WYNIKI POREJESTROWYCH DOŒWIADCZEÑ ODMIANOWYCH

Transkrypt

1 P O R E J E S T R O W E D O Œ W I A D C Z A L N I C T W O O D M I A N O W E CENTRALNY OŒRODEK BADANIA ODMIAN ROŒLIN UPRAWNYCH WYNIKI POREJESTROWYCH DOŒWIADCZEÑ ODMIANOWYCH Roœliny str¹czkowe 2007 (groch siewny, bobik, lubin waskolistny, lubin zólty, soja) S UPIA WIELKA, maj 2008 Numer 57

2 Centralny Oœrodek Badania Odmian Roœlin Uprawnych S³upia Wielka tel.: do 47 faks: Dyrektor COBORU prof. dr hab. Edward S. Gacek Program Porejestrowego Doœwiadczalnictwa Odmianowego (PDO) Koordynatorzy prof. dr hab. Edward S. Gacek mgr in. Marcin Behnke Pracownia WGO Roœlin Motylkowatych i Traw Kierownik prof. dr hab. Piotr J. Domañski Opracowanie dr in. Kazimierz Wiatr, mgr in. Agnieszka Dolata Redakcja merytoryczna prof. dr hab. Piotr J. Domañski Rozpowszechnianie danych zawartych w niniejszej publikacji wy³¹cznie z podaniem COBORU jako Ÿród³a informacji COBO 37/2008 n. 500

3 WSTĘP Prezentowane opracowanie wyników Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych z roślinami strączkowymi obejmuje pięć gatunków groch siewny, bobik, łubin wąskolistny, łubin żółty i soję. W doświadczeniach porejestrowych w roku 2007 badano większość odmian bobiku (73%) i grochu siewnego odmian przydatnych do uprawy na glebach żyznych (61%) spośród wpisanych do krajowego rejestru i wszystkie zarejestrowane odmiany grochu siewnego przeznaczone do uprawy na glebach lekkich oraz łubinu wąskolistnego i łubinu żółtego. Ponadto przebadano część spośród zarejestrowanych odmian soi (38%). Sposób przedstawienia wyników zorientowany jest na odbiorców znających problematykę odmianową. Publikacja ta, obok Listy Opisowej Odmian (LOO), stanowi główne źródło informacji o wartości gospodarczej zarejestrowanych odmian, badanych w danym roku w ramach programu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego. Celem badań jest sprawdzanie wartości gospodarczej odmian nowo zarejestrowanych na tle większości odmian wpisanych do krajowego rejestru wcześniej, w doświadczeniach lokalizowanych w różnych rejonach Polski. Oprócz doświadczeń z doborami odmian ustalonymi w COBORU, których wyniki zamieszczono w opracowaniu, prowadzone są też doświadczenia (nieliczne) z zestawami odmian ustalanymi przez Zespoły Wojewódzkie PDO. Wyniki tych doświadczeń publikowane są w wydawnictwach regionalnych, a z pełnymi zestawami odmian również w tym opracowaniu. W roku 2007 założono i zrealizowano łącznie 69 doświadczeń. W 62 doświadczeniach dobory odmian opracowano w Pracowni WGO Roślin Motylkowatych i Traw COBORU. W siedmiu pozostałych badano zestawy odmian ustalone regionalnie. Realizowano sześć takich doświadczeń z grochem siewnym (pięć z odmianami o większych wymaganiach glebowych i jedno z formami o mniejszych wymaganiach glebowych) oraz jedno z bobikiem. Decyzję o wcześniejszym zakończeniu podjęto w stosunku do jednego doświadczenia z łubinem wąskolistnym, jednego z łubinem żółtym oraz jednego z grochem siewnym. W doświadczeniach z łubinami znaczne spadki temperatur w maja i późniejsza długotrwała susza spowodowały duże braki w obsadzie roślin uniemożliwiające wiarygodne porównanie odmian. Dyskwalifikacja statystyczna dotyczyła doświadczenia z odmianami łubinu żółtego. W sezonie wegetacyjnym 2007 po raz pierwszy założono łączone doświadczenia, w których obok odmian zarejestrowanych badano także kandydujące do krajowego rejestru (KR). Taki sposób badań realizowano w następujących gatunkach: bobiku, grochu siewnym (odmiany przeznaczone do uprawy na glebach lekkich) i łubinie żółtym. W przypadku analiz cech jakościowych kontynuowano je, jak w 2006 roku, dla nasion łubinów. Oznaczono zawartość białka, tłuszczu i alkaloidów w nasionach. Po raz pierwszy przebadano odmiany bobiku, grochu siewnego i soi pod kątem zawartości białka, a dodatkowo w przypadku soi zawartości tłuszczu. W odpowiedzi na zgłaszane przez żywieniowców zapotrzebowanie odnośnie jakości nasion, oznaczono zawartość włókna we wszystkich badanych gatunkach z wykluczeniem soi. Dodatkowo z racji łączenia doświadczeń urzędowych i PDO, dla wszystkich badanych odmian określono zawartość tanin w nasionach bobiku. Ponadto oznaczono intensywność pobierania wody przez nasiona grochu, odmian przydatnych do uprawy na glebach żyznych. Lokalizację doświadczeń w poszczególnych gatunkach ilustrują mapki. W roku 2007 warunki atmosferyczne pozwoliły na wczesne siewy. Około 60% doświadczeń założono w trzeciej dekadzie marca, 25% w pierwszej dekadzie kwietnia. W kolejnych dekadach tego miesiąca zakładano po 5% doświadczeń w każdej z nich. W pierwszej dekadzie maja założono 3 ostatnie doświadczenia z soją, pozostałe zaś w drugiej połowie kwietnia. Najistotniejsze informacje dotyczące przebiegu wegetacji opracowano dla poszczególnych gatunków. GROCH SIEWNY W większości doświadczeń dobre uwilgotnienie gleby po zimie i wczesny termin siewu sprzyjały wschodom roślin. Tylko w nielicznych miejscowościach gleba była przesuszona, co opóźniło i pogorszyło wschody grochu. Niekiedy zaraz po siewie wystąpiły przygruntowe przymrozki. W okresie początkowego rozwoju roślin utrzymywały się niekorzystne warunki, wywierając swój wpływ na kondycję roślin. Ich wzrost w części doświadczeń był przyhamowany. Główną przyczyną tego stanu były niskie temperatury, którym często towarzyszył brak opadów. W Kawęczynie w wyniku przymrozków obserwowano uszkodzenia roślin grochu. W niektórych doświadczeniach poprawa warunków atmosferycznych przed kwitnieniem skutkowała poprawą wigoru roślin. Faza w przypadku połowy doświadczeń była wyraźnie skrócona. Wynikało to z niekorzystnego przebiegu pogody (gorąco i su-

4 cho). Stan ten utrzymywał się długo, czego efektem było obserwowane niekiedy przysychanie kwiatów, ich opadanie, a także opadanie zawiązków strąków. W pozostałych doświadczeniach warunki przebiegu fazy były korzystne. W okresie poprzedzającym dojrzewanie, jak i w trakcie trwania tej fazy, pogoda była bardzo zróżnicowana. Lokalnie (Tomaszów Bolesławiecki, Karżniczka, Krzyżewo, Kochcice, Prusim) występowały opady o charakterze burzowym i silne wiatry powodujące wyleganie grochu. W Kochcicach określono je jako całkowite. Zdarzały się też opady gradu, którego skutkiem było pękanie strąków i osypywanie nasion. Poza normalnym przebiegiem dojrzewania wystąpiło też jego przyspieszenie z racji suszy i wysokich temperatur, jak i opóźnienie spowodowane nadmiarem opadów zwłaszcza w doświadczeniach na glebach lekkich. Także warunki w trakcie zbioru były zróżnicowane. W niektórych rejonach Polski opady opóźniły zbiór (Wyczechy, Kościelec). Doświadczenia na glebach żyznych w większości zebrano jednofazowo, dwufazowo jedynie w Białogardzie, Kochcicach i Kawęczynie. Doświadczenia na glebach lekkich zebrano dwufazowo (7) i jednofazowo (6). Poziom plonowania odmian grochu o większych wymaganiach glebowych był podobny jak w roku ubiegłym, a o mniejszych wymaganiach glebowych o 18% wyższy niż w roku Porównania te odnoszą się do wartości wzorca. BOBIK Wczesny termin siewu i występujące po nim niskie temperatury (także przymrozki) opóźniły w wielu stacjach wschody roślin. W większości doświadczeń były one dobre. Mniej wyrównane i nieco gorsze obserwowano w Bezku, Jeleniej Górze i Krzyżewie. Warunki w okresie początkowego wzrostu bobiku były zróżnicowane. W większości stacji odnotowano przygruntowe przymrozki, a lokalnie brak opadów po wschodach roślin, co negatywnie wpłynęło na wegetację. W przypadku niektórych doświadczeń rośliny były niższe niż w ubiegłych latach badań. Kwitnienie bobiku przebiegało częściowo w niekorzystnych warunkach termiczno-wilgotnościowych. W tym czasie wystąpił brak opadów i bardzo wysokie temperatury powietrza. W kilku stacjach obserwowano skrócenie tej fazy połączone z zasychaniem i opadaniem kwiatów, przyhamowaniem oraz ograniczeniem wiązania strąków. Niekiedy pojawiały się burze z silnym wiatrem i opadami, w wyniku których dochodziło do wylegania i obłamywania roślin. W połowie doświadczeń dojrzewanie bobiku było przyspieszone, a lokalnie gwałtowne. Spowodowało to zmniejszenie różnic w terminie dojrzewania między odmianami niesamokończącymi i samokończącymi wegetację. Zbioru bobiku dokonywano techniką jednofazową, jedynie w Węgrzcach wylegnięte rośliny zebrano dwufazowo. W kilku stacjach deszczowa aura utrudniała i opóźniała zbiory, co przełożyło się na gorszą jakość nasion. Średnio poziom plonowania bobiku (wzorca) był o 25% wyższy niż w 2006 roku. ŁUBIN WĄSKOLISTNY Wczesna wiosna i dobre warunki glebowe pozwoliły na wykonanie wczesnych siewów. Wschody roślin w większości założonych doświadczeń określono jako dobre i bardzo dobre. W fazie początkowego rozwoju warunki uległy zmianie. W wielu rejonach kraju notowano bardzo suchy kwiecień, a wiosenny niedostatek opadów skutkował pogorszeniem stanu roślin i przyhamowaniem wzrostu. Dodatkowo w większości stacji było zimno i pojawiły się przymrozki, które odnotowywano jeszcze w maja. Spadki temperatur wywierały niekorzystny wpływ na rośliny. W Wyczechach obserwowano wymarznięcie pojedynczych roślin. Najtrudniejsze warunki wiosną panowały w Nowym Lublińcu. Po majowych przymrozkach (nawet do 10,1 o C) nastąpił czas długotrwałej suszy. Wyraźnie osłabione przez mróz rośliny w późniejszym czasie zaczęły zasychać i wypadać. W związku ze złym stanem poletek, a szczególnie brakami w obsadzie, doświadczenie to wcześniej zakończono. Intensywność wzrostu roślin była większa w drugiej połowie maja z racji sprzyjających warunków (odpowiednia ilość opadów). Faza zazwyczaj przebiegała w okresie suszy i wysokich temperatur. W wyniku tego w Głodowie i Kawęczynie była ona skrócona. We Wrócikowie obserwowano opadanie kwiatów na pędzie głównym i słaby rozwój pędów bocznych. W Marianowie notowano wydłużenie fazy odmian późniejszych w stosunku do wczesnych. Także warunki do wykształcania nasion odmian późniejszych były lepsze. W czasie zawiązywania strąków i wypełniania nasion, w połowie prowadzonych doświadczeń, pogoda była sprzyjająca (dostatek wody). W pozostałych natomiast posucha powodowała słabe zawiązywanie strąków i przedwczesne ich zasychanie. W Kawęczynie dojrzewanie określono jako gwałtowne. W kilku lokalizacjach w końcowej fazie dojrzewania pojawiły się opady, które zakłóciły jej przebieg. W Marianowie i Wyczechach przeprowadzono desykację roślin. Wszystkie doświadczenia zebrano jednofazowo. W Głodowie, w bardzo dużym nasileniu wystąpiła fuzarioza, a stopień porażenia wyraźnie różnicował genotypy. W skrajnych przypadkach miał on decydujący wpływ na niski poziom zebranych plonów. Wśród badanych odmian wy-

5 różniały się te, które zdecydowanie lepiej radziły sobie w sytuacji porażenia, a więc wykazywały mniejszą podatność na fuzariozę. W żadnej ze stacji nie stwierdzono wystąpienia antraknozy. Średni poziom plonowania wzorca był o 20% wyższy w porównaniu z rokiem ŁUBIN ŻÓŁTY Termin założenia większości doświadczeń był wczesny, jedynie w Uhninie i Nowej Wsi Ujskiej nadmiar wody w glebie opóźnił rozpoczęcie prac polowych, a tym samym zasiewy. Po siewie przeważały niekorzystne warunki niskie temperatury i brak opadów, co nie sprzyjało wschodom roślin. Największe braki w obsadzie roślin wystąpiły w Ruskiej Wsi i Nowym Lublińcu konieczna była dyskwalifikacja doświadczeń. Bardzo dobre wschody zanotowano jedynie w Bobrownikach i Nowej Wsi Ujskiej, a dobre w Uhninie, Tomaszowie Bolesławieckim i w Pokoju. Zgorzel siewek spowodowała zmniejszenie obsady roślin w Sulejowie. Początkowy rozwój roślin był powolny. Przyczyniły się do tego występujące w tym okresie chłody i znaczne przymrozki, a lokalnie brak opadów. Kwitnienie i zawiązywanie strąków łubinu żółtego w kilku stacjach przebiegało w warunkach niedoboru opadów i wysokich temperatur. Było to szczególnie niekorzystne dla odmian samokończących. Pod koniec wystąpiły opady deszczu, które przedłużyły kwitnienie tylko u odmian niesamokończących. W kilku stacjach obserwowano intensywny rozwój rozgałęzień bocznych. Lokalnie opady deszczu o dużym nasileniu spowodowały znaczne wyleganie roślin (Uhnin, Tomaszów Bolesławiecki). Opady i duża wilgotność powietrza sprzyjały wystąpieniu antraknozy w końcowej fazie wegetacji (Pokój, Nowa Wieś Ujska). Deszczowa pogoda opóźniła dojrzewanie niesamokończących odmian łubinu żółtego. Duża liczba rozgałęzień u tych odmian spowodowała, że niektóre z nich dojrzewały nierównomiernie. Sporadycznie konieczna była desykacja. W czasie zbiorów warunki były zróżnicowane. Również tam, gdzie wystąpiły utrudnienia, zbiór przeprowadzono bez większych strat. Przeważał zbiór jednofazowy, tylko w trzech stacjach wykonano go dwufazowo (Świebodzin, Uhnin, Marianowo). Poziom plonowania wzorca łubinu żółtego był podobny jak w roku SOJA Terminy założenia doświadczeń z soją były bardzo zróżnicowane między końcem drugiej dekady kwietnia a końcem pierwszej dekady maja. W niektórych rejonach Polski odpowiednie warunki atmosferyczne pozwoliły na wyjątkowo wczesny termin siewów. W kilku stacjach notowano przymrozki w kwietniu i maju, które jednak nie miały negatywnego wpływu na zasiewy. Przyczynami gorszych wschodów było wystąpienie suszy wiosennej (Bezek) lub zaskorupienie gleby po obfitych opadach poprzedzonych suszą (Naroczyce). Dzięki wysokim temperaturom i dostatkowi opadów warunki początkowego rozwoju roślin były raczej sprzyjające, choć w Bezku i Naroczycach był on nieznacznie przyhamowany. Grosze warunki wzrostu spowodowane były okresowymi suszami. W zdecydowanej większości stacji doświadczalnych aura typowa dla gatunku ciepłolubnego (wysokie temperatury i opady) stymulowała intensywny wzrost wegetatywny roślin, a także później następujące fazy generatywne i zawiązywania strąków. Faza trwała przeciętnie dwa tygodnie. Szczególnie długo soja kwitła w Bezku i Przecławiu rejonie najlepszym do uprawy tego gatunku. W Sulejowie i Bezku częste opady sprzyjały rozwojowi bakteryjnej plamistości soi. Stosunkowo wyższe niż w 2006 roku rośliny miały większe tendencje do wylegania. W trakcie dojrzewania pogoda była korzystna (ciepło, sucho) i pozwalała na prawidłowy jego przebieg. Rośliny dojrzewały równomiernie. Jedynie w Zadąbrowiu było ono przyspieszone w wyniku długiego okresu posuchy poprzedzającego tę fazę. Z tego względu, w stacji tej, odnotowano wyraźnie niższe plony w porównaniu do lat ubiegłych. Soja dojrzewała średnio prawie dwa tygodnie wcześniej. Konsekwentnie dojrzałość techniczną osiągała szybciej w porównaniu z 2006 rokiem we wszystkich stacjach. Większość doświadczeń zebrano dwufazowo w sprzyjających warunkach, w Pawłowicach natomiast jednofazowo. Plon nasion wzorca był średnio o 10% wyższy niż w 2006 roku.

6 Tabela 1 ROŚLINY STRĄCZKOWE. Warunki polowe i agrotechniczne doświadczeń na nasiona. Rok zbioru 2007 Groch siewny odmiany Wyszczególnienie jadalne i ogólnoużytkowe oraz pastewne pastewne Bobik Łubin wąskolistny Łubin żółty Soja Średnia rolnicza wartość gleb w 100 o skali IUNG Kompleks przydatności rolniczej gleb: % doświadczeń Odczyn gleby (ph w KCl): - powyżej 7, ,6 7, ,6 6, ,6 5,5 10 Przedplon: - zboża burak cukrowy 8 - rzepak gorczyca ziemniak Wapnowanie: - po przedplonie pod przedplon pod przed przedplon wcześniej nie stosowano Nawożenie mineralne: kg czystego składnika na 1 ha - P 2 O 5 średnio K 2 O średnio N zakres % doświadczeń Zaprawianie nasion Zastosowanie nitraginy Termin siewu: - 3 dek. III dek. IV dek. IV dek. IV 43-1 dek. V 43 Kol. 2-6: dokładność niektórych danych przybliżona

7

8 Tabela 1 GROCH SIEWNY. Odmiany jadalne i ogólnoużytkowe oraz pastewne i doświadczenia. Rok zbioru 2007 Odmiana Hodowca Materiał siewny zdolność kiełkowania masa 1000 nasion Rok zarejestrowania Planowana obsada roślin do obliczenia ilości wysiewu Ilość wysiewu % g szt./m 2 kg/ha Baryton*/** 2005 Südwestsaat GbR DE Bohun* 2005 PHR Tulce Boruta* 2007 HR Szelejewo Brylant* 2002 HR Szelejewo Ezop* 2004 HR Szelejewo Goplik* 2007 HR Szelejewo Kavalir* 2007 Selgen a. s. CZ Kuroch* 2005 HR Szelejewo Medal* 2007 HR Smolice Merlin* 2001 HR Smolice Phönix*/** 2005 Südwestsaat GbR DE Ramrod* 1995 HR Szelejewo Santana* 2005 Lochow-Petkus GmbH DE Set 2000 PHR Tulce Tarchalska* 2004 HR Szelejewo Terno* 2006 Selgen a. s. CZ Turkus* 2001 HR Szelejewo Wenus* 2003 HR Szelejewo Zekon* 2005 Selgen a. s. CZ Bilans doświadczeń: założone wyłączone z opracowania 1 przyjęte do syntezy Kol. 1: * typ afila, ** odmiana pastewna Kol. 3: PHR Poznańska Hodowla Roślin, HR Hodowla Roślin Kol. 1, 3: nazwy odmian i ich hodowców podano zgodnie ze stanem aktualnym w momencie przekazania publikacji do druku (dotyczy wszystkich gatunków)

9 Tabela 2 GROCH SIEWNY. Odmiany jadalne i ogólnoużytkowe oraz pastewne. Daty siewu i omłotu oraz średnia długość okresów. Rok zbioru 2007 Miejscowość Data siewu dz./m-c wschodów Długość okresu od siewu do dojrzewania dojrzałości technicznej Długość okresu od do końca Data omłotu liczba dni dz./m-c Krzyżewo Słupia Karżniczka Pawłowice Kawęczyn Kochcice Czesławice Kościelna Wieś Rychliki Zybiszów Białogard i Głębokie Krzemlin

10 Tabela 3 GROCH SIEWNY. Odmiany jadalne i ogólnoużytkowe oraz pastewne. Ważniejsze cechy użytkowe wyniki średnie z poszczególnych doświadczeń. Rok zbioru 2007 Plon nasion odmian Różnica w plonie Masa Wysokość liściastej wąsolistnej Miejscowość wszystkich nasion 1000 roślin Set Ramrod kol.3 - kol. 4 nasion dt z ha g cm Krzyżewo 60,2 60,5 60,1 0, Słupia 59,8 56,0 55,9 0, Karżniczka 56,6 58,8 56,3 2, Pawłowice 54,3 55,7 51,3 4, Kawęczyn 49,0 45,7 44,4 1, Kochcice 46,4 44,1 45,1-1, Czesławice 43,3 32,9 43,5-10, Kościelna Wieś 40,6 37,8 40,2-2, Rychliki 39,0 40,2 36,4 3, Zybiszów 34,9 34,0 32,0 2, Białogard 30,9 28,6 30,5-1, Głębokie 30,5 33,2 29,5 3, Krzemlin 28,5 29,0 24,1 4, Średnia ,2 42,8 42,2 0, ,0 45,6 43,3 2, cd. tabeli 3 Wyleganie NRI przy w fazie w fazie końca α = 0,05 Miejscowość odmiany odmiany przed dla plonu najwcześ- najpóźniej- najwcześ- najpóźniej- zbiorem nasion niejszej szej niejszej szej skala 9 o w % średniej Krzyżewo 9,0 9,0 8,8 8,6 3,8 5,91 2 Słupia 9,0 9,0 9,0 9,0 5,3 4,62 3 Karżniczka 9,0 9,0 9,0 7,9 6,6 12,29 4 Pawłowice 9,0 9,0 9,0 8,8 3,5 4,82 5 Kawęczyn 9,0 9,0 9,0 9,0 4,8 5,20 6 Kochcice 9,0 9,0 8,6 8,4 1,1 5,49 7 Czesławice 9,0 9,0 9,0 8,9 4,5 6,68 8 Kościelna Wieś 9,0 9,0 8,8 7,8 3,0 6,24 9 Rychliki 9,0 9,0 9,0 9,0 6,1 13,03 10 Zybiszów 9,0 9,0 9,0 9,0 5,1 10,10 11 Białogard 9,0 9,0 6,7 5,2 1,0 6,31 12 Głębokie 8,8 8,7 8,4 8,3 4,5 8,28 13 Krzemlin 9,0 9,0 9,0 8,6 2,5 19,64 Średnia ,0 9,0 8,7 8,3 4, ,0 9,0 8,8 8,4 7,3

11 Tabela 4 GROCH SIEWNY. Odmiany jadalne i ogólnoużytkowe oraz pastewne. Cechy rolniczo-użytkowe. Lata zbioru 2007, 2006 Udział doświad- Udział roślin Plon nasion Masa czeń, w których Wysokość Równomierność zielonych przed Liczba 1000 odmiana plono- roślin dojrzewania zbiorem roślin Odmiana procent nasion dt z ha wała co najmniej jednofazowym wzorca 5% lepiej od g cm skala 9 o % szt./m2 odchylenia średniej ogólnej od wzorca % odchylenia od wzorca Wzorzec 45,5 45, ,5 8,4 0,7 0,4 xx xx 1 Baryton*/** 99-0,6 2, ,3 0,1-0,6-0, Bohun* 99-0,5-2, ,2 0,0-0,4 0, Boruta* 98-1, ,4 0,2-3 4 Brylant* 91-4,2 0, ,1 0,0-0,6-0, Ezop* 100 0,0-0, ,2-0,1 0,6-0, Goplik* 97-1, ,3 1,6-5 7 Kavalir* 99-0, ,1-0,1 0 8 Kuroch* 102 0,8-0, ,3-0,4 2,0 2, Medal* 92-3, ,2-0, Merlin* 92-3,6-1, ,4-0,1 0,4-0, Phönix*/** 98-0,7 0, ,4-0,1 0,5-0, Ramrod* 93-3,2-2, ,2 0,1-0,5 0, Santana* 98-0,9 1, ,2 0,3-0,5-0, Set 94-2,7-0, ,0 0,0-0,5-0, Tarchalska* 104 2,0 2, ,0-0,2-0,2-0, Terno* 103 1,3 1, ,0 0,2 0,0-0, Turkus* 95-2,4-1, ,2 0,0-0,4-0, Wenus* 96-1,8 0, ,2 0,1-0,6-0, Zekon* 95-2,1 1, ,3 0,3-0,5-0,4-3 3 Liczba doświadczeń Wzorzec: kol. 2 w roku 2007: Ezop, Santana, Tarchalska, Terno, Turkus; w roku 2006: Ramrod, Set, Tarchalska, Terno, Turkus; kol. 3-7 wszystkie odmiany badane w danym roku; kol. 8: xx wielkości zalecane dla odmian podane w tabeli 1; wartość NRI przy α = 0,05 wynosiła dla plonu nasion: w roku ,11 dt z ha, w roku ,36 dt z ha Kol. 1: * typ afila, ** odmiana pastewna

12 cd. tabeli 4 Ocena stanu Długość okresu od siewu do Długość okresu Ocena ogólnego w Pękanie Osypywanie od do dojrzewania dojrzałości technicznej wschodów fazie strąków nasion końca Odmiana 2007 skala 9 o liczba dni odchylenia od wzorca Wzorzec 8,5 8,5 8,4 8,4 9,0 8,9 8,8 8, Baryton*/** 0,0 0,1 0,1 0,2 0,0 0,0-0,1 0, Bohun* -0,2 0,0 0,0-0,4 0,0 0,0 0,0 0, Boruta* 0,1 0,1-0,1 0, Brylant* -0,1-0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, Ezop* 0,0 0,0 0,1-0,1 0,0 0,0 0,0 0, Goplik* 0,0 0,0 0,0 0, Kavalir* 0,1 0,1 0,0 0, Kuroch* 0,1-0,1-0,1 0,0 0,0 0,0-0,1 0, Medal* 0,1 0,0 0,0 0, Merlin* -0,2-0,1-0,2-0,3-0,1 0,0 0,0 0, Phönix*/** 0,2 0,1 0,1 0,2 0,0-0,1-0,1-0, Ramrod* 0,1 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 0, Santana* 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, Set 0,0 0,0 0,0-0,1 0,0 0,1 0,0 0, Tarchalska* 0,1 0,2 0,2 0,4 0,0 0,0 0,0 0, Terno* -0,2-0,1 0,0 0,2 0,0 0,0-0,1 0, Turkus* -0,1-0,4-0,1-0,3 0,0 0,1 0,1 0, Wenus* 0,1 0,0 0,0 0,1 0,0 0,0 0,1 0, Zekon* -0,1 0,1-0,2 0,2 0,0 0,0 0,0 0, Liczba doświadczeń Wzorzec: wszystkie odmiany badane w danym roku Kol. 1: * typ afila, ** odmiana pastewna

13 cd. tabeli 4 Odmiana Wyleganie w fazie w fazie końca odmiany odmiany przed najwcześ- najpóźniej- najwcześ- najpóźniej- zbiorem niejszej szej niejszej szej fuzaryjnego więdnięcia grochu skala 9 o odchylenia od wzorca zgorzelowej plamistości grochu Występowanie chorób mączniaka prawdziwego grochu rdzy grochu mączniaka rzekomego Wzorzec 9,0 9,0 9,0 9,0 8,7 8,8 8,4 8,4 4,0 7,3 8,6 8,9 8,5 9,0 8,8 8,7 8,2 8,4 8,0 8,0 1 Baryton*/** 0,0 0,0 0,0-0,1 0,0 0,0 0,1 0,0-0,4 0,2 0,0 0,0 0,1 0,0 0,0-0,1 0,6 0,4 1,0 0,0 2 Bohun* 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,9 0,0 0,1-0,1 0,0-0,1-0,1-0,7-0,2 0,0-0,2 3 Boruta* 0,0 0,0 0,1 0,2 0,6 0,1 0,0 0,0-0,2 1,0 4 Brylant* 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0-0,1 0,1-0,2 0,6-0,1-0,1 0,1-0,1 0,0-0,1-0,4-0,1 0,0-0,2 5 Ezop* 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 0,1 0,1 0,2 0,3 0,3 0,1 0,1 0,1 0,0 0,0 0,1-0,4-0,2 0,0 0,3 6 Goplik* 0,0 0,0-0,1-0,2 0,3 0,2 0,1 0,0-0,4 0,0 7 Kavalir* 0,0 0,0 0,0 0,1 0,3 0,0 0,1-0,1 0,1-1,0 8 Kuroch* -0,1 0,0-0,1 0,0 0,0 0,1 0,1 0,2 0,6 0,6 0,1 0,0 0,0-0,1 0,0 0,0 0,1-0,1 0,3 0,0 9 Medal* 0,0 0,0 0,1 0,2 0,1-0,1-0,1 0,0 0,1-1,0 10 Merlin* 0,0 0,0 0,0 0,0-0,1 0,0-0,1-0,2-1,0-0,7-0,1-0,1-0,1 0,0-0,2-0,1 0,1 0,0 0,0 0,3 11 Phönix*/** 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 0,2 0,4 0,5 0,0-0,1 0,0-0,1-0,1-0,1-0,4-0,4-0,5 0,0 12 Ramrod* 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 0,1 0,0 0,1 0,1 0,3-0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 0,3 0,3-0,7-0,5 13 Santana* 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 0,1 0,4 0,3 1,2 0,9-0,1-0,1-0,1 0,0 0,1 0,1 0,1 0,0-0,2-0,7 14 Set 0,0 0,0-0,1-0,1-0,4-0,4-1,1-1,0-1,5-1,2-0,1 0,1-0,1 0,0 0,1 0,0-0,4-0,5 0,0 0,0 15 Tarchalska* 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 0,2 0,1 0,2 0,2 0,6 0,1 0,1 0,1 0,0 0,0 0,1 0,1 0,0 0,5-0,2 16 Terno* 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0-0,1 0,0-0,2-0,4 0,0 0,0 0,1 0,0 0,0 0,1-0,4 0,0 0,0 0,3 17 Turkus* 0,0 0,0-0,1 0,0 0,0-0,1-0,1-0,2-0,5 0,0 0,0-0,1 0,0 0,0 0,1 0,0 0,3 0,0 0,5-0,5 18 Wenus* 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 0,1 0,2 0,2 0,1 0,5-0,1 0,0 0,0 0,0 0,2 0,0 0,6 0,5 0,0 0,0 19 Zekon* 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 0,2 0,1 0,1-0,5 0,2 0,1 0,1-0,2 0,0 0,0 0,1 0,3 0,3 0,8 0,0 Liczba doświadczeń Wzorzec: wszystkie odmiany badane w danym roku Kol. 1: * typ afila, ** odmiana pastewna

14 Tabela 5 GROCH SIEWNY. Odmiany jadalne i ogólnoużytkowe oraz pastewne. Frakcje nasion w procentach (odchylenia od wzorca). Lata zbioru 2007, 2006 Pozostałość nasion na sicie o średnicy oczek Udział nasion o średnicy mniejszej Odmiana 7 mm 6 mm 5 mm od 5 mm Wzorzec 22,3 13,2 65,7 65,7 10,0 20,2 2,0 0,9 1 Baryton*/** -14,5-6,6 3,8-4,6 10,1 10,8 0,6 0,4 2 Bohun* -15,2-8,7-2,5-22,1 16,9 29,6 0,8 1,2 3 Boruta* 21,7-15,1-5,7-0,9 4 Brylant* 8,8 7,7-4,9 5,0-4,3-12,7 0,4 0,0 5 Ezop* 1,5 0,7 3,8 11,6-4,2-11,8-1,1-0,5 6 Goplik* -9,0 9,5-0,1-0,4 7 Kavalir* -5,2 5,5-0,8 0,5 8 Kuroch* 1,2 0,3-2,0 0,3 0,9-0,7-0,1 0,1 9 Medal* 10,6-7,3-3,3 0,0 10 Merlin* -1,6-2,8 0,6 5,8 0,4-2,9 0,6-0,1 11 Phönix*/** 9,5-0,6-5,2 7,8-4,0-6,9-0,3-0,3 12 Ramrod* 13,4 15,4-8,3-3,8-4,9-11,2-0,2-0,4 13 Santana* -8,9-2,9 6,5 3,8 2,7-0,9-0,3 0,0 14 Set -4,2-3,9 6,7 9,1-2,4-5,1-0,1-0,1 15 Tarchalska* -4,1-1,8 4,2 0,8-0,1 0,6 0,0 0,4 16 Terno* 10,8 5,3-7,4 1,1-3,6-6,0 0,2-0,4 17 Turkus* 4,5 10,7-0,1 4,3-4,3-14,7-0,1-0,3 18 Wenus* -10,3-3,3 5,3 3,3 4,3 0,2 0,7-0,2 19 Zekon* -9,1-4,9 6,9 1,9 2,5 3,3-0,3-0,3 Liczba doświadczeń Wzorzec: wszystkie odmiany badane w danym roku Kol. 1: * typ afila, ** odmiana pastewna

15 Tabela 6 GROCH SIEWNY. Odmiany jadalne i ogólnoużytkowe oraz pastewne. Cechy jakościowe nasion (odchylenia od wzorca). Rok zbioru 2007 Odmiana Intensywność pobierania wody przyrost wagi po określonym czasie moczenia (w godzinach) Zawartość włókna surowego Uszkodzenia nasion przez % suchej masy % Zawartość białka ogólnego pachówkę strąkóweczkę strąkowca Wzorzec 33,7 63,7 78,3 87,4 107,7 21,8 6,0 0,9 1,7 1 Baryton*/** -5,7-1,8-4,4 0,5-0,4-0,4 0,2-0,1-0,2 2 Bohun* -12,6-9,8-11,5-5,7-0,7-0,7 0,6 0,3 0,3 3 Boruta* -16,9-14,6-9,2-7,6-3,8-0,6 0,0 0,0 0,0 4 Brylant* 8,7 5,6 3,4 2,8 0,3 0,4-0,1-0,3 1,7 5 Ezop* -17,1-13,3-14,4-8,5-5,7-0,1-0,3 0,4 0,1 6 Goplik* -19,0-21,6-15,4-11,5-2,1-0,7-0,3 0,2 0,2 7 Kavalir* -15,6-9,2-3,2-0,5 0,3 0,6-0,1-0,2-0,3 8 Kuroch* -16,5-17,0-18,7-11,7-5,9-0,4-0,4 0,2 0,2 9 Medal* -12,0-12,8-10,0-8,3-5,4-0,5 0,3-0,2 0,0 10 Merlin* -15,9-16,2-11,9-9,8-5,9 0,4 0,4-0,1-0,3 11 Phönix*/** -8,9-6,2-2,5-0,1 1,3 1,1 0,2 0,1 0,4 12 Ramrod* -11,5-10,1-6,9-6,5-5,9 0,1 0,0 0,0-0,6 13 Santana* -17,7-15,2-9,2-6,3-0,4 0,5-0,1-0,2 0,3 14 Set -10,5-5,3-2,4-1,6 1,4 0,1-0,1 0,1-0,4 15 Tarchalska* -15,5-13,4-14,3-8,8-5,7-0,6 0,0-0,3-0,3 16 Terno* -17,8-14,0-7,0-2,4 1,0 0,4-0,3 0,1-0,3 17 Turkus* 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,6 0,0-0,1-0,2 18 Wenus* -11,6-8,7-10,7-4,7-2,8 0,0 0,1 0,1 0,7 19 Zekon* -11,9-10,2-7,7-6,6-1,6-0,2 0,1-0,1-1,1 Liczba doświadczeń Wzorzec: kol. 2 odmiana Turkus, pozostałe kolumny wszystkie badane odmiany Kol. 1: * typ afila, ** odmiana pastewna

16 Tabela 7 GROCH SIEWNY. Odmiany pastewne i doświadczenia. Rok zbioru 2007 Odmiany Rok zarejestrowania Hodowca Materiał siewny zdolność kiełkowania masa 1000 nasion Plano - wana obsada roślin do obliczenia ilości wysiewu Ilość wysiew u % g szt./m 2 kg/ha wysokie 1 Fidelia NZ 1980 PHR Tulce Marych* N 2003 HR Smolice Roch NZ 2000 PHR Tulce średniowysokie 4 Eureka N 2003 PHR Tulce Gwarek N 2004 PHR Tulce Hubal N 2005 HR Szelejewo Koliber N 2005 PHR Tulce Milwa* N 2005 HR Smolice Pomorska* N 2000 PHR Tulce Sokolik* N 2001 PHR Tulce Wiato N 1998 PHR Tulce Bilans doświadczeń: - założone i przyjęte do syntezy Kol. 1: * typ afila; N odmiana nasienna, NZ odmiana nasienno - zielonkowa Kol. 3: PHR Poznańska Hodowla Roślin, HR Hodowla Roślin Tabela 8 GROCH SIEWNY. Odmiany pastewne. Daty siewu i omłotu oraz średnia długość okresów. Rok zbioru 2007 Długość okresu od siewu do Długość Data okresu od Data dojrzałości Miejscowość siewu wschodów omłotu kwitnie- dojrzewa- techniczdo końca nia nia nej dz./m-c dz./m-c liczba dni Pawłowice Prusim Marianowo Głodowo Tomaszów Bolesławiecki 6 Przecław Ruska Wieś Wyczechy i Bobrowniki i Kościelec Świebodzin Białogard i Cicibór i 28.07

17 Tabela 9 GROCH SIEWNY. Odmiany pastewne. Ważniejsze cechy użytkowe wyniki średnie z poszczególnych doświadczeń. Rok zbioru 2007 Plon nasion odmian Różnica Miejscowość wszystkich wysokich w plonie Masa Wysokość średnionasion 1000 roślin wysokich kol.3 - kol.4 nasion dt z ha g cm Pawłowice 47,4 41,5 49,7-8, Prusim 47,0 36,9 50,7-13, Marianowo 45,5 32,9 50,2-17, Głodowo 45,4 35,4 49,1-13, Tomaszów 42,9 40,7 43,7-3, Bolesławiecki 6 Przecław 40,0 30,5 43,5-13, Ruska Wieś 36,5 31,5 38,3-6, Wyczechy 34,3 22,2 38,8-16, Bobrowniki 33,4 26,5 35,9-9, Kościelec 29,3 23,7 31,4-7, Świebodzin 26,8 23,9 27,9-4, Białogard 25,8 24,9 26,1-1, Cicibór Duży 20,7 20,9 20,6 0, Średnia cd. tabeli ,5 30,1 38,9-8, ,4 29,6 33,8-4, Wyleganie NRI przy w fazie w fazie końca α = 0,05 Miejscowość odmiany odmiany przed dla plonu najwcześ- najpóźniej- najwcześ- najpóźniej- zbiorem nasion niejszej szej niejszej szej skala 9 o w % średniej Pawłowice 8,9 8,8 7,7 7,6 2,2 12,44 2 Prusim 7,1 5,6 2,3 1,0 1,0 6,86 3 Marianowo 8,9 8,8 8,4 5,6 2,0 11,92 4 Głodowo 8,9 8,9 8,7 7,8 4,7 21,37 5 Tomaszów 8,8 8,3 7,7 6,0 1,0 9,07 Bolesławiecki 6 Przecław 8,2 8,2 7,7 7,3 3,4 4,48 7 Ruska Wieś 9,0 8,6 8,4 7,2 2,4 14,76 8 Wyczechy 8,7 8,6 8,2 4,8 1,4 5,48 9 Bobrowniki 9,0 8,7 7,7 6,1 3,5 7,40 10 Kościelec 8,9 8,7 8,6 6,9 2,4 13,46 11 Świebodzin 8,5 8,4 7,3 6,9 2,4 9,80 12 Białogard 8,6 8,3 7,1 4,9 1,2 8,42 13 Cicibór Duży 8,7 7,9 6,8 6,2 1,9 9,39 Średnia ,6 8,3 7,4 6,0 2, ,7 8,1 7,6 6,9 4,6

18 Tabela 10 GROCH SIEWNY. Odmiany pastewne. Cechy rolniczo-użytkowe. Lata zbioru 2007, 2006 Udział doświad- Udział roślin Zawartość Plon nasion Masa czeń, w których Wysokość Równomierność zielonych przed białka 1000 odmiana plono- roślin dojrzewania zbiorem ogólnego Odmiana procent nasion dt z ha wała co najmniej jednofazowym wzorca 5% lepiej od g cm skala 9 o % % s.m. odchylenia średniej ogólnej odchylenia od wzorca od wzorca % włókna surowego Wzorzec 39,8 33, ,3 8,0 1,6 0,6 22,8 6,1 1 Fidelia 69-12,4-5, ,1 0,1-0,1-0,6-0,6 0,3 2 Marych* 78-8,7-3, ,0 0,0-0,3-0,5 1,4 0,0 3 Roch 80-7,9-4, ,1-0,3 1,1 0,1-0,3 0,1 4 Eureka 94-2,5 1, ,1 0,2 0,2 0,2-0,1-0,1 5 Gwarek 100 0,0-0, ,2-0,7 0,6 0,6 0,1-0,2 6 Hubal 101 0,5 1, ,2 0,2-0,5 0,0 0,7-0,1 7 Koliber 97-1,3-0, ,2-0,5 0,6 0,5 0,5-0,3 8 Milwa* 96-1,4 1, ,4 0,7-1,5-0,5-0,4 0,0 9 Pomorska* 95-1,9-0, ,0 0,1-0,2 0,3-0,7 0,4 10 Sokolik* 101 0,3-0, ,0-0,1-0,3 0,2-1,4 0,2 11 Wiato 98-0,8 0, ,1-0,4 0,5 0,8 0,6-0,1 Liczba doświadczeń Wzorzec: kol. 2 w roku 2007: Hubal, Sokolik, Wiato; w roku 2006: Hubal, Sokolik, Wiato, Zagłoba; kol. 3-8 wszystkie odmiany badane w danym roku; wartość NRI przy α = 0,05 wynosiła dla plonu nasion: w roku ,23 dt z ha, w roku ,31 dt z ha Kol. 1: * typ afila

19 cd. tabeli 10 Ocena stanu Długość okresu od siewu do Długość okresu Ocena ogólnego w Pękanie Osypywanie od dojrzewania dojrzałości technicznej wschodów fazie strąków nasion do końca Odmiana 2007 skala 9 o liczba dni odchylenia od wzorca Wzorzec 8,6 8,6 8,5 8,6 8,9 9,0 8,5 8, Fidelia -0,4-0,2-0,6-0,3-0,1 0,0-0,2-0, Marych* 0,1 0,2 0,1 0,3-0,1 0,0-0,1 0, Roch -0,1-0,2-0,3-0,1 0,0 0,0 0,3 0, Eureka 0,2-0,1 0,2 0,1 0,0 0,0-0,1-0, Gwarek -0,1 0,1 0,0 0,0 0,1 0,0 0,1 0, Hubal 0,2 0,1 0,2 0,0 0,0 0,0 0,0-0, Koliber -0,1-0,1-0,1-0,1 0,0 0,0 0,1 0, Milwa* 0,1 0,2 0,3 0,1 0,0 0,0 0,0 0, Pomorska* -0,1 0,2 0,1 0,1 0,0 0,0 0,1 0, Sokolik* 0,2 0,0 0,3-0,1 0,1 0,0 0,0 0, Wiato -0,1 0,0-0,1-0,4 0,0 0,0-0,2-0, Liczba doświadczeń Wzorzec: wszystkie odmiany badane w danym roku Kol. 1: * typ afila

20 cd. tabeli 10 Wyleganie Występowanie chorób w fazie w fazie końca odmiany odmiany przed Odmiana najwcześ- najpóźniej- najwcześ- najpóźniej- zbiorem niejszej szej niejszej szej fuzaryjnego więdnięcia grochu zgorzelowej plamistości grochu mączniaka rzekomego grochu mączniaka prawdziwego grochu skala 9 o odchylenia od wzorca Wzorzec 8,6 8,7 8,3 8,1 7,4 7,7 6,0 6,9 2,3 4,6 8,5 8,7 8,0 8,9 7,4 7,4 8,3 1 Fidelia -0,5-0,4-1,1-1,1-1,0-1,6-1,4-1,9-0,4-1,8-0,2-0,1-0,1 0,0-0,6 0,6-0,2 2 Marych* -0,2-0,1-0,2-0,3-0,3-0,4-0,7-0,5-0,1-1,4-0,4 0,0 0,0-0,1-0,2 0,4 0,0 3 Roch -0,6-0,5-0,9-1,4-1,3-1,4-1,2-1,6 0,0-1,3 0,0 0,1 0,1 0,1 0,2 0,6 0,0 4 Eureka 0,1 0,1 0,2 0,4 0,4 0,6 0,4 0,6 0,0 1,1 0,1-0,1-0,2-0,1-0,3-0,9-0,1 5 Gwarek 0,0 0,0-0,1 0,2 0,0 0,4-0,1 0,4 0,1 0,6 0,1 0,1 0,0-0,2 0,0-0,9 0,1 6 Hubal 0,2 0,1 0,3 0,4 0,2 0,6 0,4 0,5-0,3 0,9 0,2 0,1 0,0 0,0 0,0 0,4 0,0 7 Koliber 0,0 0,2 0,1 0,3 0,0 0,6-0,2 0,7 0,1 0,8-0,1-0,1 0,0 0,1 0,2-0,4-0,1 8 Milwa* 0,4 0,3 0,5 0,9 0,8 1,2 1,6 1,7 0,8 2,7 0,1 0,0 0,0 0,1 0,1 0,4 0,1 9 Pomorska* 0,4 0,3 0,6 0,8 0,9 1,1 1,6 1,4 0,1 2,0 0,2 0,0 0,1-0,1 0,3-0,9 0,1 10 Sokolik* 0,3 0,3 0,5 0,8 0,7 1,0 1,0 1,2 0,1 1,3 0,2 0,1 0,1 0,1 0,7 0,1 0,2 11 Wiato 0,1 0,2 0,0 0,3-0,3-0,1-1,4-0,4-0,4 1,4-0,1-0,1-0,2-0,1-0,4-0,6-0,1 Liczba doświadczeń Wzorzec: wszystkie odmiany badane w danym roku, kol. 1: * typ afila

21

22 Tabela 1 BOBIK. Odmiany i doświadczenia. Rok zbioru 2007 Odmiany Hodowca Materiał siewny masa 1000 nasion Rok zarejestrowania zdolność kiełkowania Planowana obsada roślin do obliczenia ilości wysiewu Ilość wysiewu % g szt./m 2 kg/ha niesamokończące wysokotaninowe 1 Bobas 2002 HR Szelejewo Nadwiślański 1955 DANKO HR Neptun 1995 PHR Tulce Sonet 1995 IHAR Radzików Tom** 1989 HR Strzelce niesamokończące niskotaninowe 6 Albus 2002 HR Strzelce Kasztelan 2006 HR Strzelce Leo 2004 HR Strzelce Merlin 2006 Selgen a.s. CZ Mistral 2006 Selgen a.s. CZ Olga 2003 HR Strzelce samokończące wysokotaninowe 12 Granit 2006 HR Strzelce Martin 1994 HR Szelejewo Optimal 1996 HR Szelejewo Tim** 1996 HR Strzelce Titus 1998 HR Strzelce Bilans doświadczeń: - założone i przyjęte do syntezy 13 Kol. 1: ** odmiana skreślona z KR w 2007 roku Kol. 3: HR Hodowla Roślin, IHAR Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin; PHR Poznańska Hodowla Roślin

23 Tabela 2 BOBIK. Daty siewu i omłotu oraz średnia długość okresów. Rok zbioru 2007 Miejscowość Data siewu dz./m-c Długość okresu od siewu do wschodów dojrzewania liczba dni dojrzałości technicznej Długość okresu od do końca Data omłotu dz./m-c 1 Radostowo Wrócikowo Krzyżewo i Karżniczka i Przecław i Jelenia Góra i Węgrzce Głubczyce Bezek Kochcice Kościelna Wieś Kawęczyn Białogard

24 Tabela 3 BOBIK. Ważniejsze cechy użytkowe wyniki średnie z poszczególnych doświadczeń. Rok zbioru 2007 Miejscowość wszystkich Plon nasion odmian dt z ha Masa 1000 nasion g Wysokość roślin Radostowo 59,2 60,9 60,7 55, Wrócikowo 55,3 57,2 57,0 51, Krzyżewo 51,0 55,6 50,9 46, Jelenia Góra 49,5 52,6 42,3 55, Karżniczka 48,5 54,9 45,7 45, Przecław 47,4 50,7 46,0 45, Węgrzce 47,1 49,6 50,0 41, Głubczyce 43,4 43,6 46,8 39, Bezek 42,8 46,0 42,0 40, Kochcice 36,5 37,1 38,1 34, Kościelna Wieś 33,0 32,6 35,0 31, Kawęczyn 27,6 28,9 30,5 22, Białogard 26,4 30,0 26,6 22, Średnia cd. tabeli 3 Miejscowość ,7 46,1 44,0 40, ,4 36,7 35,9 33, Wyleganie niesamokończących, wysokotaninowych niesamokończących, niskotaninowych samokończących w fazie odmiany najwcześniejszej najpóźniejszej w fazie końca odmiany najwcześniejszeszej najpóźniej- skala 9 o przed zbiorem cm NRI przy α = 0,05 dla plonu nasion w % średniej Radostowo 9,0 9,0 9,0 9,0 7,3 7,56 2 Wrócikowo 9,0 9,0 9,0 8,8 6,8 2,40 3 Krzyżewo 9,0 9,0 9,0 9,0 5,5 8,30 4 Jelenia Góra 9,0 9,0 8,9 8,8 7,0 14,41 5 Karżniczka 9,0 9,0 9,0 9,0 8,0 12,93 6 Przecław 9,0 9,0 9,0 9,0 7,1 3,63 7 Węgrzce 9,0 9,0 9,0 6,0 5,6 7,59 8 Głubczyce 9,0 9,0 9,0 9,0 5,3 11,85 9 Bezek 9,0 9,0 9,0 9,0 6,7 5,56 10 Kochcice 9,0 9,0 9,0 9,0 4,6 8,68 11 Kościelna Wieś 9,0 9,0 9,0 9,0 4,8 8,91 12 Kawęczyn 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,28 13 Białogard 9,0 9,0 9,0 9,0 6,8 6,47 Średnia ,0 9,0 9,0 8,7 6, ,0 9,0 8,9 8,5 7,9

25 Tabela 4 BOBIK. Cechy rolniczo-użytkowe. Lata zbioru 2007, 2006 Odmiana procent wzorca Plon nasion dt z ha odchylenia od wzorca Udział doświadczeń, w których odmiana plonowała co najmniej 5% lepiej od średniej ogólnej Masa 1000 nasion g Wysokość roślin cm Równomierność dojrzewania skala 9 o % odchylenia od wzorca Udział roślin zielonych przed zbiorem jednofazowym % Liczba roślin szt./m Wzorzec 44,0 35, ,4 8,4 5,9 0,7 xx xx 1 Bobas 102 0,9 1, ,0-0,1 1,8 0, Nadwiślański 105 2,1 1, ,3 0,0 0,9 0, Neptun 110 4,2 1, ,3-0,4 2,0 0, Sonet 104 1,9 2, ,1 0,1 1,7 0, Tom 103 1,5 0, ,2-0,3 1,8 0, Albus 102 1,0 2, ,0-0,1-2,5-0, Kasztelan 98-1,1 1, ,1-0,1-2,8 0, Leo 101 0,5 0, ,1-0,6 0,5 0, Merlin 102 0,8-0, ,0 0,3-5,4-0, Mistral 101 0,4 0, ,1 0,2-5,2-0, Olga 96-1,9 0, ,1 0,0-0,1 0, Granit 99-0,4 1, ,3 0,1 1,8-0, Martin 89-4,7-1, ,3 0,1 1,6-0, Optimal 87-5,9-3, ,3 0,4 0,7-0, Tim 96-1,9-3, ,0 0,1 2,0-0, Titus 94-2,7-1, ,3 0,1 1,3-0,4 1 0 Liczba doświadczeń Wzorzec: kol. 2 w roku 2007: Neptun, Bobas, Albus, Kasztelan, Martin, Granit; w roku 2006: Neptun, Tom, Albus, Olga, Martin, Tim; kol wszystkie odmiany badane w danym roku; Kol. 8: xx wielkości zalecane dla odmian podane w tabeli 1; wartość NRI przy α = 0,05 wynosiła dla plonu nasion: w roku ,96 dt z ha, w roku ,50 dt z ha

26 cd. tabeli 4 Odmiana Ocena wschodów 2007 Ocena stanu ogólnego w fazie Pękanie strąków Osypywanie nasion Długość okresu od siewu do dojrzewania skala 9 o liczba dni odchylenia od wzorca dojrzałości technicznej Długość okresu od do końca Wzorzec 8,6 8,4 8,2 8,4 8,9 8,9 8,9 8, Bobas -0,4-0,4-0,2-0,2 0,0 0,0 0,0 0, Nadwiślański 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0-0,1 0,0-0, Neptun -0,1 0,0-0,1 0,0 0,0-0,1 0,0-0, Sonet -0,3-0,3-0,3-0,3 0,1 0,1 0,0 0, Tom -0,1 0,0 0,0 0,2 0,0 0,0 0,0 0, Albus 0,0-0,1-0,2-0,1-0,1 0,1 0,0 0, Kasztelan 0,0 0,1-0,3-0,1 0,0 0,0 0,0 0, Leo -0,3-0,2-0,2-0,2 0,1 0,1 0,1 0, Merlin 0,1 0,1 0,2 0,1 0,1 0,0 0,0 0, Mistral 0,1 0,1 0,2 0,2 0,0 0,1 0,0 0, Olga 0,0-0,1-0,2-0,3 0,0 0,0 0,0 0, Granit 0,1 0,3 0,2 0,2 0,0 0,0 0,0 0, Martin 0,2 0,2 0,3 0,2 0,0 0,0 0,0-0, Optimal 0,2-0,2 0,2-0,3-0,1-0,1 0,0-0, Tim 0,2 0,3 0,2 0,3-0,1-0,1 0,0-0, Titus 0,2 0,2 0,3 0,2 0,0 0,0 0,0 0, Liczba doświadczeń Wzorzec: wszystkie odmiany badane w danym roku

27 cd. tabeli 4 Odmiana Wyleganie Występowanie chorób w fazie końca odmiany przed najwcześniejszej najpóźniejszej zbiorem askochytozy bobiku czekoladowej plamistości bobiku rdzy bobiku Uszkodzenia nasion przez strąkowce skala 9 o % uszkodzonych nasion odchylenia od wzorca Łamliwość łodyg skala 9 o Wzorzec 9,0 8,9 8,7 8,5 6,5 7,9 7,5 8,3 7,3 7,8 6,8 8,7 10,1 10,4 6,7 7,2 1 Bobas 0,0 0,1 0,0 0,2-0,1 0,2 0,4 0,2 0,4-0,1 0,1 0,0 0,5 1,7 0,2-0,1 2 Nadwiślański 0,0 0,1 0,0 0,2 0,1 0,3 0,4 0,2 0,2 0,0 0,3 0,0-2,4-1,3-0,1 0,1 3 Neptun 0,0-0,1 0,0 0,1 0,2 0,2 0,0-0,1 0,3 0,2 0,3 0,1-2,0-3,4-0,3-0,3 4 Sonet 0,0-0,1-0,1 0,2-0,5 0,1 0,2 0,1 0,2 0,3 0,3 0,1-1,8 1,3-0,8-1,7 5 Tom 0,0 0,1-0,1 0,2-0,3 0,1 0,3-0,1 0,3 0,1 0,4 0,1 1,2 0,5-0,3-0,5 6 Albus 0,0 0,1 0,2 0,4 0,6 0,7 0,2 0,2 0,1 0,3-0,3 0,0 2,5 2,6 1,1 1,6 7 Kasztelan 0,0 0,0 0,1 0,3 0,2 0,6 0,0 0,2-0,2 0,3-0,5 0,2 1,5-1,4 0,0 0,8 8 Leo 0,0 0,0 0,0 0,1 0,1 0,5 0,2 0,2 0,3 0,4 0,4 0,2-3,0-3,3 0,2 0,6 9 Merlin 0,0-0,1 0,1 0,0 0,2 0,1-0,1 0,1 0,0 0,3 0,6 0,0 0,1 0,7 0,5 0,3 10 Mistral 0,0-0,1 0,1-0,1 0,1 0,1-0,1 0,2-0,2 0,2 0,4 0,1 1,3 1,2-0,3-0,1 11 Olga 0,0 0,1 0,2 0,4 0,8 0,7 0,3 0,3 0,2 0,1-0,2-0,1 2,7 2,4 1,2 1,2 12 Granit 0,0-0,1 0,0-0,3 0,4-0,2-0,4-0,3-0,3-0,4-0,3 0,1 4,3 1,4 0,5 0,9 13 Martin 0,0-0,1-0,1-0,5-0,3-0,9-0,3-0,3-0,4-0,2-0,5-0,2-0,4 1,0-0,3-1,1 14 Optimal 0,0 0,1-0,1 0,0-0,4-0,6-0,4-0,3-0,5-0,4-0,5-0,3-2,6-1,2-0,8-0,4 15 Tim 0,0-0,2-0,1-0,7-0,7-1,1-0,2-0,2-0,2-0,4-0,1-0,2-1,2-1,8-0,6-0,7 16 Titus 0,0-0,1 0,0-0,3-0,4-0,9-0,4-0,2-0,3-0,5-0,4-0,1-0,8-0,4-0,3-0,5 Liczba doświadczeń Wzorzec: wszystkie odmiany badane w danym roku

28 cd. tabeli 4 Cechy jakościowe nasion - zawartość Odmiana białka ogólnego włókna surowego tanin skondensowanych w nasionach z okrywą % suchej masy mg/g s.m. odchylenia od wzorca Wzorzec 29,9 8,6 0,455 1 Bobas 0,5-0,4-0,050 2 Nadwiślański -0,5 0,9 0,017 3 Neptun -0,5 0,4 0,050 4 Sonet -1,2 0,1-0,011 5 Tom 1,6 0,2 0,015 6 Albus -0,5 0,7-0,405 7 Kasztelan -1,0 0,9-0,406 8 Leo -0,1 0,5-0,430 9 Merlin 0,2 0,1-0, Mistral 0,4 0,1-0, Olga 0,1 0,7-0, Granit -1,4-0,4 0, Martin -0,9-0,6 0, Optimal -1,8-0,4 0, Tim -1,2-0,3 0, Titus -1,8-0,1 0,052 Liczba doświadczeń Wzorzec: Bobas, Neptun

29

30 Tabela 1 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Odmiany i doświadczenia. Rok zbioru 2007 Odmiana Hodowca Materiał siewny Rok zarejestrowania zdolność kiełkowania masa 1000 nasion Planowana obsada roślin do obliczenia ilości wysiewu Ilość wysiewu % g szt./m 2 kg/ha Baron 2002 HR Smolice Bojar 2007 HR Smolice Boruta* 2002 Saatzucht Steinach GmbH DE Cezar 2003 HR Smolice Elf 2001 HR Smolice Graf 2004 HR Smolice Kalif 2006 HR Smolice Karo WA 2001 PHR Tulce Mirela WA 1981 HR Smolice Sonet* 1999 PHR Tulce Zeus 2002 HR Smolice Bilans doświadczeń: - założone 7 - wcześniej zakończone 1 - przyjęte do syntezy 6 Kol. 1: * odmiana samokończąca, WA odmiana o wysokiej zawartości alkaloidów Kol. 3: HR Hodowla Roślin, PHR Poznańska Hodowla Roślin

31 Tabela 2 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Daty siewu i omłotu oraz średnie długości okresów. Rok zbioru 2007 Miejscowość Data siewu dz./m-c Długość okresu od siewu do wschodów dojrzewania liczba dni dojrzałości technicznej Data omłotu dz./m-c 1 Marianowo Kawęczyn i Wyczechy Bobrowniki i Wrócikowo i Głodowo i Tabela 3 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Ważniejsze cechy użytkowe wyniki średnie z poszczególnych doświadczeń. Rok zbioru 2007 Miejscowość Plon nasion Masa 1000 nasion Długość okresu od do końca Wysokość roślin w fazie odmiany Wyleganie w fazie końca odmiany dt z ha g cm skala 9 o najwcześniejszej najpóźniejszej najwcześniejszej najpóźniejszej przed zbiorem NRI przy α = 0,05 dla plonu nasion w % średniej Marianowo 37, ,0 9,0 9,0 8,2 8,2 8,11 2 Kawęczyn 36, ,0 9,0 9,0 9,0 9,0 4,17 3 Wyczechy 28, ,0 9,0 8,0 7,6 7,4 8,77 4 Bobrowniki 28, ,0 9,0 9,0 8,9 8,5 8,17 5 Wrócikowo 20, ,0 9,0 9,0 9,0 9,0 4,93 6 Głodowo 20, ,0 9,0 8,9 8,6 8,6 20,54 Średnia , ,0 9,0 8,8 8,6 8, , ,0 9,0 8,9 8,6 8,3

32 Tabela 4 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Cechy rolniczo-użytkowe. Lata zbioru 2007, 2006 Odmiana procent wzorca Plon nasion dt z ha odchylenia od wzorca Udział doświadczeń, w których odmiana plonowała co najmniej 5% lepiej od średniej ogólnej % Masa 1000 nasion g Wysokość roślin cm Równomierność dojrzewania skala 9 o odchylenia od wzorca Udział roślin zielonych przed zbiorem jednofazowym % Liczba roślin szt./m Wzorzec 28,7 24, ,9 8,5 6,4 2,9 xx xx 1 Baron 102 0,7 0, ,0 0,1 0,2-0, Bojar 110 2, ,5 2,4 0 3 Boruta* 97-0,9 0, ,3 0,0-0,3-0, Cezar 100 0,0 0, ,5-0,1 3,0 0, Elf 99-0,3-1, ,2 0,3-1,2-0, Graf 113 3,7 0, ,2-0,2 2,2 0, Kalif 115 4,3 2, ,7-0,5 4,9 2, Karo 100-0,1 2, ,5 0,0-4,2 0, Mirela 90-3,0-6, ,0-0,1-1,5 1, Sonet* 75-7,1-0, ,9 0,5-6,2-1, Zeus 96-1,1 1, ,1 0,1 0,8-0,9 0-2 Liczba doświadczeń Wzorzec: kol. 2 w roku 2007: Boruta, Graf, Kalif, Sonet; w roku 2006: Baron, Boruta, Graf, Sonet; kol. 3-7 wszystkie odmiany badane w danym roku; kol. 8: xx wielkości zalecane dla odmian podane w tabeli 1; wartość NRI przy α = 0,05 wynosiła dla plonu nasion: w roku ,53 dt z ha, w roku ,91 dt z ha Kol.1: * odmiana samokończąca

33 cd. tabeli 4 Odmiana Ocena wschodów Ocena stanu ogólnego w fazie Pękanie strąków Osypywanie nasion po 10 dniach po 20 dniach po 10 dniach po 20 dniach od daty dojrzałości technicznej skala 9 o procent Długość okresu od siewu do dojrzewania liczba dni dojrzałości technicznej odchylenia od wzorca Wzorzec 8,6 8,7 8,0 8,4 1,3 6,1 4,9 11,8 0,4 5,5 0,8 10, Baron -0,1 0,0 0,1-0,1 0,1 3,0 1,8 19,6 0,1 3,1 0,2 21, Bojar 0,1 0,3 0,8 3,4 0,0 1, Boruta* 0,2 0,0 0,4 0,0-0,6-2,0 0,0-3,9 0,0-2,3 0,9-2, Cezar -0,1-0,1-0,1-0,2-0,4-1,6-2,0 4,6 0,2-1,2 0,1 5, Elf 0,0-0,2-0,2-0,4-0,5 0,5-0,3-1,8-0,1 0,8 0,0-1, Graf -0,1-0,1-0,1-0,1-0,2-2,2 0,5-3,4 0,3-2,1 0,9-3, Kalif 0,0 0,1-0,4 0,1 0,2-0,9-0,1 3,0 0,0-0,9 0,3 4, Karo 0,0 0,0-0,5 0,1 0,8-3,7 2,0 7,5 0,0-3,5 0,1 10, Mirela -0,1-0,1 0,2 0,2 25,6 52,7 42,0 78,5 25,8 52,8 28,0 73, Sonet* 0,2 0,2 0,3 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, Zeus -0,1 0,1 0,0 0,1 1,0-1,2 1,7 9,0 0,4-1,0 1,3 9, Liczba doświadczeń Wzorzec: wszystkie odmiany badane w danym roku, poza kol. 11 i 12, gdzie wzorcem jest odmiana Sonet Kol.1: * odmiana samokończąca