Percepcja, język, myślenie

Transkrypt

1 Psychologia procesów poznawczych Plan wykładu Percepcja, język, myślenie Historia psychologii poznawczej W 2 Wstęp do psychologii poznawczej Historia psychologii poznawczej dawniej Psychologia poznawcza współcześnie: eksperymentowanie Współczesne sposoby rozumienia umysłu w paradygmacie psychologii poznawczej dr Łukasz Michalczyk Wstęp do Psychologii Poznawczej Co to jest psychologia? Psychologia poznawcza ma wpływ właściwie na wszystkie obszary psychologii Psychologia poznawcza (Nęcka, Orzechowski, Szymura, 2013 w Psychologii Poznawczej ) to dziedzina psychologii zajmująca się badaniem procesów mentalnych (poznawczych). Definicja: Psychologia to nauka o procesach mentalnych (poznawczych) i zachowaniu.

2 Wstęp do Psychologii Poznawczej Definicja: Psychologia poznawcza (Nęcka, Orzechowski, Szymura, 2013 w Psychologii Poznawczej ) to dziedzina psychologii zajmująca się badaniem procesów mentalnych (poznawczych). procesów poznawczych = funkcji poznawczych Co to jest psychologia? - to nauka o procesach mentalnych i zachowaniu Co to jest psychologia poznawcza? - to nauka o procesach (funkcjach) mentalnych Co to są funkcje mentalne? - to te wszystkie rzeczy, które może zrobić twój umysł, np.: skupić uwagę, uczyć się, zapamiętać, przeżywać emocje, spostrzegać świat, posługiwać się językiem, myśleć itp. Wstęp do Psychologii Poznawczej Psychologia poznawcza (ang. Cognitive Psychology) Co to jest Poznanie (ang. Cognition)? Definicja: Poznanie (ang. cognition) (Neisser, 1967) t o proces, p r z e k s z t a ł c a n e, re d u k o w a n e, opracowywania, przechowywane, wydobywane i wykorzystywania danych zmysłowych.

3 Psychofizyka - współzależność bodźca fizycznego i doświadczenia mentalnego Wilhelm Wundt np. zauważalne różnice (Weber, 1834) Weber: psycholog Fechner: fizyk obaj pracowali w Lipsku, Niemcy Ernst Weber Gustav Fechner Alfred Binet William James Każdy wie czym jest uwaga. Jest to objęcie umysłem w wyraźnej i żywej formie jednego spośród szeregu symultanicznych przedmiotów lub ciągów myślowych.

4 Początki psychologii poznawczej: (1) psychofizyka - zajmuje się elementarnymi procesami sensorycznymi (tzw. procesy niższego rzędu - low-level processes) Behawioryzm Bodziec Czarna Umysł skrzynka Reakcja (2) procesy złożone (tzw. wyższego rzędu - higherlevel) nie były jeszcze badane (takie jak uwaga czy pamięć) (3) podstawowa metoda: introspekcja czerwone światło głód Każda zmiana w środowisku zewnętrznym lub wewnętrznym (fizjologicznym) - powinienem coś zjeść? ale co? Proces podejmowania decyzji Psychologia poznawcza zatrzymać się jeść coś To każde działanie Behawioryzm - interesujące jest tylko to jak zachowanie może być opisane wg wzorca bodziec - reakcja (S-R) Znani behawioryści: - John B. Watson - badania zwierząt bazujące na warunkowaniu np. Iwan Pawłow Psychological Review, 1913

5 Znani behawioryści: - B. F. Skinner warunkowanie instrumentalne (bodziec - reakcja - konsekwencja) Behawioryzm - zdominował amerykańską psychologię na okres pomiędzy około r. - brak badań pamięci, myślenia, podejmowania decyzji Ale! w tym okresie prowadzono podania poznawcze w Europie + Alexander Łuria (afazja) + Jean Piaget (rozwój poznawczy u dzieci) + Psychologia Gestalt (percepcja i rozwiązywanie problemów) 1956r: Narodziny Psychologii poznawczej Rewolucja poznawcza - II wojna światowa - wzrost zainteresowania problematyką czujności i uwagi (operatorzy radarów) - konstrukcja pierwszych komputerów => analogia komputer - umysł (Broadbent, 1958) - konferencja w Darmouth - sympozjum teorii informacji na Uniwersytecie MIT - Miller (1956): artykuł dotyczący magicznej liczby siedem

6 Narodziny Psychologii poznawczej - recenzja książki Verbal Behavior Skinnera (1957) - próba wyjaśnienia nabywania języka tylko przy użyciu wzorca S-R Chomsky (1959) - ostra krytyka książki Skinnera Koncepcja przetwarzanie informacji (Newell, Simon, 1950) Jeśli komputer i umysł ludzki w ten sam sposób przetwarzają informację to: (1) możliwym jest odkrycie programu komputerowego, który będzie symulował właściwości ludzkiego umysłu. - modelowanie poznawcze - celem jest zrozumienie przetwarzania poznawczego (2) możliwym jest wynalezienie programu komputerowego, który myśli. - sztuczna inteligencja (AI) Noam Chomsky - celem jest wyprodukowanie programu komputerowego lub robota, który będzie zachowywał się inteligentnie, nawet jeśli zrobi to w inny sposób niż człowiek. Psychologia poznawcza - okres dojrzewania - Neisser (1967) - pierwszy podręcznik do Psychologii poznawczej Psychologia poznawcza - okres dojrzewania - dokonuje się rozwój różnych sposobów wyjaśniania procesów poznawczych: (1) przetwarzanie informacji (2) odkrywania praw (psychofizycznych) (3) badanie sieci semantycznych (4) koneksjonizm (5) neuronauka poznawcza (cognitive neuroscience)

7 Podsumowanie Psychofizyka (Fechner, Weber) Początki Psychologii (Wundt, Binet, James) Behawioryzm (USA) i zainteresowanie badaniem umysłu (Europa) Rewolucja Poznawcza (Broadbent, Chomsky, konferencje, Neisser) Typowa metoda eksperymentowania - komputer prezentujący bodźce i mierzący reakcje Przykład: Psychofizyka + w jaki sposób uzyskujemy dostęp do zawartości STM? prezentowany zestaw do zapamiętania, np czy w zestawie była liczba 2? szeregowe przetwarzanie? 6 > 4 > 1 > 2 odp. tak była liczba 2 jeśli tak, to czego byśmy mogli się spodziewać wraz ze zwiększeniem się liczby prezentowanych osobie badanej cyfr? w jaki sposób uzyskuje dostęp do zawartości STM? szeregowe przetwarzanie? 6 > 4 > 1 > 2 odp. tak była liczba 2 jeśli tak, to czego byśmy mogli się spodziewać wraz ze zwiększeniem się liczby prezentowanych osobie badanej cyfr? - powinien wzrosnąć czas reakcji (RT)

8 w jaki sposób uzyskuje dostęp do zawartości STM? w jaki sposób uzyskuje dostęp do zawartości STM? szeregowe przetwarzanie? 6 > 4 > 1 > 2 odp. tak była liczba 2 szeregowe przetwarzanie? 6 > 4 > 1 > 2 odp. tak była liczba 2 - powinien wzrosnąć czas reakcji (RT) - powinien wzrosnąć czas reakcji (RT) równoległe przetwarzanie? [ ] równoległe przetwarzanie? [ ] jeśli tak, to czego byśmy mogli się spodziewać wraz ze zwiększeniem się liczby prezentowanych osobie badanej cyfr? - czas reakcji (RT) nie powinien się zmienić A czy umiejscowienie prezentowanej liczby w szeregu ma znaczenie? DEMONSTRACJA: spróbuj poprzez introspekcję rozstrzygnąć czy przetwarzanie zachodzi szeregowo czy równolegle?

9 Przeszukiwanie jest szeregowe chronometria umysły (F.C. Donders): użycie czasu reakcji do wnioskowania o organizacji procesów umysłowych Przeszukiwany jest cały zasób STM Metody badań eksperymentalnych chronometria umysły (Donders): użycie czasu reakcji do wnioskowania o organizacji procesów umysłowych metoda uczenia się listy słów metoda rozwiązywania problemów metoda neuroobrazowania: EEG, fmri Metody badań eksperymentalnych chronometria umysły (Donders): użycie czasu reakcji do wnioskowania o organizacji procesów umysłowych metoda uczenia się listy słów metoda rozwiązywania problemów metoda neuroobrazowania: EEG, fmri

10 literatura uzupełniająca do wykładu: rozdział 1. Umysł i poznanie. W: Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B. (2008). Psychologi poznawcza. Warszawa: Academica Wydawnictwo SWPS, Wydawnictwo Naukowe PWN.