, Pinker, Stephen, 2002, Jak działa umysł, Warszawa: WN PWN.