Wyniki doświadczeń odmianowych PSZENICA ZWYCZAJNA JARA

Transkrypt

1 CENTRALNY OŚRODEK BADANIA ODMIAN ROŚLIN UPRAWNYCH Wyniki doświadczeń odmianowych PSZENICA ZWYCZAJNA JARA (dobór komponentów do mieszanek) 2018 Słupia Wielka 2018

2 Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych Słupia Wielka tel.: do 47 faks: Dyrektor prof. dr hab. Edward S. Gacek Zakład Badania i Oceny Wartości Gospodarczej Odmian Kierownik mgr inż. Józef Zych Opracowała mgr Anna Skrzypek Redakcja merytoryczna mgr inż. Józef Zych Publikacja zrealizowana w ramach Programu Wieloletniego Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowego Instytutu Badawczego Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego kraju. Zadanie Weryfikacja i optymalizacja metod i systemów upraw polowych roślin na cele żywnościowe. COBO 2018 n. 10

3 PSZENICA ZWYCZAJNA JARA (dobór komponentów do mieszanek) Opracowanie zawiera wyniki doświadczeń z pszenicą zwyczajną jarą (dobór komponentów do mieszanek) z roku Założono cztery doświadczenia, w których oceniano sześć odmian w siewie czystym i 20 mieszanek trójodmianowych. Doświadczenia polowe prowadzono według ramowej metodyki 1). Założono je jako jednoczynnikowe, w niekompletnych, blokowych układach 1-rozkładalnych, w trzech powtórzeniach. Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń z pszenicą zwyczajną jarą (dobór komponentów do mieszanek) Chemiczna ochrona roślin obejmowała zaprawianie nasion przed siewem, stosowanie herbicydów, a w przypadku wystąpienia szkodników także insektycydów. Nie stosowano natomiast chemicznej ochrony roślin przed chorobami i wyleganiem. Nawożenie mineralne było zróżnicowane w poszczególnych punktach doświadczalnych i dostosowane do lokalnych warunków (jakość gleby, rodzaj przedplonu, zasobności gleby w fosfor, potas, magnez itp.). Powierzchnia pojedynczego poletka do zbioru wynosiła na ogół 16,5 m 2 (Słupia Wielka 15 m 2 ). Przy ustalaniu ilości wysiewu uwzględniano masę 1000 ziaren i zdolność kiełkowania nasion poszczególnych odmian. Obsada nasion dla wszystkich odmian w siewie czystym była jednakowa i wynosiła 450 szt./m 2. 1) Zboża. Metodyka badania wartości gospodarczej odmian (WGO), NR/P/19/2013, Słupia Wielka, lipiec Jednakowy był również udział komponentów w mieszankach ( szt./m 2 ). Plon ziarna i masę 1000 ziaren przeliczono na wspólną wilgotność 14%. Wyniki plonu ziarna odmian podano w postaci średniej krajowej oraz z poszczególnych miejscowości, natomiast wyniki pozostałych cech wyłącznie w układzie średniej ogólnej. Warunki siedliskowe i agrotechniczne doświadczeń polowych z pszenicą zwyczajną jarą oraz daty ważniejszych terminów agrotechnicznych i faz wegetacji przedstawiono w tabeli 2. Dane meteorologiczne (suma opadów i temperatura powietrza na wysokości 2 m) podano w tabeli 3. W 2018 roku doświadczenia z pszenicą zwyczajną jarą założono w I dekadzie kwietnia. Wschody były wyrównane, dobre do bardzo dobrych. Odmiany wschodziły głównie w II dekadzie kwietnia (Słupia Wielka III dekada kwietnia). Suchy i ciepły koniec kwietnia oraz maj przyhamował wzrost i rozwój roślin, które zaczęły zasychać. W większości punktów doświadczalnych druga połowa maja i czerwiec charakteryzowały się dużymi dobowymi amplitudami temperatur i niedoborem opadów. Rzutowało to na stan roślin, które były niskie i pomimo dobrego rozkrzewienia wytworzyły mało kłosów produkcyjnych. Obfite opady odnotowano w drugiej dekadzie lipca. Presja chorób w czasie wegetacji była nieduża. Wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej wystąpiło jedynie w Jeleniej Górze. Doświadczenia zebrano w III dekadzie lipca oraz na początku sierpnia. W roku 2018 średni plon ziarna z wszystkich badanych obiektów wyniósł 74,6 dt z ha, przy zróżnicowaniu w poszczególnych lokalizacjach od 47,8 dt z ha w Sulejowie do 85,2 dt z ha w Słupi Wielkiej. Średni plon odmian w siewie czystym wyniósł 74,7 dt z ha, natomiast średni plon mieszanek praktycznie nie różnił się od plonu odmian w siewie czystym. W roku 2018, spośród badanych odmian i mieszanek, najwyższy plon uzyskano dla mieszank Frajda + Goplana + Harenda i Goplana + Harenda + Nimfa (76,9 i 76,3 dt z ha). Wysoko plonowała również odmiana w siewie czystym Goplana (75,8 dt z ha), natomiast najgorzej spośród wszystkich badanych obiektów plonowała mieszanka Frajda + Harenda + Rusałka (71,4 dt z ha) Objaśnienie skali 9-stopniowej: 9 oznacza stan najlepszy (najkorzystniejszy) 5 oznacza stan średni (przeciętny) 1 oznacza stan najgorszy (najmniej korzystny

4 - 4 - Tabela 1 Odmiany i doświadczenia. Rok zbioru 2018 Odmiana Rok zarejestrowania Hodowca Materiał siewny zdolność kiełkowania (%) masa 1000 ziaren (g) Obsada nasion (szt./m 2 ) Hodowla Roślin Strzelce 1 Frajda ,5 450 Grupa IHAR 2 Goplana 2015 DANKO Hodowla Roślin 97 43, Harenda 2014 Małopolska Hodowla Roślin 97 44, Jarlanka 2017 "Hodowla Roślin Smolice Grupa IHAR" 99 44, Nimfa 2016 Hodowla Roślin Strzelce Grupa IHAR 95 50, Rusałka 2016 Hodowla Roślin Strzelce Grupa IHAR 93 48,2 450 Mieszanka Skrót nazwy mieszanki 7 Frajda + Goplana + Harenda Fra+Gop+Har Frajda + Goplana + Jarlanka Fra+Gop+Jar Frajda + Goplana + Nimfa Fra+Gop+Nim Frajda + Goplana + Rusałka Fra+Gop+Rus Frajda + Harenda + Jarlanka Fra+Har+Jar Frajda + Harenda + Nimfa Fra+Har+Nim Frajda + Harenda + Rusałka Fra+Har+Rus Frajda + Jarlanka + Nimfa Fra+Jar+Nim Frajda + Jarlanka + Rusałka Fra+Jar+Rus Frajda + Nimfa + Rusałka Fra+Nim+Rus Goplana + Harenda + Jarlanka Gop+Har+Jar Goplana + Harenda + Nimfa Gop+Har+Nim Goplana + Harenda + Rusałka Gop+Har+Rus Goplana + Jarlanka + Nimfa Gop+Jar+Nim Goplana + Jarlanka + Rusałka Gop+Jar+Rus Goplana + Nimfa + Rusałka Gop+Nim+Rus Harenda + Jarlanka + Nimfa Har+Jar+Nim Harenda + Jarlanka + Rusałka Har+Jar+Rus Harenda + Nimfa + Rusałka Har+Nim+Rus Jarlanka + Nimfa + Rusałka Jar+Nim+Rus Bilans doświadczeń: założone i przyjęte do syntezy 4

5 - 5 - Tabela 2 Warunki prowadzenia doświadczeń. Rok zbioru 2018 Wyszczególnienie Słupia Wielka Sulejów Jelenia Góra Przecław Rolnicza wartość gleby w 100 o skali IUNG-PIB Kompleks przydatności rolniczej gleb Odczyn gleby (ph w KCl) 6,5 6,3 6,3 7,1 Przedplon BCK ZIK GRZ BCK Zaprawianie nasion Herbicydy (data): - pierwszy zabieg drugi zabieg Insektycydy (data): - pierwszy zabieg drugi zabieg Nawożenie mineralne (kg czystego składnika na 1 ha): - P 2 O K 2 O N - razem N - przedsiewnie N - pogłównie Daty siewu, zbioru i ważniejszych faz rozwojowych Siew Wschody Krzewienie Strzelanie w źdźbło Kłoszenie Dojrzałość woskowa Dojrzałość pełna Zbiór Kol. 2-5: przedplon: BCK burak cukrowy, GRZ gryka, ZIK ziemniak; data: dzień/miesiąc

6 - 6 - Tabela 3 Dane meteorologiczne. Sezon wegetacyjny 2018 Miesiąc SDOO/ZDOO III IV V VI VII VIII suma opadów (mm) 1 Słupia Wielka Sulejów Jelenia Góra Przecław średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m ( o C) 1 Słupia Wielka 1,2 14,7 17,9 19,6 20,3 20,7 2 Sulejów -0,2 12,9 16,2 18,0 18,9 18,9 3 Jelenia Góra 0,6 12,6 16,1 18,3 18,7 19,1 4 Przecław -2,2 11,9 16,0 18,1 19,2 20,4

7 - 7 - Tabela 4 Plon ziarna odmian i mieszanek w miejscowościach. Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Słupia Wielka Sulejów Jelenia Góra Przecław dt z ha % wzorca dt z ha % wzorca dt z ha % wzorca dt z ha Wzorzec, dt z ha 86,8 47,5 80,7 83,8 % wzorca 1 Frajda 85, , , , Goplana 86, , , , Harenda 88, , , , Jarlanka 86, , , , Nimfa 89, , , , Rusałka 84, , , , Fra+Gop+Har 86, , , , Fra+Gop+Jar 84, , , , Fra+Gop+Nim 87, , , , Fra+Gop+Rus 85, , , , Fra+Har+Jar 86, , , , Fra+Har+Nim 85, , , , Fra+Har+Rus 81, , , , Fra+Jar+Nim 83, , , , Fra+Jar+Rus 83, , , , Fra+Nim+Rus 83, , , , Gop+Har+Jar 83, , , , Gop+Har+Nim 85, , , , Gop+Har+Rus 84, , , , Gop+Jar+Nim 83, , , , Gop+Jar+Rus 84, , , , Gop+Nim+Rus 84, , , , Har+Jar+Nim 84, , , , Har+Jar+Rus 84, , , , Har+Nim+Rus 85, , , , Jar+Nim+Rus 86, , , ,2 98 NIR przy α = 0,05 dt z ha; % 4,5 5,3 5,5 11,6 3,0 3,6 2,2 2,6 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6)

8 - 8 - Tabela 5 Plon ziarna odmian i mieszanek. Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Plon ziarna rzeczywisty Plon ziarna teoretyczny Plon ziarna rzeczywisty do teoretycznego dt z ha % wzorca dt z ha % wzorca dt z ha % wzorca Wzorzec, dt z ha 74,7 74,7 1 Frajda 74, ,9 2 Goplana 75, ,8 3 Harenda 75, ,5 4 Jarlanka 72, ,8 5 Nimfa 75, ,6 6 Rusałka 73, ,7 7 Fra+Gop+Har 76, , , Fra+Gop+Jar 74, , , Fra+Gop+Nim 75, , , Fra+Gop+Rus 74, , , Fra+Har+Jar 75, , , Fra+Har+Nim 75, , , Fra+Har+Rus 71, , , Fra+Jar+Nim 74, , , Fra+Jar+Rus 73, ,8 99-0, Fra+Nim+Rus 74, , , Gop+Har+Jar 74, , , Gop+Har+Nim 76, , , Gop+Har+Rus 75, , , Gop+Jar+Nim 75, , , Gop+Jar+Rus 74, ,1 99 0, Gop+Nim+Rus 75, , , Har+Jar+Nim 74, , , Har+Jar+Rus 74, ,0 99 0, Har+Nim+Rus 73, , , Jar+Nim+Rus 73, ,0 99-0,2 100 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6) Kol. 4: dla odmian 1-6 plon teoretyczny = plon rzeczywisty Kol. 4-5: plon mieszanki wyliczony jako średnia komponentów w siewie czystym Kol. 6: kol. 2 - kol. 4 Kol. 7: kol. 2/kol. 4*100%

9 - 9 - Tabela 6 Porażenie odmian i mieszanek przez choroby (odchylenia od wzorca). Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Mączniak prawdziwy Rdza brunatna Rdza żółta Brunatna plamistość liści Septoriozy liści Septorioza plew Fuzarioza kłosów skala 9 o Wzorzec 8,2 7,7 7,9 7,5 7,0 7,5 8,4 1 Frajda 0,4-1,2 0,4 0,0-0,2-0,3 0,6 2 Goplana 0,4 0,3-1,3-0,3 0,3 0,2 0,2 3 Harenda -0,2 0,4 0,6 0,2 0,1 0,5-0,1 4 Jarlanka -0,1 0,4 0,4 0,1 0,0 0,0-0,1 5 Nimfa 0,1 0,3 0,4 0,0-0,3-0,3-0,4 6 Rusałka -0,7-0,2-0,6 0,1 0,1-0,1-0,1 7 Fra+Gop+Har 0,1 0,1-0,4 0,1 0,3 0,2 0,6 8 Fra+Gop+Jar 0,3-0,2-0,4 0,0 0,3 0,2-0,4 9 Fra+Gop+Nim 0,3-0,2-0,3-0,1 0,0-0,1-0,8 10 Fra+Gop+Rus 0,2 0,1-0,4 0,3 0,3-0,1-0,1 11 Fra+Har+Jar -0,1-0,2 0,4 0,0 0,1-0,1 0,2 12 Fra+Har+Nim 0,0-0,2 0,6 0,0-0,2-0,3-0,1 13 Fra+Har+Rus -0,2-0,4 0,1 0,1 0,5-0,1 0,2 14 Fra+Jar+Nim 0,0 0,3 0,4 0,1-0,2-0,5-0,1 15 Fra+Jar+Rus -0,1-0,2 0,1 0,1 0,2 0,0-0,4 16 Fra+Nim+Rus 0,1-0,4-0,2 0,2 0,0-0,3-0,4 17 Gop+Har+Jar 0,3-0,1-0,1-0,1 0,0 0,2-0,8 18 Gop+Har+Nim 0,1-0,1 0,1 0,1 0,2 0,4-0,4 19 Gop+Har+Rus 0,1-0,4-0,9 0,1 0,2 0,2-0,8 20 Gop+Jar+Nim 0,3-0,1-0,6 0,0-0,1 0,2-0,4 21 Gop+Jar+Rus 0,3-0,4-0,8 0,1 0,3-0,3-0,8 22 Gop+Nim+Rus 0,3-0,6-0,8-0,2-0,2-0,3-0,4 23 Har+Jar+Nim 0,1 0,4 0,4 0,0 0,2 0,0-0,4 24 Har+Jar+Rus 0,1-0,1-0,1 0,1 0,3-0,3-0,1 25 Har+Nim+Rus 0,0-0,2-0,2 0,1 0,2-0,1-0,4 26 Jar+Nim+Rus -0,1 0,1 0,2 0,1-0,2-0,3-0,4 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6) Kol. 6: septoriozy liści Septoria tritici, Stagonospora nodorum

10 Tabela 7 Ważniejsze cechy rolnicze odmian i mieszanek (odchylenia od wzorca). Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Wysokość roślin w fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie przed zbiorem Data kłoszenia Data dojrzałości pełnej Liczba kłosów produkcyjnych cm skala 9 o liczba dni szt./m Wzorzec 86 8,3 6, Frajda 2-1,3-1,1-1,0-0, Goplana 2 0,3-0,2 1,5 0, Harenda 0 0,7 1,6-0,5 0, Jarlanka -1 0,7 0,3 1,0 0, Nimfa -3 0,7 0,1 0,5-0, Rusałka 0-1,0-0,7-1,0-0, Fra+Gop+Har 3 0,3 0,6 0,0 0, Fra+Gop+Jar 2 0,3 0,1 0,0 0, Fra+Gop+Nim 2-0,3-0,1 0,0 0, Fra+Gop+Rus 0 0,3 0,3-0,5 0, Fra+Har+Jar 2 0,3 0,4 0,0 0, Fra+Har+Nim 1 0,3 0,6-0,5 0, Fra+Har+Rus -1-0,3-0,2-1,0 0, Fra+Jar+Nim -1 0,7 0,4 0,0 0, Fra+Jar+Rus 1-0,3-0,2-1,0 0, Fra+Nim+Rus 0-0,3-0,2-0,5 0, Gop+Har+Jar 0 0,7 0,9 0,0 0, Gop+Har+Nim 0 0,7 0,6 0,5 0, Gop+Har+Rus 1 0,0 0,1-0,5 0, Gop+Jar+Nim -1 0,7 0,4 1,0 0, Gop+Jar+Rus 3 0,3 0,4 0,0 0, Gop+Nim+Rus 2-1,0-0,4-0,5 0, Har+Jar+Nim -2 0,7 0,8 0,0 0, Har+Jar+Rus 0 0,3 0,4-0,5 0, Har+Nim+Rus -2 0,7 0,9-0,5 0, Jar+Nim+Rus 1 0,3 0,1-0,5-0,5 485 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6)

11 Tabela 8 Ważniejsze cechy ziarna odmian i mieszanek (odchylenia od wzorca). Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Wilgotność ziarna przy zbiorze Masa 1000 ziaren Wyrównanie ziarna (powyżej 2,5 mm) Udział pośladu (poniżej 1,6 mm) % g % Wzorzec 13,0 44,0 66 2,7 1 Frajda 0,1-2,4 2-0,2 2 Goplana 0,5 2,1-3 -0,3 3 Harenda 0,9-2,0-10 1,0 4 Jarlanka -0,2 1,3 0 0,1 5 Nimfa -0,7 2,2 2 0,0 6 Rusałka -0,6-1,3 9-0,6 7 Fra+Gop+Har 0,5-2,2-5 -0,2 8 Fra+Gop+Jar 0,0 0,5-3 0,8 9 Fra+Gop+Nim -0,1-0,6-3 0,3 10 Fra+Gop+Rus 0,0-2,0 1-0,6 11 Fra+Har+Jar 0,1-1,8 2-0,2 12 Fra+Har+Nim 0,3-0,8 2-0,6 13 Fra+Har+Rus 0,1-2,7-1 -0,5 14 Fra+Jar+Nim -0,1-1,1-1 0,2 15 Fra+Jar+Rus -0,1-1,8 6-1,1 16 Fra+Nim+Rus 0,1-1,9 7-0,7 17 Gop+Har+Jar 0,3 1,1-1 -0,1 18 Gop+Har+Nim 0,2-0,2-5 1,4 19 Gop+Har+Rus 0,3-1,4 0 0,2 20 Gop+Jar+Nim 0,1 1,6 1-0,2 21 Gop+Jar+Rus 0,0 0,1 2-0,2 22 Gop+Nim+Rus -0,2-0,2 3-0,7 23 Har+Jar+Nim 0,0 1,0-6 0,8 24 Har+Jar+Rus 0,1-0,7 2-0,3 25 Har+Nim+Rus 0,0-0,4 1-0,2 26 Jar+Nim+Rus -0,5 0,6 2 0,2 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6)