Plan. Struktura czynności myślenia (materiał, operacje reguły)

Transkrypt

1 Myślenie

2 Pojęcie myślenia Plan Struktura czynności myślenia (materiał, operacje reguły) Funkcje myślenia Rola myślenia w rozwiązywaniu problemów (pojęcie problemu i jego rodzaje, fazy rozwiązywania, przeszkody)

3 Co to jest myślenie? Czynność myślenia jest łańcuchem operacji umysłowych, za pomocą których przetwarzamy informacje, czyli treści zawarte w spostrzeżeniach, wyobrażeniach i pojęciach

4 Struktura czynności myślenia 1. informacje o świecie, które są materiałem myślenia: obrazy umysłowe, wyobrażenia, pojęcia, sądy, modele umysłowe

5 Materiał myślenia wyznacza rodzaje myślenia: sensoryczno-motoryczne konkretno-wyobrażeniowe pojęciowe

6 2. operacje umysłowe, za pomocą których przetwarzamy materiał myślenia: operacje podstawowe: analiza, synteza, operacje pochodne: abstrahowanie, uogólnianie, porównywanie

7 3. reguły (metody, taktyki, strategie), czyli wszystko to, co wpływa na uporządkowanie kolejnych operacji umysłowych: algorytmiczne (algorytmy) heurystyczne (heurystyki)

8 Funkcje myślenia zastępuje (lub wyprzedza) jawne zachowanie (działanie symboliczne) (np. wyobrażanie sobie czekającej rozmowy kwalifikacyjnej i rozważanie w myśli różnych jej wariantów)

9 pozwala na przewidywanie różnych konsekwencji podejmowanych działań, sposobów zachowania się innych osób umożliwia i ułatwia inne czynności poznawcze, takie jak rozumowanie, podejmowanie decyzji umożliwia rozwiązywanie problemów

10 Rola myślenia w rozwiązywaniu problemów

11 Co to jest problem? Problem jest rodzajem zadania, którego podmiot nie może rozwiązać za pomocą posiadanych wiadomości, umiejętności i nawyków

12 Jest to rozbieżność między stanem wyjściowym (aktualnym) a pożądanym (docelowym) Rozwiązywanie problemu to aktywność, która zmierza do zredukowania tej rozbieżności Rozwiązanie problemu jest możliwe przede wszystkim dzięki myśleniu produktywnemu

13 W zależności od poziomu informacji, czyli danych początkowych zawartych w sytuacji problemowej, możemy wyróżnić problemy otwarte i problemy zamknięte

14 W zależności od sposobu sformułowania celu wyróżniamy problemy konwergencyjne i dywergencyjne

15 Fazy rozwiązywania problemów 1. Dostrzeganie problemu podmiot dostrzega problem, czyli odkrywa go; uświadamia sobie, że zasób posiadanej przez niego wiedzy nie wystarcza do osiągnięcia planowanych celów

16 2. Analiza sytuacji problemowej - człowiek analizuje informacje zawarte w sytuacji problemowej oraz strukturę celu, który ma osiągnąć, bada jakie są rozbieżności, luki między tym, co jest dane, a tym, co jest pożądane

17 3. Wytwarzanie pomysłów rozwiązania w fazie tej, zwanej fazą produktywną, podmiot wytwarza nowe informacje, tj. hipotezy, metody itp. Wszelkie rezultaty myślenia produktywnego nazywa się pomysłami rozwiązania. Wytwarzanie pomysłów jest kluczową fazą rozwiązywania problemów Zjawisko olśnienia

18 4. Weryfikacja pomysłów celem tej fazy, zwanej również oceną lub kontrolą pomysłów, jest sprawdzenie ich wartości. W wyniku weryfikacji człowiek albo przyjmuje pomysł jako rozwiązanie ostateczne, albo go odrzuca

19 Przeszkody w rozwiązywaniu problemów Sztywność myślenia - pojawia się najczęściej w wyniku wcześniejszego utrwalenia się jakiegoś wzorca postępowania (postawy, schematu)

20 Sztywność myślenia obejmuje: błędne nastawienie (schematyczne podejście do problemu, zgodnie z wcześniej wytworzonym sposobem jego reprezentacji lub utrwaloną procedurą poszukiwania rozwiązania) inercję mentalną (uporczywe stosowanie zautomatyzowanych schematów) fiksację funkcjonalną (niezdolność do używania obiektów inaczej niż w ich typowej funkcji)

21 Podsumowanie Pojęcie myślenia Struktura czynności myślenia (co obejmuje, operacje umysłowe, reguły) Funkcje myślenia Rola myślenia w rozwiązywaniu problemów (pojęcie problemu i jego rodzaje, fazy rozwiązywania, przeszkody)