zakwalifikowano do syntezy (rys. 1).

Transkrypt

1

2

3 WSTĘP Burak pastewny w Polsce nadal stanowi najważniejszą pozycję wśród pastewnych roślin korzeniowych. Jedyną krajową firmą hodowlanonasienną prowadzącą obecnie hodowlę twórczą tego gatunku jest Małopolska Hodowla Roślin HBP Kraków, dla której nasiona buraka pastewnego są też przedmiotem eksportu. Ocenę wartości gospodarczej zarejestrowanych odmian buraka pastewnego w roku 2007 prowadzono w siedmiu stacjach i punktach doświadczalnych (SDOO i PD). Wszystkie doświadczenia zakwalifikowano do syntezy (rys. 1). Spośród 20 odmian figurujących w krajowym rejestrze w roku 2007, w doświadczeniach badano tylko odmiany krajowe: trzy poliploidalne wielokiełkowe i jedenaście jednokiełkowych, wśród nich jedną (Jaspis) o podwyższonej zawartości suchej masy. Nie uczestniczyła zaś żadna z trzech zarejestrowanych u nas odmian zagranicznych oraz dwie krajowe odmiany wielokiełkowe i jedna jednokiełkowa (tab. 1). WARUNKI WEGETACJI I WYNIKI DOŚWIADCZEŃ Doświadczenia założono w drugiej dekadzie kwietnia, w dobrych warunkach agrotechnicznych (tab. 2), ale przy małej wilgotności gleby. W SDOO Węgrzce, a zwłaszcza w SDOO Śrem, niedobór wody spowodował wydłużenie wschodów, które były słabo wyrównane i przerzedzone. W okresie wschodów w większości miejscowości występowały silne przymrozki, powodując wypadanie części siewek (SDOO Śrem) i hamując początkowy wzrost roślin. W miesiącach letnich warunki pogodowe ogólnie sprzyjały prawidłowej wegetacji buraków. Dość krótki okres wyraźnych niedoborów opadów objawiający się więdnięciem i zasychaniem liści notowano w sierpniu w SDOO Cicibór D. Zbyt małe uwilgotnienie w całym sezonie wegetacyjnym stwierdzano w SDOO Tomaszów Bol. Spośród chorób, większe występowanie chwościka burakowego, już od lata, notowano w Węgrzcach, a od połowy września w Seroczynie. Mniej roślin niż w poprzednim roku wytworzyło pośpiechy. Sprzyjające warunki pogodowe w roku 2007 umożliwiły uzyskanie w doświadczeniach bardzo obfitych plonów buraka pastewnego. Z wyjątkiem SDOO Tomaszów Bol., we wszystkich stacjach plony korzeni przekroczyły średnio 1100 dt z ha, a plony suchej masy 130 dt z ha. Wśród odmian wielokiełkowych, podobnie jak w poprzednich latach, największe plony suchej masy dał Zentaur Poly. Pozostałe dwie odmiany w dwóch ostatnich latach plonowały względnie stabilnie. Wśród odmian jednokiełkowych, największe plony suchej masy wykazała białokorzeniowa odmiana Jawor. Słabiej aniżeli w poprzednim roku plonowała odmiana Jaspis, głównie z powodu względnie mniejszych plonów korzeni. Odmiana ta, przy podwyższonej zawartości suchej masy, daje też najmniejsze plony korzeni spośród wszystkich porównywanych odmian. Średnie wyniki badanych odmian w roku 2007 na tle wyników roku 2006 zawierają tabele 5 i 6.

4 - 4 - Tabela 1 BURAK PASTEWNY. Odmiany i doświadczenia. Rok zbioru 2007 Odmiany wielokiełkowe Hodowca Rok zarejestrowania Korzenie Ploidalność barwa kształt Rekord Poly 1973 MHR-HBP, Kraków 3x+4x cz Ursus Poly 1968 MHR-HBP, Kraków 3x+4x ż Zentaur Poly 1969 MHR-HBP, Kraków 3x+4x b 7 60 jednokiełkowe 4 Agat 2000 MHR-HBP, Kraków 3x b Cyrkon 2006 MHR-HBP, Kraków 3x b Jaspis 2000 HR Strzelce-Grupa IHAR 3x żp Jawor 2001 HR Strzelce-Grupa IHAR 3x b Kacper 1998 MHR-HBP, Kraków 3x b Kosynier 1997 MHR-HBP, Kraków 3x żp Krakus 1995 MHR-HBP, Kraków 3x żp Merkury 2007 MHR-HBP, Kraków 3x cz Neptun 2001 MHR-HBP, Kraków 3x cz Solidar 1992 MHR-HBP, Kraków 2x żp Syriusz 2006 MHR-HBP, Kraków 2x b 3 55 Bilans doświadczeń: założone i przyjęte do syntezy - 7 Kol. 4: 2x, 3x, 3x+4x odpowiednio: odmiana diploidalna, triploidalna, anizoploidalna Kol. 5: barwa korzeni: b biała, ż żółta, żp żółtopomarańczowa, cz czerwona Kol. 6: dominujący kształt korzeni: 3 jajowaty, 5 stożkowaty, 7 walcowatostożkowaty, 9 walcowaty Kol. 7: zagłębienie w glebie: część korzenia zagłębiona w glebie zagłębienie

5 - 5 - Tabela 2 BURAK PASTEWNY. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2007 Miejscowość Rolnicza wartość gleby (skala 100 o ) Kompleks glebowy Odczyn glebowy (ph w KCl) Przedplon Nawożenie mineralne (kg/ha) N P 2 O 5 K 2 O 1 Białogard ,5 groch Cicibór Duży ,7 miesz. strączkowych Seroczyn ,9 pszenica ozima Śrem Wójt ,1 pszenica ozima Tomaszów Bol ,7 groch Węgrzce ,6 jęczmień jary Wrócikowo ,0 pszenica jara Kol. 1: uszeregowanie miejscowości w kolejności alfabetycznej Kol. 3: kompleks glebowy: 2 pszenny dobry, 4 żytni bardzo dobry, 5 żytni dobry Tabela 3 BURAK PASTEWNY. Terminy agrotechniczne i fenologiczne oraz ocena niektórych cech rolniczych. Rok zbioru 2007 Miejscowość Data (dzień-miesiąc) wschodów Liczba dni wegetacji Ocena wschodów Chwościk buraka Mączniak właściwy Żółtaczka wirusowa siewu zbioru skala 9 o % Białogard ,0 7,4 9,0 0,0 2 Cicibór Duży ,3 6,8 8,9 0,0 3 Seroczyn ,9 6,0 6,7 0,0 4 Śrem Wójt ,8 6,7 7,4 0,0 5 Tomaszów Bol ,0 7,6 7,1 6,3 6 Węgrzce ,5 5,0 7,3 6,4 7 Wrócikowo ,0 7,0 7,6 0,2 Kol. 5: liczba dni wegetacji liczona od wschodów do zbioru Kol. 6, 7, 8: ocena w skali 9-stopniowej, w której 9 oznacza stan najbardziej korzystny Tabela 4 BURAK PASTEWNY. Średnie oceny wskaźników plonowania w doświadczeniach. Lata zbioru 2007, 2006 Miejscowość Plon korzeni Zawartość suchej masy Plon suchej masy Plon liści Współczynnik ulistnienia Białogard ,8 142, ,38 2 Cicibór Duży ,4 172, Seroczyn ,2 134, ,20 4 Śrem Wójt ,1 166, ,39 5 Tomaszów Bol ,0 87, ,28 6 Węgrzce ,3 150, ,21 7 Wrócikowo ,0 174, ,32 Średnia ,2 146, , ,8 113, ,42 Kol. 6: współczynnik ulistnienia = plon liści : plon korzeni

6 - 6 - Tabela 5 BURAK PASTEWNY. Plon korzeni, zawartość suchej masy i plon suchej masy odmian. Lata zbioru 2007, 2006 Plon korzeni Zawartość suchej masy Plon suchej masy Odmiana odchylenia od wzorca Wzorzec ,2 12,8 146,8 113,6 1 Rekord Poly ,7-0,9-9,0-7,6 2 Ursus Poly ,6-0,3-3,7-4,2 3 Zentaur Poly ,2 0,6 11,2 7,2 4 Agat ,2 0,1 7,6 3,8 5 Cyrkon ,2 0,2 7,1 3,0 6 Jaspis ,4 1,7-1,7 3,8 7 Jawor ,7 0,8 9,4 9,8 8 Kacper 4 2-0,4-0,2-4,3-0,9 9 Kosynier ,3 0,1-1,2 2,0 10 Krakus ,6-0,4-6,8-3,0 11 Merkury ,4-0,4-3,2 2,3 12 Neptun ,3-0,2 0,3 3,7 13 Solidar ,8-0,9-6,1-4,6 14 Syriusz ,2-0,6 0,3-4,4 NRI przy α = 0,05 dt z ha 39,9 41,0 8,14 6,75 % 3,6 4,6 0,57 0,50 5,5 5,9 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec średnia z wszystkich odmian; uszeregowanie odmian alfabetyczne w ramach każdej grupy

7 - 7 - Tabela 6 BURAK PASTEWNY. Plon liści, pośpiechowatość oraz porażenie odmian przez choroby. Lata zbioru 2007, 2006 Odmiany Plon liści Współczynnik ulistnienia Pośpiechy odchylenia od wzorca Chwościk buraka (skala 9 o ) Mączniak właściwy (skala 9 o ) Żółtaczka wirusowa Wzorzec ,30 0,42 0,06 0,36 6,6 7,2 7,5 6,1 4,3 4,1 1 Rekord Poly ,01-0,03-0,06-0,12-0,5-0,3 0,1 0,0 0,1-0,8 2 Ursus Poly ,02-0,03-0,06-0,04 0,4 0,1 0,1 0,6-1,5 0,1 3 Zentaur Poly ,02-0,01-0,06-0,19-0,1 0,3 0,0-0,3 1,9 1,2 4 Agat ,00 0,00 0,14-0,23 0,5 0,2-0,1-0,4-2,6 1,2 5 Cyrkon ,00 0,02-0,06 0,05 0,4 0,3 0,0-0,2 0,1 0,0 6 Jaspis ,03 0,05-0,06-0,08-0,2 0,0 0,2-0,3 2,3 1,2 7 Jawor ,01-0,03 0,04-0,22-0,5 0,0-0,3 0,0 1,0 0,1 8 Kacper 8-6 0,00-0,01-0,06-0,13 0,2 0,2 0,1-0,4-0,8 0,8 9 Kosynier ,01 0,00 0,04-0,03 0,5 0,1-0,1 0,0 1,4-1,0 10 Krakus ,01-0,01 0,04 0,32-0,1 0,1-0,1 0,0-1,4-1,0 11 Merkury ,01-0,01 0,24 0,01-0,2-0,3 0,4 0,7-1,4-1,2 12 Neptun ,03 0,04-0,06 0,32-0,4-0,4 0,0 0,2 0,0 0,0 13 Solidar ,02-0,03-0,06 0,31-0,2 0,0-0,4-0,1 0,4-0,6 14 Syriusz ,02-0,03-0,06-0,26 0,1 0,4 0,3 0,2 0,5 0,2 dt z ha 37,2 28,1 NRI przy α = 0,05 % 11,1 7,8 0,03 0,03 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec średnia z wszystkich odmian; uszeregowanie odmian alfabetyczne w ramach każdej grupy Kol. 3: współczynnik ulistnienia = plon liści : plon korzeni