GROCH SIEWNY. Wyniki doświadczeń

Transkrypt

1 GROCH SIEWNY Wyniki doświadczeń Uprawa grochu siewnego w Polsce ma długą tradycję. Gatunek ten odgrywa główną rolę w grupie roślin strączkowych, jako roślina jadalna i pastewna. Dużą wartość odżywczą białka nasion grochu określa zawarta w znacznych ilościach lizyna. Brak tego aminokwasu ogranicza wartość pokarmową zbóż. Groch odgrywa też bardzo ważną rolę w płodozmianie, jako roślina przerywająca częste następstwo zbóż po sobie. Jest cenną rośliną fitosanitarną a krótki okres wegetacji sprawia, że jest bardzo dobrym przedplonem dla gatunków ozimych wymagających wczesnego siewu jak: rzepak, jęczmień. Aby uzyskać zadawalające plonowanie grochu konieczna jest nie tylko dobra znajomość agrotechniki tego gatunku, ale i gruntowna wiedza na temat odmian. Groch siewny cechuje się wyjątkowo bogatą różnorodnością odmian uprawnych. Generalnie można je podzielić na odmiany uprawiane na suche nasiona lub na zielonkę oraz odmiany warzywne. Odmiany rolnicze różnią się m.in. wymaganiami glebowymi i przeznaczeniem. Dużymi wymaganiami glebowymi cechują się odmiany jadalne i ogólnoużytkowe. Wszystkie są odmianami biało kwitnącymi, przeznaczonymi na zbiór suchych nasion. Odmiany te powinny być uprawiane na glebach kompleksów pszennych i żytnich bardzo dobrych będących w dobrej kulturze. Nasiona grochu o większych wymaganiach glebowych zawierają około 20-23% białka w suchej masie ( zależnie od odmiany i warunków środowiska). Ich nasiona mogą być wykorzystane jako komponent białkowy pasz treściwych, a niektóre z nich, o szczególnych walorach jakościowych- mające duże, żółte, gładkie dobrze rozgotowujące się nasiona mogą być przeznaczone na cele kulinarne. Obecnie Krajowy rejestr liczy 30 odmian: 17 o większych wymaganiach glebowych i 13- o mniejszych wymaganiach glebowych. W grupie pierwszej są wyłącznie formy wąsolistne. W drugiej grupie funkcjonują formy wąsolistne i liściaste, zarówno wysokie jak i średniowysokie. Powierzchnia upraw materialu kwalifikowanego w porównaniu z rokiem 2009 zwiększyła się aż o 66%. W roku 2011 założono jedno doświadczenie z grochem siewnym w Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Kawęczynie. W badaniach uczestniczyło 15 odmian grochu. Plony jakie uzyskano w tym roku były najniższe w ostatnim trzyleciu. Był to wynik deficytu wody w okresie maja. Warunki pogodowe spowodowały skrócenie okresu kwitnienia grochu. Najlepiej plonującymi odmianami w tym roku okazały się: Medal, Batuta,Tarchalska, Ezop. Odmiana Batuta najlepiej plonowała także na terenie kraju. Porażenie przez mączniaka rzekomego było mniejszee niż w roku poprzednim. 1

2 Tabela 1.Groch siewny. Odmiany jadalne i ogólnoużytkowe oraz pastewne. Rok zbioru: 2011 Lp. Odmiana Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę a w przypadku odmiany zagranicznej pełnomocnika w Polsce Wenus* Ezop* Tarchalska* Bohun Santana Zekon* Terno Kavalir Medal* Cysterski* Lasso* Boruta* Brylant* Batuta* Mentor* Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5, PL Tulce Lochow-Petkus Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, PL Prusy Oseva Polska sp. z o.o. ul. Kopanina 77, PL Poznań Oseva Polska sp. z o.o. ul. Kopanina 77, PL Poznań Oseva Polska sp. z o.o. ul. Kopanina 77, PL Poznań Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, PL Kobylin Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul Kasztanowa 5, PL Tulce Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL Strzelce Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, PL Kobylin

3 Tabela 2 Groch siewny. Warunki polowe doświadczenia. Rok zbioru Miejscowość Kawęczyn Powiat Sochaczew Kompleks rolniczej przydatności gleby 4 Klasa bonitacyjna gleby III a Ph gleby w KCl 6,49 Przedplon pszenica jara Data siewu ( dzień, m-c, rok ) Obsada (szt /m 2 ) Data zbioru ( dzień, m-c, rok ) Nawożenie mineralne N ( kg / ha ) 30 P 2 O 5 ( kg / ha ) 60 K 2 O ( kg / ha ) 90 Nitragina zastosowana doglebowo Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna ( nazwa ) Vitavax 200FS Herbicyd ( nazwa, dawka ) Afalon Dyspersyjny 450 SC + Command 480 EC 1,0 + 0,2 l Basagran 480 SL 3l Tabela 3 Groch siewny. Wyniki ogólne doświadczenia. Rok zbioru Lp. Cecha Kawęczyn 1 Pełnia wschodów ( data: dzień, m-c ) Ocena wschodów ( skala 9 0 ) 8,9 3 Początek kwitnienia dzień, m-c ) Ocena stanu ogólnego ( skala 9 0 ) 8,7 5 Wyleganie w fazie początku ( skala 9 0 ) 9,0 kwitnienia 6 Koniec kwitnienia ( dzień, m-c ) Wyleganie w fazie końca kwitnienia ( skala 9 0 ) 9,0 8 Wysokość roślin ( cm ) 61 9 Wyleganie przed zbiorem ( kala 9 0 ) 5,2 10 Porażenie przez fuzariozę ( skala 9 0 ) 9,0 11 Porażenie przez mączniaka ( skala 9 0 ) 8,7 rzekomego 12 Dojrzałość techniczna ( dzień, m-c ) Pękanie strąków ( skala 9 0 ) 9,0 14 Równomierność dojrzewania ( skala 9 0 ) 8,5 15 Masa 1000 nasion ( g ) Wilgotność nasion podczas zbioru ( % ) 15,1 17 Plon nasion ( dt / ha ) 40,2 Skala 9 0 : 9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 stan najmniej korzystny 3

4 Tabela 4 Groch siewny. Plon nasion ( % wzorca ). Rok zbioru: Lp. Odmiana Kawęczyn Wzorzec, dt z ha 40,2 1 Wenus 98 2 Ezop Tarchalska Bohun Santana 95 6 Zekon 95 7 Terno 82 8 Kavalir 97 9 Medal Cysterski Lasso Boruta Brylant Batuta Mentor 82 Wzorzec: wszystkie badane odmiany Tabela 5 Groch siewny. Plon nasion odmian w Kawęczynie( % wzorca ) na tle średnich krajowych. Lata zbioru: 2011, 2010, 2009 Kawęczyn Średnia krajowa Lp. Odmiana Typ ulistnienia Wzorzec w dt/ha 39,8 49,5 61,2 47,4 52,3 49,2 1 Wenus SL Ezop SL Tarchalska SL Bohun SL Santana SL Zekon SL Terno SL Kavalir SL Medal SL Cysterski SL Lasso SL Boruta SL Brylant SL Batuta SL Mentor SL Wzorzec w roku 2011, 2010, Ezop, Tarchalska, Santana, Terno SL- wąsy czepne zamiast listków Średnia krajowa wg Wstępne wyniki plonowania odmian w doświadczeniach porejestrowych. Rośliny strączkowe, Słupia Wielka listopad 2011 r. 4

5 Tabela 6 Groch siewny. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby ( odchylenia od wzorca ). Lata zbioru: 2011, Lp. Odmiana Liczba lat badań Mączniak rzekomy Wzorzec, ( skala 9 0 ) 8,7 8,0 1 Wenus 3 0,0-0,3 2 Ezop 3 0,3 0,1 3 Tarchalska 3-0,2 0,0 4 Bohun 3 0,3 0,1 5 Santana 3 0,3-0,1 6 Zekon 3-0,2 0,1 7 Terno 3-1,0-0,2 8 Kavalir 3-0,2 0,0 9 Medal 3 0,0 0,2 10 Cysterski 3 0,0-0,1 11 Lasso 3 0,3 0,1 12 Boruta 2 0,0-13 Brylant 2-0,2-14 Batuta 1 0,3-15 Mentor 1 0,3 - Wzorzec: wszystkie badane odmiany 5

6 Tabela 7 Groch siewny. Odmiany jadalne i ogólnoużytkowe oraz pastewne. Ważniejsze cechy użytkowe ( odchylenia od wzorca ). Lata zbioru: 2011, Lp. Odmiana Liczba lat badań Wyleganie przed zbiorem Wysokość roślin ( cm ) Masa 1000 nasion (g ) Wzorzec 5,2 5,0 61,0 86, Wenus 3-1,8-0,1-3,0-5,3-5,8-6,3 2 Ezop 3 2,6 1,2 5,7 7,6 3,0 23,3 3 Tarchalska 3 0,3 0,5 6,0 3,0 4,5 13,5 4 Bohun 3 3,1 0,8-9,8-4,9-36,9-34,0 5 Santana 3 1,3 1,0-6,3-9,1 14,6 7,2 6 Zekon 3-2,4-1,1 0,5 1,2-25,6-19,2 7 Terno 3-3,4-1,4 0,2 5,1 31,3 31,4 8 Kavalir 3-1,7-1,0-2,5-3,5 16,4 7,1 9 Medal 3 3,1 1,0-1,8-1,6 20,9 12,3 10 Cysterski 3 0,6-0,8-8,8-7,9-39,4-33,8 11 Lasso 3-1,2-0,5-0,5 3,5-12,2-23,8 12 Boruta 2-0,4-1,5-16,3-13 Brylant 2-0,4-0,0-63,1-14 Batuta 1 1,1-8,0-8,1-15 Mentor 1-0,7-12, ,6 - Liczba doświadczeń Wzorzec: wszystkie badane odmiany 6

7 GROCH SIEWNY Odmiany jadalne i ogólnoużytkowe oraz pastewne Charakterystyka odmian badanych w roku ( sporządzona na podstawie List Opisowych Odmian ) 1. WENUS - Odmiana wąsolistna, przydatna do uprawy na zbiór suchych nasion z przeznaczeniem na paszę oraz na cele kulinarne. Termin kwitnienia średni, dojrzewania dość wczesny. Okres kwitnienia średni. Rośliny średnio wysokie. Wyleganie na początku kwitnienia nie występuje, w fazie końca kwitnienia bardzo małe, przed zbiorem małe. Równomierność dojrzewania dobra. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Masa 1000 nasion dość duża. Udział nasion bardzo dużych średni do małego, nasion bardzo małych średni. Plonowanie: w odniesieniu do nasion duże, białka ogólnego średnie. Zawartość białka ogólnego w nasionach mała. Intensywność pobierania wody przez nasiona średnia do małej. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. 2. EZOP Odmiana wąsolistna, przydatna do uprawy na zbiór suchych nasion z przeznaczeniem na paszę, oraz na cele kulinarne. Termin kwitnienia i dojrzewania średni. Okres kwitnienia średni. Rośliny średnio wysokie. Wyleganie na początku kwitnienia nie występuje, w fazie końca kwitnienia bardzo małe, przed zbiorem małe. Równomierność dojrzewania dość dobra. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Plonowanie w odniesieniu do nasion i białka ogólnego duże. Zawartość białka ogólnego w nasionach mała do średniej. Masa 1000 nasion dość duża. Udział nasion bardzo dużych duży, bardzo małych bardzo mały. Intensywność pobierania wody przez nasiona średnia. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 120 szt./m TARCHALSKA Odmiana wąsolistna, przydatna do uprawy na zbiór suchych nasion z przeznaczeniem na paszę oraz cele kulinarne. Termin kwitnienia i dojrzewania średni. Okres kwitnienia średni. Rośliny średnio wysokie. Wyleganie na początku kwitnienia nie występuje, w fazie końca kwitnienia bardzo małe, przed zbiorem małe. Równomierność dojrzewania dość dobra. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion mała. Plonowanie w odniesieniu do nasion i białka ogólnego bardzo duże do dużego. Zawartość białka ogólnego w nasionach mała. Masa 1000 nasion dość duża. Udział nasion bardzo dużych duży, bardzo małych bardzo mały. Intensywność pobierania wody przez nasiona średnia do małej. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 120 szt./m BOHUN Odmiana wąsolistna przydatna do uprawy na suche nasiona do wykorzystania na paszę lub konsumpcje. Termin kwitnienia i dojrzewania, a także okres kwitnienia średni. Wysokość roślin średnia do niższej. Skłonność do wylegania w początku kwitnienia nie występuje, w końcu kwitnienia jest bardzo mała, przed zbiorem mała. Dojrzewa równomiernie. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Plon nasion duży, plon białka zbliżony do średniego. Zawartość białka ogólnego w nasionach mała. Masa 1000 nasion średnia. Udział nasion bardzo dużych mały, bardzo małych bardzo mały. Intensywność pobierania wody przez nasiona średnia. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 110 szt./m SANTANA Odmiana wąsolistna, przeznaczona do uprawy na zbiór suchych nasion z przeznaczeniem na paszę oraz cele kulinarne. Termin kwitnienia i dojrzewania średni do wcześniejszego. Okres kwitnienia średni. Wysokość roślin średnia do niższej. Charakteryzuje się bardzo dobrą sztywnością łanu w okresie kwitnienia, wyleganie przed zbiorem bardzo małe. Równomierność dojrzewania bardzo dobra. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. W doświadczeniach wykazywała nieco większą, niż opisane odmiany, skłonność do porażenia chorobami fuzaryjnymi i mączniakiem prawdziwym. Plonowanie w odniesieniu do nasion duże, białka bardzo duże do dużego. Koncentracja białka ogólnego w nasionach na poziomie średnim. Masa 1000 nasion dość duża. Udział nasion bardzo dużych - średni do dużego, bardzo małych bardzo mały. 7

8 Intensywność pobierania wody przez nasiona dość duża. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 110 szt./m ZEKON Odmiana wąsolistna, przydatna do uprawy na zbiór suchych nasion z przeznaczeniem na paszę oraz cele kulinarne. Termin kwitnienia i dojrzewania średni. Okres kwitnienia krótki. Rośliny średnio wysokie. Wyleganie w początku fazy kwitnienia nie występuje, w końcu kwitnienia jest nieznaczne, przed zbiorem średnie. Równomierność dojrzewania dobra. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Plon nasion i białka duży do średniego. Zawartość białka ogólnego w nasionach dość mała. Masa 1000 nasion średnia do dużej. Udział nasion bardzo dużych średni do dużego, bardzo małych bardzo mały. Intensywność pobierania wody przez nasiona średnia do małej. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 110 szt./m TERNO Odmiana wąsolistna, przeznaczona do uprawy na suche nasiona do wykorzystania na paszę i konsumpcję. Plon nasion i białka bardzo duży do dużego, stabilny w latach badań. Termin kwitnienia i dojrzewania średni, okres kwitnienia dość krótki. Rośliny średniej wysokości cechują się bardzo dobrą sztywnością w początku kwitnienia, małą tendencją do wylegania w końcu kwitnienia i zbliżoną do średniej przed zbiorem. W bardzo dużym stopniu odporna na choroby grzybowe, w szczególności na sprawcę zgorzeli podstawy łodyg i mączniaka rzekomego. Rośliny dojrzewają dość równomiernie. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion mała. Odmiana żółtonasienna, nasiona bardzo duże o średniej zawartości białka. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 110 szt./m KAVALIR - Odmiana wąsolistna, przeznaczona do uprawy na suche nasiona do wykorzystania na paszę i konsumpcję. Plon nasion bardzo duży do dużego, białka bardzo duży, stabilny w latach badań. Termin kwitnienia i dojrzewania średni, okres kwitnienia średni do dość krótkiego. Rośliny średniej wysokości cechują się bardzo dobrą sztywnością w początku kwitnienia, małą tendencją do wylegania w końcu kwitnienia i średnią przed zbiorem. Podatność na choroby grzybowe mała, w szczególności na sprawców zgorzelowej plamistości grochu i mączniaka rzekomego. Rośliny dojrzewają równomiernie. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion mała. Odmiana żółtonasienna, nasiona duże o średniej zawartości białka. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 110 szt./m MEDAL Odmiana wąsolistna, przeznaczona do uprawy na suche nasiona do wykorzystania na paszę i konsumpcję. Plon nasion i białka duży, zmienny w latach badań. Termin kwitnienia średni, do wczesnego, dojrzewania średni, okres kwitnienia średni. Rośliny średniej wysokości cechują się bardzo dobrą sztywnością w początku kwitnienia, bardzo małą tendencją do wylegania w końcu kwitnienia i dobrą sztywnością przed zbiorem. W małym stopniu podatna na choroby grzybowe, poza mączniakiem rzekomym, na którego wykazywała średnią podatność. Rośliny dojrzewają dość równomiernie. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion mała. Odmiana żółtonasienna, nasiona duże o małej zawartości białka. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 110 szt./m CYSTERSKI Odmiana wąsolistna, przeznaczona do uprawy na suche nasiona do wykorzystania na paszę i konsumpcję. Plon nasion duży, białka średni. Termin kwitnienia i dojrzewania wczesny, okres kwitnienia średni. Rośliny średniej wysokości cechują się bardzo dobrą sztywnością do zakończenia kwitnienia i średnią przed zbiorem. W małym stopniu podatna na porażenie przez choroby grzybowe. Równomierność dojrzewania bardzo dobra. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion nieco większa niż u odmian wzorcowych. Odmiana żółtonasienna. Nasiona średniej wielkości, o nieco mniejszej do średniego poziomu zawartości białka. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 110szt/m 2. 8

9 11. LASSO Odmiana wąsolistna, przeznaczona do uprawy na suche nasiona do wykorzystania na paszę i konsumpcję. Plon nasion duży, białka średni. Termin kwitnienia dość wczesny, dojrzewania średni, okres kwitnienia średni. Rośliny średniej wysokości cechują się bardzo dobrą sztywnością w początku kwitnienia, małą tendencją do wylegania w końcu kwitnienia i nieco mniejszą od średniej podatnością przed zbiorem. W bardzo małym stopniu podatna na porażenie przez sprawców mączniaka rzekomego i prawdziwego, małym- powodującym zgorzelową plamistość grochu i nieco większym w przypadku chorób fuzaryjnych. Rośliny dojrzewają równomiernie. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion mała. Nasiona średniej wielkości, o nieco mniejszej od średniej zawartości białka i dużej intensywności pobierania wody (szybko się rozgotowują). Odpowiednia na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 110szt/m BORUTA Odmiana wąsolistna, przeznaczona do uprawy na suche nasiona do wykorzystania na paszę i konsumpcję. Plon nasion i białka duży, zmienny w latach badań. Termin kwitnienia i dojrzewania średni, okres kwitnienia średni do dość krótkiego. Rośliny średniej wysokości cechują się bardzo dobrą sztywnością w początku kwitnienia, bardzo małą tendencją do wylegania w końcu kwitnienia i dobrą sztywnością przed zbiorem. Mała podatność na choroby grzybowe, w szczególności na sprawcę zgorzelowej plamistości grochu. Równomierność dojrzewania średnia do dobrej. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Odmiana żółtonasienna, nasiona bardzo duże o małej zawartości białka. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 110 szt./m BRYLANT - Przydatna do uprawy na zbiór suchych nasion z przeznaczeniem głównie na cele kulinarne, a także na paszę. Wyleganie na początku kwitnienia nie występuje, w fazie końca kwitnienia bardzo małe, przed zbiorem małe do średniego. Termin kwitnienia dość wczesny, dojrzewania średni. Okres kwitnienia średni. Równomierność dojrzewania dobra. Plony nasion i białka ogólnego średnie. Masa 1000 nasion duża, udział nasion bardzo dużych bardzo duży, natomiast nasion małych bardzo mały. Zawartość białka w nasionach dość mała. Intensywność pobierania wody przez nasiona bardzo duża co sprawia, że nasiona bardzo szybko się rozgotowują. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. 14. BATUTA - Odmiana wąsolistna, przeznaczona do uprawy na suche nasiona do wykorzystania na paszę i konsumpcję. Plon nasion i białka ogólnego bardzo duży, stabilny w latach badań. Termin kwitnienia i dojrzewania średni do dość późnego, okres kwitnienia średni. Rośliny średniej wysokości cechują się bardzo dobrą sztywnością w czasie kwitnienia i dobrą przed zbiorem. W bardzo małym stopniu podatna na choroby. Rośliny dojrzewają dość równomiernie. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Odmiana żółtonasienna, nasiona średniej wielkości o zawartości białka nieco mniejszej od średniej. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 110 szt./m MENTOR- Odmiana ogólnoużytkowa, wąsolistna, o białych kwiatach, przeznaczona do uprawy na suche nasiona do wykorzystania na paszę i konsumpcję. Plon nasion i białka duży. Termin kwitnienia i dojrzewania średni, okres kwitnienia średniej długości. Podatność na wyleganie w czasie kwitnienia i przed zbiorem mała, mimo wyższych roślin w porównaniu z innymi odmianami zarejestrowanymi. Podatność na choroby mała, zwłaszcza na mączniaka rzekomego. Dojrzewanie równomierne. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Nasiona żółte o bardzo małej masie 1000 nasion oraz średniej zawartości białka ogólnego i małej do bardzo małej zawartości włókna surowego. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 110 szt/m 2. 9

10 10