Wyniki doświadczeń odmianowych MIESZANKI ZBOŻOWE JARE

Transkrypt

1 CENTRALNY OŚRODEK BADANIA ODMIAN ROŚLIN UPRAWNYCH Wyniki doświadczeń odmianowych MIESZANKI ZBOŻOWE JARE (jęczmień, owies zwyczajny, pszenica zwyczajna) 2018 Słupia Wielka 2018

2 Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych Słupia Wielka tel.: do 47 faks: Dyrektor prof. dr hab. Edward S. Gacek Zakład Badania i Oceny Wartości Gospodarczej Odmian Kierownik mgr inż. Józef Zych Opracowała mgr Anna Skrzypek Redakcja merytoryczna mgr inż. Józef Zych Publikacja zrealizowana w ramach Programu Wieloletniego Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowego Instytutu Badawczego Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego kraju. Zadanie Weryfikacja i optymalizacja metod i systemów upraw polowych roślin na cele żywnościowe. COBO 2018 n. 10

3 MIESZANKI ZBOŻOWE JARE (jęczmień, owies zwyczajny, pszenica zwyczajna) Opracowanie zawiera wyniki doświadczeń ze zbożami jarymi (jęczmieniem, owsem zwyczajnym i pszenicą zwyczajną) w siewie czystym i mieszankach z roku Założono pięć doświadczeń, w których oceniano sześć odmian w siewie czystym i 8 mieszanek trójodmianowych. Wszystkie założone doświadczenia zostały przyjęte do serii rocznej. W latach doświadczenia realizowano również w pięciu lokalizacjach, badając sześć innych odmian ( : Ella, Radek, Harnaś, Nawigator, Goplana, Harenda; : Oberek, Kucyk, Bingo, Komfort, Struna, Izera) oraz 8 mieszanek trójodmianowych. Wyniki są dostępne na stronie internetowej IHAR-PIB. Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń z mieszankami zbożowymi jarymi (jęczmień, owies zwyczajny, pszenica zwyczajna) Doświadczenia polowe prowadzono według ramowej metodyki 1). Założono je jako jednoczynnikowe, w układzie losowanych bloków kompletnych, w trzech powtórzeniach. Chemiczna ochrona roślin obejmowała zaprawianie nasion przed siewem, stosowanie herbicydów, a w przypadku wystąpienia szkodników także insektycydów. Nie stosowano 1) Zboża. Metodyka badania wartości gospodarczej odmian (WGO), NR/P/19/2013, Słupia Wielka, lipiec natomiast chemicznej ochrony roślin przed chorobami i wyleganiem. Nawożenie mineralne było zróżnicowane w poszczególnych punktach doświadczalnych i dostosowane do lokalnych warunków (jakość gleby, rodzaj przedplonu, zasobność gleby w fosfor, potas, magnez itp.). Powierzchnia pojedynczego poletka do zbioru wynosiła na ogół 16,5 m 2 (Krzyżewo 15,4 m 2, Słupia 15 m 2 ). Przy ustalaniu ilości wysiewu uwzględniano masę 1000 ziaren i zdolność kiełkowania nasion poszczególnych odmian. Obsada nasion dla odmian w siewie czystym była różna dla poszczególnych gatunków i wynosiła 300 szt./m 2 dla odmian jęczmienia i 450 szt./m 2 dla odmian owsa i pszenicy, natomiast udział komponentów w mieszankach wynosił 1 / 3 obsady normatywnej dla badanych gatunków ( szt./m 2 ). Plon ziarna i masę 1000 ziaren przeliczono na wspólną wilgotność 14%. Wyniki plonu ziarna odmian podano w postaci średniej krajowej oraz z poszczególnych miejscowości, natomiast wyniki pozostałych cech wyłącznie w układzie średniej ogólnej. Warunki siedliskowe i agrotechniczne doświadczeń polowych z trójgatunkowymi jarymi mieszankami zbożowymi oraz daty ważniejszych terminów agrotechnicznych i faz wegetacji przed-stawiono w tabeli 2. Dane meteorologiczne (suma opadów i temperatura powietrza na wysokości 2 m) podano w tabeli 3. W roku 2018 doświadczenia zakładano pod koniec I i na początku II dekady kwietnia. Wschody notowano w II i III dekadzie miesiąca; były na ogół bardzo dobre i wyrównane. W większości punktów doświadczalnych wzrost zbóż w okresie największego zapotrzebowania na wodę przebiegał w warunkach niedostatecznego uwilgotnienia gleby. W maju w Krzyżewie spadło zaledwie 22 mm deszczu. W lipcu intensywne opady deszczu, połączone z silnym wiatrem, poprawiły stan uwilgotnienia wierzchniej warstwy gleby, jednakże spowodowały wyleganie roślin w większości doświadczeń. Presja chorób w czasie wegetacji była nieduża. Wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej wystąpiło jedynie w Lućmierzu. Wysokie temperatury w czerwcu i lipcu przyspieszyły dojrzewanie roślin. Doświadczenia zebrano w III dekadzie lipca oraz na początku sierpnia (Lućmierz, Nowy Lubliniec). W roku 2018 średni plon ziarna z wszystkich badanych obiektów wyniósł 68,7 dt z ha, przy zróżnicowaniu w poszczególnych lokalizacjach od 53,2 dt z ha w Lućmierzu do 102,3 dt z ha w Słupi. Średni plon odmian w siewie czy-

4 - 4 - stym wyniósł 67,8 dt z ha, natomiast mieszanek 69,5 dt z ha. Plon mieszanek był więc wyższy od średniego plonu odmian w siewie czystym o 1,7 dt z ha. W roku 2018 spośród badanych odmian i mieszanek, najwyższy plon uzyskano dla odmiany owsa w siewie czystym Kozak (72,5 dt z ha). Wysoko plonowała również mieszanka: Rubaszek + Romulus + Nimfa (71,1 dt z ha), natomiast najgorzej plonowały odmiany jęczmienia Teksas i Rubaszek (61,3 i 66,3 dt z ha) Objaśnienie skali 9-stopniowej: 9 oznacza stan najlepszy (najkorzystniejszy) 5 oznacza stan średni (przeciętny) 1 oznacza stan najgorszy (najmniej korzystny) Tabela 1 Odmiany i doświadczenia. Rok zbioru 2018 Odmiana Rok zarejestrowania Hodowca Materiał siewny zdolność kiełkowania (%) masa 1000 ziaren (g) Obsada nasion (szt./m 2 ) 1 Rubaszek jęczmień Teksas jęczmień Kozak owies zwyczajny Romulus owies zwyczajny Jarlanka pszenica zwyczajna Nimfa pszenica zwyczajna 2017 "Hodowla Roślin Smolice Grupa IHAR" Hodowla Roślin Strzelce Grupa IHAR Hodowla Roślin Strzelce Grupa IHAR 98 54, , , DANKO Hodowla Roślin 96 36, "Hodowla Roślin Smolice Grupa IHAR" 2016 Hodowla Roślin Strzelce Grupa IHAR Mieszanka 99 44, ,2 450 Skrót nazwy mieszanki 7 Rubaszek + Kozak + Jarlanka Rub+Koz+Jar Rubaszek + Kozak + Nimfa Rub+Koz+Nim Rubaszek + Romulus + Jarlanka Rub+Rom+Jar Rubaszek + Romulus + Nimfa Rub+Rom+Nim Teksas + Kozak + Jarlanka Tek+Koz+Jar Teksas + Kozak + Nimfa Tek+Koz+Nim Teksas + Romulus + Jarlanka Tek+Rom+Jar Teksas + Romulus + Nimfa Tek+Rom+Nim Bilans doświadczeń: założone i przyjęte do syntezy 5

5 - 5 - Tabela 2 Warunki prowadzenia doświadczeń. Rok zbioru 2018 Wyszczególnienie Krzyżewo Kościelna Wieś Lućmierz Słupia Nowy Lubliniec Rolnicza wartość gleby w 100 o skali IUNG-PIB Kompleks przydatności rolniczej gleb Odczyn gleby (ph w KCl) 5,4 5,8 5,9 6,0 5,6 Przedplon GRS KUZ ZIK GRS RZPO Zaprawianie nasion Herbicydy (data): - pierwszy zabieg Insektycydy (data): - pierwszy zabieg drugi zabieg Nawożenie mineralne (kg czystego składnika na 1 ha): - P 2 O K 2 O N - razem N - przedsiewnie N - pogłównie Daty siewu, zbioru i ważniejszych faz rozwojowych Siew Wschody Krzewienie Strzelanie w źdźbło Kłoszenie/wiechowanie Dojrzałość woskowa Dojrzałość pełna Zbiór Kol. 2-6: przedplon: GRS groch siewny, KUZ kukurydza, RZPO rzepak ozimy, ZIK ziemniak; data: dzień/miesiąc

6 - 6 - Tabela 3 Dane meteorologiczne. Sezon wegetacyjny 2018 SDOO/ZDOO Miesiąc III IV V VI VII VIII suma opadów (mm) 1 Krzyżewo Kościelna Wieś Lućmierz Słupia Nowy Lubliniec średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m ( o C) 1 Krzyżewo -4,6 13,1 17,5 16,8 20,8 20,1 2 Kościelna Wieś 0,3 14,0 17,3 20,0 20,3 21,8 3 Lućmierz -0,7 14,3 17,4 18,6 20,0 20,1 4 Słupia -1,5 12,1 16,1 18,3 18,3 19,6 5 Nowy Lubliniec -3,5 12,8 16,2 17,6 19,3 19,7 Tabela 4 Plon ziarna odmian i mieszanek w miejscowościach. Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Krzyżewo Kościelna Wieś Lućmierz Słupia Nowy Lubliniec dt z ha % wzorca dt z ha % wzorca dt z ha % wzorca dt z ha % wzorca dt z ha Wzorzec, dt z ha 57,7 73,9 53,5 101,9 51,8 % wzorca 1 Rubaszek 51, , , , , Teksas 42, , , , , Kozak 53, , , , , Romulus 59, , , , , Jarlanka 71, , , , , Nimfa 67, , , , , Rub+Koz+Jar 60, , , , , Rub+Koz+Nim 64, , , , , Rub+Rom+Jar 62, , , , , Rub+Rom+Nim 62, , , , , Tek+Koz+Jar 58, , , , , Tek+Koz+Nim 58, , , , , Tek+Rom+Jar 60, , , , , Tek+Rom+Nim 59, , , , ,8 106 NIR przy α = 0,05 dt z ha; % 2,2 3,7 4,6 6,2 3,0 5,6 4,7 4,6 3,2 6,0 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6)

7 - 7 - Tabela 5 Plon ziarna odmian i mieszanek. Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Plon ziarna rzeczywisty Plon ziarna teoretyczny Plon ziarna rzeczywisty do teoretycznego dt z ha % wzorca dt z ha % wzorca dt z ha % wzorca Wzorzec, dt z ha 67,8 67,8 1 Rubaszek 66, ,3 2 Teksas 61, ,3 3 Kozak 72, ,5 4 Romulus 70, ,9 5 Jarlanka 67, ,5 6 Nimfa 68, ,0 7 Rub+Koz+Jar 70, , , Rub+Koz+Nim 69, , , Rub+Rom+Jar 70, , , Rub+Rom+Nim 71, , , Tek+Koz+Jar 69, ,1 99 1, Tek+Koz+Nim 68, ,3 99 1, Tek+Rom+Jar 67, ,6 98 1, Tek+Rom+Nim 69, ,7 99 2,5 104 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6) Kol. 4: dla odmian 1-6 plon teoretyczny = plon rzeczywisty Kol. 4-5: plon mieszanki wyliczony jako średnia komponentów w siewie czystym Kol. 6: kol. 2 - kol. 4 Kol. 7: kol. 2/kol. 4*100%

8 - 8 - Tabela 6 Porażenie odmian przez choroby (odchylenia od wzorca). Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Mączniak prawdziwy Rdza owsa Rdza jęczmienia Rdza brunatna Brunatna plamistość liści skala 9 o Wzorzec 8,7 7,3 6,9 7,2 7,6 1 Rubaszek 0,3-0,3 2 Teksas 0,3 0,3 3 Kozak 0,3 0,1 4 Romulus 0,3-0,1 5 Jarlanka 0,3-0,1 0,1 6 Nimfa -1,7 0,1-0,1 7 Rub+Koz+Jar 7a Rub (Rub+Koz+Jar) 0,3 0,6 7b Koz (Rub+Koz+Jar) 0,3 0,3 7c Jar (Rub+Koz+Jar) 0,3 0,3 0,0 8 Rub+Koz+Nim 8a Rub (Rub+Koz+Nim) 0,3 0,7 8b Koz (Rub+Koz+Nim) 0,3 0,4 8c Nim (Rub+Koz+Nim) -0,7 0,3 0,0 9 Rub+Rom+Jar 9a Rub (Rub+Rom+Jar) 0,3 0,6 9b Rom (Rub+Rom+Jar) 0,3 0,0 9c Jar (Rub+Rom+Jar) 0,3 0,1-0,1 10 Rub+Rom+Nim 10a Rub (Rub+Rom+Nim) 0,3 0,3 10b Rom (Rub+Rom+Nim) 0,3 0,4 10c Nim (Rub+Rom+Nim) -1,7-0,2 0,2 11 Tek+Koz+Jar 11a Tek (Tek+Koz+Jar) 0,3 0,3 11b Koz (Tek+Koz+Jar) 0,3 0,2 11c Jar (Tek+Koz+Jar) 0,3 0,5 0,6 12 Tek+Koz+Nim 12a Tek (Tek+Koz+Nim) 0,3 0,3 12b Koz (Tek+Koz+Nim) 0,3 0,2 12c Nim (Tek+Koz+Nim) -0,7 0,2 0,2 13 Tek+Rom+Jar 13a Tek (Tek+Rom+Jar) 0,0 0,4 13b Rom (Tek+Rom+Jar) 0,3 0,3 13c Jar (Tek+Rom+Jar) -0,3 0,1 0,2 14 Tek+Rom+Nim 14a Tek (Tek+Rom+Nim) 0,3 0,3 14b Rom (Tek+Rom+Nim) 0,3-0,1 14c Nim (Tek+Rom+Nim) -0,7 0,5 0,3 Liczba doświadczeń

9 - 9 - cd. tabeli 6 Odmiana/ mieszanka Ciemnobrunatna plamistość Plamistość siatkowa Helmintosporioza owsa Septoriozy liści Septorioza plew skala 9 o Wzorzec 7,5 7,4 7,9 7,4 6,5 1 Rubaszek -0,1 0,3 2 Teksas 0,1-0,3 3 Kozak 0,0 4 Romulus 0,0 5 Jarlanka 0,1 0,2 6 Nimfa -0,1-0,2 7 Rub+Koz+Jar 7a Rub (Rub+Koz+Jar) 0,1-0,1 7b Koz (Rub+Koz+Jar) 0,2 7c Jar (Rub+Koz+Jar) 0,1 0,5 8 Rub+Koz+Nim 8a Rub (Rub+Koz+Nim) 0,1 0,2 8b Koz (Rub+Koz+Nim) -0,1 8c Nim (Rub+Koz+Nim) 0,1-0,2 9 Rub+Rom+Jar 9a Rub (Rub+Rom+Jar) -0,4 0,2 9b Rom (Rub+Rom+Jar) -0,1 9c Jar (Rub+Rom+Jar) 0,2 0,5 10 Rub+Rom+Nim 10a Rub (Rub+Rom+Nim) -0,3 0,3 10b Rom (Rub+Rom+Nim) 0,1 10c Nim (Rub+Rom+Nim) 0,4 0,2 11 Tek+Koz+Jar 11a Tek (Tek+Koz+Jar) 0,3-0,3 11b Koz (Tek+Koz+Jar) 0,3 11c Jar (Tek+Koz+Jar) 0,0 0,5 12 Tek+Koz+Nim 12a Tek (Tek+Koz+Nim) 0,2-0,1 12b Koz (Tek+Koz+Nim) -0,2 12c Nim (Tek+Koz+Nim) 0,3 0,5 13 Tek+Rom+Jar 13a Tek (Tek+Rom+Jar) -0,1 0,2 13b Rom (Tek+Rom+Jar) 0,2 13c Jar (Tek+Rom+Jar) 0,1-0,5 14 Tek+Rom+Nim 14a Tek (Tek+Rom+Nim) 0,4 0,0 14b Rom (Tek+Rom+Nim) 0,2 14c Nim (Tek+Rom+Nim) 0,0 0,2 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6); skróty: Rub+Koz+Jar oznacza oceny mieszanki Rubaszek+Kozak+Jarlanka, Rub (Rub+Koz+Jar) oznacza oceny odmiany Rubaszek w mieszance Rubaszek+Kozak+Jarlanka, Koz (Rub+Koz+Jar) oznacza oceny odmiany Kozak w mieszance Rubaszek+Kozak+Jarlanka, Jar (Rub+Koz+Jar) oznacza oceny odmiany Jarlanka w mieszance Rubszek+Kozak+Jarlanka itd. Kol. 10: septoriozy liści Septoria tritici, Stagonospora nodorum

10 Tabela 7 Ważniejsze cechy rolnicze odmian i mieszanek (odchylenia od wzorca). Rok zbioru 2018, Wyleganie Odmiana/ mieszanka Wysokość roślin w fazie dojrzałości mlecznej przed zbiorem Data kłoszenia Data dojrzałości pełnej Liczba kłosów/wiech produkcyjnych cm skala 9 o liczba dni szt./m Wzorzec 80 8,6 6, Rubaszek -16 0,1 0,3-1,5-3, Teksas -15-0,6-0,8-0,5-3, Kozak 14 0,4-0,5-2,5 0, Romulus 15-0,9-0,9 0,0 0, Jarlanka 2 0,4 1,0 2,5 3, Nimfa 1 0,4 0,9 2,0 3, Rub+Koz+Jar 0,1 0,5 7a Rub (Rub+Koz+Jar) -14-1,5-3, b Koz (Rub+Koz+Jar) 13-2,5 0, c Jar (Rub+Koz+Jar) -2 2,5 3, Rub+Koz+Nim 0,1 0,2 8a Rub (Rub+Koz+Nim) -17-1,5-3, b Koz (Rub+Koz+Nim) 9-2,0 0, c Nim (Rub+Koz+Nim) -2 2,5 3, Rub+Rom+Jar -0,2-0,2 9a Rub (Rub+Rom+Jar) -17-1,5-3, b Rom (Rub+Rom+Jar) 11 0,0 0, c Jar (Rub+Rom+Jar) -1 2,0 3, Rub+Rom+Nim -0,9-0,2 10a Rub (Rub+Rom+Nim) -17-1,5-3, b Rom (Rub+Rom+Nim) 9 0,0 0, c Nim (Rub+Rom+Nim) -1 2,5 3, Tek+Koz+Jar -0,6 0,3 11a Tek (Tek+Koz+Jar) -14-0,5-3, b Koz (Tek+Koz+Jar) 11-2,0 0, c Jar (Tek+Koz+Jar) 0 2,0 3, Tek+Koz+Nim -0,2 0,2 12a Tek (Tek+Koz+Nim) -17 0,0-3, b Koz (Tek+Koz+Nim) 10-2,0 0, c Nim (Tek+Koz+Nim) -3 2,5 3, Tek+Rom+Jar -0,6-0,2 13a Tek (Tek+Rom+Jar) -16-0,5-3, b Rom (Tek+Rom+Jar) 13 0,0 0, c Jar (Tek+Rom+Jar) -1 2,0 3, Tek+Rom+Nim -1,2-0,6 14a Tek (Tek+Rom+Nim) -15-0,5-3, b Rom (Tek+Rom+Nim) 8 0,0 0, c Nim (Tek+Rom+Nim) -3 2,0 3,5 106 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6); skróty: Rub+Koz+Jar oznacza oceny mieszanki Rubaszek+Kozak+Jarlanka, Rub (Rub+Koz+Jar) oznacza oceny odmiany Rubaszek w mieszance Rubaszek+Kozak+Jarlanka, Koz (Rub+Koz+Jar) oznacza oceny odmiany Kozak w mieszance Rubaszek+Kozak+Jarlanka, Jar (Rub+Koz+Jar) oznacza oceny odmiany Jarlanka w mieszance Rubszek+Kozak+Jarlanka Kol. 7: wartości rzeczywiste