Wstęp do kognitywistyki. Wykład 6: Psychologia poznawcza

Transkrypt

1 Wstęp do kognitywistyki Wykład 6: Psychologia poznawcza

2 Sześciokąt nauk kognitywnych

3 I. Psychologia poznawcza Poznanie to zdolność człowieka do odbierania informacji z otoczenia i przetwarzania ich w celu skutecznej kontroli własnego działania... Psychologia poznawcza subdyscyplina naukowej psychologii zajmująca się badaniem procesów i struktur poznawczych oraz ogólnymi zasadami funkcjonowania umysłu Umysł złożony system wyspecjalizowany w odbiorze i przetwarzaniu informacji (szeroko) Umysł podmiot doznań i myśli (wąsko)

4 Psychologia poznawcza obiekt odbija fale optyczne -> bodziec -> reakcje fotochemiczne w siatkówce (kodowanie) -> impulsy nerwowe (elektryczne) -> kora wzrokowa I-rzęd. -> inne części kory -> zmiana neuronu przekodowanie -> kora ruchowa (programowanie reakcji) -> mięśnie Mózg materialne podłoże działania umysłu jako systemu poznawczego Neisser (1967) na procesy przetwarzania informacji składają się wszystkie operacje, dzięki którym odbierane przez jednostkę bodźce są transformowane, redukowane, wzmacniane, zachowywane, przywoływane lub wykorzystywane w jakikolwiek sposób.

5 Założenia psychologii poznawczej ekonomia przebiegu procesów poznawczych człowiek jest skąpcem poznawczym selekcję umożliwia mechanizm uwagi zdolność hamowania zbędnych reakcji i procesów mentalnych skłonność do stosowania uproszczonych heurystyk, schematów, stereotypów i innych narzędzi poznawczego upraszczania rzeczywistości wielokrotnie wykonywane działania stabilne i elastyczne struktury poznawcze... przechowywane dzięki zdolności zwanej pamięcią

6 Kontrola poznawcza Struktury poznawcze tworzą względnie spójny system, w którym występują procesy kontroli. Kontrola poznawcza zdolność systemu do samoregulacji i samoorganizacji: powstrzymanie się od reakcji samodzielne inicjowanie działań Wielopoziomowość przetwarzania informacji Przetwarzanie informacji zależne od kontekstu: zewnętrznego wewnętrznego

7 Reprezentacje Umysł to nie wierne odzwierciedlenie rzeczywistości, ale aktywnie i samodzielnie tworzona konstrukcja Dzięki konstrukcyjnej aktywności umysłu powstaje wewnętrzna poznawcza reprezentacja świata ogólny obraz świata w umyśle poszczególne składniki tego obrazu Umysł: (z persp. struktur) liczne i wzajemnie powiązane reprezentacje poznawcze (z persp. procesów) manipulowanie reprezentacjami świata tak, by informacje zinterpretować w kat. dotychczasowej wiedzy lub wykorzystać do tworzenia nowych struktur poznawczych

8 Reprezentacje Reprezentacja (zastępnik) oddaje w przybliżeniu prawdziwe cechy rzeczywistości pozaumysłowej: wynik aktywności umysłu prywatny obraz świata wybiórcza, podporządkowana celom praktycznym, niekiedy zniekształcona, zawsze zindywidualizowana Konstruktywizm każdy ma indywidualną reprezentację świata utworzoną w oparciu o własne doświadczenia Reprezentacje a świat realny: skuteczność działania ewolucja Spór o reprezentacjonizm stanowisko psychologów

9 Zasada jedności poznania i działania każdy akt poznania jest albo działaniem, albo podporządkowany pewnemu działaniu działanie (Tomaszewski) to zachowanie celowe (vs. reaktywne) pewnego systemu dążenie do wyróżnionego stanu środowiska lub naszego organizmu ścisłe związanie procesów i czynności poznawczych z celowym zachowaniem się organizmów intensywny rozwój modeli zarówno na wejściu, jak i wyjściu czarnej skrzynki uwzględnianie aktywności własnej podmiotu jako czynnik wpływający na przebieg i wynik czynności poznawczych

10 Metodologia obserwacja i rejestrowanie zwykłych czynności poznawczych: efekty, procesy, błędy eksperyment laboratoryjny badania kliniczne symulacja komputerowa (klasyczny program, sieć neuronowa) tomography), fmri (functional magnetic resonance neuroobrazowanie: PET (positron emission imaging) chronometria umysłu (F.C. Donders) wykonanie zadania wymaga serii operacji umysłowych dokonujących się w czasie rzeczywistym