3. Bobik - mgr inż. Michał Soja SDOO Przecław

Transkrypt

1 3. Bobik - mgr inż. Michał Soja SDOO Przecław Uwagi ogólne. Bobik ma duże możliwości plonowania ale wymaga gleb żyznych i wilgotnych. Preferowanymi rejonami jego uprawy są północna i południowa część Polski. Wybierając stanowisko do uprawy najlepiej wybrać gleby żyzne o ph zbliżonym do obojętnego. Należy pamiętać, że na tym samym polu bobik można siać co 4-5 lat. Bobik nie udaje się na glebach kwaśnych. Wiosenna uprawa roli powinna umożliwić głęboki siew. Bobik ma małe wymagania termiczne, dlatego jego siewu należy dokonać jak najwcześniej. Podstawą powodzenia uprawy jest wczesny i głęboki siew (8-10 cm). Po siewie należy zabezpieczyć glebę przed nadmiernym parowaniem. Materiał siewny powinien być wysokiej jakości i zaprawiony środkami grzybobójczymi. Ponadto nasiona trzeba zaszczepić Nitraginą zawierającą bakterie brodawkowe Rhizobium, gdyż na glebach zdegradowanych te bakterie praktycznie nie występują, przy czym szczepienie nasion wykonuje się bezpośrednio przed siewem. Bobik wymaga żyznego stanowiska i znacznej ilości opadów w okresie wegetacji. Od dłuższego czasu uprawa bobiku miała bardzo małe znaczenie. Natomiast od 2013 roku stopniowo rośnie powierzchnia kwalifikowanych plantacji nasiennych tego gatunku. Największą wartość osiągnęła w roku 2015 (około 2 tys. ha).w roku 2016 zmalała do około 0,7 tys. ha, natomiast w 2017 nasiona bobiku reprodukowano już na większej powierzchni około 1,2 tys. ha. Ostatnie lata pokazują dużą zmienność i niestabilność rynku nasiennego. W roku do Krajowego rejestru wpisano dwie wysokotaninowe odmiany bobiku Apollo i Capri. Obecnie w Krajowym Rejestrze zarejestrowanych jest 14 odmian. Od roku 2013 co roku zgłaszane są nowe odmiany do rejestracji, wpisano ich 6 w ostatnich trzech latach, z czego większość stanowią odmiany zagraniczne, głównie pochodzenia niemieckiego i jedna austriacka. W 2016 zarejestrowano dwie krajowe odmiany. Znaczenie bobiku z powodu dużych wymagań siedliskowych jest umiarkowane, mimo to w ostatnich latach zauważalne jest coraz większe zainteresowanie badaniami i rejestracją nowych odmian. Odmiany, które są obecnie zarejestrowane w KR dzieli się na trzy grupy, w zależności od cech morfologiczno-użytkowych roślin: 5 odmian niesamokończących o niskiej zawartości tanin, osiem odmian niesamokończących o dużej zawartości związków antyodżywczych i jedna wysokotaninowa, samokończąca odmiana. Mimo, że typ wzrostu samokończący roślin jest cenną cechą użytkową liczba tego typy odmian w ostatnich latach uległa zmniejszeniu. Jest to skutek głównie większej podatności roślin o tym typie wzrostu na porażenie przez choroby i opanowanie przez szkodniki. W ostatnich czterech latach odmiany krajowe Ashleigh, Oena i Sonet nie były badane. W województwie w roku wykonano dwa doświadczenia. Analogicznie takie same doświadczenia wykonano we wszystkich województwach. Dla zwiększenia obiektywności oceny przydatności odmian do uprawy przedstawiono w tym miejscu wyniki doświadczenia z sąsiedniego województwa ze Słupi. Wielkość poletka do zbioru wynosiła 16,5 m2. Obsada roślin dla odmian niesamokończących wynosiła 50 szt/m², dla samokończących 70szt/m². Zbioru doświadczenia dokonano w jednym terminie. Plon podano przy wspólnej wilgotności 15 %. Nawożenie roślin zostało określone w oparciu o analizy glebowe. Wyniki doświadczenia Wschody roślin w roku w były dobre do bardzo dobrych, wynikało to z ciepłej wiosny. Średnie plony nasion w Przecławiu w wyniosły 64,2 dt z ha i było o ponad 30 % wyższe niż w roku ubiegłym. W Skołoszowie badania z odmianami bobiku przeprowadzono pierwszy raz, średnie plony nasion wyniosły 27,7 dt z ha i były niższe o 36,5 dt z ha niż w Przecławiu. W Słupi średnie plony nasion wyniosły 53,6 dt z ha i były wyższe o 9,5 dt od roku poprzedniego. Niskie plonowanie odmian w Skołoszowie wynikało z niekorzystnych warunków klimatycznych, jakie wystąpiły w roku (susza). Z badanych odmian w roku najlepiej plonowały odmiany Fanfare, Apollo i Capri, średnio na poziomie 110 % wzorca, natomiast najsłabiej Albus, Amigo i Fernando - średnio na

2 poziomie około 90 % wzorca. Odmiany Apollo i Capri badane były po raz pierwszy. Z odmian, które w badaniach były trzy lata najlepiej plonowały Granit, Fanfare. W Przecławiu zauważalne istotne zwiększenie poziomu plonowania odmian bobiku wystąpiło w ostatnich trzech latach, średnia dla roku 2016 wyniosła 28,3 dt z ha, dt z ha a dla 64,2 dt z ha. Biorąc pod uwagę rok zwyżka plonu w stosunku do roku 2016 jest o ponad 100 %, natomiast do roku 2017 o ponad 30 %. Wpływ na to zwiększenie plonowania mogły mieć korzystne warunki klimatyczne jakie panowały w Przecławiu wiosną bieżącego roku. W roku z chorób wystąpiła askochytoza w Przecławiu, Skołoszowie i Słupi. Średnie porażenie wyniosło 6,5 w skali 9. W Przecławiu odnotowano występowanie rdzy bobiku, średnie porażenie wyniosło 6,2 w skali 9. W Skołoszowie z chorób wystąpiła jeszcze czekoladowa plamistość i szara pleśń, ale ich porażenie już było mniejsze. W Słupi wystąpiło porażenie czekoladową plamistością i rdzą również w niewielkim nasileniu. W roku odnotowano obecność strąkowców, opanowanie nasion przez szkodnika wyniosło około14,8 %. Najbardziej porażaną przez tego szkodnika była odmiana Fernado. Z badanych odmian w największą masą 1000 nasion uzyskały odmiany Apollo, Fanfare, Granit. Z odmian, badanych trzy lata największa masę 1000 nasion osiągnęły odmiany Fanfare i Bobas. Tabela 1. Bobik. Odmiany badane w roku. * odmiana samokończąca Rok wpisania do krajowego rejestru odmian 1 Albus Bobas Granit* Amulet Amigo Fernando 2016 Kraj pochodze nia 7 Fanfare 2017 DE 8 Julia 2017 AT Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznejpełnomocnika w Polsce. Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Głowna 20, Strzelce DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, Kościan Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Głowna 20, Strzelce Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, Wągrowiec IGP Polska sp. z o.o. sp. k., ul. Wyspiańskiego 43, Poznań 9 Apollo DE Saaten-Union Polska sp. z o.o., 10 Capri DE ul. Straszewska 70, Wągrowiec

3 Tabela 2. Bobik. Warunki polowe doświadczeń w miejscowościach. Rok zbioru: Rodzaj doświadczenia ZDOO SDOO Przecław Skołoszów SDOO Słupia Powiat Mielec Jarosław Jędrzejów Kompleks rolniczej przydatności gleby Klasa bonitacyjna gleby II II IIIa ph gleby w KCl 7,0 6,1 6,1 Przedplon Burak cukrowy Pszenica ozima Jęczmień jary Data siewu (dzień, m-c, rok) Obsada nasion (szt/m 2 ) 50/70* 50/70* 50/70* Data zbioru omłotu (dzień, m-c, rok) Nawożenie mineralne N (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowe. Nie stosowano Nie stosowano Nie stosowano Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Zaprawa Nasienna Zaprawa Nasienna Zaprawa Nasienna T 75 DS/WS T 75 DS/WS T 75 DS/WS Herbicyd (nazwa,dawka/ha) Boxer 800 EC Afalon Dyspersyjny 450 SC Boxer 800 EC Inne zabiegi inokulant Nitragina Nitragina Nitragina Insektycyd (nazwa,dawka/ha) * obsada nasion dla odmian samokończących Mospilan 20 SP - 0,2 kg Mospilan 20 SP - 0,12 kg Mospilan 20 SP - 0,12 Bulldock 025 EC Tabela 3. Bobik. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Cecha Przecław Skołoszów Słupia 1 Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie kwitnienia najpóźniejszej odmiany (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 3 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9) o 8,1 8,8 8,9 4 Porażenie przez choroby: Askochytoza (skala 9 o ) 6,6 6,4 7,6 5 - Rdza (skala 9 o ) 6,2 9,0 7,3 6 - Czekoladowa plamistość (skala 9 o ) 9,0 7,7 8,2 7 - Szara pleśń (skala 9 o ) 9,0 7,5 9,0 8 Opanowanie:- strąkowce (%) 15,2 14,4 9,3 9 Długość okresu od siewu do p.kwitnienia ( l. dni) Długość okresu od siewu do dojrzałości technicznej ( l. dni) 11 L. dni od początku do końca kwitnienia łanu ( l. dni) Pękanie strąków (skala 9 o ) 9,0 8,5 9,0 13 Osypywanie nasion (skala 9 o ) 9,0 8,5 9,0 14 Równomierność dojrzewania (skala 9 o ) 7,7 8,4 8,5 15 Dojrzałość pełna (data) Koszenie (data) Masa 1000 nasion (g) 541,4 355,5 450,4 18 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 18,4 17, Plon ziarna (dt z ha) 64,2 27,7 53,6

4 Tabela 4 Bobik. Plon nasion odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: Plon nasion % wzorca Przecław Skołoszów Słupia Wzorzec dt z ha 64,2 27,7 53,6 1 Albus Bobas Granit Amulet Amigo Fernando Fanfare Julia Apollo Capri Tabela 5. Bobik. Plon nasion odmian (% wzorca). Lata zbioru:, 2017, 2016, Plon nasion % wzorca Wzorzec, dt z ha 48,5 42,6 28,3 45,6 39,8 1 Albus Bobas Granit Amulet Amigo Fernando Fanfare Julia Apollo Capri 113 Liczba doświadczeń

5 Tabela 6 Bobik Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: Wysokość roślin cm Wyleganie w f. kwitnienia najpóźniejszej odmiany Wyleganie przed zbiorem Wzorzec 107,0 108,7 9,0 8,9 8,4 8,3 1 Albus -7,0-4, ,2 0,0 2 Bobas 11,0 9, ,6-0,3 3 Granit -3,0-5, ,6-0,5 4 Amulet 3,0 0, ,3-0,2 5 Amigo 1,0 0, ,4 0,1 6 Fernando -3,0-0, ,1 0,1 7 Fanfare -4,0 1, ,6 0,4 8 Julia 2,0-1, ,1 0,3 9 Apollo -2,0 0 0,1 10 Capri 2,0 0 0,1 L. doświadczeń Tabela 7 Bobik. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Askochytoza Rdza Czekoladowa plamistość Szara pleśń Wzorzec 6,9 6,5 6,8 5 7,7 7,0 7,5 8,5 1 Albus 0,1 0,2-0,8-1 -0,3-0,8-0,8-0,3 2 Bobas 0,2 0,0 0,1 1 0,0 0,2 0,2 0,1 3 Granit -0,1-0,6 0,1 0-1,0 0,2 0,2 0,1 4 Amulet 0,3 0,6-0,1 0 0,7 0,2 0,2 0,1 5 Amigo 0,3 0,1 0,1 0 1,0 0,2 0,2 0,1 6 Fernando 0,2 0,4-0,1 0 0,3 0,5 0,5 0,2 7 Fanfare -0,4-0,8 0,1 0-0,7-0,1-0,1 0,0 8 Julia -0,2 0,2 0,6 1 0,7-0,1-0,1 0,0 9 Apollo -0,8 0,2 0,0-0,1-0,1-0,3 10 Capri 0,2-0,1-0,7-0,1-0,1 0,1 L-ba doświadczeń

6 Tabela 8 Bobik. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: Liczba dni od siewu do początku kwitnienia (l. dni od ) Liczba dni od początku kwitnienia do końca kwitnienia łanu (l. dni od ) Liczba dni od siewu do dojrzałości technicznej (l. dni od ) Wzorzec 48,0 58, ,0 113,3 1 Albus Bobas Granit Amulet Amigo Fernando Fanfare Julia Apollo Capri L. doświadczeń Tabela 9 cd Bobik. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: Dojrzałość pełna (l. dni od 01.01) Ocena równomierności dojrzewania Pękanie strąków Wzorzec 213,0 211,0 8,0 8,0 8,5 8,7 1 Albus 0 1 0,1 0,2 0,5 0,2 2 Bobas 0 1-0,4-0,5-0,1 0,0 3 Granit 2 1 0,1-0,8-1,5-0,5 4 Amulet 1 1 0,0-0,1 0,2 0,1 5 Amigo 1 0-0,7-0,2-1,1-0,4 6 Fernando 0 1 0,5 0,4-0,1 0,0 7 Fanfare ,3 0,6 0,5 0,2 8 Julia ,3 0,5 0,5 0,2 9 Apollo -2 0,0 0,5 10 Capri 0 0,0 0,5 L. doświadczeń

7 Tabela 10 cd Bobik. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: Osypywanie ziarna Wilgotność ziarna (%) Masa 1000 nasion (g) Wzorzec 8,5 8,5 17,6 14,4 449,1 464,6 1 Albus 0,2 0,3 0,8 0,2-13,1-15,3 2 Bobas -0,2-0,1 1,6 2,0 40,8 42,8 3 Granit -1,2-0,7 0,5-0,5 26,3 6,6 4 Amulet 0,5 0,1-0,7 0,2-71,6-44,2 5 Amigo -1,2-0,5 0,2 0,0-19,8-3,8 6 Fernando -0,2-0,1 0,3 0,4-43,2-29,1 7 Fanfare 0,5 0,2-0,7-0,9 19,2 21,4 8 Julia 0,5 0,3-1,9-1,2 5,8 2,9 9 Apollo 0,5 0,7 47,9 10 Capri 0,5-1,0 7,6 L. doświadczeń Charakterystyka odmian bobiku wpisanych do krajowego rejestru w roku wg COBORU LOO Apollo - niesamokończąca, wysokotaninowa, przeznaczona do uprawy na nasiona. Plon nasiona bardzo duży, białka duży. Termin kwitnienia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Okres kwitnienia średni. Równomierność dojrzewania dobra. Wysokość roślin średnia. Odporność na wyleganie w fazie końca kwitnienia dość duża i przed zbiorem średnia. Odporność na choroby powodowane przez patogeny pochodzenia grzybowego (czekoladowa plamistość, askochytozę bobiku i rdzę bobiku) średnia. Masa 1000 nasion bardzo duża. Zawartość białka ogólnego w nasionach mała, zawartość włókna surowego duża. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 50 szt./m ². Reprezentant Hodowcy: Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, Wągrowiec Capri - niesamokończąca, wysokotaninowa, przeznaczona do uprawy na nasiona. Plon nasion bardzo duży, białka bardzo duży. Termin kwitnienia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Okres kwitnienia dość krótki. Równomierność dojrzewania dobra. Wysokość roślin średnia. Odporność na wyleganie w fazie końca kwitnienia dość duża i przed zbiorem średnia. Odporność na choroby powodowane przez patogeny pochodzenia grzybowego (czekoladową plamistość i rdzę bobiku) średnia, na askochytozę bobiku średnia do dość małej. Masa 1000 nasion bardzo duża. Zawartość białka ogólnego w nasionach dość mała, zawartość włókna surowego średnia. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada nasion około 50 szt./m ². Reprezentant Hodowcy: Saaten-Union Polska sp. z o.o.,ul. Straszewska 70, Wągrowiec